EXPOSITIO TEXTUS

Quoniam autem (1) omne quod move;, tur. Hoc est secundum capitulum hujus tractatus, in quo Aristoteles ostendit, quod in moventibus, et motis non est processus in infinitum. Et primo ponit conclusionem. Secundo, probat, ibi: Si enim non. Proponit igitur quod quia ita est, quod omne quod movetur, movetur ab alio, ut patet ex praecedenti capitulo ;

igitur si illud aliud moveatur, necesse est quod moveatur ab alio, et illud aliud ab alio si moveatur : et sic procedendo in moventibus, et motis non est processus in infinitum, sed est devenire ad aliquod, quod primo est causa motus.

Si enim (2) non. Hic probat conclusionem : et primo praemittit suppositiones. Secundo, format rationem. Tertio objicit contra rationem. Quarto removet objectionem. Et quinto infert conclusionem principalem cum rejectione cujusdam cavillationis. Secundum ibi, Accipiatur igitur. Tertium ibi, Si igitur videbitur. Quartum ibi, Sed si id. Quintum ibi, Manifestum est igitur. Primo praemittit quatuor suppositiones. Prima suppositio est positio adversarii ; quia si in moventibus et motis sit abire in infinitum, sit igitur quod A moveatur aB , et B a C, et C a B, et sic in infinitum. Sed contra istam suppositionem arguitur : quia omnis suppositio debet esse vera, ut patet 1. Poster. text. 14 et 77 et inde, ex quo suppositio in scientia debet esse principium. Respondetur, quod non semper oportet suppositionem esse veram, imo quandoque potest supponi aliquod falsum, et cum ipso affirmetur aliquod verum, et tunc ex illis duobus inferre aliquod falsum, vel impossibile, ex quo infertur falsitas suppositionis, quae erat positio adversarii.

Quoniam igitur simul. Secunda sup- positio est, quod simul tempore movens movet, et mobile movetur : verbi gratia, simul movetur A et B , movet A, et sic de aliis : et ex ista suppositione sequitur, quod si in moventibus, et motis sit processus in infinitum, quod simul fierent infiniti motus infinitorum mobilium in eodem tempore, in quo fit motus unius illorum. Notandum, quod Commentator super istam partem dicit, quod licet movens simul incipiat movere, et mobile moveri, tamen prius motor potest desinere movere, quam mobile desinere moveri. Et dicit Commentator quod hoc non percipiens Galenus, posuit, quod primus motor corporeus in animalibus est caput, sive cerebrum, et non cor ; quia dicit se vidisse unum animal, quod movebatur extracto corde. Sed dicit Commentator quod ista ratio non valet, quia licet animal movebatur extracto corde, attamen cor prius movebat, quam extraheretur. Item, ratio Galeni, ut dicit Commentator, potest retorqueri contra se ipsum ; quia Commentator dicit se vidisse unum arietem, qui amputato capite ibat per duos passus, quod non esset si primum motum esset in capite. Notandum secundo, quod si motor desinit movere, et mobile moveatur, necesse est, quod si sit aliquis alius motor, quod moveat, et si sit, tunc motor, et mobile non ordinantur essentialiter : modo Aristoteles intelligit de moventibus, et motis essentialiter ordinatis.

Et accipere igitur unumquodque. Tertia suppositio, quod si sint infinita moventia et mobilia, quorum unum movetur ab alio, et sic in infinitum, tunc contingit accipere motum unius istorum mobilium , et ille motus est linitus , quia factus in tempore finito, et supra spatium finitum.

Quoniam quod movetur. Quarta suppositio, quod omne quod movetur, movetur ab aliquo termino in aliquem terminum : et praemittit secundo, quod motus dicitur idem specie vel genere. Et tertio praemittit, unde motus dicatur idem numero, et unde idem genere : et hoc totum dictum fuit in quinto.

Accipiatur (3) igitur motus. Hic format rationem : quia si in moventibus, et motis essentialiter ordinatis esset processus in infinitum, tunc sequeretur,

quod in tempore finito fieret motus infinitus ; consequens est impossibile, ut probatum est in 6. text.64. Consequentia probatur ; quia motus omnium illorum moventium, et mobilium fiunt in eodem tempore, in quo fit motus unius ipsorum, et ille fit in tempore finito per tertiam suppositionem; igitur motus aggregatus ex motibus omnium illorum mobilium fit in tempore finito, et ille est infinitus, quia est infinitorum mobilium ; ergo, etc.

Sic (4) igitur videbitur. Objicit contra rationem, quia in 6 hujus probatum est, quod nullus unus motus infinitus fit in tempore finito : modo hic non ducitur ad aliquod inconveniens, sed ad hoc quod motus infiniti diversorum mobilium fiunt in eodem tempore ; et hoc non est inconveniens.

Sed (5) si id. Solvit objectionem, sup ponendo quod omne movens debeat esse simul cum moto, et ideo si unum mobile moveat aliud, oportet quod nulla tangant se, et haec suppositio probabitur in capitulo sequenti; et isto supposito, dicit Aristoteles quod non est cura, sive ille motus sit unius mobilis infiniti, sive infinitorum mobilium se invicem tangentium ; quia si ex omnibus illis mobilibus fieret unum, illud esset infinitum.

Manifestum (6) est igitur. Hic infert conclusionem probatam, scilicet quod in moventibus, et motis non est abire in infinitum, sed est devenire ad aliquod, quod primo est causa motus. Et tunc removet cavillationem, quia aliquis diceret, quod istud impossibile, scilicet quod in tempore finito fiat motus infinitus, non sequeretur propter impossibilitatem istius conclusionis, In moventibus, et motis est processus in infinitum ; sed propter falsitatem casus positi, scilicet quod ex omnibus illis moventibus et mobilibus fiat unum mobile. Respondet Aristoteles quod non, quia licet casus suppositus sit falsus, attamen est possibilis : modo propter possibile nunquam sequitur impossibile, et ideo illud impossibile sequebatur propter positionem adversarii impossibilem. Sed contra Aristotelem, quia secundum Aristotelem non est possibile, quod omnia corpora se tangentia ad invicem continuentur, respondet Commentator quod hoc non repugnat corporibus, quantum est ex ratione generali motuum vel mobilium, bene tamen repugnat quantum est ex ratione speciali hujus corporis, vel illius.