QUAESTIO VI

Utrum ad unitatem numeralem motus requiratur unitas mobilis, unitas temporis, et unitas termini ad quem

Arist. hic. c. 4.text. 31. et 34.D. Thom. ibid. lect. 7. et 8. Major. in exponi. lib. 5. Physic. Alb. tract. 3. c. 1. Javel. cum. D. Tham. supra q.7. Soto q. 3. Astudillo ibid. q. propria super hoo. Veracrui spcc. 4. Tolet. q. 4. Bmxel. q. 1. art. i. Perer.lib. 13. c. 9. q. 8. Mas. et Conimbr. 5-Phys. c. i. q. 5. art. 2. Ruvius ibid.q. 2.Hnrt. disp.il . Phys.sect. 8. Aversa tom. i. Phil. O. 26. sect. 13.

Arguitur primo quod non requiritur unitas mobilis : quia si aliquod animal caderet ab aliquo loco valde alto, ita ut in medietate viae moveretur, tunc ille motus esset unus et continuus, et tamen mobile non esset idem : quia non est idem mobile vivum, et mortuum.

Secundo, quia si una virga descendat a sursum usque ad deorsum, cujus una medietas est virens et alia arida, tunc motus est continuus ; et tamen mobile non est idem : ergo, etc.

Tertio, quia si aliqua aqua fluat super spatium calefactum, ille motus fluxus esset funusy et tamen mobile non est unum et idem : imo continue aliud, et aliud propter continuam resolutionem aquae factam a caliditate spatii, super quo fluit.

Quarto, arguitur quod non requiritur unitas temporis ; quia si aliquod mobile continue moveatur per unam diem, et in tertia, et quinta partibus diei nulla anima numeret motum, tunc per definitionem temporis, in tertia et quinta partibus nullum est tempus. Tunc arguitur sic, iste motus factus per diem est unus, et tamen tempus in quo fit non est unum, quia tempus, circumscriptis tertia et quinta partibus, non est tempus continuum.

Quinto, tunc sequeretur quod calefactio, et frigefactio non possent esse unus motus. Consequens est falsum, per definitionem continui, quia continua sunt quorum ultima sunt unum: modo calefactionis, et frigefactionis ultima sunt unum, scilicet caliditas ad quam terminatur calefactio, et incipit frigefactio, et tamen non sunt in eodem tempore : igitur ad unitatem motus non requiritur unitas temporis.

Sexto, quia motus caeli est continuus, et tamen fit in diversis temporibus ejusdem diei : ergo, etc,

Septimo,arguitur quod non requiritur unitas termini ad quem ; quia motus caeli est motus continuus et unus, et tamen nullus est terminus signabilis, ad quem sit ille motus ; igitur ad unitatem motus non requiritur unitas termini ad quem.

Octavo, quando fit motus ab uno contradictoriorum ad reliquum, tunc iste motus est unus et continuus, et tamen nullus est unus terminus ad quem est ille motus : igitur ad unitatem motus non requiritur unitas termini ad quem. Minor patet, quia si in medio motus mobile quievisset, tunc gradus sub quo quievisset, fuisset terminus ad quem, et modo non est minus terminus ad quem, quam tunc fuisset : igitur istius motus plures sunt termini ad quem ; et per consequens ad unitatem numeralem motus non requiritur unitas termini ad quem.

Nono, quia si motor nullum terminum intenderet, non minus ille motus esset unus : igitur ad unitatem numeralem motus non requiritur unitas termini ad quem. Oppositum arguitur per Aristotelem in isto quinto, text. 31.

Notandum, quod ista quaestio intelligitur solum secundum potentias naturales, quia non est dubium, quin motus possit esse unus sine aliquo mobili per potentiam supernaturalem ; ut patet de alteratione, vel de motu locali in Sacramento Eucharistiae. Secundo, notandum quod aliqua ( ) dicuntur unum genere, vel numero, vel specie, ut patet 5. Metaph. unde illi motus dicuntur iidem genere, qui sunt secundum dispositiones ejusdem generis, ut omnis alteratio omni alterationi est ejusdem generis, eo quod omnis alteratio est secundum qualitatem. Sed illi motus dicuntur idem specie, qui sunt secundum dispositiones ad eamdem speciem, et praecipue tunc dicuntur motus idem specie, quando dispositiones secundum quas sunt, sunt in eadem specie specialissima ; sed ad unitatem numeralem motus requiritur omne illud quod requiritur ad esse motum. Unde aliquid dicitur unum numero dupliciter : uno modo, quia est, et non est plura ; et sic solum indivisibile dicitur unum. Alio modo, quia est unum licet sit plures partes , et hoc dupliciter: quia vel partes suae sunt simul existentes secundum permanentiam, quemadmodum dicimus Solem esse unum ; aut partes sibi invicem succedunt, et sic vocatur unum numero secundum continuationem partium in successione. Et isti modi identitatis, scilicet, quibus aliqua dicuntur idem numero, differunt a duobus praecedentibus dupliciter : quia de illis quae sunt unum genere, vel specie solum, non dicitur absolute, quod sint unum , sed cum additione, quod sunt unum genere, vel specie ;sed de illis, quae sunt idem numero, dicimus absolute, quod sunt unum , sicut Socrates et albus sunt unum. Secundo differunt ; quia illi motus non dicuntur idem, quia sunt unum, sed quia habent idem genus vel speciem ; secus est de idem numero.

Item, notandum quod ad motum requiruntur seu concurrunt multa : Primo, terminus ad quem, et mobile ; et ista dicit Commentator esse intrinseca motui. Secundo requiritur motor, et tempus ; et ista dicit esse extrinseca motui. Tertio, concurrit resistentia, licet non ad omnem motum, quia motus caeli fit sine resistentia mobilis ad motorem ; verum est tamen, quod resistentia ponitur sub mobili ; et ideo semper Aristoteles vocat resistentiam mobile in 7. hujus, text. 53. et inde. Quarto, concurrunt regularitas et irregularitas motus, quantum ad tempus. Et quinto, concurrunt uniformitas vel difformitas motus, quantum ad partem subjecti. Tunc, inquirendo an omnia ista, vel aliqua requirantur ad unitatem numeralem motus, primo, ponuntur conclusiones negativae:

Prima conclusio. Ad unitatem numeralem motus non(b) requiritur unitas motoris. Probatur, quia si multi tranant navem, motus illius navis est unus et continuus ; et tamen non fit ab uno motore, sed a diversis : igitur ad unitatem motus non requiritur unitas motoris. Secundo, quia si Socrates moveat navem, deinde Plato, remoto Socrate continue, et sine interruptione quietis, tunc ille motus navis est unus, et tamen est a motoribus diversis.

Secunda conclusio. Ad unitatem motus non requiritur unitas resistentiae per quam fit motus. Probatur, quia si grave simplex descenderet per ignem,et aerem et aquam continue, tunc motus ejus esset unus et continuus, et tamen fit per diversas resistentias ; ergo, etc.

Tertia conclusio. Ad unitatem motus, nonrequiritur uniformitas et regularitas motus : quia difforme et irregulare solum diversificant motum secundum magis et minus, sicut velox et tardum. Item, motus caeli dicitur unus, et tamen motus caeli est difformis, licet sit regularis.

Deinde ponuntur conclusiones affirmativae. Prima conclusio est : Ad unitatem ( ) numeralem motus requiritur unitas numeralis mobilis. Probatur, quia motus est actus mobilis : igitur unus motus est actus unius mobilis.

Secundo, quia si Socrates, et Plato mutentur ad caliditatem simul in eodem tempore,adhuc dicimus istos motus esse diversos eo solo, quod mobilia sunt diversa.

Contra conclusionem objicitur : quia capiatur aliquod flexibile sicut virga, cujus una pars primo flectatur aliis partibus non motis, deinde secunda, postea tertia, et sic continue ; tunc iste motus est unus, et tamen non est unius mobilis, imo continue alterius, et alterius. Secundo, quia motus navis, et omnium existentium in navi, est unus ; et tamen non est unius mobilis, imo multorum mobilium ad invicem aggregatorum : igitur non ad omnem motum unum re quiritur unitas mobilis. Respondetur ad primum, quod ille motus est unus dupliciter, scilicet, et secundum successionem continuam partium in tempore, et secundum successionem partium mobilis : modo ad unitatem motus non requiritur permanentia omnium partium mobilis simul, sed sufficit quod partes mobilis sibi invicem succedant continue.

Ad secundum, dico quod sufficit hujusmodi unitas per aggregationem ad unitatem numeralem motus.

Secunda conclusio. Ad unitatem numeralem motus requiritur unitas temporis. Probatur, quia illi motus sunt diversi, qui interrumpuntur ad invicem per quietem mediam ; sed motus facti in diversis temporibus sunt hujusmodi : igitur illi motus non sunt unus motus. Et patet in exemplo : quia si Socrates hodie calefiat, et cras quiescat, deinde post cras calefiat, tunc istae calefactiones sunt diversae, ex eo quod fiunt in diversis temporibus.

Contra conclusionem objicitur : quia ad unitatem alicujus non requiritur unitas illius, quod est sibi extrinsecum ; sed tempus est extrinsecum motui : ergo, etc. Major probatur, quia quodlibet unum esset unum, quocumque extrinseco circumscripta, et minor patet ex 4. hujus, text. 97. et inde, quia tempus est mensura extrinseca motus. Respondetur, quod ad unitatem motus non requiritur unitas temporis, nisi arguitive ad istum sensum ex eo quod motus est unus, habemus arguere, quod tempus coexistens illi motui, est unum, et e converso.

Tertia conclusio. Ad unitatem motus non sufficit unitas mobilis, et unitas temporis. Probatur, quia tunc sequeretur quod calefactio, et dealbatio essent unus et idem motus, quod est falsum ; et patet consequentia, posito quod in eodem tempore Socrates fiat albus, et calidus.

Ex istis sequitur quarta conclusio, quod ad unitatem motus requiritur unitas termini ad quem. Probatur, quia ex eo solo albefactio, et calefactio dicuntur motus diversi in casu praedicto , quia sunt ad diversos terminos : igitur ad hoc, quod aliqui motus sint unus, oportet quod sint ad eumdem terminum.

Sed objicitur, posito quod centrum mundi esset perforatum, et descenderet unum grave continue usque ad centrum, et adhuc ultra propter impetum acquisitum ; tunc iste motus est unus et continuus, quia super eamdem lineam factus, et sine interruptione quietis ; et tamen non est ad eumdem terminum, quia primo, est motus deorsum, et secundo motus sursum. Respondetur, quod ille non est unus motus, sed est duo motus contrarii, qui sunt inter contrarios terminos. Ex hoc infertur, quod noninter quoslibet motus contrarios est quies media. Ex quibus patet, quod ad( ) unitatem numeralem motus requiritur, et sufficit unitas numeralis mobilis,unitas termini ad quem, et unitas temporis.

Ad rationes : ad primam dico, quod ille motus non est unus et continuus, sed est duo motus contigui : et eodem modo dicitur de virga, cujus una medietas est virens, et alia arida. Tamen aliter dicitur, ( ) quod quilibet illorum motuum est unus. Unde de animali dicitur, quod manet idem mobile, quia manet eadem materia prima : et hoc sufficit ad identitatem motus. De virga, dicitur quod motus ille virgae est unus, non obstante, quod partes ejus sint diversas secundum speciem, quemadmodum (f) et motus animalis est unus, cujus tamen multae partes organicae differunt secundum speciem.

Ad tertiam (g)deaqua, dico quod licet non maneat ibi idem mobile secundum permanentiam omnium partium simul, tamen est idem mobile secundum continuationem partium in successione.

Ad quartam, dicitur uno modo, quod non est possibile naturaliter, quin aliqua persona numeret, ut Intelligentia, vel Deus : et dato, quod nulla anima numeraret, adhuc non obstaret ad continuitatem motus, quia licet tempus coexistens illi motui, de facto non esset unum, attamen si sibi coextitisset, tempus per totum illud fuisset unum.

Ad quintam, dico quod impossibile est, quod calefactio, et frigefactio sint unus motus ; et quando dicitur, quod illorum motuum ultima sunt unum , dico quod non sufficit, sed requiritur, quod sint continue tendentia ab uno contrariorum ad reliquum ; ut patet per definitionem motus.

Ad sextam, dico quod licet fiat in diversis temporibus, tamen illa tempora sunt unum tempus.

Ad aliam de motu caeli, dico quod in motu caeli non est assignandus aliquis terminus, ad quem terminatur ille motus, sed signandi sunt diversi termini, ad quos terminantur motus partium caeli, licet non ultimate.

Ad octavam et nonam, dicitur consimiliter.