ANNOTATIONES

(a) Motus est divisibilis secundum divisionem mobilis. Nota, quod motus bifariam considerari potest : uno modo generaliter, quatenus accidens ; alio modo secundum propriam rationem motus, quae est res successiva. Primo modo, cum motus extendatur per totum mobile, quemadmodum albedo extenditur per totum subjectum, motus dividitur secundum divisionem mobilis ; loquitur enim Aristoteles de motu, ut hic dicit Scotus, ac si esset res distincta a mobili, sicut albedo. Nam Scotus in his quaestionibus, et in hac expositione libri Physicorum, tenet motum non distingui a mobili, ut vidimus : quid autemfsit tenendum explicavimus supra. Secundo modo motus dividitur divisione temporis, qua mobile priori parte motus transit priorem partem spatii,et posteriori transit posteriorem.

Nota secundo ex D. Thoma, quod divisio motus secundum diversas partes mobilis, tripliciter potest intelligi: uno modo, quod una pars primo movetur, quam alia ; et hoc non est possibile, quando totum continuum homogeneum movetur ut si lapis tripedalis moveatur eodem instanti, in quo incipit moveri prima pars, incipit moveri secunda. Quare isto modo non est divisio motus secundum partes mobilis. Secundo modo potest intelligi secundum aliquod signum fixum in spatio, ut quando Sol oritur per lineam Horizontis, prius apparet prima medietas Solis quam secunda: et neque de ista loquitur Aristoteles, quia pertinet ad successionem temporis, sicut quando lignum calefit, prius recipit calorem pars propinquior igni quam remotior. Tertio ergo modo intelligitur divisio motus, sicut aliorum accidentium ; ut enim aliam partem caloris habeo in facie, aliam in manu, ita et aliam partem motus habeo in facie, et aliam in manu ; demonstrat ergo primo divisionem motus ad divisionem mobilis hoc pacto : sit enim mobile bipedale A, B, C, si totum movetur, sequitur quod et prima pedalitas A, B, et secunda B, C pariter moveantur. Signetur ergo pars motus, quae subjectalur in parte A, B, et sit illa B, C, et pariter signetur pars motus, quae subjectatur in parte B, C, et sit

E, F ; ex his sequitur, quod totus motus quo A, B, C, movetur, sit D, E, F, siquidem partibus mobilis singillatim respondent partes motus ; ergo sicut mobile A, B, C, dividitur in partes A, B et B, C, ita totus motus D, E, F, dividitur in D, E, et in D,

F, et per consequens ad divisionemmobilis sequitur divisio motus. Hac ratione bene intellecta facillime intelliguntur sequentes.

( ) Paria mobilis Afi moventur partibus D, F. Nota, quod hac ratione intendit probare Aristoteles, quod totus motus D, E,F, sit adaequatus motus totius mobilis A, D, C. Si enim non est ita, detur, inquit, alius motus ejusdem mobilis, qui sit adaequatus, et sit, verbi gratia, S, V. Tunc demuntur duae partes A,G,H, quaesint motus partium A, B, et B, C, quas quidem paries motus necesse est esse aequales : partibus D, E, et E, F, siquidem, istae ut probatum est, sunt motus illarum partium mobilis.

Tunc rursus, aut partes istae, quae demuntur, A, G, H, adaequant lotum G, H, et inde manifeste sequitur, quod totus motus

G, H est aequalis toti motui D, E, F, quandoquidem partes adaequantes totum sunt aequales, et per consequens sunt idem motus. Si vero illae partes non adaequant totum, sed deficiunt, ita ut supersit aliquid, verbi gratia, I, H, sequitur quod illa pars molus nullius mobilis erit motus, quia neque totius illius mobilis, neque partium, siquidem singulis partibus mobilis jam signatae sunt partes molus: neque erit motus alterius mobilis, nam, cum totus motus G, II, sit continuus, non potest esse, nisi unius mobilis: et jam probatum est ad unitatem molus necessariam esse unitatem mobilis. Similiter, si partes illae motus non adaequant lotum G, II, sed excedunt, sequitur quod illa pars, in qua excedunt, nullius mobilis erit motus : cum autem haec omnia sint impossibilia, sequitur primum intentum, quod ille totus motus D, E, F, est adaequatus illius mobilis A, B, C, et per consequens motus dividitur ad divisionem mobilis. (e) Nisi quod unum dividitur per se, et aliud per accidens. Nota, quod aliqua dividuntur per se, et aliqua per accidens ; nam illud quod est per se quantum, est per se divisibile : quod autem non est per se quantum, est divisibile per accidens, atque adeo quamvis mobile,molus,tempus,moveri, et illud, in quo est molus, scilicet spatium, et dispositio, secundum quam est motus, proportionabiliter dividantur, non tamen similiter dividuntur, quia mobile, et spatium, et motus, et tempus, et quantitas, dividuntur per se, tametsi divisiones istae pullulent ex divisione mobilis, quod est subjectum et temporis, et molus ; nam diviso subjecto dividuntur omnia, quae in ipso sunt ; qualitas vero, quae est terminus alterationis, quia non est de genere Quantitatis, simpliciter dividitur per accidens ad divisionem motus alterationis.