ANNOTATIONES

(a) Isti motus non sunt idem secundum speciem. Nola, quod adidenlitaLem motus specificam requiritur identitas termini ad quem secundum speciem, et etiam identitas medii, per quod fit motus ; linea autem circularis, et linea recta differunt specie ; et ideo etiam motus circularis et rectus differunt specie , quantumcumque sint ad eumdem terminum.

(b) Respondet Aristoteles quod non. Nota quod quidam hoc, quod est corruptum redire referunt ad terminum, scilicet sanitatem, inter quos est Divus Thomas et Scotus hic, atque ita respondent ex Aristotele ad dubium ; quod si contingat id quod est corruptum fieri unum numero , videtur quod sanitas, quae secundo acquiritur, sit eadem cum sanitate prius acquisita, et per consequens, quod illa alteratio erat eadem numero ; at si corruptum non potest reparari, nec sanitas secundo acquisita sit eadem numero cum sanitate prius genita, et corrupta, alteratio non est una secundum numerum.

Caeterum, quod non sit eadem alteratio secundum numerum, esto etiam quod esset eadem sanitas, probat Aristoteles ex eo, quia ad unitatem motus, vel alterationis sequitur unitas termini et qualitatis ; sed ad unitatem termini, et qualitatis non sequitur unitas motus : quod patet de motu locali. Si enim aliquis ambulet ad aliquem locum, et facta quiete iterum incipiat moveri ad eumdem , ambulatio erit alia et alia , et terminus erit idem in natura : aliter contingeret idem multoties corrumpi et esse, quod est impossible. Themistius vero hoc, quod est corruptum redire refert ad subjectum , quod verisimilius est ; nam de termino statim movet similem dubitationem : quia ergo dixerat ad unitatem motus requiri unitatem subjecti per se, et singulariter, subjicit dubitationem ex opinione antiquorum, nimirum Heracliti et Cratilli, quos 4. Metaphys. text. 22. opinatos esse inquit, omnia esse in continuo.motu, etper consequens, Socratem qui modo sanatur, et qui hinc ad horam sanatur, non esse eumdem, sed jam priorem esse corruptum, et alterum succedere. Deinde in text. 37. consimilem movet dubitationem ex parte termini, an scilicet una et eadem numero sanitas duret per tempus in homine sano. Ex istis autem propositis duabus dubitationibus primam, quae est ex parte subjecti, non curat hic solvere, quia non est hic locus disputandi, an omnia sint in continuo fluxu. Secundam vero solvit modo supra exposito. (c) Omnis motus est divisibilis, etc. Nota, quod dupliciter aliquid est unum : aut quia non est divisibile in plura, ut Angelus, vel punctus ; aut quia est unum continuum, motus autem non est unus primo modo, cum sit divisibilis , sed solum secundo modo. Ex quo sequitur, quod, cum illud sit continuum, cujus ultima sunt unum duplici de causa duae res continuae esse non possunt, nempe, aut quia non habent ultima, ut duo puncta, et duo Angeli : aut quia licet habeant ultima, sunt tamen specie differentia, et diversarum rationum ; ut linea, et ambulatio non possunt esse continua,

quia sunt diversorum generum, sicut neque qualitas et relatio : cursus etiam, et fabricatio non possunt ad invicem continuari.

(d) Quia si de lampade effundatur oleum, etc. Nota, quod Themistius ait, Aristotelem hoc exemplo alludere ad Cerealia,quae erant Cereris sacra, ubi lampadem accensam unusquisque proximo tradebat in circulum ; et quia in illo puncto, quo quis ab alio accipiebat, fieri nequibat quo minus tantisper cessaret motus lampadis, ait, quod lationes illae non faciebant unum continuum motum. Alii referunt ad illam impressionem meteorologicam, quae dicitur lancea cadens, ubi flamma non cadit continua, sed interpolatim, inflammando grossiores partes exhalationis ; sed revera neuter istorum videtur esse sensus exempli : tum quia Aristoteles intendit exemplum ponere motuum diversarum specierum : tum etiam, quia isti motus nec continui sunt, nec contigui, siquidem interpolatur. Sanctus Thomas intelligit de motu olei sursum per lychnum, quo nutritur flamma lampadis, qui est continuus flammae lampadis, exemplum tamen Scoti videtur satis ad propositum.

(e) Motus dicitur unus ex eo, quod est perfectus. Nota, quod tripliciter motus dicitur Mo unus : Primo modo simpliciter, quia estp continuus. Secundo modo, unus numero, quia est perfectus : nam perfectum, et totum sunt de ratione unius, non enim dicimus rem esse unam, nisi sit tota et perfecta, perfectum vero et totum idem est. Tertio modo dicitur motus unus, quia regularis : non enim videtur motus irregularis esse unus, quia est divisibilis in partes dissimiles : cum ergo ostensum sit motum esse unum, quia continuum, ostendit secundo motum esse unum, quia est perfectus : nam totum idem est quod perfectum, et perfectum est, cui nihil deest. Caeterum, cum perfectum recipiat magis et minus , ita et unum, aut secundum genus, aut secundum speciem, aut secundum substantiam, id est, secundum numerum. Exempla ponit Commentator, ut inter motus, localis est genus perfectius, atque adeo ille est magis unus, quam alii motus. In hoc vero genere circularis est perfectior species, quam motus rectus ; sed in hac specie motus caeli est praecipuum individuum, et hoc, inquit, contingit in motibus, sicuti in aliis rebus. Homo enim dicitur unus, quia perfectus est omnibus suis membris, et pariter domus est una, quia est absoluta, et consummata : nihilominus dicitur unus homo, licet sit mancus, aut oculis orbus, per continuitatem partium. Eodem modo m motu unitas, quae provenit ex continuitate motus sufficit ut dicatur simpliciter unus, nihilominus tamen qui perfectior est, magis unus est : quia, ut inquit Themistius, propius accedit ad finem, et unitas motus sumitur a fine ; imperfectum vero videtur habere rationem partis, et partes ad pluralitatem spectant.

(f) Motus dicitur unus,ex eo quod est regularis. Nota, quod dupliciter aliquis motus dicitur irregularis : Primo,ex parte magnitudinis super quam fit ; et hoc est verum de motu locali , ut quando magnitudo est difformis, scilicet partim recta, partim curva. Secundo modo dicitur motus irregularis ex parte velocitatis, et tarditatis in motu , ita quod ille motus dicitur regularis, cujus est eadem velocitas per totum, et irregularis cujus non.

(g) Ostendit modos quibus provenit irregularitas. Nota (ut Commentator hic admonet) quod quatuor de causis difformitas velocitatis, et tarditatis motus provenire potest, scilicet ratione spatii difformiter resistentis ; aut ratione motoris, sicut in molibus liberis, ut cum figulus rotam, ut vult, circummovel ; aut ratione termini ad quem, ut qualitas spiritualis velocius producitur quam corporalis, et calor velocius quam frigus ; aut ratione virtutis intrinsecae ipsius mobilis, ut gravius velocius descenderet, etiam per vacuum quam levius : sed hic modus ad secundum reducitur.

(h) Omnis motus differret specie. Nota, quod differentiae essentiales non possunt eidem speciei simul convenire , ut homo non est simul rationalis et irrationalis ; velocitas autem, et tarditas cuicumque speciei motus conveniunt, scilicet alterationi, motui locali, tam circulari quam recto , atque adeo non sunt species essentiales ; alias omnis motus a seipso differret specie. (i) Jam idem. esset grave et leve. Nota, quod levitas determinatur ad motum sursum, et gravitas ad motum deorsum ; cum ergo velocitas, et tarditas in omni motu reperiantur, tam motus sursum, quam deorsum potest esse et velox, et tardus : si ergo levitas, et gravitas essent idem, quod tarditas et velocitas, jam idem esset grave, et leve.