ARTICULUS I.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum, sit Prima conclusio : Quod nec merita aut demerita sunt causae praedestlnatlonls, ex parte actus prsedestinantis. Istam probat sanctus Thomas, 1 p., q. 23, art. 5: " Cum praedestinatio, inquit, includat voluntatem, sic inquirenda est ratio praedestinationis, sicut inquiritur ratio divinae voluntatis. Dictum est autem supra, quod non est assignare causam divinae voluntatis ex parte actus volendi; sed potest assignari ratio ex parte volitorum, in quantum scilicet Deus vult aliquid esse propter aliud. Nullus igitur fuit ita insanae mentis, qui diceret merita esse causam divinae praedestinationis, ex parte actus praedestinantis. Sed hoc sub quaestione vertitur, utrum praedestinatio, ex parte effectus, habeat aliquam causam. - QUAESTIO I. Et hoc est quaerere, utrum Deus praeordinaverit (a) se daturum effectum praedestinationis alicui, propter aliqua merita. "

Haec ille. Eamdem ponit, 1. Senteni., dist. 41, q. 1, art. 3: " Praescientia, inquit, meritorum, vel aliquorum operum, nullo modo est causa divinae praedestinationis. Quod patet, si consideretur totum illud quod est in praedestinatione de essentia ipsius. Sed nihil prohibet, illud quod est effectus praedestinationis, scilicet gratiam et gloriam, quae oblique ponuntur in ejus diffinitione, habere aliquam causam ex parte operum nostrorum. Praedestinatio enim est praescientia et voluntas salutis aliquorum. Scientia aulem Dei de salute aliquorum, non causatur a scientia aliquorum operum; quia ipse non venit in cognitionem effectus (6) per causam, sed per seipsum. Unde non potest dici in eo, quod ipse scit hoc, quia scit causam hujus; sed in quantum intuetur essentiam suam, quae est omnium similitudo, videt unumquodque in se, tam causam quam causatum. Similiter et voluntas sua, cum libera sit, magis etiam quam aliqua voluntas, non habet causam nisi finem voluntatis suae. Finis autem voluntatis divinae est sua bonitas, quae est ipsemet; unde dicitur convenienter : quare Deus vult hoc? propter bonitatem suam; non quia scivit, vel quia factum est. Sed tamen effectus divinae voluntatis, scilicet ipsum volitum ordinatum ad bonitatem suam, potest procedere ex aliqua causa, quam Deus praescivit ab aeterno. Et istum ordinem causae ad causatum, Deus vult; et vult quod effectus sit, quia causa est; non ita quod causalitas referatur ad voluntatem, sed ad volitum. Et ista causa voliti, et non volendi, dicitur ratio quaedam voluntatis ex parte effectus. "

Haec ille. Secunda conclusio est quod effectus praedestinationis non praeordinatur alicui propter merita praeexsistentia in alia vita, eo modo quo posuit Orlgenes, dicens humanas animas ab initio esse creatas, et secundum diversitatem suorum operum, diversos status eas sortiri in hoc mundo corporibus unitas. Istam conclusionem probat sanctus Thomas, 1 p., ubi supra, per dictum Apostoli, ad Rom., 9 (v. 11, 12,13), dicentis : Cum nondum nati essent, aut aliquid egissent boni aut mali, non ex operibus, sed ex vocante dictum est : quia Jacob dilexi, Esau aulem odio habui.

Tertia conclusio est quod merita praeexsistentia in hac vita, non sunt ratio vel causa praedestinationis effectus, eo modo quo posuerunt Pelagiani, dicentes quod bene faciendi initium sit ex nobis, sed consummatio ex Deo; et sic dicebant quod ex hoc continuit quod uni datur effectus praedestinationis, et non alteri, quia unus initium dedit se praeparando, et non alius. Istam conclusionem contra Pelagianos probat sanctus Thomas, ibidem, per dictum Apostoli, 2. Cor., 3 (v. 5), dicentem quod non sumus sufficientes cogitare aliquid ex nobis; a nullum autem anterius(a) principium inveniri(g) potest, quam cogitatio; unde non potest dici quod aliquod initium in nobis exsistat, quod sit ratio effectus praedestinationis. i)

Quarta conclusio est quod nec merita sequentia effectum praedestinationis, sunt causa effectus praedestinationis, eo modo quo dicunt aliqui, scilicet : quod ideo Deus dat alicui gratiam, et praeordinavit se daturum illi, quia praescivit eum usurum bene oratia hujusmodi; sicut rex dat alicui equum, quem scit bene usurum eo. Istam conclusionem probat sanctus Thomas, ibidem : " Isti, inquit, videntur distinxisse inter illud quod est ex gratia, et illud quod est ex libero arbitrio, quasi non possit esse idem ex utroque. Manifestum est autem quod illud quod est ex gratia, est praedestinationis effectus; et hoc non potest poni ut ratio praedestinationis, cum hoc sub praedestinatione concludatur. Si igitur aliquid aliud ex parte nostra sit ratio praedestinationis, hoc erit praeter effectum praedestinationis. Non est autem distinctum quod est ex libero arbitrio, et ex praedestinatione; sicut non est distinctum quod est ex causa secunda, et quod est ex prima; divina enim providentia producit effectus per operationes causarum secundarum. Unde et illud quod est ex libero arbitrio, est ex praedestinatione. "

Haec ille. Item, de Veritate, q. 6, art. 2, probat istam et praecedentem conclusionem sic : cc Hoc distat inter causam et effectum, quod quidquid est causa causae, oportet esse causam effectus; non autem quidquid est causa effectus, oportet quod sit causa causae. Sicut patet quod causa prima per causam secundam producit effectum ejus; et sic causa secunda aliquo modo causat effectum causae prima ; cujus causae causa non est. In praedestinatione autem est duo accipere, scilicet ipsam praedestinationem aeternam, et effectum ejus temporalem, scilicet gratiam et gloriam; quorum alter habet causam meritoriam actum humanum, scilicet gloria; sed gratiae causa non potest esse actus humanus per modum meriti, sed dispositio materialis quidem, in quantum pra paramur ad gratia? susceptionem. Sed ex hoc non sequitur quod actus nostri, sive gratiam praecedant, sive sequantur, sint ipsius praedestinationis causa. " Quinta conclusio est quod, licet aliquis particularis effectus praedestinationis habeat causam ex parte nostra, tamen totalis effectus praedestinationis in communi nullam causam habet ex parte nostri. Istam conclusionem probat sanctus Thomas, 1 p., ibidem, dicens : " Effectum praedestinationis considerare possumus dupliciter. Uno modo, in particulari. Et sic nihil prohibet aliquem effectum praedestinationis esse causam et rationem alterius : posteriorem quidem prioris, secundum rationem causa finalis; priorem autem posterioris, secundum rationem causas meritoria?, quae reducitur ad dispositionem materiae. Sicut si dicamus quod Deus praeordinavit se daturum alicui gloriam ex meritis, et alicui gratiam, ut mereretur gloriam. Alio modo potest considerari praedestinationis effectus in communi. Et sic impossibile est quod totus praedestinationis effectus in communi habeat aliquam causam ex parte nostra : quia quidquid est in homine ordinans ipsum in salutem, totum comprehenditur sub effectu praedestinationis, etiam ipsa pwparatio ad gratiam; neque enim hoc fit nisi per auxilium divinum, secundum illud Thren., ult. (v. 21) ; Converte nos Domine ad te, et convertemur.

Sexta conclusio est quod totalis effectus praedestinationis causa est Dei bonitas. Istam probat sanctus Thomas, 1 p., ibidem, ubi post illa quae dicta sunt, scilicet quod totalis eftectus pniedestinationis non habet causam ex parte nostra, subdit statim : " Habet tamen hoc modo praedestinatio, ex parte totius effectus, pro ratione divinam bonitatem, ad quam totus effectus pwdestiiiationis ordinatur ut in finem, et ex qua procedit sicut ex principio movente. "

Hiec ille. Idem ponit, quoad ultimam partem, de Veritate, q. 6, art. 2, dicens : " Ad inveniendum, inquit, praedestinationis causam, oportet accipere quod prius dictum est, scilicet quod predestinati est quiedam directio in finem, quod facit ratio a voluntate mota; unde, secundum hoc, potest esse aliquid praedestinationis causa, prout potest esse voluntatis motivum. Circa quod sciendum est quod aliquid movet voluntatem dupliciter : uno modo, per modum debiti; alio modo, per modum meriti,, Per modum autem debiti, movet aliquid voluntalem dupliciter : uno modo, absolute; alio modo, ex suppositione alterius. Absolute quidem, ipse finis ultimus, qui est voluntatis objectum. Et hoc modo movet voluntatem, ut ab ipso divertere non possit; unde nullus homo potest velle non esse beatus, ut dicit Augustinus, in libro 1. de Libero Arbitrio (cap. 14). Sed ex suppositione alterius, movet secundum debitum, illud sine quo finis haberi non potest. Sed illud quod facit ad bene esse finis, non movet secundum debitum voluntatem, sed est libera inclinatio voluntatis in ipsum; sed tamen, ex quo voluntas jam libere inclinatur in ipsum, inclinatur in omnia sine quibus hoc haberi non potest per modum debiti, ex suppositione tamen illius quod primo volitum ponebatur. Sicut rex ex sua liberalitate facit aliquem militem; sed quia non potest esse miles, nisi habeat equum, efficitur debitum et necessarium ex suppositione liberalitatis praedictae, quod ei det equum. Finis autem divinae voluntatis est ipsa ejus bonitas, quae non dependet ab aliquo alio; unde ad hoc quod habeatur a Deo, nullo alio indiget. Et ideo voluntas ejus non inclinatur primo ad aliquid faciendum per modum debiti, sed liberaliter tantum, in quantum sua bonitas in opere manifestatur. Sed ex quo supponitur quod Deus aliquid velit facere, ex suppositione liberalitatis ipsius, per modum debili cujusdam, sequitur quod faciat illud sine quo res volita esse non potest; sicut, si facere vult hominem, quod det ei rationem. Ubicumque autem occurrit aliquid sine quo aliud a Deo volitum esse potest, hoc non procedit a Deo secundum rationem alicujus debili, sed secundum meram liberalitatem. Perfectio autem gratiae et gloriae sunt haec bona, quod sine eis natura esse potest; excedunt enim naturalis virtutis limites. Unde quod Deus velit alicui dare gratiam ei gloriam, hoc ex mera liberalitate procedit. In his autem quae tantum ex liberalitate procedunt, causa volendi est ipsa superabundans affectio volentis ad finem, in quo attenditur perfectio bonitatis ipsius. Unde causa praedestinationis nihil aliud est quam bonitas Dei. Et modo praedicto potest solvi quaedam controversia, quae inter quosdam versabatur : quibusdam dicentibus omnia a Deo secundum simplicem voluntalem procedere; quibusdam vero asserentibus omnia procedere secundum debitum a Deo. Quarum opinionum utraque falsa est : prima enim (a) tollit necessarium ordinem qui esl inter divinos effectus ad invicem; secunda vero ponit omnia procedere secundum necessitatem nalurae. Media autem via est eligenda, ut ponamus ea quae sunt a Deo primo volita, procedere ab ipso secundum simplicem voluntatem; ea vero quic ad hoc requiruntur, procedere secundum debitum, ex suppositione tamen; quod debitum non ostendit Deum esse debitorem rebus, sed sua voluntati, ad cujus repletionem debetur illud quod dicitur procedere secundum debitum ab ipso, u - Haec ille. Et, ad 9 , dicit : " Electio Dei, qua unum eligit, et alium reprobat, rationabilis est. Nec tamen oportet quod ratio electionis sit meritum; sed electionis ratio est divina bonitas. Ratio autem reprobationis, in hominibus, est peccatum originale, ut dicit Augustinus [Enchirid., cap. 98); vel etiam fuit hoc, quod est non habere debitum ad hoc quod eis gratia conferatur. Rationabiliter enim possum velle me denegare (a) aliquid alicui, quod sibi non debetur. "

Haec ille. Septima conclusio est quod ex divina bonitate potest sumi ratio praedestinationis aliquorum, et reprobationis aliorum; et sola divina voluntas est ratio quod istos reprobet, et illos eligat in gloriam. Istam probat sanctus Thomas, 1 p., ibidem, ad 3 , dicens : " Ex bonitate divina ratio sumi potest praedestinationis aliquorum, et reprobationis aliorum. Sic enim dicitur Deus omnia propter suam bonitatem fecisse, ut in rebus divina bonitas repraesentetur. Necesse est autem quod divina bonitas, quae in se una et simplex est, multiformiter repraesentetur in rebus, propter hoc quod res ad simplicitatem divinam attingere non possunt. Et inde est quod ad completionem universi requiruntur diversi gradus rerum, quarum quaedam altum, quaedam infimum locum tenent in universo. Et, ut multiformitas graduum conservetur in rebus, Deus permittit aliqua mala fieri, ne multa bona impediantur. Sic igitur consideremus totum humanum genus, sicut totam rerum universitatem. Voluit ergo Deus in hominibus, quantum ad aliquos quos praedestinavit, suam bonitatem repraesentare per modum misericordiae, parcendo; et quantum ad alios quos reprobat, per modum justitiae, puniendo. Et haec est ratio quare quosdam eligit, et quosdam reprobat. Et hanc causam assignat Apostolus, Rom., 9 (v. 22, 23), dicens : Volens Deus ostendere iram, id est vindictam justitiae, et notam facere potentiam suam, sustinuit, id est permisit, in multa patientia, vasa iras apta in interitum, ut ostenderet divitias gloriae suae in vasa misericordiae, quaepraeparavit in gloriam. Et, 2. ad Timoth., 2 (v. 20), dicit : In magna domo non solum sunt vasa aurea et argentea, sed lutea et fictilia ; et quaedam quidem in honorem, quaedam in contumeliam. Sed quare hos elegit in gloriam, et illos reprobavit, non habet rationem nisi divinam voluntatem. Unde August. dicit, super Joan. (tract. 26) : Quare hunc trahat, et illum non trahat, noli velle dijudicare, si non vis errare. Sicut etiam in rebus naturalibus potest ratio assignari, cum prima materia in se sit tota uniformis, quare una pars ejus est sub forma ignis, et alia sub forma terrae, a Deo in principio condita; ut scilicet sit diversitas specierum in rebus naturata) denegare. - debere Vr.

libus. Quare autem haec pars materiae est sub illa forma, et illa sub alia, dependet ex simplici voluntate divina. Et similiter, ex voluntate artificis dependet quod hic lapis sit in ista parte parietis, et ille in alia; quamvis ratio artis habeat quod aliqui sint in hac, et aliqui in illa. Nec tamen propter hoc est iniquitas apud Deum, si inaequalia non inaequalibus praeparat. Hoc vero esset contra rationem justitiae, si praedestinationis effectus ex debito redderetur^ non daretur ex gratia. In his enim quae ex gratia dantur, potest aliquis pro libito suo dare cui vult, plus vel minus, dummodo nulli subtrahat debitum, absque praejudicio justitiae. Et hoc est quod dicit Paterfamilias, Matth., 20 (v. 14, 15) : Tolle quod tuum est, et vade. An non licet mihi quod, volo facere?

Et hoc de primo articulo.