ANNOTATIONES

(a) In moventibus et motis. Nota, ut observat hic Commentator comm. 39. et Eudemus, prout refert Simplicius, quod Plato in illa persistit sententia, quod omne quod movet moveatur, atque adeo primum movens cum non moveatur ab alio, moveri a se ipso. Et ideo primum Philosophus usque ad text. 29. constituit cum Platone non esse processum in infinitum in moventibus et motis, sed deveniendum esse ad primum movens, quod non ab alio, sed a se ipso movetur ; et deinde contra Platonem ex sua ipsius concessione infert perveniendum tandem ad primum movens immobile. Ideo observa, quod de immobilitate primi motoris aliter sensit Plato, et aliter Aristoteles. Nam Aristoteles primo convenit cum Platone in hoc ; quia eodem modo probant primum motorem esse. Secundo conveniunt in hoc,quod dicunt primum motorem esse substantiam intellectualem, sive Intelligentiam separatam. Tertio conveniunt in hoc, quod dicunt motores corporum caelestium esse indivisibiles, et non habentes magnitudinem , ideo nec finitam, nec.infinitam potentiam habent, quae sint virtutes comparabiles, sicut gravitas et levitas. Sed disconveniunt in duobus : Primo quia dicit Plato, quod motores primi per hoc quod movent, moventur a se, et hoc non tantum intelligit de motoribus corporum caelestium, sed etiam de anima ; et ideo dicit eam esse immortalem, sicut expresse patet legenti Phaedonem, et de Legibus librum 10. Dicit enim quod intellectus separatus in eo, quod ipse facit formas, intellectus movet se, quia nihil facit intelli^ gibilia nisi intellectus, sicut nihil facit calidum nisi calor. Ad faciendum autem intelligibilia in eo, quod sunt intelligibilia movet se per intellectum, et quia in tali motu non est contrarietas moventis, et moti, neque distantia, ideo dixit quodlibet tale esse immortale et perpetuum, et quod sic movet se, esse causam motus localis in habentibus intellectum.

Et quia hoc primitus est in caelestibus, ideo dicebat semen animarum esse in caelestibus, vocans semen animarum animas separatas, quae descendunt a stellis comparibus. Secundum in quo differunt est, quia Plato dixit, quod sicut anima est conjunc ta corpori, et movetur per accidens ad motum corporis, cujus est actus, ita similiter primus motor ; sed oppositum dixit Aristoteles, nam primus motor non potest dici anima nisi aequivoce. Unde Ptolemaeus dicit in Almagesto, distin. 13. cap. 2. quod non debet sumi judicium motus corporis caelestis ab aliquo corporum inferiorum simplicium, quia corpus caeleste obedit in omnem motum, quem vult in eo fieri motus suus absque lassitudine et tristitia, non autem sic in corporibus inferioribus a se motis.

(b) Aliquod est motum, quod non movet. Nota, quod tria est considerare in ordine motus, videlicet id quod movetur, et id quod movet, et quo movet. Id autem quod movetur, necesse est moveri, nimirum in sensu composito si movetur, non autem necesse est ut moveat ; ei autem quo movet utrumque necessarium est, et movere, et quando movet, moveri, quia pariter instrumentum mutatur, et particeps fit motus ejus, quo movetur. Illud autem quod non est, id quo movet, puta quod non est instrumentum, vel intermedium movens, sed movens primum, nihil vetat non moveri, atque adeo esse immobile.

(c) Quando aliqua duo sunt conjuncta, etc. Nola,quod Commentator dicit circa hanc regulam,quod quando aliquid esteompostum ex duobus compositis, quorum utrumque existit per se, et alterum illorum fuerit separatum a reliquo, necesse est ut reliquum sit separatum : verbi gratia, terra et aqua sunt simul, et utraque illarum existit per se ; et cum neutrum sit necessarium componi alteri, sequitur quod si terra fuerit separata in aliquo loco ab aqua, quod etiam e contra. Vult ergo Commentator sic intelligere, quod si aliquae substantiae per se existentes possunt inveniri simul, et una possit inveniri per se separata ab alia, reliqua potest per se existere non conjuncta cum alia.