ANNOTATIONES

(a) Illorum quae transmutantur, etc. Nola primo, ea quae moventur, tripliciter moveri: Per accidens, secundum partem, et per se primo. Primo, et per se aliquid alicui convenit, quia habet causam propriam, et principium,cur primo illud sibi conveniat : ut habere tres angulos ajqunles duobus rectis, convenit primo ipsi triangulo, quia triangulus habet in se causam, quare haec affectio sibi conveniat. Per accidens autem illud convenit alicui, quod convenit propter illud, cui primo, et per se competit : hoc autem dupliciter contingit : aut quia est conjunctum illi, cui primo et per se competit, aut quia etiam competit illi, tamen propter illud, cui primo et per se competit : ut sanari competit homini per accidens, quia sanari primo et per se competit. ejus parti : et haec est divisio quam hic intendit Aristoteles dicens, moveri tribus modis posse contingere : Uno modo per accidens ; ut si Musicus moveatur, accidit enim mobili, quod sit Musicus, quia mobili conjuncta est Musica. Secundo modo, quia est pars illius quod movetur.

Tertio modo, ut ipsum totum, cui primo et per se compelit moveri, quia habet in se principium motus.

Sed dubium est, quomodo totum dicatur moveri ad motum partis ; nam ex hoc se- queretur, quod idem simul posset moveri, et quiescere,eadem enim ratione, qua dicitur moveri ad motum unius partis, dicitur quiescere ad quietem alterius ; atque ita sequi videtur idem simul moveri contrariis motibus, ut calefieri et frigefieri : et ex hoc ultra, cum omne quod calefit in termino calefactionis sit calidum, et omne quod frigefil in termino frigefaclionis sit frigidum ; sequitur idem simul posse esse frigidum et calidum, quod tamen est impossibile.

Tro solutione nota, quod duplex est dispositio, secundum quam fit motus : Quaedam est quae solum nata est inesse uni parti determinatae, ut simitas, et talis dispositio ratione partis denominat totum ; atque adeo si pars moveatur ad talem dispositionem, lotum etiam dicitur ad eam moveri : nec sequitur, si una pars non moveatur ad illam, totam quiescere ad quietem illius, quia illa pars non quiescit quiete opposita tali motui, cum tali motu non sit nata moveri.

Alia est dispositio, quae potest indifferenter inesse pluribus partibus : et talis dispositio non semper denominat totum, ex hoc quod denominat alteram partem, ideo non oportet, quod si pars alicujus totius moveatur ad talem dispositionem, concedere, quod totum simpliciter ad eam moveatur, sed solum cum hac determinatione, quae est secundum partem; non enim sequilur,si aliquis dealbatur secundum manum, quod dealbetur simpliciter , sed solum secundum quid, scilicet secundum partem.Patel ergo ex his, quod non est necessarium idem simpliciter posse calefieri, et simul frigefieri : nec idem posse esse simul calidum, et frigidum; nec idem moveri simpliciter, et quiescere quiete opposita tali motui. Sunt etiam et aliae dispositiones, quae si insunt uni parti, relinquunt dispositionem aliquam in aliis partibus, ut infirmitas et sanitas ; et in talibus, si pars alicujus totius moveatur ad talem dispositionem,conceditur totum simpliciter moveri ; unde corpus dicitur sanari, quia oculus, aut thorax sanatur, ut patet in textu.Similiter sequitur, caput hominis est infirmum, ergo homo est infirmus. (b) Passiones, scilicet qualitates sunt immobiles. Nota quod Aristoteles 1. Physic. text, 6. docuit, in transmutatione quacumque subjectum proprie enunciari in recto, ut homo fit niger ; sed terminus a quo proprius explicatur in ablativo, ut dicimus ex albo fit nigrum potius, quam album fit nigrum : cujus ratio est, quia subjectum manet sub termino ad quem ; privatio autem quae est terminus a quo non manet; et ideo hic dicit, quod motus est in mobili subjective, et non in specie, id est, in forma ad quam est motus: nam id quod movetur alterum est, et a termino a quo, et a termino ad quem, ut in aquae calefactione tria consideramus, scilicet frigidum, et calidum, et aquam, quae successive subjicitur utrique qualitati, dum aqua ex frigida fit calida. Et non solum aqua realiter distinguitur a frigiditate et caliditate, sed aqua in quantum aqua distinguitur ab aqua in quantum frigida, aut in quantum calida, et hoc est quod concludit : Manifestum est, quod motus in ligno est, non in specie, id est, id quod proprie calefit, neque est frigidum, neque calidum sub tali ratione,sed lignum. Speciem autem appellat formam, et eam, qua? acquiritur, et eam, quae corrumpitur, vel subjectum sub tali forma.