ARTICULUS I.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum, sit Prima conclusio : Quod notiones ponendae sunt in divinis, sive proprietates in abstracto notifl-cantes personas. Hanc ponit sanctus Thomas, 1 p., q. 32, ait. 2, ubi sic dicit : " Praepositivus, attendens simplicitatem personarum, dicit non esse ponendas proprietates et notiones in divinis; et sicubi inveniantur, exponit abstractum pro concreto. Sicut enim consuevimus dicere : Rogo benignitatem tuam, id est, te benignum; ita, cum dicitur in divinis, paternitas, intelligitur Pater. Sed, sicut supra ostensum est, divinae simplicitati non praejudicat quod in divinis utamur nominibus concretis et abstractis; quia, sicut intelligimus, sic nominamus. Intellectus autem noster non potest pertingere ad divinam simplicitatem, secundum quod in se est consideranda ; et ideo secundum modum suum divina apprehendit ei nominat, id est, secundum quod invenitur in rebus sensibilibus, a quibus cognitionem accipit; in quibus, ad designandum simplices formas, nominibus abstractis utimur, ad designandum vero res subsistentes, utimur nominibus concretis. Unde et divina, sicut supra dictum est, ratione simplicitatis, per nomina abstracta signi (icamus, ratione vero subsistentiae et complementi, per nomina concreta. Oportet autem non solum nomina essentialia in abstracto et concreto significare, ut cum dicimus : Deum et divinitatem, sapientiam vel sapientem ; sed etiam nomina personalia, ut dicamus : paternitatem et Patrem. Ad quod duo praecipue nos cogunt:

Primo quidem, hoereticorum instantia. Cum enim confiteamur Patrem et Filium et Spiritum Sanctum esse unum Deum et tres personas, quaerentibus quo sint unus Deus, et quo sint tres personae, respondetur quod essentia vel divinitate sunt unum ; ita oportuit esse aliqua nomina abstracta, quibus responderi possit distingui personas; et hujusmodi sunt proprietates vel notiones in abstracto significatae, ut paternitas et filiatio. Et ideo essentia significatur in divinis ut quid, persona ut quis, proprietas ut quo.

Secundo, quia unam personam invenimus referri ad duas personas, scilicet personam Patris ad personam Filii et Spiritus Sancti; non autem una rela- :. - QUAESTIO I. ili

tione, quia sic sequeretur quod etiam Filius et Spiritus Sanctus, una et eadem relatione referrentur ad Patrem ; et sic, cum sola relatio in divinis multiplicet Trinitatem, sequeretur (a) quod Filius et Spiritus Sanctus non essent duae personae. Nec potest dici, ut Praepositivus dicebat, quod sicut Deus uno modo se habet ad creaturas, cum tamen creaturae diversimode se habeant ad ipsum, sic Pater una relatione refertur ad Filium et Spiritum Sanctum, cum tamen illi duo duabus relationibus referantur ad ipsum. Quia, cum ratio speci-fica relativi consistat in hoc (6) quod ad aliud se habet, necesse est dicere quod sint duae relationes diversae secundum speciem, si ex opposito una relatio eis (y) correspondeat. Oportet enim aliam speciem relationis esse in Domino (c) et Patre, secundum diversitatem filiationis et servitutis. Omnes autem creaturae sub una specie relationis referuntur ad Deum, ut sunt creaturae ipsius; Filius autem et Spiritus Sanctus, non secundum relationes unius rationis referuntur ad (e) Patrem. Unde non est simile. Et iterum, in Deo non requiritur relatio realis ad creaturam; relationes autem rationis in Deo multiplicare, non est inconveniens. Sed in Patre oportet esse relationem realem, qua refertur ad Filium et Spiritum Sanctum. Unde, secundum duas relationes Filii et Spiritus Sancti, quibus referuntur ad Patrem, oportet intelligi in Patre duas relationes, quibus referatur ad Filium et Spiritum Sanctum. Unde, cum non sit nisi una persona Patris, necesse fuit seorsum significari relationes in abstracto, qua? dicuntur proprietates et notiones. "

Haec ille. Idem ponit, 1. Sentent., dist. 29, q. 1, art. i.

Quomodo autem differant proprietas, relatio, et notio, dictum est in quinta conclusione quaestionis praecedentis. Secunda conclusio est quod nomen principii proprie dicitur in divinis, et competit uni persona respectu alterius. Istam probat sanctus Thomas, 1 p., q. 33, art. 1, ubi sic ait : " Hoc nomen, principium, nihil aliud significat quam illud a quo procedit aliquid ; omne enim a quo aliquid procedit quocumque modo, dicimus esse principium, et e converso. Cum igitur Pater sit a quo procedit alius, sequitur quod Pater sit principium. "

Et ibidem, ad l" : " Graeci utuntur in divinis indifferenter nomine causa? sicut nomine principii; sed (0 latini doctores non utuntur nomine causae, sed solum nomine principii. Cujus (I) Domino. - Deo Pr. iy sed. - et Pr. ratio est : quia principium est communius quam causa, sicut causa est communius quam elementum ; primus (a) enim terminus vel pars rei, dicitur rei principium, non autem causa. Quanto autem aliquod nomen est communius, tanto convenientius assumitur in divinis; quia nomina, quanto sunt magis specialia, tanto magis determinant modum convenientem creatura;. Unde hoc nomen, causa, videtur importare diversitatem substantiae, et dependentiam alicujus ab altero ; quod non importat nomen principii. In omnibus enim causae generibus, semper invenitur distantia inter causam et illud cujus est causa, secundum aliquam perfectionem aut virtutem. Sed nomine principii utimur etiam in his qua? nullam hujusmodi differentiam habent, sed solum secundum quemdam ordinem ; sicut cum dicimus primam partem lineae esse principium lineae.)) Idem ponit, 1. Scntent., dist. 29, q. 1, art. "1, cum sic ait : " Ad significandum ordinem divinarum personarum, utendum est talibus nominibus, qualia modo originis competant; quia, secundum Hilarium (4. de Trinitate), sermo debet rei esse subjectus. Hoc autem invenimus in origine personalium divinarum, quod tota essentia unius accipitur in alia, ita quod una numero est essentia trium, et similiter idem esse. Et ideo, ad significandum ordinem talis originis, non competit nomen causae, propter duo : Primo, quia omnis causa, vel est extra essentiam rei, sicut efficiens et finis; vel pars essentiae, sicut materia et forma. Secundo, quia omnis causa habet ordinem principii ad esse sui causati, quod per ipsam constituitur. Pater autem non habet aliquem ordinem principii ad esse Filii, sicut nec ad suum esse, cum unum et idem sit esse utriusque. Unde Pater non est causa, sed principium Filii; quia principium dicit ordinem originis absolute, non determinando aliquem modum qui ab origine personarum sit alienus. Invenitur enim aliquod principium quod non est extra essentiam principiati, sicut punctus a quo fluit linea; et aliquod quod non habet influentiam ad esse principiati, sicut terminus a quo dicitur principium motus, et sicut (6) mane dicitur principium diei. Sed nomen auctoris addit super rationem principii hoc quod est non esse ab alio. Et ideo solus Pater dicitur auctor, quamvis etiam Filius principium dicatur notionaliter. "

Haec ille. Tertia conclusio est quod principium non dicitur univoce in divinis secundum quod dicitur Deus principium personae divinoe et creaturae, sed analogice. Hanc ponit sanctus Doctor in Scripto, ubi supra (dist. 29, q. 1), art. 2 (q" 1") : " Idem, inquit, est judicium de principio, sicut de origine supra quam fundatur ratio principii. Potest autem origo considerari dupliciter. Aut secundum communem rationem originis, quod est aliquid ab alio esse; et sic una ratio est communis ad originem personarum et ad originem creaturarum, non quidem communitate univocationis, sed analogice ; et similiter nomen principii. Potest etiam considerari secundum quod determinat modum originis; et sic sunt diversa? speciales rationes originis et principii. Sed hoc non facit aequivocationem; quia sic etiam, secu udum Philo-sophum, de Anima (t. c. 8): animalis ratio, secundum unumquodque, est alia et alia. "

Haec ille. Ibidem etiam dicit (q 2 ) : " Processio creaturarum exemplatur a processione divinarum personarum ; unde, absolute considerando, per prius dicitur principium respectu personae, quam respectu creaturae. Sed tamen sciendum quod in principio, secundum quod dicitur respectu creaturae, est considerare ipsam habitudinem, quae temporalis est, et illud in quo fundatur ista habitudo, scilicet virtus vel operatio divina; in quibus tamen non est ratio principii, nisi quasi habitualiter. Et sic, secundo modo considerando principium, secundum quod dicitur respectu creaturae, est prius quam principium divinae personae, quod fundatur in proprietate, per modum quo essentiale dicitur prius notionali secundum intellectum. Sed hoc non est nisi secundum quid. "

Haec ille. Quarta conclusio est quod principium, in divinis, prout una persona dicitur principium respectu alterius, dicit notionem, quae est origo, non autem prioritatem. Unde sanctus Thomas, 1. Sentent., ubi supra (dist. 29, art. 1), ad 1 ", sic ait: " Nomen principii impositum est secundum quod invenitur in creaturis, ubi principium est prius aliquo modo principiato; ideo a prioritate imponitur. Sed tamen imponitur ad significandum illud a quo aliquid est. Unde, quamvis quantum ad modum significandi divinis non competat, sicut et alia nomina quae a nobis sunt imposita; tamen, quantum ad rem significatam, propriissime competit ibi ratio principii. "

Haec ille. Item 1 p., q. 33, art. 1, ad 3 , dicit : cc Licet hoc nomen, principium, quantum ad id a quo imponitur, videatur a prioritate sumptum; non tamen significat prioritatem, sed (a) originem. Non enim idem est (6) quod significat nomen, et a quo imponitur. " - Haec ille. Idem ponit, de Potentia Dei, q. 10, art. 1, ad 10 : " Licet, inquit, principium secundum rationem nominis a prioritate sumatur, non tamen imponitur ad significandum prioritatem, sed originem ; sicut etiam hoc nomen, lapis, non imponitur ad significandum laesionem pedis, licet ab hac nomen sumi videatur. Licet ergo Pater non sit prior Filio, est tamen ejus principium. "

Haec ille. Primo etiam Sentent., dist. 29, ubi supra, art. 3, ostendit quomodo una notio secundum numerum est Patris et Filii, secundum quam dicuntur principium Spiritus Sancti. Licet autem principium dicat notionem in divinis, non tamen dicit aliquam notionem specialem, sed in communi; ut ipse ostendit, dist. 26, q. 2, art. 3, ubi ostendit quod ad hoc quod aliquid dicatur notio personae, requiritur quod pertineat ad originem; secundo, quod pertineat ad dignitatem; tertio, quod sit aliquid speciale, ut allegatum fuit in praecedenti quaestione.

Et idem ponit, 1 p., q. 32, art. 3, per totum. Idem ponit, q. 36, art. 4, ubi dicit sic : " Hoc nomen, principium, significat proprietatem, tamen significat eam per modum substantivi, sicut hoc nomen, Pater et Filius, etiam in creatis; unde numerum accipit a forma significata. Sicut ergo Pater et Filius sunt unus Deus, propter unitatem formae significatae per hoc nomen, Deus; ita sunt unum principium, propter unitatem proprietatis significatae in hoc nomine, principium. "

Haec ille. Et sic primus articulus terminatur.