ANNOTATIONES

(a) Notandum quod possibile est, etc. Nota primo, quod Aristoteles probat unum esse primum motum continuum, et perpetuum, ipsumque circularem, quia inter motus contrarios debet intercedere quies ; qua occasione praesens excitatur quaestio , cujus sensus est, quando, verbi gratia, lapis sursum ascenditet iterum deorsum descendit, deturne quies in lapide inter illos duos motus contrarios, et similiter inter quoscumque duos motus contrarios, quibus aliquod unum movetur mobile.

Nota secundo quod hujusmodi duo motus contrarii multipliciter se habere possunt : aut enim sunt naturales ambo, aut unus est naturalis, et alter violentus, aut uterque violentus.

(b)No n necessario inter quoscumque motus, etc. Nola quod si motus naturales sint a diversis causis naturalibus, non est necesse quod in ter illos intercedat quies. Probatur, quia motus incipit per ultimum sui non esse, et desinit per primum sui non esse ; ergo in eodem instanti potest unus motus ab una virtute desinere, et alia virtus motiva in eodem instanti incipere alium motum , quod instans erit ultimum non esse motus, qui incipit, et primum non esse motus, qui desinit, ita ut sit verum dicere, nunc non est motus calefactionis, verbi gratia,et immediate ante hoc erat: et in eodem instanti sit verum dicere,nunc non est motus frigefactionis, et immediate post hoc erit; sed hoc dato, nulla intercedit quies inter calefactionem, et frigefactionem ; ergo inter motus contrarios naturales a diversis causis naturalibus procedentes non est necesse quod intercedat quies. Deinde motus augmentationis est unus et continuus ; modo in augmentatione sunt plures alterationes contrariae , nam antequam augeatur vivens seu animal, decoquitur et digeritur cibus seu alimentum, et vertitur in chylum, et deinde in massam sanguinariam , haec autem omnia habent qualitates contrarias ; ergo fiunt per contrarias alterationes ; tunc sic , augmentatio est motus continuus ; ergo et illae alterationes continuantur, et per consequens nulla est quies inter illas. (c) Inter quoslibet motus naturales contrarios, etc. Nota, quod quando illi duo motus naturales sunt ab una causa naturali, ut in motu dilatationis, et compressionis cordis contingit, et etiam in motu aspirationis et respirationis in pulmone, inter tales motus necesse est intercedat quies, quia una, et eadem natura non potest in eodem instanti in contraria movere, et sic cor, et pulmo necessario quiescit inter hos duos motus.

Nota secundo, quod quando illi duo motus sic se habent, quod unus est violentus, et alter naturalis, ita tamen quod violentus est prior, et naturalis posterior , ut quando lapis sursum projicitur, et deorsum descendit, inter tales motus necesse est intercedat quies media, quia natura non potest praebere vim ad motum deorsum, nisi finita virtute, qua lapis ascendebat, atque ita debet mediare quies. Nam motus violentus fit dum impetus externus est major interno, naturalis autem sequitur, quando impetus internus vincit externum ; non potest autem internus impetus fieri major externo, quin fiat aequalis, et aequalis non potest esse nisi res quiescat, atque adeo quando primus motus est violentus, et secundus naturalis, qui solum fit virtute propria, inter tales motus contrarios necesse est, quod quies intercedat.

Nota tertio quod si illi motus sint violenti, ut si pila missa ad parietem, a quo repercussa revertatur ad projicientem : vel si duo ludant pila, non est necesse in his motibus intercedat quies, quia si agens violentum sit efficax et magnae virtutis, potest in eodem instanti, quo tangit pilam, facere, ut incipiat moveri, sicut dicebamus, quando magnum pondus lapidi ascendenti occurebat: si vero agens non sit efficax, sed sit talis naturae et debilitatis, quod non possit continuare motum, tunc erit quies inter hos duos motus violentos, ut si pila percuteret lanam. (d) Quando aliquid movetur sursum violenter, etc. Nota, quod si illorum motuum unus sit naturalis, et alter violentus, et prior est naturalis, ut quando pila cadit deorsum, et resilit sursum, vel si prior est violentus et naturalis, posterior excitatur a magna et forti virtute, magis quam ejus natura requirebat, ut si lapis sursum ascendens violenter deprimatur a magna virtute et mole, inter hujusmodi motus non oportet ut intercedat quies , quia vel ille lapis, quando illi occurit magnum illud pondus, quiescit, vel non : si non, habeo intentum?: si sic , ergo etiain^ illud magnum pondus quiescit per tempus ; hoc autem est contra rationem, et experientiam. Minor probatur, quia si lapis parvus quiescit, quando tangitur a magno, ergo etiam magnus quiescit, nam quae se tangunt habent ultima simul ; ergo, vel simul quiescunt, vel simul moventur. Sed non est dicendum magnam molem detineri a parvo lapide: ergo dicendum quod simul moventur, atque adeo in lapide parvo sursum ascendente, deorsumque sic descendente, non est necesse intercedat quies.

Et si contra haec dicatur, impossibile est aliquid moveri, quinjprius quiescat in termino a quo ; ergo quandojdiquid movetur ex calido in frigidum, et iterum regreditur a frigido in calidum, sicut prius quiescit in calido antequam moveatur ad frigidum, ita prius quiescet in frigido, antequam moveatur ad calidum, quia alias idem simul moveretur motibus contrariis, quod implicat. Consequentia patet, quia quando aliquid movetur ex calido in frigidum, et regreditur ex frigido in calidum , vel calefit quando frigefit, vel postea : si postea, habeo intentum, quod intercedat quies inter motus contrarios: si autem quando frigefit,calefit: ergo movetur simul ad calorem, et frigiditatem.

Ad hoc, nego antecedens ; non enim est semper necesse, ?quod id quod movetur, quiescat sub termino a quo, ut de lapide depresso ab alio majori patet. Et ad probationem, dico quod illi duo motus non sunt simul, sed sunt interrupti per instans,quod est finis unius, et principium alterius, ut quando aliquid generatur praecedente corruptione, non sunt simul genitum, et corruptum, sed instans non esse unius est instans esse alterius, et in illo instanti fit interruptio.

Et si contra dicatur, nihil quod generatur, aut movetur, intendit illam formam, vel terminum, ut in uno instanti duret in illa ergo debet esse per aliquod tempus, et per consequens erit quies. Dico antecedens esse verum in hoc sensu, quod natura secundum se non intendit formam, ut tantum per instans in illa quiescat. Potest tamen aliquod agens esse tantae virtutis, ut pellat mobile in eodem instanti, quo attingit virtutem, ut patet in parvo lapide depresso a magno cadente.

Et si iterum dicatur, motus contrarii habent terminos contrarios , ergo non possunt esse continui, atque adeo necessario inter illos intercedit quies. Dico verum esse, quod duo motus contrarii de se non sunt continui, possunt tamen continuari in uno instanti, quod sit primum non esse praecedentis, et ultimum non esse sequentis , et sic non dabitur quies.