ARTICULUS II,

MOVENTUR OBJECTIONES A. - OBJECTIONES I 1.

Contra quartam conclusionem Argumenta Aureoli.

Quantum ad secundum, arguit Aureolus (dist. 42, q. 1, art. 3) contra quartam conclusionem, in hoc quod ibidem dicitur, Deum in materia posuisse rationes vel potentias obedientiales. Arguit enim quod potentia obedientialis non sit potentia proprie dicta, sed tantum similitudinarie et transsumptive; nec est aliquid positivum, quo creatura obediat Creatori. Primo. Quia illud positivum, aeque haberet rationem creati, sicut et illud super quo fundaretur; et ideo non plus esset in potestate Creatoris; immo, aeque esset in ipsius obedientia creatura fundans hujusmodi positivum, sicut et illud. Secundo. Quia creaturae, antequam essent, dicebantur esse in plena obedientia Creatoris; et tamen non ratione alicujus positivi, cum penitus nihil essent. Tertio. Quia creaturae, quae nihil sunt, dicuntur in obedientia Creatoris; et constat quod non ratione materiae, aut alicujus potentiae. Quarto. Quia omnes res exsistentes, sive formales, sive materiales, dicuntur esse sub potestate et sub obedientia ejus; sicut patet quod accidens obedit Deo facienti ipsum sine subjecto, et ignis obedivit ei in camino trium puerorum, ut non comburerentur. Et ideo non est verum quod potentia obedientialis, sit potentia materiae, aut alicujus susceptivi. (Quinto). Nec valet si dicatur quod potentia obedientiae est ipsa essentia materiae, sed addit relationem, in quantum refertur ad Dei potentiam activam.

Tum quia ipsamet relatio, cum sit creatura, est in (a) obedientia Creatoris; et per consequens, fundabit aliam relationem ad potentiam Dei activam, et illa aliam; et sic erit processus in infinitum.

Tum quia realis relatio non potest fundari in nihilo (6); et tamen res quae non sunt, dicuntur esse in potentia obedientiae. Rursus, contra eamdem partem conclusionis, probat quod materia non est in potentia ad aliquam formam; nec aliqua forma potest imprimi in materia, cui non correspondeat aliquod activum naturale creatum, potens illam imprimere. Arguit igitur Primo sic. Impossibile est quod ignobilior differentia sit in natura, quin nobilior sit in ea; unde extrema opposita debent esse infra eumdem ordinem. Sed actus et potentia opponuntur; et materia prima est pura potentia, sive substratum (y) purae potentiae, disponibile per omnem actum unibilem et non subsistentem; ut patet, primo capitulo de Substantia Orbis, ubi dicit Commentator, quod materia substantiatur per posse, nec habet aliquam naturam exsistentem in actu; et Philosophus dicit, 1. Physicorum (t. c. 69), quod sicut se habet lignum ad scamnum, aut cuprum ad idolum, sic se habet materia ad omnem formam et esse demonstratum; ubi dicit Commentator, comm. 69, quod " materia innata est recipere omnes formas ". Ergo necesse est, ut detur alterum oppositum infra ordinem creaturae, aliqua forma in actu, quae possit extrahere materiam ad omnes istas formas. Et si dicatur quod illa talis forma est Deus, qui opponitur primae materiae, sicut actus purus purae potentiae; non valet. Quia infra ordinem creaturae est dare oppositum materiae primae; nec forma illa erit actus purus, aut omnis actus (a) subsistenter et eminenter; quia materia non est in potentia ad omnes actus. Sunt enim multae formae abstractae, quae non possunt esse actus et perfectiones materiae; et ideo, licet materia careat omni actu, non tamen est in potentia ad omnem actum universaliter. Propter quod, infra naturam correspondebit sibi aliquid, quod caret omni potentia passiva; et illud est corpus caeli, quod non est in aliqua potentia nisi ad ubi, et erit quodammodo in actu ad omnes formas, ad quas prima materia est in potentia. Deus autem se habebit extra ordinem materiae; erit enim actus universalis, et omnis entitas eminenter subsistens. Secundo ad idem. Materia prima non est in potentia nisi vel ad formas simplices, vel ad formas medias, vel mixtas, vel ad formas consequentes mixtiones ipsas per modum sequelae necessariae et internae, quales sunt animae. Recipit enim primo quatuor formas simplices et elementares, quae non possunt esse nisi quatuor, secundum quatuor differentias oppositas, scilicet grave et leve simpliciter, et duae mediae, scilicet leve secundum quid, qualis est aer, et grave secundum quid, qualis est aqua. Non possunt enim poni ejusdem contrarietatis, nisi duo extrema maxime distantia; sicut forma levis simpliciter, qualis est ignis, maxime distans a forma gravis; et ideo ex opposito motu moventur. Modia vero inter grave et leve, non possunt esse nisi duo, scilicet grave secundum quid, et leve secundum quid : quia, si quis imaginetur magis grave, et minus grave continue, tale non differt formaliter et specifice; quia magis et minus non diversificant speciem. Et ex hoc patet quod nulla forma simplex, unibilis est primae materiae, quae nec sit gravis nec levis; propter quod forma simplex, nec gravis, nec levis, est tota extra ordinem illius contrarietatis, cujus extrema maxime distantia, sunt grave et leve simpliciter. Una autem potentia non est nisi ad extrema et media unius contrarietatis. Et ita patet quod potentia materiae, cum sit una in genere, fundata super substantiam ejus, necessario evacuatur per formam gravis et levis simpliciter, et medias inter illas. Sic igitur nec possunt esse perfectiones primae et simplices ipsius potentiae materiae, nisi quatuor tantum, scilicet formae elementares. Sed II. - 33 mixtae et mediae, sunt tot, quot modis sunt miscibiles illae quatuor formae; qui quidem modi, innumerabiles sunt a nobis. Animae vero additae formis complexionalibus, multiplicantursecundurn speciem, ad numerum formarum mixtarum, quas de necessitate sequuntur. Sunt etiam quaedam formaemediae, conflatae ex formis elementorum, quae suntultimatae perfectiones, et actus ultimati; et talibus non sequuntur nec adduntur animae per modum sequelae. Aliae vero sunt, quae non sunt terminata;; immo, ex hoc ipso quod sunt tales vel tales mixtiones, sunt aptae natae recipere alias perfectiones secundarias, et communicare aliquibus operationibus, utpote sen-sationi, aut motui; quarum tamen non possunt esse sufficientia principia; sicut patet de mixtione elementorum in carne; propter quod necessario formae tales, mixtae et mediae ex formis elementaribus, exigunt additamentum ulterioris complementi et actus; qui actus sunt animae, quae sunt sequelae intrinsecae aliquarum formarum complexionalium, carnis videlicet, et ossis, et nervi, et similium, ut Commentator dicit, 7. Metaphysicae, comm. 31; ait enim quod " manifestum est animam esse additam complexionalibus formis ". Sic igitur patet quod materia non potest actuari, immediate quidem, nisi per formas elementares oppositas et simplices, vel per formas medias et conflatas ex ipsis; ultimate vero, per animas, quae sunt sequelae, et necessariae et intrinsecae, quarumdam mediarum formarum ex elementaribus formis constitutarum. Et hoc, loquendo de formis substantialibus : nam formas accidentales non possunt recipere, nisi mediantibus istis; nec alias, nisi quas exigunt formae substantiales. Sed constat quod omnes istae possunt reduci per agens naturale. Quod enim potest in extrema, potest in media. Virtute quidem coeli, trahi potest materia ad formas elementares, et omnes formas medias, usque ad vitam, et etiam ad ipsam animam (x); quia producens aliquid, de necessitate facit illud quod est sequela necessaria respectu illius. Ergo coelum potest trahere materiam ad totum illum ordinem actuum et formarum, in quorum genere substantia materiai (6) dicitur pure potentialis; nisi quod in aliquibus coexigit actionem agentis secundarii univoci, in generatis per propagationem. Sic igitur patet quod materia extrahi potest ad omnem actum per agentia naturalia; et quod primum alterans et universale movens materiam ad omnem actum, est corpus coeleste, secundum Philosophum, qui in hoc a veritate fidei non discordat.

Haec ille in forma. Tertio sic argui potest ad idem, ex ejus ibidem dictis. Si materia esset in potentia ad aliquam formam, quam agens naturale non potest inducere, hoc praecipue poneretur propter formas quae edula) animam.

Ora. Pr. (6) materiae.

Om. Pr. cuntur per miraculum, vel propter animam rationalem , quae a Deo solo producitur. Sed propter nullum istorum debet quis moveri a praedictis.

Non quidem propter primum. Formae enim quae educuntur per miraculum, sunt utique educibiles per agens naturale, cum ordine quodam. Quando enim ex mortuo fit vivum immediate, subvertitur ordo naturalis; quem tangit Commentator, 8. Metaphysicas, comm. 14. Dicit enim quod " quando ex vivo fit mortuum, tunc ex mortuo non fit vivum, donec revertatur in quatuor elementa; deinde formae quae sunt inter quatuor elementa et vitam, generabuntur; et sic vita generabitur necessario ".

Haec ille.

Et sic consurgit miraculum, stupore et admiratione dignum; quia subvertitur ordo formarum. Et ille modus operandi, competit soli Deo. Non igitur inducitur aliqua forma, quae non sit naturaliter inducibilis; quamvis sub alio et alio ordine.

Nec similiter secundum debet movere. Quia (a) anima rationalis non unitur materiae per modum aliarum formarum; non est enim sola formatio, aut sola complexio, sicut animae aliorum animalium; immo est res subsistens. Sic igitur rationalem animam non potest extrahere aliquod agens naturale (6); quia nec extrahibilis est a materia. Hoc est dictu , quod materia trahi non potest ad talem animam, sicut cera trahitur ad figuram; necessario enim generabilis esset et corruptibilis, sicut et caeterae formae, ad quas materia trahitur. Unitur ergo per essentiam et in esse, ut forma altior et alterius rationis. Non solum enim est perfectio materiae; sed est res in se manens, sine materia. Habet tamen quod uniatur intrinsece, quodam excellentiori modo formali.

Nec, inquit, est instantia de locutione asinae Balaam; quia non oportet quod omni motui violento et innaturali correspondeat aliquod agens in natura. g 2.

Contra quintam et sextam CONCLUSIONES Argumenta Aureoli.

Contra quintam conclusionem et sextam arguit (Ibid., q. 2, art. 2), dicens : Licet iste modus dicendi, quoad aliquid verus sit; tamen insufficiens est, in hoc quod non distinguit de repugnantia praedicati ad subjectum, et de implicatione contradictionis. Constat enim quod quidquid repugnat et contradicit diffinitioni, videtur diffinito contradicere et repugnare. Sed, secundum fidei veritatem, negari non potest quin Deus faciat circa aliqua subjecta, aliqua, quae tamen eorum diffinitionibus repugnant et contradicunt. Facit enim accidens sine subjecto, ut puta colorem sine mixto, et gravitatem sine gravi, et siccitatem sita) Quia.

quod Pr. 5)5 ne sicco; et tamen ista non possunt intelligi nec diffi- I niri sine subjecto.

Et iterum, potest facere substantiam panis sine suis accidentibus, sicut facit accidentia sine subjecto; et per consequens, posset facere hominem absque omni membro organico, et omne animal, cum tamen animal nec diffiniri nec intelligi possit sine corpore organico physico.

Similiter etiam facit duo corpora dimensionata in eodem loco et in eodem situ, ita quod duae lineae non se intersecantes, nec penetrantes, nec angulos facientes, sunt in eodem situ ; quod repugnat diffinitionibus et petitionibus geometricis, et est contra omnem apprehensionem; quia nullus potest imaginari plures dimensiones in eodem situ, quin se mutuo penetrent, intersecandoque se dividant. Ergo non est sufficienter dictum quod Deus tantummodo possit facere quod non implicat contradictionem aut repugnantiam , nisi ulterius distinguatur de contradictione et repugnantia. Confirmat hoc idem. Nam firmissime credimus quod Deus potest aliquid de nihilo facere, et naturam creatam assumere ad unitatem suppositi, et substantiam panis et vini in corpus Christi convertere, idem corpus numero mortuum et incineratum ad identitatem numeralem reducere, incorruptibilitatem corporibus gloriosis compositis ex contrariis dare; et sic de multis aliis mirabilibus. Sed constat quod nullus potest talia mente concipere, absque repugnantia et impossibilitate. Igitur vanum est dicere, et alienum a fide, quin Deus incompossibilia facere possit. Iterum. Quia solum illud est simpliciter impossibile, quod est impossibile in primo modo; cui impossibili opponitur primum principium cui innititur omnis veritas. Istud impossibile est : idem simul esse et non esse. Nullum autem aliud est impossibile simpliciter, nisi quatenus includit illud, et omne aliud est possibile in se, quo posito, non ponitur idem simul esse et non esse; et per consequens, in ordine entium erit aliquod ens quod illud tale poterit reducere ad actum, alioquin frustra esset illa possibilitas et otiosa, nec corresponderet cuilibet possibili aliquod potens, et esset aliquod possibile ab intrinseco et per se, quod fieret impossibile ab extrinseco et propter carentiam agentis; cujus oppositum deducit Commentator, 1. Caeli et Mundi, comm. 103. Unde, cum intellectus non possit separare animal a corpore organico et quanto, nihilominus realitas quidditative animalis alia est a quantitate; et ita, ponendo quidditatem animalis esse, et quantitatem non esse, non est ponere idem esse et non esse simul; et secundum hoc, licet intellectus concipiat illud esse impossibile secundo modo, tamen non est impossibile simpliciter primo modo. Relinquitur ergo quod debeat intellectus arguere aliquod agens quod possit hoc facere, quod tamen ipse apprehendit incompossibile; a qua incompossi- I bilitate abducitur, ne possit illud directe intelligere. Et sic est de omnibus miraculis. Sufficit ergo theologo declarare quod non est in illis contradictio primo modo, sed secundo modo.

Vocat enim contradictionem primo modo, cum praedicatum negat aliquod quod praedicatur in primo modo dicendi per se de subjecto, vel aliquid inclusum in ratione diffinitiva subjecti formaliter et in recto; quod idem est, ut si dicatur, Homo irrationalis, vel, Homo insensibilis Sed contradictio secundo modo, est cum praedicatum includit negationem alicujus exsistentis in ratione diffinitiva subjecti adjective, vel in obliquo, ut si dicatur, Animal spirituale, aut, Animal non organicum, nam spirituale negat corporeum, quod ponitur adjective in diffinitione animalis; et similiter, si ponatur simitas sine naso, quia nasus ponitur in diffinitione simitatis in obliquo. Confirmat iterum. Quia temerarium esset negare quin Deus posset facere figuram sine superficie, rectitudinem sine linea, propter hoc quod stupet animus audientis, et illud capere non potest. Melius enim est intellectui derogare quam Deo, et potentiae cognitivae quam omnipotentiae productivae; praesertim, cum non sit magis eonceptibile quod fiat siccitas sine sicco, aut gravitas sine gravi; quod nullus fidelis negaret fieri per Dei potentiam, in hostia consecrata. Melius ergo est attribuere aliquid Deo altius quam intellectus noster valeat attingere, nec etiam indagatio philosophica, quam ponere quod divina omnipotentia nihil valeat separare, nisi quod mens nostra metitur et imaginatur. Non enim indiget Deus nostro mendacio, ut entitates rerum, et diversas conditiones quas eis indidit sua architectonica manu et ineffabili providentia, pro quodam falso obsequio subtrahamus, ad hoc quod res valeat separare; quasi nihil possit facere Omnipotens, nisi quod mens nostra comprehendit.

Haec ille. g .1.

Contra septimam conclusionem Argumenta Gregorii.

Contra septimam conclusionem, quae ponit quod Deus non potest facere praeteritum non fuisse, arguit Gregorius (dist. 42, q. i) multipliciter. Primo sic. Quia non apparet aliqua contradictio implicari, vel sequi, ex eo quod aliqua res quae est praeterita, verbi gratia, Adam, ponitur non fuisse, quoniam aliquando fuit verum Adam non fuisse, et per consequens non includebat, nec antecedebat alicui contradictioni necessario; ergo nec nunc. Secundo sic. Quia ad Adam non fuisse, non sequitur primum principium non esse verum ; igitur potest fieri a Deo. Antecedens patet : quia non plus videtur posse probari quod sequitur aliqua contradictio ad Adam non fuisse, seu ad istam, Adam non fuit, quam ad istam, Antichristus non erit; ad quam tamen est certum non sequi aliquam contradictionem , cum ipsa sit possibilis esse vera. Tertio sic. Deus potest aeternaliter non voluisse unquam producere Adam. Ergo potest eum non produxisse. Antecedens probatur : quia non minus Adam, quem voluit aeternaliter producere aliquando, potest aeternaliter non voluisse producere, quam Antichristum, quem etiam voluit aeternaliter producere in fine mundi, possit aeternaliter non voluisse producere; sed certum est quod ipse potest aeternaliter non voluisse producere Antichristum; alias, vel voluisset (a) producere, et non producet sicut voluit, et sic frustrata vel mutata fuisset ejus voluntas ; vel non posset non producere Antichristum ; quorum utrumque certum est esse falsum. Consequentia principalis, est clara : quia sequitur : Deus non voluit aeternaliter producere aliquando Adam; igitur Deus non voluit producere Adam;" et si non voluit, non produxit. Forte dicetur quod non est simile de Adam praeterito, et de Antichristo futuro. Quoniam productio Adae jam est posita in effectu et extra suas causas, ac per hoc non remanet sub contingentia suarum causarum, ut possit non fuisse; productio vero Antichristi nondum est posita; et ideo est adhuc sub contingentia suarum causarum, et potest non poni; et per consequens, potest Antichristus non fore. Et sicut productio Adam non potest non fuisse, ita Deus non potest non voluisse producere Adam; potest autem non voluisse producere Antichristum, sicut ejus productio potest non fore. Sed primo (fi) ista responsio super eo ipso fundatur, super quo vertitur praesens dubium. Hoc enim inquiritur principaliter, scilicet : an Adam, vel aliud cujus productio jam posita fuit in effectu, possit non fuisse productum. Quod etiam non est aliud in sententia, quam si diceretur : an adhuc sit sub contingentia primae causae, quantum ad fuisse et non fuisse divisim, sicut productio Antichristi est sub contingentia primae causac, quantum ad fore et non fore. Et ideo responsio non apparet scientifica.

Confirmatur quod dictum est. Quoniam quamvis respectu secundarum causarum, talis differentia effectus jam producti et effectus producibilis, quantum ad contingentiam haberet locum ; in respectu autem ad primam causam, cui aequae possibilia sunt quaecumque non implicant contradictionem, juxta communem theologorum concessionem, non videtur locum habere, cum non plus appareat contradictionem implicari, si dicatur, Adam non fuisse, quam si dicatur, Antichristum non fore. Et ideo utrumque videtur aequaliter remanere sub contingentia primae causae. Secundo contra responsionem, probando antecedi voluisset.

voluisse Pr. (6) primo. - Om. Pr. dens tertia? rationis. Si esset impossibile Deum non voluisse producere Adam, hoc, ut videtur, non esset quia produxit, sed quia voluit producere. Et necesse esset ipsum voluisse; quia, da, per impossibile, quod necesse sit ipsum produxisse, et tamen non sit necesse ipsum voluisse producere, adhuc erit possibile ipsum non voluisse producere. Sed constat quod non minus verum est Deum ab aeterno voluisse producere Antichristum, quam sit verum eum voluisse producere Adam. Ex quo videtur, ita illud, sicut hoc, esse contingens.

Confirmatur. Quia non videtur dicendum quod temporalis et nova productio Adae, aliquo modo minuerit aut sustulerit libertatem vel potentiam divinae voluntatis, ut videlicet, illud quod antequam ipsa poneretur in effectu, Deus volebat libere et contingenter, et poterat non voluisse, illa posita, noluerit necessario, et non possit non voluisse.

Hic etiam favere videtur verbum Magistri, in fine distinctionis quadragesimae-tertiae primi libri. Ait enim quod Deus habet potentiam volendi, et nunc et ab aeterno, quod tamen nullo modo vult, nec ab aeterno voluit; et non minus, ut videtur, habet potentiam non volendi, et nunc et ab aeterno, quod modo vult, et ab aeterno voluit. Quarto principaliter arguitur sic. Quia, si res praeterita, etc, videtur sequi quod Deus posset dicere falsum , aut mentiri, et fallere per se directe; quorum utrumque repugnat doctrinae Sanctorum. Consequentia probatur. Nam Deus potest alicui, absoluta et non tantum conditionata revelatione, praedicere aliquid fore in A tempore futuro, et velle quod ille sic (a) credat esse futurum ; quinimmo, et cum hoc, causare in mente illius judicium et assensum, quo assentiat et judicet sic esse futurum. Hoc facto, et in praeteritum lapso, si praeteritum non potest per divinam potentiam non fuisse, semper postea erit verum et necessarium, Deum sic revelasse , et illum taliter assensisse, et credidisse futurum. Sed, non obstante aliqua revelatione prius facta de aliquo futuro quod adhuc est futurum, in potestate Dei est ut illud non eveniat; alias, cum de futura morte Christi multae revelationes prius et Prophetis et animae Christi, et per Christum ipsis Apostolis factae fuissent, non fuisset in libera potestate Christi, instante tempore suae passionis, vitare et recipere mortem. Contra quod ipse ait, Joann. 10 (v. 18) : Potestatem liabeo ponendi animam meam; et paulo post, quando ait: Nemo tollit animam meam a me, sed ego pono eam a meipso, manifeste significans quod tunc in ejus potestate erat non mori. Et hunc sensum, ex eisdem verbis eliciunt glossae; et Augustinus, super Joannem, Homilia 47; et 4. de Trinitate, cap. 13. Hoc etiam Christus significavit, cum ait Petro : An putas quia non possum rogare Patrem meum, et exhibebit

I. - QUAESTIO I. mihi plus quam duodecim legiones angelorum? etc, Matth., 26 (v. 53). Ponatur ergo quod tale futurum non eveniat, sequitur quod Deus falsum dixit, et mentitus est illi, ac decipit eum et fefellit; et similiter, quod, cum Deus revelabat, tunc actu mentiebatur et fallebat; nam asserebat illi aliquid fore, et volebat, quinimmo faciebat, quod ille actu assentiret; quod tamen, secundum veritatem non erat futurum ; et ita non esse, ipse Deus bene sciebat; quae utique sufficiunt ad plenam rationem mendacii, vel fallacias. Quinto arguitur. Nam dicit Augustinus, 26 Contra Faustum (cap. 4) : Tam non possunt futura non fieri, quam non fuisse facta praeterita. Et loquitur determinate quantum ad potentiam Dei. Sic ergo et non plus est Deo impossibile praeterita non fuisse, et futura non fore. Sed certum est quod futura non fore, non est simpliciter Deo impossibile et absolute. Ergo nec praeterita non fuisse. B. - SOLUTIONES S) 1.

Ad argumenta contra quartam CONCLUSIONEM Ad argumenta Aureoli.

Ad argumenta Aureoli contra quartam conclusionem primo loco facta, dicitur Ad primum quidem (et ad secundum), quod potentia obedientiae multiplex est. Quaedam ad recipiendum ; et ista convenit materia^, et loco, et poteirtiis passivis; et talis non est in omni creatura, quia non quodlibet potest aliud recipere. Alia est ad esse, vel non esse; et talis est in omni creatura, per comparationem ad Deum. De prima loquitur conclusio, non de secunda; quia prima est realis potentia, sed secunda non est forte nisi non repugnantia terminorum, vel habitudo ad divinam omnipotentiam ; sicut dicit sanctus Thomas, de Potentia Dei, q. 3, art. 1 (ad 2 ), quod " mundus, antequam fieret, erat possibilis esse, non propter aliquam potentiam passivam materiae, sed propter potentiam activam agentis; vel quia non erat repugnantia in terminis hujus enunciabilis, Mundus est ". Et 2. Contra Gentiles, cap. 22, dicit quod " in potentia entis creati, est omne quod enti creato non repugnat; sicut in potentia naturae humanae, sunt omnia quae naturam humanam non tollunt n. Et istud non potest intelligi de aliqua reali potentia, scilicet quae sit activa, vel passiva. Et ideo prima duo argumenta non procedunt. Ad tertium per idem ; et similiter ad quartum. Non dicimus quod potentia obedientialis, secundo mode dicta, sit solum potentia materiae; sed dicimus quod Deus posuit in materia rationes obedientiales, ut supra patuit. Et similiter, idem ponit, 2. Senteni., dist. 18, q. 1, art. 2, ubi dicit : " Formae rerum, secundum quod in arte divina exsistunt, primordiales esse dicuntur, eo quod ipsae sunt prima principia rerum producendarum. Potentia autem, quae rebus indita est ad suscipiendum illud in se quod voluntas divina disponit, rationes obedientiales a quibusdam dicuntur, secundum quas inest materiae (a) ut fieri possit ex ea quae Deus disposuit. Ipsae autem virtutes in materia positae, per quas naturales effectus consequuntur, rationes seminales dicuntur. "

Haec ille. - Ex quibus patet quod potentia obedientias non solum est in materia. Sed quia hic fit mentio de rationibus seminalibus, quas quidam vocant inchoationes formarum, videndum est quid sunt, a proposito recedendo. Et quidem, multis opinionibus super hac materia recitatis, sanctus Thomas istam eligit, dicens quod " ipsa habilitas materiae ad recipiendum, dicitur potentia passiva materiae, et appetitus ejus, et inchoatio formae. Sed ratio seminalis, est aliud. Illa enim inchoatio, est potentia passiva; sed ratio seminalis, est virtus activa completa in natura; ut calor, et frigus, et forma ignis, et virtus solis, et hujusmodi. Et dicuntur seminales, non propter esse incompletum quod habeant, sicut virtus formativa in semine; sed quia rerum individuis primo creatis, hujusmodi virtutes collatae sunt, per opera sex dierum, ut ex eis quasi ex quibusdam seminibus producerentur et multiplicarentur res naturales. Dicuntur autem rationes, hujusmodi virtutes, non quia sint in materia per modum intentionis, sed quia ab arte divina producuntur, et manet in eis ordo et directio intellectus divini; sicut in re artificiata manet directio artificis in finem determinatum ".

Haec ibi (in corp. art. et ad l ).

Ex quibus patet quid sint rationes obedientiales, et seminales, et primordiales, et inridenter formarum inchoationes. Ad quintum dico quod quaerit quid sit potentia materiae naturalis, aut obedientialis. Dico autem ad hoc, quod potentia naturalis ipsius materiae est ipsa essentia materiae, licet in sui ratione includat respectum ad actum primum, qui est forma. Et quod ista sit mens sancti Thomae, patet. Nam, 1 p., q. 77, art. 1, ad 2 , dans differentiam inter potentiam materiae et potentiam animae, dicit : " Actus ad quem est in potentia materia prima, est forma substantialis ; et ideo potentia materiae non est aliud quam ejus essentia. "

Haec ille.

Item, de Spiritualibus creaturis, q. 3, ad 21 , dicit : e Cum unumquodque genus dividatur per potentiam et actum, ipsa potentia quae est in genere substantia?, materia (6) est, sicut forma actus; unde materia non subest formae, mediante alia potentia. "

Haec ille.

Consimiliter, dico quod potentia obedientialis receptiva, quam Deus indidit materiae, non est aliud quam essentia materiae, secundum rem; sed tamen secundum rationem, addit respectum ad potentiam activam Dei.

Cum autem dicit arguens, quod relatio illa est in potentia Creatoris obedientiali,

palet quid dicendum. Est enim in potentia obedientiali secundo modo dicta, non autem primo modo; sed materia, primo modo et secundo modo, ut patet ex dictis.

Ad ultimum, cum dicit quod relatio non potest fundari in nihilo,

verum est de relatione reali. Sed relatio rationis potest utique in eo quod actu non est, fundari; sicut relatio prioris, aut posterioris, aut producibilis. Et talis est relatio producibilium, ad divinam omnipotentiam terminata. Verumtamen potentia obedientialis, quam habent nondum producta, quae nunquam producentur, et quae solum sunt creabilia, ut angeli, licet non ponat aliud ab illa habitudine, tamen illa quae Deus potest materiae imprimere, habent potentiam, quae est relatio realis in materia fundata, et ad Deum terminata. Ad ea quae secundo loco contra hanc conclusionem objecta sunt, respondetur. Ad primum quidem, quod responsio ibidem data, est bona. Licet enim in natura sit potentia ad gratiam et gloriam ; non tamen oportet quod in natura sit aliqua creatura, quae illam potentiam reducere possit ad actum, sed Deus solus. Concedo tamen quod argumentum concludit de potentia passiva naturali, non autem obedientiali. Ad secundum, negatur major. Dico enim quod materia non solum est in potentia naturali ad formas elementorum et mixtorum et animatorum, de quibus ipse loquitur; immo ad multa accidentia est in potentia obedientiali, quae sub nullo dictorum continentur, scilicet ad formas quae conferentur in resuscitatione; cujusmodi sunt claritas, impassibilitas, agilitas, subtilitas. Et ideo inductio ibi facta, solum concludit de potentia naturali, non autem de obedientiali, sicut et argumentum praecedens. Ad tertium dico quod illa motiva sunt efficacia cuilibet fideli.

Quod autem iste dicit de miraculis, patet quod non sufficienter inducit; nam, licet formae inducte per miraculum resuscitationis possent educi per agens naturale, non tamen multae aliae quae miraculose inducentur (a), vel inductae sunt in corpore Christi glorificato.

Quod autem dicit de anima rationali, verum est quoad aliqua, scilicet quod ipsa non extrahatur de potentia naturali materiae; sed, si intelligat quod ipsa nullo modo se habet ad materiam corporis humani, ut actus ad potentiam, credo quod incideret in errorem ponentem quod anima intellectiva non est forma corporis humani.

Quod ultimo ponit de locutione asinae, patet quod plane concedit propositum, scilicet quod est aliqua transmutatio, quam non ponit agens naturale. Quid etiam diceret iste de stella quae Magis apparuit, aii aliquo agente naturali posset induci; et de infinitis talibus; praesertim, cum, secundum Chrysostomum, legatur illam stellam Magis primo apparuisse in quodam monte, in forma parvuli habentis signum crucis, ut recitat sanctus Thomas, 3 p., q. 36, ari. 5, ad 4 . Item, quid diceret de motu solis, qui tempore Ezechiae retrocessit; et de motu lunae, quae, Christo patiente, ab Oriente versus Occidentem rediens, supposuit se soli, et post ejus eclypsationem, quae quasi tribus horis duravit, rediit ad Orientem, secundum quod innuit Dionysius in Epistola ad Polycarpum , et sanctus Thomas, 3p., q. 44, art. 2. Et similiter, accidentia quae, in mundi renovatione, in coelo et elementis inducentur, non possent aliqua virtute naturali materiae imprimi. Quapropter arguens, nimis generaliter fuit locutus. S 2.

Ad argumenta contra quintam ET SEXTAM CONCLUSIONES Ad argumenta Aureoli.

Ad ea quae contra quintam et sextam conclusiones inducta sunt, respondetur. Et quidem dico quod modus quo sanctus Doctor declarat omnipotentiam , sufficiens est. Nec illa distinctio quod iste facit de contradictionis implicatione, divinam omnipotentiam manifestat clarius aut verius; quinimmo forte omnipotentiae attribuit aliqua, quae possent risum infidelibus concitare, et doctrinam fidei irrationabilem reddere apud illos, dum scilicet ponit Deum posse diffinitionem a diffinito separare, et sola illa esse simpliciter impossibilia, quae repugnant primo modo dicendi per se, et omnia alia (cc) Deum posse. Cum igitur primo dicit quod gravitatem esse sine gravi, et siccitatem sine sicco, etc, repugnat eorum diffinitionibus,

falsum est. Ut enim dicit sanctus Thomas, 3 p., q. 77, art. 1, ad 2 , esse in subjecto, non est diffinitio accidentis; sed est quaedam conditio consequens naturam accidentis, sibi relictam. Item, 4. Sentent., dist. 12, q. 1, art. 1, q"" 1, ad 2" , dicit sic : a Sicut probat Avicenna in sua Metaphysica, per se exsistere non est diffinitio substantia? : quia per hoc non demonstratur quidditas ejus, sed ejus esse (6); et sua quidditas non est suum esse; alias non posset esse genus, quia esse non potest esse commune per modum generis (y), cum singula contenta in genere, differant secundum esse. Sed diffinitio, vel quasi diffinitio substantiae, est res habens quidditatem, cui acquiritur esse, vel debetur esse (f) a verbo quia esse usque ad generis, om. Pr I. - QUAESTIO I non in alio. Et similiter, esse in subjecto, non est diffinitio accidentis; sed econtrario, res cui debetur esse in alio. Et hoc nunquam separatur ab aliquo accidente, nec separari potest; quia illi rei quae est accidens, secundum rationem suae quidditatis semper debetur esse in alio. Sed potest esse quod illud quod debetur alicui secundum rationem suae quidditatis, ei virtute divina agente non conveniat. Et sic patet quod facere accidens esse sine substantia, non est separare diffinitionem a diffinito. Et si aliquando hoc dicatur diffinitio accidentis, praedicto modo intelligenda est diffinitio dicta; quia aliquando ab auctoribus diffinitiones ponuntur, causa brevitatis, non secundum debitum ordinem, sed tanguntur illa ex quibus potest accipi diffinitio. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod diffinitio gravitatis non est esse in substantia gravi, nec diffinitio coloris est esse in substantia colorata; et idem de siccitate. Dico tamen quod, secundum sanctum Thomam, 3 p., q. 77, art. 2, in Sacramento Altaris sola quantitas est sine subjecto; sed omnia alia accidentia insunt quantitati ut subjecto, et est ibi aliquid coloratum et aliquid grave et aliquid siccum. Sed de hoc forte alias prolixior erit sermo. Cum secundo loco dicit quod Deus potest facere hominem, vel animal, absque membris organicis,

dubium est, et falsum, secundum opinionem sancti Thomae. Ipse enim in multis locis probat quod de necessitate omne compositum ex materia et forma, habet quantitatem et dimensionem. Unde, 2. Contra Gentiles, cap. 50, sic ait : " Unumquodque ex materia et forma compositum, est corpus. Diversas enim formas, materia, nonnisi secundum diversas partes,recipere potest; quae quidem diversitas partium esse non potest, nisi secundum quod, per dimensiones in materia exsistentes, una communis materia in plures dividitur; subtracta enim quantitate, substantia indivisibilis est. "

Haec ille.

Eamdem probationem ponit, 1 p., q. 50, art. 2. Et sic patet quod omne compositum ex materia et forma, est quantum, et pari ratione, organicum.

Posset tamen dici quod de ratione animalis quidditativa, non est organisatio; sed de hoc supersedeo, quia sanctus Thomas, 4. Sentent., dist. 10, q. 1, art. 2, q 3, dicit quod de ratione corporis vivi est organisatio. Ibidem etiam dicit quod propria passio substantiae corporalis, est quantitas; et dicit eam inseparabilem. Dico tamen quod Deus non posset substantiam creatam ab omni accidente separare, saltem a relationibus, secundum mentem sancti Thomae. Unde, 7 Quodlibeto, q. 4, art. 3, ad 4 , dicit : " Ex hoc ipso quod substantia creata comparatur ad Deum, consequitur ipsam aliquod accidens, sicut ipsa relatio creationis, aut servitutis, aut alia similis relatio. Unde, sicut Deus non potest facere quod creatura non dependeat ab ipso, ita non posset facere quod esset absque hujusmodi accidentibus; posset autem facere quod esset absque (a) aliis accidentibus. "

Haec ille. Cum dicit tertio, quod duo corpora dimensionata, esse in eodem situ, implicat contradictionem,

falsum est. Unde sanctus Thomas, 4. Sentent., dist. 44, q. 2, art. 2, q 3, ad 2" , dicit : " Posito quod duo corpora sint in eodem loco per miraculum, non sequitur aliquid contra communes animi conceptiones, nec contra diffinitionem lineae, nec contra conclusiones aliquas geometriae. Quantitas enim dimensiva, in hoc differt ab omnibus aliis accidentibus, quod habet specialem modum individua-tionis et distinctionis, scilicet ex situ partium, praeter rationem individuationis et distinctionis, quae est sibi et aliis omnibus accidentibus communis, scilicet ex materia subjecta. Sic igitur una linea potest intelligi diversa ab alia, vel quia est in alio subjecto, quae consideratio non est nisi de linea naturali, vel quia distat in situ ab alia, quae consideratio est etiam de linea mathematica, quae intelligitur praeter materiam. Si ergo removeatur materia, non potest esse distinctio linearum, nisi secundum situm diversum; et similiter nec punctorum, nec superficierum, aut quarumcumque dimensionum; et sic geometra non potast ponere quod una linea addatur alii tamquam distincta ab ea, nisi sit diversa in situ ab ea. Sed, supposita distinctione subjecti sine distinctione situs, ex (6) divino miraculo, intelligentur lineae diversae, quae non distant situ, propter diversitatem subjecti; et similiter diversa puncta. Et sic duae lineae designatae in duobus corporibus quae sunt in eodem loco, trahuntur adiversis punctis ad diversa puncta; ut non accipiamus punctum signatum in (y) loco, sed in ipso corpore locato; quia linea non trahitur nisi a puncto quod est terminus ejus. Et similiter etiam duo circuli designati in duobus corporibus sphaericis exsistentibus in eodem loco, quae sunt duo, non propter diversitatem situum, alias non possent se tangere secundum totum, sed sunt duo ex diversitate subjectorum, et propter hoc (S) se totaliter tangentes, adhuc manent duo; sicut etiam circulus signatus in corpore locato sphaerico, tangit, secundum totum, alium circulum signatum in corpore locante. " -

Haec ille. (Ad confirmationem). Cum ulterius dicit quod Deus potest aliquid facere ex nihilo, etc,

dico quod nullum illorum implicat contradictionem, aut aliquam repugnantiam. Quod enim aliquid fieri ex nihilo, nullam contradictionem implicet, ostendit clare sanctus Thomas, 2. Contra Gentiles, cap. 16, 17, 18; et, 1 p., q. 45, art. 5; et, 2. Sentent., dist. 1, q. 1, art. 2; et, de Potentia Dei, q. 3, art. 1. Idem probat de assumptione naturae humanae, (5) et propter hoc. - propter Tr. 3p., q. 3, art. 1, et q. 2, per totum; et, 3. Senteni., dist. 1, q. 1, art. 1. Idem probat de reparatione corrupti in identitatem numeralem, 4. Sen-tent., dist. 44, q. 1, art. 1, q 3; et, 4. Contra Gentiles, cap. 82; et, Quodlibeto 11, q. 6, art. 1. Idem probat de conversione panis in corpus Christi, 4. Sentent., dist. 11, q. 1, art. 3, q 1; et, 3 p., q. 75, art. 4; et, 4. Contra Gentiles, cap. 63. Idem probat de incorruptibilitate resurgentium, 4. Sentent., dist. 44, q. 2, art. 1, q 1; et, 4. Contra Gentiles, cap. 83. Locis enim praedictis, clare ostendit sanctus Thomas, quod illa qua: fide tenemus, nullam implicant contradictionem. Ad illud quod dicit ulterius, scilicet quod nihil est simpliciter impossibile, nisi quod repugnat primo principio, etc.;

dico quod verum est. Illud enim concedit sanctus Thomas, de Potentia Dei, q. 1, art. 3, ad 2" . Sed tamen non solum repugnat primo principio propositio affirmans oppositum diffinitionis de diffinito, vel partem diffinitionis in recto et substantive designatam; immo etiam propositio affirmans oppositum diffinitionis qualitercumque de diffinito. Nec solum est impossibile simpliciter, illud quod repugnat propositioni verae in primo modo dicendi per se; immo etiam quod repugnat propositioni verse in secundo modo. Quod patet. Nam ista est simpliciter impossibilis, Aliqua humanitas est, quae nullo modo dependet a Deo; et ista, Aliqua res distincta a Deo, est aequalis Deo; et ista, Sol non est producibilis a Deo; et ista, Aliquid generat seipsum; et infinitae tales, in quibus propria passio negatur a subjecto; quas Deus de sua potentia absoluta verificare non potest. Et ideo distinctio quam facit arguens, parum valet in proposito. Unde sanctus Thomas, super 5. Metapliysicx , capitulo de. Substantia (lect. 10), dicit : " Hoc quod communiter invenitur in omnibus, et sine quo res esse non potest, non oportet quod sit substantia rei; sed potest esse aliqua proprietas consequens substantiam rei, vel principia substantiae. "

Haec ille. Ad ultimam confirmationem, dicitur quod non ideo negatur quod Deus possit facere rectitudinem sine linea, vel figuram sine superficie, quia animus noster illis auditis stupet, vel quia talia non plene comprehendit; sed quia intellectus noster, ex lumine sibi naturaliter indito, evidenter comprehendit talia esse simpliciter impossibilia, utpote contra primum principium reducibilia, ac per hoc divinae potentiae non attribuibilia. Nec hoc est divinam omnipotentiam limitare; sicut ponit sanctus Thomas, de Potentia Dei, q. 1, art. 3, ad 2 in oppositum (et incorp. art.), ubi sic ait - " Potentia Dei non potest praedictum impossibile, scilicet contrarias opiniones esse simul; quia deficit a ratione possibilis. Et ideo potentia Dei non dicitur limitari, quamvis hoc non possit. Nec dicitur hoc non posse, quasi impeditus; sed quia hoc non potest esse terminus actionis alicujus potentiae. " - Haec ille.

Temerarium autem Edetur aliquid assentire alicui, cujus oppositum dictat ratio naturalis. Unde sanctus Thomas, in de Veritate, q. 14, art. 10, arguit sic, in septimo loco: " Cum Deo summe sit credendum, illi magis debemus credere, per quem magis constat Deum esse locutum. Sed magis constat Deum loqui per naturalem rationis instinctum, quam per aliquem Apostolum ; cum hoc certissimum sit, Deum esse auctorem totius naturae. Ergo his quae dictat ratio, magis debemus adhaerere, quam his quae praedicantur per Apostolos et Prophetas; cum interdum videantur dissonare ab his quae ratio dictat naturalis, sicut dicunt Deum esse trinum et unum, vel Virginem concepisse, et alia hujusmodi. "

Haec ille.

Et respondet: " Dicendum, inquit, quod per Apostolos et Prophetas nunquam divinitus dicitur aliquid, quod sit contrarium his quae naturalis ratio dictat. Dicitur tamen aliquid, quod comprehensionem rationis excedit; et pro tanto videtur rationi repugnare, quamvis non repugnet. Sicut et rustico videtur repugnans rationi quod sol sit major terra, et quod diameter sit asymeter costae; quae tamen sapienti rationabilia apparent. "

Haec ille.

Et, 1 Contra Gentiles, cap, 7, dicit : " Quamvis veritas christianae fidei, humanae rationis capacitatem excedat, haec tamen quae ratio naturaliter indita habet, huic veritati contraria esse non possunt. Ea enim quae rationi naturaliter sunt insita, verissima esse constat, ut nec esse falsa possibile sit ea cogitare; nec illud quod fide tenetur (a), cum tam evidenter divinitus confirmatum (6) sit, fas est credere esse falsum. Quia igitur solum falsum vero est contrarium, ut ex eorum diffinitionibus inspectis manifeste patet, impossibile est illis principiis quae ratio naturaliter cognoscit, praedictam veritatem fidei contrariam esse.

Item. Illud idem quod inducitur in animam discipuli a docente, doctoris scientia continet, nisi doceat ficte; quod de Deo nefas est dicere. Principiorum autem naturaliter notorum cognitio, est divinitus indita; cum ipse Deus sit auctor nostrae naturae. Haec ergo principia, divina sapientia continet. Quidquid igitur hujusmodi principiis contrarium est, divinas sapientiae contrariatur; non igitur a Deo esse potest. Ea igitur quae ex revelatione divina per fidem tenentur, non possunt naturali cognitioni esse contraria, ti

Haec ille.

Exquibus clare patet quod Deus non potest revelare aliquid contrarium naturali rationi quam nobis indidit, ac per hoc nec facere; cum omnia quae facere potest, nobis revelare posset, saltem singulum eorum, si non omnia simul. Et consequenter patet quod arguens, dum Dei omnipotentiam collaudare nititur, divinae sapientiae contumeliam noscitur irrogare. 1. - QUAESTIO I. Nec aliud concludit, nisi quod Deus potest facere aliquid nobis incomprehensibile; quod concedo. 55 3.

Ad argumenta contra septimam conclusionem Ad argumenta Gregorii.

Ad primum Gregorii contra septimam conclusionem, dico quod licet ista propositio, Adam non fuit, non implicet contradictionem ex suis terminis absolute sumptis, scilicet Adam, et ly non fuit, tamen, cum hoc stat quod est impossibilis per accidens. Non enim omne impossibile implicat contradictionem ex terminis, nisi impossibile per se. Dicitur autem impossibilis per accidens, quia subjecto accidit oppositum praedicati. Hanc solutionem sententialiter ponit sanctus Thomas, de Potentia Dei, q. 1, art. 3, ad 9" : i Socratem, inquit, non cucurrisse, si cucurrit (a), dicitur impossibile per accidens, eo quod Socratem currere vel non currere, quantum est in se, est contingens; sed per implicationem hujus quod est praeteritum non fuisse (6), fit impossibile per se (j). Et ideo dicitur impossibile per accidens, per aliud (8) quasi adveniens. Hoc autem adveniens, est impossibile secundum seipsum. Plane enim implicat contradictionem. Dicere enim quod fuit et non fuit, sunt contradictoria; quod sequitur, si fiat quod praeteritum non fuerit. "

Haec ille.

Item, 1. Sentent., dist. 42, q. 2, art. 2, ad 3" : " Praeteritum, inquit, non fuisse, potest accipi ut impossibile per accidens, vel ut impossibile per se. Si enim accipiatur ipsa res quae, dicitur praeterita, ut cursus Socratis, nonhabet impossibilitatem nisi per accidens suum, quod est extra rationem ejus, scilicet praeteritionem; et res ipsa in se considerata, non dicitur Deo impossibilis; potest enim hoc facere, quod Socrates non currat. Si autem accipitur secundum quod stat sub hoc accidente quod est praeteritio, sic est impossibile per se; et hoc dicitur Deus facere non posse. Et simile est de hoc quod dicitur, Socratem non currere dum currit est impossibile; quia, ratione adjuncti, habet impossibilitatem per se. ii

Haec ille.

Ex quo patet quomodo ista, Adam non fuit, est impossibilis per accidens : quia subjecto, scilicet Adae, accidit praeteritio, quae per se repugnat huic praedicato, scilicet non fuisse. Ideo haec est per se impossibilis, Adam praeteritus non fuit;saltem haec, Adam est praeteritus et non fuit. Et si dicatur : Licet ista sit impossibilis per accidens, Adam non fuit; tamen illud accidens, scilicet praeteritio, non necessario accidit subjecto, scilicet Adae, cum non sit ejus propria passio; ergo poterit Deus facere quod non insit subjecto; quo facto, nulla est repugnantia Adam non fuisse;

Dico quod sicut dicit sanctus Thomas (1 p., q. 14, art. 13, ad 3" ), in alio proposito, superius in quadam quaestione recitato, quod sive illud accidens sit separabile, sive inseparabile a subjecto, tamen aliquid potest attribui subjecto secundum se considerato, quod ei repugnat ut est sub aliquo accidente. Dico igitur quod hoc quod dico, Adam non fuisse, secundum se consideratum, est Deo absolute possibile; sed non prout Adam stat sub isto accidente. Et illud videtur esse mens ejus, 1. Sentent., ut statim recitavi, scilicet Deus potest facere quod Adam non fuit; non autem quod Adam sit praeteritus et non fuerit. Dico igitur ulterius, quod Adam cui accidit praeteritio, mutari non potest (a) in non praeteritum : quia illud accidens, scilicet praeteritio, est inseparabile ab eo; quia, licet praeteritio sit accidens commune , et non accidens per se consequens principia Adae essentialia, tamen consequitur propriam causam Adae factivam, scilicet productionem Adae, quae est quodammodo ejus causa. Ad secundum similiter dico quod ad istam, Adam non fuit, non sequitur primum principium falsificari; et ideo Adam non fuisse, secundum se est possibile. Tamen accidit Adae aliquid, scilicet praeteritio; de qua, si dicatur hoc praedicatum non fuisse simul cum subjecto, falsificatur primum principium. Nec Adam potest ab illo accidente separari; non enim potest fieri de praeterito non praeteritus. Ideo Adam non fuisse, est impossibile Deo per accidens, prout impossibile opponitur necessario necessitate immutabilitatis. Ad tertium dico quod Deum aeternaliter non voluisse producere Adam, nunquam est secundum se impossibile absolute; sed est impossibile per accidens, ratione praeteritionis vel praesentiae oppositi velle in Deo. Dico igitur quod quaelibet istarum est per accidens impossibilis, Deus aeternaliter non voluit producere unquam Adam, Deus aeternaliter non voluit producere Antichristum. Tam ergo hoc quam illud est impossibile, prout impossibile opponitur necessario necessitate immutabilitatis. Quodlibet tamen productorum est absolute possibile Deo, secundum se sumptum. Potest ergo Deus, absolute loquendo, facere quod Antichristus non erit, similiter quod Adam non fuit; sed non potest facere quod aliqua istarum incipiat esse vera, nec quod opposita alicujus istarum incipiat esse falsa. Et hoc intelligo, cum dico quod Adam non fuisse, est impossibile impossibilitate immutabilitatis; quia scilicet hoc est falsum, et non potest mutari in verum. Responsionem vero quae datur ad tertium argumentum, non admitto; quia, meo judicio, rationabiliter improbatur. LIBRI I. SEN TENTURUM Ad quartum dico quod argumentum procederet, si diceremus quod rem cui accidit praeteritio, est absolute impossibile non fuisse; tunc enim absolute esset necessarium Christum talia verba dixisse, et talia revelasse. Hoc autem non dico, sed solum quod rem cui accidit praeteritio, necesse est fuisse, necessitate immutabilitatis; cum qua stat quod talis res, absolute loquendo, potest non fuisse. Ideoque, si poneretur quod dies judicii nunquam eveniret, eo facto deponeretur ista, Deus revelavit Prophetis quod dies judicii erit. Et ita de caeterisin argumento tactis. Dico enim quod in potestate Christi viventis vita mortali, erat non pati; et si poneretur in actu quod nunquam pateretur a Judaeis, eo facto deponitur ista, Deus revelavit Prophetis quod Christus morietur. Ista est clare mens sancti Thomae, de Veritate, q. 20, art. 5, ubi sexto loco sic arguit : " Si anima Christi nescit omnia quaecumque Deus potest facere, dato quod Deus aliud faceret, anima Christi nesciret illud, nisi de novo addisceret. Sed inconveniens est ponere quod anima Christi aliquid exsistentium ignoret, vel quod aliquid de novo addiscat. Ergo anima Christi scit omnia quae Deus potest facere. " Ecce argumentum ejus. Et respondet : " Hoc modo, inquit, oportet ad hanc rationem respondere, sicut ad argumentum de praedestina-tione. Quamvis enim possibile sit eum qui est praedestinatus, damnari; quamcito tamen ponitur esse damnatus, simul cum hoc ponitur non fuisse praedestinatus ; quia, ista duo non (a) possunt simul stare, quod sit praedestinatus, et damnetur. Similiter dico quod cum anima Christi sciat omnia quae Deus praevidit se facturum, simul cum hoc quod ponitur Deum aliquid aliud facere, ponitur Deum praevidisse illud se facturum, et animam Christi illud scire. Et sic non est necessarium quod ponamus in anima Christi alicujus rei ignorantiam, vel quod addiscat aliquid de novo. "

Haec ille.

Ex quo patet quod multa possibilia lieri a Deo, anima Christi non praevidit; et tamen possibile est quod illa praeviderit. Et eadem ratione, dici debet quod anima Christi multa futura praevidit; et tamen possibile est quod nunquam talia praeviderit fore. Et ita dicendum est de revelationibus, et prophetiis, et de illis quae fide credimus; quia nec fides, nec prophetia, nec revelatio, aut visio Verbi potest esse falsa, vel inclinans ad falsum. Tamen contra hoc sunt multa argumenta, quae requirantur in fine libri (4 Senteni., dist. 49 , q. 6, art. 3), tali signo (x), - Ad quintum dico quod nec rem quae praeteriit, secundum se sumptam, necesse est absolute fuisse; nec rem futuram fore. Tamen utrumque est necessarium, necessitate immutabilitatis, loquendo de futuro secundum causam superiorem ; quia fututa) non. - Olii. Pr. rum secundum causam inferiorem, quandoque non evenit, ut alias dictum fuit (dist. 38). Sic ergo patet quomodo res praeterita, necessario per accidens immutabiliter fuit, et impossibile per accidens immutabiliter (a) est eam non fuisse. Et hoc est conforme illi quod alias dictum fuit, scilicet quod rem quae est, necesse est esse, loquendo de per accidens necessario, necessitate immutabilitatis. Istam puto fuisse mentem sancti Thomae. Unde distinctio ista de necessario per accidens et per se, et distinctio de necessario immutabiliter et absolute, est valde necessaria in proposito ; et similiter proportionabiliter distinctio de impossibili. Ad argumentum in pede quaestionis factum, respondet sanctus Thomas, 1 p., q. 25, art. 1, ad l : " Dicendum, inquit, quod potentia activa non dividitur contra actum, sed fundatur in eo; nam unumquodque agit, secundum quod est actu. Potentia vero passiva dividitur contra actum ; quia unumquodque patitur, secundum quod est in potentia. Unde haec potentia excluditur a Deo, non autem potentia activa. " Haec de quaestione. DISTINCTIONES XLIII 6c XLIV QUAESTIO I. UTRUM DEUS SUA INFINITATE POSSIT OMNEM CREATURAM IN INFINITUM MELIOREM FACERE mea. quadragesimamtertiam et qiiadragesimamquartam distinctiones, quaeritur: Utrum Deus, ex sua infinitate, omnem creaturam possit in infinitum facere meliorem. Et arguitur quod non. Dei potentia est finita. Ergo non ultra quemcumque gradum perfectionis potest producere creaturam. Antecedens patet ; quia omne infinitum, est imperfectum, secundum Philosophum, 3. Physicorum (t. c. 37); potentia vero Dei non est imperfecta. In oppositum arguitur sic. Quia omni creatura facta, potest ab homine melior intelligi. Ergo potest a Deo melior fieri. Tenet consequentia, per illud, ad Ephes. 3 (v. 20) : Deus est potens omnia facere abundantius quam petimus, aut intelligimus.

In hac quaestione erunt duo articuli. Primus erit: DISTINCTIONES XLIII E T XLIV. - QUAESTIO I. An Dei potentia sit infinita; et generaliter, An Deus sit infinitus. Secundus erit : An sit dare maximam magnitudinem, aut perfectionem, aut creaturam, quam Deus possit producere.