ANNOTATIONES

(a) Locus non est spatium separatum. Nota, quod antiqui diversimode ponebant locum esse spatium separatum. Quidam enim dicebant tale spatium esse corpus animatum indivisibile, immobile, et immateriale. Alii dicebant non esse quid reale,sed secundum se quoddam vacuum, cujus esse erat carentia corporis, ut repleri posset. Alii putabant inter extremitates, seu latera superficiei alicujus continentis esse spatium, et intervallum interceptum, quod quidem erat dimensiones quaedam de prae dicamento Quantitatis, in quibus corpus locatum recipiebatur ; quas dimensiones dicebant esse immobiles, ut sic succedentia corpora in ipsis possent locari ; quae etiam dimensiones penetrabantur cum corpore adveniente, etiam secundum profundita tem ; et sic totum locatum erat in loco secundum quamlibet dimensionem.

(b) Et est motivum istud. Nota, quod istorum opinio (ut elicitur ex Commentatore) sumpta est ab aestimatione vulgi.Cum enim in dolium vacuum infunditur vinum, vulgares non putant vinum recipi in dolio, sed in spatio illo,ubi enim aerem non experiuntur, existimant esse simpliciter vacuum : ob idque aliqui antiqui, aut Platonici, aut alii, dicebant esse in illo inani quasdam dimensiones interminatas,quae erant quantitates separatae ab aere inde exeunte, et a vino subintrante, quae quidem se penetrabant prius cum aere, et postea cum vino, eo modo (ut opinor) quo Christiani credimus corpora gloriosa cum quantitate caeli se penetrare. Dicitque Aristoteles hanc opinionem aliquam habere apparentiam : quia si ibi non esset aliud praeter corpus continens, et corpus contentum, sequeretur, vel quod locus non esset aliud a locato, vel a corpore continente, quorum utrumque est falsum. Consequentia est nota : quia ibi nihil aliud est intelligere. Minor probatur, quia manente eodem loco, mutatum locatur, ergo distinctum quid est locus a locato. Similiter manente eodem loco, non manet idem corpus continens, ergo locus aliud est a corpore continente : sed nihil aliud intelligi potest esse praeter corpus continens, et contentum , nisi dimensiones spatii in nullo corpore existentis : ergo tales dimensiones, vel spatium sunt locus.

(c) Patet consequentia, quia cujuslibet totius, etc. Nota, quod pars non est per se in loco,quia non potest undique ambiri a loco. Si enim per se ambiretur a loco,singulae partes per se essent in loco ; sed ideo pars est in loco, quia est in toto, quod est per se in loco. Ex hoc patet consequentia, nam si datur intervallum, quod se penetret cum locato, omnes partes, et particulae locati undique ambirentur, atque per se essent in loco, sed tales particulae sunt infinitae: ergo loca erunt infinita simul.

(d) Unde transmutatio materiae est sub stantialis. Nota, quod Aristoteles excludit materiam esse locum triplici constituta differentia. Prima, quod materia ita recipit successive formas, ut virtute illius idem subjectum recipiat in recto diversa praedi cata successive : nam propter materiam, quae manet eadem, concedimus aliquo modo id quod erat aer, nunc esse aquam, et proprie id quod erat album, nunc esse nigrum. De loco autem non ita : sed in obliquo concedimus, quod in eodem loco ubi erat aer, nunc est aqua. Secunda differentia est, quod materia recipit formam tanquam subjectum ; et ideo materia, et forma non separantur, sed sunt unum subjecto : omnia enim quae sunt in Petro, sunt idem subjecto : locus autem non isto modo recipit locatum, sed tanquam res diversa. Tertia. differentia est, quod locus continet locatum : materia vero non continet formam, sed suo modo continetur.

(a) Est terminus corporis continentis. Nota, quod antiqui, ut infra text. 61. copiosius patebit, dimensiones illas, et spatium separatum censebant esse accidens per se subsistens sine subjecto, quae cum recipiunt corpus Physicum, exercent vicem loci : cum vero carent illo, censebant esse vacuum. Et propterea appellabant illud spatium vacuum separatum, scilicet a corpore Physico, atque adeo, ne quis putet locum continere illas dimensiones immobiles supra impugnatas, subdit Aristoteles in text. 39. quod per contentum nihil aliud intelligit, quam corpus ipsum mobile secundum locum.

(f) Sequitur, quod locus sit immobilis. Nota, quod Aristoteles probat locum esse immobilem per differentiam vasis, et loci. Quamvis enim vas, et locus multum conveniant (utrumque enim est continens extrinsecum, et divisum a re) differunt tamen, quia tale continens dicitur vas, secundum quod eo defertur, et movetur contentum ; sed continens dicitur locus secundum quod ab ipso, et ad ipsum natum est moveri locatum, ipso manente ; cujus signum est, quia si continens moveatur cum contento, ut pars fluvii cum navi, utimur continente ut vase, et non ut loco, et magis utimur in tali motu locali fluvio, et ripis tanquam loco, quam ipsa aqua deferente. Unde lotus fluvius magis locus est, quia immobilis omnis. Nam illud dicitur immobile, ut ad praesens spectat, ad quod corpo ra naturaliter moventur, quae cum ad sursum, et deorsum moveantur : et illud quod est ulLimum in corporibus circulariter motus versus nos semper manet in eadem distantia, et elongatione ad nos, et dicitur sursum ; quia est ultima superficies corporis coelestis versus nos,et similiter medium universi, id est, centrum est locus deorsum, quae sursum, et deorsum semper manent, ideo locus immobilis dicitur : quapropter terra, quae simpliciter gravis est, ad medium tendit, qui est locus deorsum, ignis,quia levissimus sursum .tendit, et ad ultimum ; aqua vero, quia non tam gravis,

ejus locus est circa medium, et similiter aer, quia non levissimus, ejus locus est circa ultimum.

QUAESTIONI

Utrum locus sit spatium separatum, sive spatium contentum inter latera continentis

Arist. c. 5. Themist. et Simpl. ibid. Aver. com. 35. Avic. 2. suffic. c. 6. Alb. Mag. tract. 1. c. 8. et 9. D. Thom. lect. 11. et opusc. 52. Scotus quadi. 11. Canon. q. 1 . art 2. Saar. tom. 2. Metaph. disp. 51. sect. 2. Fonseca 5. Met. c. 5. sect. 1. Conimb. 4. Physic. c. 5 . q. 1. Ruvius ivid. q. 1. . "i 2. Complut. disp. 19. q. 1. sig. 2.Fuentes.q. 1. difc 1.

Arguitur quod sic : quia nisi locus esset spatium separatum, sequeretur, quod aliquod corpus esset sine loco. Consequens est inimaginabile: quia inimaginabile est, ut videtur quod sit aliquod corpus, quin sit alicubi. Probatur consequentia, quia totus mundus categorematice loquendo, est in loco, et tamen non potest imaginari locus ejus, nisi ponatur esse spatium separatum, ergo, etc. ., Secundo, illud est locus, in quo diversa corpora sibi invicem succedunt ; sed in spatio separato diversa coipora sibi invicem succedunt. Exemplum, si ad imaginationem,una columna annihilaretur, aere circumdante non moto localiter, tunc in illud spatium, quod nunc occupat columna,potest succedere aliud corpus: ergo, etc.

Tertio, illud est locus, quod continet locatum, et est aequale locato ; sed spatium separatum continet locatum, et est aequale locato ; igitur, etc. Major patet : quia soli loco conveniunt illae, proprietates. Et minor probatur, quia spatium continens aliquod corpus est praecise tantum secundum omnem dimensionem,quantum est illud corpus .

Quarto, vel locus est ultimum corporis continentis, vel spatium contentum inter latera corporis continentis : quia probatum est prius,quod non sit materia, vel forma ; non potest dici, quod sit ultimum corporis continentis, quia nullius corporis est dare ultimum, et quocumque dato, convenit dare alterius. .

Quinto sequeretur, quod nullum corpus posset redire in eumdem locum, in quo prius fuit. Consequens est falsum : quia de multis corporibus dicitur, quod sunt ubi prius fuerunt. Probatur consequentia, quia non apparet impossibile, quod corpus possit ingredi in eamdem superficiem, in qua prius fuit ; ideo si debet redire in eumdem locum, hoc est in idem spatium.

Sexto, sequeretur quod aliquod corpus moveretur localiter, quod tamen non esset in loco. Consequens est impossibile, et contra Commentatorem in isto quarto, comm. 43. qui ponit differentiam inter esse in loco corporum circulariter motorum, et illorum quae moventur motu recto ; quia quando aliquod movetur motu recto, necesse est, quod proprie, et per se sit in loco.Consequentia patet, quia posito quod totus mundus moveatur motu recto, tunc non esset in loco nisi spatium separatum ponatur ejus locus.

Oppositum arguitur per Aristotelem in isto, text. 36. et 37. et inde. Et probatur ex alio ; quia tunc sequeretur ,quod dimensiones penetrarent se: quia dimensio spatii separati esset aeque longa, aeque lata, et aeque pro funda, sicut corpus contentum infra ipsum, et per consequens illae penetrarent dimensiones corporis, et e contra.

In quaestione primo videbitur, an sit aliquod spatium separatum, vel aliqua distantia separata. Secundo videbitur, posito quod tale spatium esset, an esset locus.

Quantum ad primum, notandum est secundum Aristotelem, quod impossibile est aliquod corpus creari extra coelum, aut etiam aliquod vacuum fieri infra coelum : et ideo apud ipsum nulla potest fieri ratio ad probandum spatium separatum esse. Sed quia nos concedimus ex fide, quod Deus potest utrumque facere, ideo ex illa possibilitate, et imaginatione arguitur, quod de facto sit aliquod spatium separatum, vel saltem possit esse ; quia Deus potest creare unam fabam, vel unum lapidem supra convexum ultimae sphaerae, et illum movere motu recto elongando a coelo, tunc ille lapis plus distabit a caelo, quam prius ; quia prius tangebat caelum, et nunc non tangit, et non distat nisi per spatium separatum intermedium : igitur de facto est aliquod spatium separatum.

Secundo, quia extra istum mundum Deus potest creare unum alterum mundum, et non in indivisibili ; igitur in divisibili, et non in aliodivisibili,quam in spatio separato: igitur de facto estillud spatium separatum.

Tertio, creet Deus extra mundum istum tres mundos tangentes se invicem secundum puncta eo modo, quo sphaerae se tangunt ; tunc latera istorum mundorum distant ab invicem, et non nisi per spatium separatum : ergo, etc.

Quarto, sint A et b, duo lapides, quorum unus sit Parlsiis,et alter Ro mae, et sint C, D, duo alii lapides, qui tantum distent per pedale ; tunc annihilet Deus omne medium inter istos lapides ; tunc quaero utrum isti lapides distent ab invicem, vel non? Si sic, habetur propositum, quod spatium separatum est distantia.Si non: contra, quia isti lapides non tangunt se, ergo distant.

Item, non potest assignari ratio, quomodo se haberent ad invicem lapides A, B, quam lapides C, D, quod est impossibile ; quia inter lapides A,

B, patet esse spatium longitudinis centum leucarum, et inter lapides

C, D, non potest esse corpus unius pedis.

Ad omnes istas rationes faciliter responderet Aristoteles negando casum, in quolibet. Cum arguitur ; dico admittendo casus, et pono istam conclusionem : Nullum est spatium se paratum. Probatur, quia ista est falsa, aliquod est spatium : igitur ista negativa est vera,nullum est spatium separatum. Tenet consequentia per locum a contradictoriis ; et antecedens apparet : quia propositio affirmativa est falsa, cujus alter terminus pro nullo supponit : modo iste terminus spatium separatum pro nullo supponit, quia spatium separatum nihil est : quia si esset aliquid, jam non esset spatium separatum, ergo, etc.

Ad rationes. Ad primam dico,quod propter motum localem rectum non oportet ponere aliquod spatium separatum circumdans mobile, quod movetur ; et ideo admisso casu, Deus moveret fabam, dico, quod faba nec tangeret coelum, nec dista ret a coelo, sed potest distare, posito quod Deus crearet interme dium corpus. Ex quo patet, quod nunc de facto nullum est spatium, nec distantia extra coelum, imo iste mundus, sive in isto mundo est totum spatium, seu distantia tota, quod est in rerum natura.

Ad secundam, concedo quod Deus potest creare unum alium mundum ; et non oportot quod creet ipsum in divisibili, vel in indivisibili, quia in nihilo potest eum creare.

Adi. tertiam, dico quod illi mundi sic se tangentes non distarent nisi secundum lineas circulares, secundum quas est corpus intermedium.

Ad quartam, dico quod illo casu posito, lapides non distarent ab invicem, nec se tangerent. Et sic patet, quod nulla est distantia,nec spatium, nec potest esse quin sit aliqua quantitas faciens distare, ut corpus, linea. superficies. Et haec de primo.

Quoad secundum, notandum quod aliqui imaginantur (a), quod contentum spatium infra latera continentis, quod est praecise aequale corpori locato, et contento, est locus ipsius : et tale spatium est quandoque cum alio corpore circumdante, ut columna, et spatium suum continetur aere ; et quandoque hujusmodi spatium est sine corpore extrinseco continente, cujusmodi est spatium continens totum mundum : et tunc isto secundo modo dicunt spatium esse locum, et istam opinionem probant rationibus ante oppositum : et ista opinio est multum probabilis, nec potest cevi . denter impugnari. Attamen pono. conclusionem contrariam:Locus non est spatium separatum. Probatur ; quia sisic ; sequeretur quod corpora naturalia non moverentur ad sua loca. Consequens est falsum, ut patet 4. hujus, text. 36. Et probatur consequentia : quia illud spatium nihil est, ut patet ex primo articulo : modo ad illud, quod nihil est, non movetur aliquid naturaliter. ,Se cundo, sequeretur quod non esset ratio, quare grave magis descenderet deorsum, quam ascenderet sursum, aut quod moveretur ad aliam differentiam positionis ; consequens est falsum : quia semper videmusipsum ascendere. Consequentia patet, .quia in illo spatio separato non est diversitas partium, propter quam grave, debeat potius moveri ad unam partem, quam ad aliam. Tertio sequeretur, quod essent loca actu infinita ; consequens est falsum, et impossibile : et consequentia probatur, quia in quolibet corpore sunt infi nitae partes, quarum quaelibet est aeque per se in spatio separato imaginato sicut et totum ; igitur si illud spatium sit locus, sequitur quod erunt loca infinita.

Nunc ad rationes. Ad primam,conceditur consequens , quod mundus totus categorematice sumptus non est in loco, quia non habet superficiem extrinsecam circumdantem ipsum.

Ad secundam,dico quod est ultima superficies corporis circumdantis, quae est versus locatum, nec ex hoc sequitur quod sit dare ultimam. par tem proportionalem : quia superficies non est pars proportionalis corporis.

Ad tertiam, negatur major ; sed debet plus addi, quod illius corporis in quo diversa corpora naturalia sibi invicem succedunt, locus sit superficies terminata ad corpus succedens, seu locatum.

Ad quartam, negatur antecedens : quia tale spatium nec est aequale, nec inaequale. Item, non continet ; quia nihil est, ideo nullo modo est focus.

Ad quintam, potest universaliter concedi consequens. Et quando aliquoties dicimus quod corpus est in eodem loco, ubi prius, verum est aequivalenter: quia eumdem situm, et ordinem habet nunc ad corpora quiescentia, sicut ante.

Ad sextam, concedo quod Commentator ponit differentiam illam : quia credit impossibile esse fieri vacuum infra mundum, vel aliquod corpus moveri extra mundum motu recto.