EXPOSITIO TEXTUS

Accipiamus autem de ipso, etc. Hoc est capitulum quartum hujus tractatus, in quo praemittit quaedam necessaria ad definitionem loci ; et dividitur, quia primo ponit quasdam conditiones loci. Secundo, ad investigandum definitionem loci, ponit quasdam conditiones bonae definitionis. Tertio, ostendit, ex quibus devenimus in notitiam loci. Et quarto concludit quasdam conclusiones. Secundum ibi : Suppositis autem. Tertium ibi : Primum igitur considerasse. Quartum ibi: Quoniam autem dicimus. Primo (a) praemittit conditiones loci. Prima, locus est continens immediatum corporis locati. Secunda, locus non est aliquid rei locatae. Tertia, locus est aequalis locato, scilicet secundum continentiam. Quarta, nulli corpori deficit locus. Quinta, locatum est separabile a loco. Sexta, omnis locus habet sursum et deorsum ; et hoc maxime est verum de toto loco universi, in quo istae differentiae sunt naturaliter dis tinctae, ut patet secundo Caeli, text. 5. et 9. Septima, quodlibet corpus naturale est natum ferri, id est, moveri ad suum locum naturalem, et manere in suo loco naturali ; et hoc est propter diversitatem virtutum, quas habent loca naturalia, scilicet in conservatione corporum locatorum.

Suppositis (2) autem. Hic ponuntur quatuor (b) conditiones bonae definitionis. Prima est, quod definitio debeat sic fieri, quod per ipsam appareat, quae res sit illa, de qua datur definitio. Secunda, quod per illam possint solvi quaestiones contingentis, circa quid est definiti. Tertia, quod per ipsam appareant causae omnium per se accidentium definiti ; et causa est, quia bona definitio non solum debet exprimere, quae res est, sed etiam debet exprimere causa definiti, quae sunt causae omnium per se accidentium ejus. Quarta conditio, quod per definitionem appareat causa diversitatis opinionum de defifinito : causa hujus est,quia per bo nam definitionem debent exprimi omnia significata, et connotata partium definiti, ex quorum ignorantia accidit fieri diversas opiniones.

Primum igitur (3) considerasse oportet. Hic ostendit ex quibus deveni mus in notitiam loci. Dicit primo , quod (c) motus localis, augmentatio, et diminutio maxime fecerunt nos cog noscere locum, praecipue tamen motus localis ; et ratio, quia caelum maxime movetur, opinamur ipsum maxime esseinloco, et ly maxime debet determinare hoc verbum opinamur, et non hoc verbum esse. Unde per istos motus maxime cognoscimus locum, eo quod per quemlibet ipsorum transmutatur mobile de loco ad locum ; sed Philosophus distinguit de eo, quod movetur localiter : quia quoddam movetur per seipsum, scilicet non ad motum alterius ; aliud movetur per accidens, scilicet, ad motum alterius, et hoc dupliciter :Uno modo movetur per accidens ; quia natum est esse mobile per se, ut pars existens in toto. Alio modo quod non est natum esse mobile per se, ut qualitas inhaerens mobili, ut albedo, et scientia : et hanc distinctionem (d) posuit Aristoteles ad denotandum, quod ex motu mobilis, quod per se movetur, maxime devenimus in notitiam loci. Quoniam autem (i) dicimus esse. Hic concludit quasdam conclusiones) et sunt tres. Prima est : Corpus continens (e) secundum se totum non est locus illius quod continetur.Secunda conclusio: Cum aliquid est in aliquo continuo sibi, et indiviso, ipsum non est in illo tanquam in loco. Tertia conclusio: Cum continens est divisum a contento, et sunt ad invicem contigua, tunc contentum est in ultimo continentis tanquam in loco. Prima conclusio probatur, quia si corpus continens secundum se totum esset locus, sequeretur quod non semper locus esset aequalis locato, quod est contra conditiones prius positas. Et consequentia patet ; quia corpus continens secundum se totum continet plus, quam illud locatum ; et ideo corpus (t) continens secundum ultimum sui, scilicet versus locatum, est locus.

Cum (5) igitur. Probat secundam conclusionem : quia corpus locatum potest moveri in suo loco ; sed corpus locatum non potest moveri in illo, quod est sibi continuum ; igitur illud, quod est sibi continuum, non est locus ejus, Secundo, quia locatum non est in illo, quod est indivisum ab ipso, sicut pars in toto, ut visus in oculo, et manus in corpore ; et per consequens non est in ipso, sicut in loco. In textu eodem ibi : Cum autem divisum est. Probat tertiam conclusionem : quia cum aliquid est in aliquo separato ab ipso, illud separatum est locus ejus. Quod probatur ex duobus : Primo, quia locatum est in illo tanquam in vase, ut, verbi gratia, vinum in scypho, vel aqua in dolio ; et per consequens est in illo tanquam in loco. Secundo, quia contentum potest moveri in illo, ut aqua movetur in cado. Et notandum, quod ex isto capite non habetur determinate, quid sit locus, tamen in ipso capite habentur conditiones loci, per quas possunt solvi omnes dubitationes prius motae de loco.