QUAESTIO I Utrum ad substantiam sit motus

Arisl. hic text. 1 O. D. Thom. 5. Physic, cap. 2. Averroes, et omnes interpretes ibidem. aegidius Romanas in 5. Phys. lect. 3. Flandria in 11. Metaph, q. ultima, art. 1. Conimbric. in 5. Physic. q. 1. Complulen. disp. 22. Physic. q. 3. Hurlado disp 11. Physic. sect.11 . Aversa tom. i. Philosoph. quaest. 26. sect. 1. Fuentes 5. Physic. quaest, i. diffic. 1. art. i. Ruvius ibid. cap. 2. quaest, unica par. 2.

Arguitur quod sic, per Aristotelem in Postpraedicamentis, qui enumerando species motus numerat generationem.

Secundo, patet per Aristotelem 3, hujus, qui declarans definitionem motus per inductionem in diversis generibus motum, inducit de generatione, qua? est motus ad substantiam.

Tertio, quia motus est generatio partis post partem ejus perfectionis, ad quam mobile tendit donec perficiatur, et sit in actu ; igitur motus est generatio. Antecedens apparet per Commentatorem 3. hujus, qui sic definit motum. Tenet consequentia, quia genus positum in definitione alicujus debet praedicari de definitos modo ad istam : motus est generatio, sequitur per conversionem, igitur generatio est motus.

Quarto, omnis mutatio successiva, qua subjectum se habet aliter quam prius, est motus; sed generatio est hujusmodi : ergo, etc. Major patet : quia moveri est aliter, et aliter se habere quam prius, et ideo quod prius et posterius aliter se habet, movetur ; et minor probatur : quia in generatione substantiali provenit successio propter partes quantitativas subjecti.

Quinto, arguitur per definitionem motus, quia motus est actus entis in potentia, secundum quod in potentia, sed generatio est actus, etc. quia est actus generabilis, secundum quod generabile ; sed generatio est motus ad substantiam: ergo, etc.

Sexto, nisi sic, hoc esset in proposito, quia substantiae nihil esset contrarium ; sed propter hoc non, quia in unoquoque genere est una prima contrarietas, ut patet 10. Metaph, text. 12. modo Substantia est quoddam Genus, igitur Substantiae aliquid est contrarium.

Oppositum arguitur per Aristotelem in isto quinto, text. 10. et probatur ratione, quia omnis motus est de ( ) affirmato in affirmatum ; sed nulla mutatio ad substantiam, est de affirmato in affirmatum, nam generatio est ad affirmatum, sed non de affirmato, et e contra de corruptione ; ergo, etc.

Secundo, illud quod movetur, est ; sed illud quod generatur non est: igitur quod generatur non movetur, et per consequens generatio non est motus ; modo si ad substantiam esset aliquis motus, maxime esset generatio : igitur ad substantiam non est aliquis motus.

Notandum, quod motus accipitur tripliciter : uno modo pro omni mutatione, sive sit subita, sive successiva, sive sit in subjecto in actu, sive sit in subjecto in potentia : et isto modo isti termini motus, et mutatio convertuntur. Alio modo accipitur motus pro omni mutatione successiva ; sive sit in subjecto in actu, sive in potentia : et isto modo definit Aristoteles motum in 3 . hujus, et etiam isto modo sumit motum in Postpraedicamentis, ubi distinguit species motus. Tertio modo, sumitur motus propriissime, pro mutatione successiva facta in subjecto in actu de termino a quo positivo, ad terminum ad quem positivum, et sic capit Aristoteles motum in isto quinto, text. 18. quando probat, quod solum in tribus Generibus invenitur motus, scilicet in Quantitate, Qualitate, et Ubi: et sic isti termini motus et mutatio se habent sicut superius et inferius : nam omnis motus, est mutatio, et non e contra.

Secundo notandum, quod mutatio ad substantiam, ut generatio et ( ) corruptio,differunt ab aliis molibus : nam per generationem mutari respondetur ad interrogationem factam per quid est: sed per alios motus, vel mutationes mutari respondetur non ad quid est, sed solum ad quale, vel ad quantum, aut ad ubi, vel ad aliquid hujusmodi. Secundo per generationem mutatur nomen et definitio, sed per alios motus non, sed solum mutatur praedicatum accidentale, quod prius verificabatur. Tertio, quod de ratione generationis est, quod sit ad terminum ad quem, nihil connotando de termino a quo, et e contra, de ratione corruptionis est, quod sit a termino a quo, nihil connotando de termino ad quem ; sed de ratione aliorum motuum, ut alterationis et augmentationis est, quod sint a terminis a quibus, ad terminos ad quos. Quarto differunt, quod in mutatione substantiali non est aliquod subjectum in actu manens idem ante mutationem, et post, sed solum in potentia, ut materia prima ; sed in aliis motibus manet idem subjectum in actu post, et ante.

Tunc ponuntur conclusiones. Prima est : Nulla mutatio, in qua solum est successio propter partes quantitativas subjecti, est motus. Probatur : quia omni motu aliquid movetur primo ; sed in tali mutatione, in qua tota successio provenit propter partes quantitativas subjecti, nihil movetur primo : igitur talis mutatio non est motus. Major probatur, quia omne quod movetur, aut movetur primo, vel non primo : si non primo moveatur, hoc est, pro tanto, quod aliqua pars ejus movetur primo, a qua totum denominatur moveri non primo. Et minor patet, quia illud subjectum, in quo est successio propter partes quantitativas, vel ipsum totum movetur primo, vel aliqua pars ejus : non ipsum totum, quia jam esset completa mutatio, vel nondum inciperet : si aliqua pars ejus, tunc vel pars illa, in qua dispositio secundum quam est motus, esset introducta, vel alia pars, in qua est introducenda. Non primo modo, quia illa pars non movetur, sed jam mota est, quia habet terminum ad quem motus : nec secundo modo, quia illa pars non mutatur, sed est mutanda , et per consequens sequitur, quod tali mutatione, in qua provenit successio propter partes quantitativas subjecti, nihil movetur ; sed omni motu aliquid movetur : igitur nulla talis mutatio est motus.

Secundo, quia si per aliquod tale subjectum continue induceretur caliditas summa tota simul in eadem parte subjecti, successive tamen secundum partes quantitativas subjecli ; tunc illud subjectum mutaretur, et tamen non moveretur ; quia si sic, moveretur secundum caliditatem, sed hoc est falsum : quia nulla pars illius subjecti est prius minus calida, et postea magis.

Tertio sequeretur, quod illuminatio consequens umbram terrae esset verus motus ; sed hoc est falsum, quia omnis verus motus de sui natura est successivus, et tamen illa mutatio, scilicet illuminationis, quantum est ex natura sua,

esset subita. Secunda consequentia probatur, quia in illa mutatione est successio propter partes quantitativas subjecti. Contra primam rationem objicitur, quia per eamdem rationem potest probari, quod nihil moveretur, quia non totum mobile, per quod fit mutatio : quia una pars ejus est mutata, et alia mutanda, et per consequens, cum nulla pars ejus de facto mutetur, sequitur quod illud subjectum non mutatur, vel saltem illa ratio probat evidenter, quod nihil mutatur primo. Respondetur, quod non est simile de motu, et mutatione : quia non est inconveniens concedere, quod nihil movetur primo. Tamen aliter potest dici, quod in toto tempore, in quo fit mutatio, illud subjectum mutatur primo: quia secundum se, et quamlibet partem sui, licet secundum nullam ejus partem mutetur simul, imo successive per partem post partem.

Secunda conclusio. In mutatione (c) ad substantiam non est successio, secundum gradus formae, sed solum secundum partes quantitativas subjecti. Probatur, quia nulla forma substantialis, secundum quam est mutatio, suscipit magis et minus : igitur in nulla mutatione secundum substantiam provenit successio propter gradus formae. Consequentia tenet , et probatur antecedens, quia si substantia susciperet magis et minus, hoc esset consecutive ad intensionem, et remissionem primarum qualitatum ; sed propter hoc non, ut potest induci per experientiam in multis : quia aer in hyeme est multo frigidior, quam calidus, et per consequens potius esset aqua, quam aer. Item, ferrum ignitum potius esset ignis quam ferrum, et ita de aliis.

Tertia conclusio. Ad substantiam non est motus. Probatur, quia in mutatione ad substantiam tota successio provenit propter partes quantitativas subjecti: igitur nulla mutatio ad substantiam est motus. Antecedens apparet per praecedentem conclusionem : et consequentia tenet per primam. Secundo, quia illa mutatio non est motus, quae de sui natura non est successiva, sed tota ejus successio provenit consecutive ad alios motus ; sed mutatio ad substantiam de sui natura non est successiva, sed ex eo solo est successiva, quia consequitur motum successivum ; ergo, etc. Major patet, quia de ratione motus est, quod sit successivus. Et minor probatur, quia si caliditas summa esset simul introducta in totum subjectum, ita quod non prius in una parte quam in alia, tunc subito introduceretur forma substantialis ignis : sed ex quo nunc de facto introducitur caliditas sirccessive secundum partes subjecti, ita etiam successive introducitur forma substantialis ignis. Et sic patet, quod ad substantiam non est motus, scilicet accipiendo motum tertio modo prius dicto.

Ad rationes, omnes solutae sunt per distinctionem. Ad ultimam dico, quod Aristoteles 10. Metaph. text. 12. accipit contrarietatem large, prout se extendit ad oppositionem, quae est inter privationem, et habitum.