JOHANNIS CAPREOLI THOLOSANI ORDINIS PRAEDICATORUM, THOMISTARUM PRINCIPIS

 DEFENSIONES THEOLOGIAE DIVI THOMAE AQUINATIS In Primo Sententiarum

 Tomus I

 PROLOGUS

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 QUAESTIO II.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 QUAESTIO III.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS 11.

 QUAESTIO IV.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO I.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 QUAESTIO II.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 QUAESTIO III.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO II.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 QUAESTIO II.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 QUAESTIO III.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO III.

 QUAESTIO I.

 QUAESTIO II.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 QUAESTIO III.

 ARTICULUS 1.

 ARTICULUS 11.

 DISTINCTIO IV.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 QUAESTIO II.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO V.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS 11.

 DISTINCTIO VII.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS U.

 QUAESTIO II.

 ARTICULUS I.

 DISTINCTIO VIII

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS 1.

 ARTICULUS II.

 QUAESTIO II.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 QUAESTIO III.

 QUAESTIO IV.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS I.

 Ad argumenta contra primam CONCLUSIONEM Sequitur responsio ad argumenta ista facia ante oppositum et post oppositum. Ad argumenta Scoti.

 ERRATA CORRIGENDA Pag. 1, col. 2, lin. 7, quo praemisso quo ad primum articulum, sit lege quo praemisso, quoad primum articulum sit - 3,-1, 12, quo a

 Tomus II

 TABULA

 DISTINCTIO IX.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO X.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS 1.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO XI.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XII.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS UNICUS A. - CONCLUSIONES

 DISTINCTIO XIII

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO XIV.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS UNICUS

 DISTINCTIO XV ET XVI.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XVII

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 QUAESTIO II.

 ARTICULUS I.

 Ad argumenta contra secundam CONCLUSIONEM I. Ad argumentum Gregorii. - Ad argumenta, primo loco contra secundam conclusionem inducta, dicitur quod con

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO XVIII.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS UNICUS

 DISTINCTIO XIX.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS UNICUS

 ARTICULUS UNICUS A. - CONCLUSIONES

 ARTICULUS UNICUS

 DISTINCTIO XX

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS UNICUS

 DISTINCTIO XXII.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO XXIII.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO XXIV.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO XXV

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO XXVI.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 DISTINCTIO XXVII.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 QUAESTIO II.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO XXVIII.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO XXIX.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO XXX.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS 1.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO XXXI.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO XXXII.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO XXXIII.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO XXXV

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 QUAESTIO II.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO XXXVI.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS 11.

 DISTINCTIO XXXVII.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO XXXVIII.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO XL

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 ARTICULUS III.

 DISTINCTIO XLI.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO XLII.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II,

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

 DISTINCTIO XLV.

 QUAESTIO I.

 ARTICULUS I.

 ARTICULUS II.

ARTICULUS UNICUS A. - CONCLUSIONES

In ista quaestione erit unicus articulus, pro quo sit Prima conclusio : quod necesse est ponere aequalitatem in divinis personis. Istam conclusionem probat sic sanctus Doctor, 1 p., q. 42, art. 1 : " Secundum enim Philosophum, 10. Metaphysicae (t. c. 19), aequale dicitur quasi per negationem majoris et minoris. Non possumus autem in divinis ponere aliquid majus aut minus; quia, ut dicit Boetius, in libro de Trinitate (cap. 1) : Eos differentia, scilicet deitatis, concomitatur, qui vel augent vel minuunt, ut Ariani, qui gradibus meritonim (a) Trinitatem variantes distrahunt, atque in pluralitatem reducunt. Cujus ratio est : quia inaequalium non potest esse una quantitas numero; quantitas autem in divinis non est aliud quam ejus essentia; unde relinquitur, si esset aliqua inaequalitas in divinis personis, quod non esset in eis una essentia, et sic non essent tres personae unus Deus, quod est impossibile. Oportet igitur aequalitatem poni in divinis. "

Haec ille. Secunda conclusio est quod hujusmodi aequalitas tundatur in quantitate virtutis. Istam conclusionem probat ibidem sanctus Doctor, ad primum argumentum, a Duplex, inquit, est quantitas, scilicet : dimensiva, quae est in solis rebus corporalibus; unde in divinis personis locum non habet. Alia est quantitas virtutis, quae attenditur secundum perfectionem alicujus naturae vel formae; quae quidem quantitas designatur secundum quod aliquid dicitur magis vel minus calidum, in quantum est perfectius vel minus perfectum in caliditate. Haec autem quantitas virtualis attenditur primo quidem in radice, id est, in ipsa perfectione formae vel naturae ; et sic dicitur magnitudo spiritualis, sicut dicitur magnus calor propter suam intensionem et perfectionem. Et ideo dicit Augustinus, 6. de Trinitate (c. 8), quod in his quae non mole magna sunt, hoc est majus esse quod est melius esse; hoc est, perfectius. Secundo attenditur quantitas virtualis in effectibus formae. Primus autem effectus formae est esse; nam omnis res habet esse secundum suam formam. Secundus autem effectus est operatio; nam omne agens agit per suam formam. Attenditur igitur quantitas virtualis secundum esse et operationem : secundum esse quidem, in quantum ea quae sunt perfectioris naturae, sunt majoris durationis; secundum operationem vero, in quantum ea quae sunt perfectioris naturae, sunt magis potentia ad agendum. Sic igitur, ut Augustinus dicit, in libro de Fide ad Petrum (cap. 1) : aequalitas intelligitur in Patre, et Filio, et Spiritu Sancto, in quantum nullus horum alium aut praecedit aeternitate, aut excedit magnitudine, aut superat potestate. "

Haec ille. Et, ibidem ad 2 , dicit quod aequalitas et similitudo in divinis attenditur secundum quantitatem virtutis. Ait enim sic : " Secundum quod attenditur aequalitas secundum quantitatem virtualem, aequalitas includit similitudinem et aliquid plus; quia excludit excessum. Quaecumque enim communicant in forma una, possunt dici similia; sicut si aer dicatur esse similis igni in calore; sed non possunt dici aequalia, si unum altero perfectius formam illam participet. Et quia non solum una est natura Patris et Filii, sed etiam aeque perfecte est in utroque; ideo non solum dicimus Filium esse similem Patri, ut excludatur error Eunomii, sed etiam dicimus aequalem, ut excludatur error Arii. "

Haec ille. Tertia conclusio est quod licet Filius sequetur Patri, non tamen econtra; et eodem modo de Spiritu Sancto, qui licet sequetur Patri et Filio, nullus tamen eorum sequatur Spiritui Sancto. Istam ponit, ibidem, sanctus Doctor, 1 art., ad 3 . Dicit enim quod a similitudo et aequalitas potest in divinis significari per nomina et per verba)). Secundum ergo quod per nomina significatur, dicitur mutua aequalitas et similitudo in divinis personis. Filius enim est aequalis et similis Patri, et e converso. Et hoc ideo, quia Filius habet magnitudinem Patris, et Pater magnitudinem Filii. Secundum autem quod per verba aequalitas significatur, importatur cum motu aequalitas; et licet motus non sit in divinis, est tamen ibi accipere naturam et magnitudinem et omnem perfectionem. Filius enim accipit a Patre, et non e converso. Quia igitur aequalitatem a Patre Filius accipit, et non e converso, propter hoc dicimus quod Filius coaequatur Patri, sed non econverso. UndeAugustinus,6. de Trinitate (caip. 10), dicit : Imago, si perfecte implet illud cujus est imago, ipsa coaequatur ei, et non illud suae imagini.

Quarta conclusio : quod aequalitas et similitudo in divinis non sunt relationes distinctae a relationibus personalibus secundum rem, sed bene secundum rationem vel intellectum. Istam probat sanctus Doctor, ibidem, art. 1, ad 4""" : cc In divinis personis, inquit, nihil est considerare nisi essentiam in qua communicant, et relationes in quibus distinguuntur. aequalitas autem utrumque importat, scilicet distinctionem personarum (a), quia nihil sibiipsi dicitur aequale, et unitatem essentiae, quia ex hoc sibi invicem personae sunt aequales, quia sunt unius magnitudinis et essentiae. Manifestum est autem quod idem ad seipsum non refertur aliqua relatione reali; neque iterum una relatio refertur ad aliam per aliquam aliam relationem. Cum enim dicimus quod paternitas opponitur filiationi, non est relatio media inter paternitatem et filiationem, quia utroque modo relatio multiplicaretur in infinitum. Et ideo aequalitas et similitudo in divinis personis non est aliqua relatio distincta a relationibus personalibus; sed in suo intellectu includit relationes distinguentes personas, et essentiae unitatem. Et propter hoc Magister, in 1. Senteni., dist. 31, dicit quod in his appellatio tantum relativa est. "

Haec ille. Easdem conclusiones ponit, 1. Sentent., distinctione praesenti. Primam enim ponit, q. 1, art. 1; secundam, ibidem, ad 1""; et quartam, similiter in corpore. B. - OBIECTIONES g1.

Contra primam conclusionem Argumenta Aureoli.

Sed contra istas conclusiones arguit Aureolus (dist. 19, q. 2, art. 1); et primo contra primam. Dicit enim quod ad aequalitatem non sufficit negatio majoritatis et minoritatis absque omni commensuratione; quod probat Primo sic. Sicut se habet commensurari ad coaequari, sic commensuratio ad aequalitatem. Sed nihil aliud est lineam lineae esse commensurabilem vel commensurari, quam lineam lineae coaequari et esse coaequalem. Ergo nihil aliud commensuratio quam aequalitas. TENTURUM Secundo sic. aequalilas est qiiaedam habitudo unius quantitatis ad aliam. Sed negatio majoritatis et minoritatis habitudinem non importat. Ibitur. Terlio sic. Ubi aliqua habitudo fundatur super (luaiititatem, secundum propriam rationem suam idem est quod mensura. Habitudo vero mensura ad mensuram non videtur esse alia secundum propriam rationem quam commensuratio. Ergo de ratione aequalitatis est quod sit commensuratio quaedam. Quarto sic. Sicut quantitas finita commensuratur finitio, sic et infinita inlinito:; et sicut infinita coaequatur infinitio, sic et commensuratur. Unde non plus est de ratione commensurationis finitas, quam de ratione aequalitatis aut coaequationis. g 2.

Contra secundam conclusionem Argumenta Aureoli.

Secundo loco arguit contra secundam conclusionem. Primo sic. Sicut se habet similitudo ad identitatem , sic et aequalitas videtur habere se ad eam, ubi aequalitas fundatur super essentia (a) sicut et similitudo et identitas. Sed constat quod similitudo et identitas fundatae super essentiam idem sunt. Socrates enim et Plato sunt consimiles essentialiter, et sunt idem ; nec sunt idem aliter, nisi identitate similitudinis. Unde Philosophus, 1. Topicorurn (cap. 6), agens de identitate generis et speciei, determinat de consideratione similium, innuens quod non est aliud talis identitas quam similitudo. Et Commentator, 12. Metaphysicae (cornui. 39), dicit quod intellectus considerat indivisorum similitudinem, et ponit eam unam intentionem generis vel speciei, et sic de aliis universalibus; per hoc innuens quod identitas speci-fica non est nisi quaedam similitudo. Ergo nec aequalitas erit nisi quaedam identitas, et quaedam similitudo. Secundo sic. Sicut se habet fundamentum ad fundamentum, sic se videtur habere habitudo ad habitudinem. Sed fundamentum identitatis est essentia ; aequalitatis vero, gradus essentiae. Probatum est autem supra, quod gradus essentiae non differt ab essentia. Ergo aequalitas et similitudo ac identitas non videntur differre. Tertio sic. Si similitudo et aequalitas, prout distinguuntur inter se et ab identitate, fundarentur super forma substantiali, tunc debuisset Aristoteles pro proprietate substantiae assignare quod secundum eam aliquid dicitur simile vel dissimile, aequale vel inaequale; quod tamen non facit; sed quod est proprium qualitatis secundum eam simile vel dissimile dici, secundum quantitatem vero aequale vel inaequale. Ergo similitudo et aequalitas, prout fundantur in substantia, non differunt ab identitate. Quarto sic. Philosophus, in Praedicamentis

(cap. de Quanto), dicit quod affectio et dispositio aequalis et inaequalis non multum dicitur, sed similis; et album aequale vel inaequale non multum dicitur, sed simile; per hoc innuens quod aequalitas quae attenditur penes gradum albedinis et cuiuscumque qualitatis, non dicitur proprie aequalilas, sed magis similitudo. Et similiter Philosophus, 5. Metaphysica; (t. c. 20), et Commentator, ibidem, ponunt plures modos similitudinis, quorum primus est participantium eamdem qualitatem secundum magis et minus et in eodem gradu, secundus vero participantium eamdem qualitatem secundum magis et minus (G); per hoc innuens quod inaequalitas est minor similitudo, perfecta autem similitudo includit aequalitatem. Hoc autem non esset, si aequalitas et similitudo essent duae habitudines, prout fundantur super eamdem essentiam. Ergo identitas et similitudo et aequalitas, prout fundantur super eodem, non videntur distingui. J5 3.

Contra tertiam conclusionem Argumenta Aureoli.

Tertio loco arguit (ibid., art. 6)contra tertiam conclusionem. Primo sic. De duabus lineis sic dicitur verbaliter quod una aequatur alteri, sicut quod sit aequalis, nominaliter pronuntiando. Sed constat quod una linea ab alia aequalitatem non accipit. Ergo non est de ratione ejus quod alteri verbaliter coaequatur, quod aequalitatem ab illo accipiat. Secundo sic. Quamvis coaequari aequalitatem significet per modum fluxus et fieri, sicut verbum, non tamen significat quod ab illo cui dicitur coaequari accipiat aequalitatem ; sicut nec si aliquid dicitur lucere, propter hoc intelligitur quod lucem accipiat. Unde, si duae magnitudines coaequantur, non propter hoc sensus est quod una ab alia aliquid sumat. Consuetum enim est dici de duobus similibus, quod unus assimilatur alteri, nec propter hoc datur intelligi quod unus ab alio similitudinem accipiat. Ergo, pari ratione, dici poterit Patrem Filio assimilari, absque hoc quod ab illo (a) aliquid accipiat. Terlio sic. Nihil aliud est coaequari nisi actus primus aequalitatis; sicut lucere est actus primus lucis; unde lucere est lux posita in actu, et in exercitio, et in usu lucendi, ut supra dictum est, dum ageretur de essentia et esse. Sed manifestum est quod Pater est in actu et exercitio coaequandi cum Filio; non solum enim habet aequalitatem in potentia et in habitu, sed in actu et in usu coaequandi. Ergo non solum potest dici quod in Patre sit aequalilas respectu Filii, immo etiam quod Filio coaequatur. Quarto sic. Augustinus, 1. de Doctrina Christiana, c. 5, dicit quod proprietas Filii est aequali- (a) a verbo et in eodem usque ad (nimis, om. Pr. (6) illo. - alto Pr. tas, nominaliter proferens aequalitatem, non verbaliter.

Haec ille. G. - SOLUTIONES g 1.

Ad argumenta contra primam CONCLUSIONEM Ad argumenta Aureoli.

Ad primum contra primam conclusionem, dicitur quod illud argumentum, et alia quae sunt in primo loco posita, non directe impugnant sanctum Doctorem in Summa, sed in Scripto. Ibi enim, scilicet 1. Senicnt., dist. 19, q. 1, art. 1, ad 4 , dicit quod " aequalitas est species proportionis; est enim aequalitas aliquorum habentium quantitatem unam commensuratio. Dico igitur de aequalitate, sicut de quibusdam aliis, quod praedicatur de Deo quantum ad rationem differentiae, quae est unam habere quantitatem, et non quantum ad rationem generis, quae consistit in commensuratione quantitatis. Unde dico quod divina magnitudo nullo modo est mensurabilis, vel mensurata, nec ab alio, nec a seipso. Primo, quia mensuratio ponit terminationem ; divina autem magnitudo non habet terminum intra nec extra; et ideo dicitur infinita, non quidem per extensionem privative, sed per negationem termini. Secundo, quia commensuratio non est unius quantitatis ad se, sed duarum, et nulla alia magnitudo potest esse aequalis sibi; Pater autem et Filius non habent aliam et aliam magnitudinem, sed unam et eamdem, secundum quam aequales dicuntur; et ita divinae magnitudini nihil diversum ab ipsa commensuratur. Tertio, quia^icut omnis motus reducitur ad primum movens, quod nec est motum a se nec ab alio, ita omnis commensuratio deducitur ad unum primum, quod nullo modo est commensuratum, sed est omnium mensura; et hoc est Deus, ut dicit Commentator, 10. Metaphysices. "

- Haec ille.

Contra istam, inquam, procedunt argumenta Aureoli primo loco inducta, tamen si procedant; nam Ad primum illorum negatur minor. Nec valet probatio de linea; nam lineae competit aequalitas secundum rationem differentiae, et secundum rationem generis, ideo lineam aequari est eam commensurari; non sic in divinis, ut dicit sanctus Doctor. Ad secundum nego majorem, nisi ubi est aequalitas secundum rationem generis; ibi enim oportet esse duas quantitates. Sed in divinis aequalitas non est habitudo inter duas quantitates, nec inter duo quanta, sed inter duo supposita habentia unam quantitatem. Falsum etiam assumit vel imponit nobis arguens, scilicet quod ponamus aequalitatem esse solum negationem ; non enim hoc dicimus, sed quod dicit habitudinem fundatam in quantitate una, quam sequitur talis negatio, scilicet majoris et minoris. Ad tertium negatur major, nisi habitudo illa sit inter diversas quantitates, aut mensurata diversa; quod non est in proposito. Ad quartum negatur major, ut patet per dicta sancti Doctoris. Nec enim infinitum commensuratur infinito, nec aequatur, sumendo aequalitatem secundum rationem sui generis; si autem aliter sumatur, tunc aequari non est commensurari. Jj 2.

Ad argumenta contra secundam CONCLUSIONEM Ad argumenta Aureoli.

Ad argumenta loco secundo inducta, dicitur, secundum sanctum Doctorem, 1. Senteni., ubi supra (dist. 19, q. 1, art. 1) quod a sicut ea quae significantur per modum qualitatis, ut sapientia et hujusmodi, non sunt aliud secundum rem ab essentia, sed solum secundum rationem ; ita et similitudo et identitas differunt tantum secundum rationem in divinis, et non secundum rem. Et similiter est de aequalitate. Et inde est quod diversimode invenitur aequalitas et similitudo in divinis personis et in aliis rebus. In aliis enim aequalibus non est eadem quantitas secundum essentiam, sed solummodo secundum commensurationem ; et similiter una qualitas secundum speciem ; quia in eis est aliud qualitas et essentia : quae respicit esse sicut actum proprium ; qualitas autem et quantitas non dicitur per respectum ad esse, sed dicit quidditatem alicujus generis; unde potest dici una quantitas ubi non est unum esse, sed non potest dici una essentia vel substantia absolute, nisi ubi est unum esse; et hoc est ubi est eadem essentia secundum numerum. Et inde est quod ad rationem aequalitatis non requiritur unitas secundum numerum; sed ad identitatem requiritur secundum numerum unitas. In divinis autem personis idem est magnitudo quod sapientia et essentia. Unde similitudo in divinis personis attenditur secundum eamdem sapientiam numero, et aequalitas secundum eamdem quantitatem in numero ".

Haec ille.

Ex quibus patet quomodo illae tres habitudines, scilicet identitas, et aequalitas, et similitudo, sunt diversarum rationum, et sunt eaedem realiter in Deo. Item, earum differentiam amplius manifestat ibidem, ad 2" . " Identitas, inquit, ponit unitatem in essentia secundum numerum. Et quia in rebus (a) creatis, ex quarum consideratione nomina accipimus vel imponimus, etiam illa quae de Deo praedicantur, unitas essentiae non est nisi in eodem supposito; ideo identitas nullam importat distinctionem in supposito , sed magis unitatem. Unde Filius non potest dici masculine idem Patri, sed tantum neutraliter, ut unitas ad essentiam referatur. aequalitas vero et similitudo, quae important unitatem quantitatis vel qualitatis non secundum essentiam vel esse, quanta) retiis. - Om. Pr LIBRI I. SEN TENTURUM tum est de sui ratione, non important unitatem quantitatis vel qualitatis in numero; sed sufficit quod sint idem in specie. Haec autem unitas est in diversis suppositis. Et ideo aequalitas et similitudo simul cum unitate important distinctionem ; et propter hoc dicimus Filium similem Patri vel aequalem, non tamen eumdem. Et inde est quod Magister potius determinavit de aequalitate quam de identitate ; quia per identitatem importatur tantum unitas. Nec etiam secundum quemlibet modum masculine divinis personis competit. Sed in aequalitate importatur utrumque; quia unitas essentiae per modum quantitatis significatae, et personarum distinctio. "

Haec ille.

Ex quibus satis patet ad argumenta. Ad primum quidem, negatur minor. Non enim Socrates et Plato sunt idem in essentia, sed similes. Concedo tamen quod sunt idem specie; nam una species numero est eorum, non autem una essentia.

Et ad omnia quae arguens ibi adducit, respondetur quod identitas secundum speciem est quaedam similitudo, ita quod habitudo est eadem secundum rem, solum differens ratione; et hoc si loquamur de duobus suppositis unius speciei vel generis. Sed tamen, si loquamur de uno supposito, dico quod Socrates est sibi idem secundum speciem velgenus;non tamen sibi est similis secundum speciem aut genus. Ibi ergo identitas non est similitudo. Et tamen fundatur super essentia identitas specifica tamquam similitudo specifica. Patet quod non omnis similitudo fundata super essentiam est identitas secundum essentiam, ut patet in Socrate et Platone; nec e converso omnis identitas secundum speciem est similitudo secundum speciem, ut patet loquendo de uno supposito. Et causa dicta est : quia similitudo et aequalitas important distinctionem, non autem identitas; secundo, quia similitudo et aequalitas non requirunt unitatem in numero illius super quod fundantur, sed identitas requirit unitatem secundum numerum illius essentiae, si dicatur identitas simpliciter, vel ipsius speciei aut generis, ita quod non sint similes species vel similia genera, sed una species et unum genus; et hoc, si sit identitas secundum quid, cujusmodi est identitas generis aut speciei. Ad secundum, conceditur totum argumentum, loquendo de divinis. In aliis autem, dico quod fundamentum identitatis quandoque est idem cum fundamentis similitudinis et aequalitatis, quandoque autem non. Ad tertium negatur prima conditionalis. Tum quia similitudo non attenditur secundum formam substantialem, nisi prout illa induit modum qualitatis, eo modo quo differentia dicitur qualitas; nec aequalitas, nisi prout illa accipit modum quantitatis, qui consistit in hoc quod est habere quamdam divisibilitatem, et hoc aut intrinsecam, continuam vel discretam, vel extrinsecam, quae attenditur secundum numerum objectorum in quae aliquid potest, vel hujusmodi, et ita vocatur quantitas virtutis. Tum etiam quia licet illae tres habitudines quandoque possint fundari super eadem forma substantiali, quandoque tamen non possunt; Socratis enim ad seipsum est identitas, non tamen similitudo aut aequalitas. Ad quartum, conceditur quod, stricte accipiendo similitudinem, illa non fundatur nisi super qualitate quae est accidens; nec aequalitas, nisi super quantitate quae est accidens. Sed non ita stricte accipiendo, similitudo non solum fundatur super qualitate, sed super illud quod signatur ut qualitas; et idem dico de aequalitate. Et ita intelligo primam auctoritatem.

Ad secundam vero, dico quod non concludit nisi quod similitudo et aequalitas et identitas, cum habeant idem fundamentum, sunt eaedem secundum rem, non tamen quin distinguantur ratione. Nam, licet tres personae sint similes, et aequales, et eaedem in una re, tamen similitudo ibi attenditur prout illa forma significatur ut qualitas; aequalitas vero, ut illa significatur per modum quantitatis; et tam similitudo quam aequalitas exigit distinctionem suppositorum. Identitas autem ibi attenditur secundum quod illa forma significatur ut essentia una in numero, nec requirit distinctionem suppositorum. I 3.

Ad argumenta contra tertiam CONCLUSIONEM Ad argumenta Aureoli.

Ad argumenta tertio loco inducta respondetur; et Ad primum quidem , quod de ratione ejus quod est aequali, non est quod illud quod aequatur alteri aequalitatem ab illo accipiat, sed quod accedat ad quantitatem ejus, vel moveatur ad eam, aut aliquid proportionale accessui; et eodem modo dico de assimilari , quod est accedere ad qualitatem alterius cui dicitur assimilari aliquid. In personis autem divinis non potest esse motus, nec accessio ad aliquam perfectionem aut formam ; sed est ibi acceptio, loco eorum quae sunt in creaturis sonantia imperfectionem, scilicet motus et accessus. Iterum : in creatis illud ad cujus quantitatem aliquid accedit, est prius illo quod accedit, et praeintelligitur aequationi; in divinis autem non est prius nec posterius, est ibi tamen principium et illud quod est a principio secundum originem; unde, sicut in creaturis aequari dicit quemdam motum vel accessum ad quantitatem alicujus prioris secundum naturam aut intellectum, ita in divinis aequari dicit acceptionem quantitatis virtualis alicujus principii originantis. Et sic patet quod argumentum non concludit. Licet enim de ratione ejus quod aequatur alteri, non sit quod accipiat suam quantitatem ab illo, tamen de ratione ejus est quod capiat quantitatem quam illud habebat prius; hoc autem in creatis fit per accessum et motum; in divinis autem per originem ejus quod est a principio suo. Unde argumentum procedit de significato formali, nos autem hic de materiali. Et praeterea : non oportet esse omnimodam similitudinem inter hanc et illam aequationem ; sufficit enim ibi analogia, et non requiritur uni vocatio, in quo saepissime arguens decipitur, dum arguit contra sanctum Doctorem. Arguit enim sic : Si aequatio in divinis in hoc consistit, ergo in creaturis similiter; et constat tales deductiones parum valere. Ad secundum, dico eodem modo. Ad tertium negatur major. Non enim sic se habet aequari ad aequalitatem, sicut lucere ad lucem, sed sicut albari ad albedinem, vel calefieri ad calorem ; quae verba dicunt motum vel accessum ad formam, et non actum formae primum. Ad quartum dicitur quod locus ab auctoritate non tenet negative. Non sequitur enim, si Augustinus dicit quod aequalitas est proprietas Filii, et non dicit quod aequari solum conveniat Spiritui Sancto vel Filio, quod ideo primum sit verum, et non secundum. Verumtamen, licet non dicat hoc in forma, tamen dicit aliquid ex quo necessario sequitur. Ait enim, 6 de Trinitate (cap, 10), quod imago, si perfecte implet, etc, ut prius. Ad argumentum in pede quaestionis distinguitur major. Si enim intelligatur de illis quae sunt in genere, vera est; si autem intelligatur de illis quae sunt extra genus, falsa est. Sic autem est in proposito.

Item aliter : si intelligatur de his quorum esse subsistit nec est in alio receptum, sed illa sunt suum esse, falsa est, ut patet de attributis, et de proprietatibus, et personis; esse enim separato nulla perfectio essendi potest deesse (a). Et haec de quaestione, etc. QUAESTIO III. UTRUM VERITAS SECUNDUM RATIONEM FORMALEM SIT IN INTELLECTU, AUT IN REBUS r"RUM, circa eamdem distinctionem, quaeritur : Utrum veritas secundum suam formalem rationem sit in anima vel in rebus. Et videtur quod in rebus : Propter quod enim unumquodque est, et illud magis; sed ex eo quod res est vel non est, opinio vel oratio vera vel falsa est, secundum Philosophum, in Praedicamentis (cap. 3); ergo veritas magis e6t in rebus. In oppositum arguitur per Philosophum, in 6. Metaphysicae (t. c. 8), dicentem quod verum et falsum non est in rebus, sed in intellectu.

(a) deesse.

esse Pr.