ARTICULUS II.

MOVENTUR DUBIA A. - OBJECTIONES S 1.

Contra primam conclusionem Argumenta Aureoli.

Quantum ad secundum articulum, arguit Aureolus (dist. 31, q. 1, ait. 1), contra ista. Et primo contra primam conclusionem, probando quod aequalitas aut similitudo non fundetur super unitate quantitatis aut qualitatis in creaturis. (a) dicitur. - Om. Pi. I. - QUAESTIO I. 3t" Primo sic. Aut enim talis unitas est numeralis, aut specifica, quae solum est secundum rationem. Non primum, quia tunc una quantitas numero esset in distinctis substantiis. Non secundum ; quia tunc non esset aliud intelligere duo corpora aequalia, nisi quod participant eamdem naturam in specie. Sed hoc est expresse falsum.

Tum quia concipiens lineas inaequales, concipit eas ejusdem speciei.

Tum quia albedines ejusdem speciei, quando concipiuntur non in eodem gradu, apprehenduntur ut dissimiles, et tamen ejusdem speciei. Ergo non est verum quod aequalitas et similitudo fundentur super unitate specifica apprehensa per intellectum. Secundo ad idem. Quia concipiens similitudinem, aut concipit numerales albedines et conceptum specificum communem, esse unum fundamentum similitudinis, aut solas albedines individuales esse fundamentum, albedinem autem specificam, tanquam aliquid extrinsecum, secundum quod sit similitudo. Sed neutrum dari potest. Non quidem primum.

Tum quia tres conceptus concurrerent ad fundandum similitudinem, scilicet duae albedines numerales, et illa communis.

Tum quia non esset nisi una similitudo in duabus albedinibus et individuis, pro eo quod albedo communis non est nisi una; illa autem est fundamentum in utroque; unde, sicut eadem communis albedo participatur a qualibet albedine numerali, ita participaretur eadem similitudo.

Tum quia albedo communis et albedo particularis sunt duo conceptus; et ita non apparet quomodo unam simplicem habitudinem posset intellectus fundare super utrumque conceptum.

Tum quia non apprehendens albedinem in communi, potest similitudinem inter illa judicare; sicut patet de imaginatione et sensu interiori. Non potest etiam dari secundum ; quia relatio non exigit nisi fundamentum et terminum. Si igitur conceptus albedinis in communi, non exigitur ut fundamentum similitudinis, nec ut terminus, nullo modo exigitur ad respectum similitudinis. Ergo non est verum quod similitudo aut aequalitas fundetur super unitate specifica qualitatis aut quantitatis. g 2. - Contra primam partem tertiae conclusionis I. Argumentum Aureoli.

Contra primam partem tertiae conclusionis, arguit (ibid., art. 2), probando quod aequalitas in creaturis non ponat rela--tionem realem. Si enim, inquit, aequalitas esset res, sequitur quod infinitae realitates essent in uno subjecto, scilicet infinitae relationes reales. Nam unus homo inaequalis est omuibus arenis maris, et omnibus foliis, et universis floribus, et sic de aliis innumerabilibus rebus; et ita innumerabiles inaequalitates essent in uno bomine. Si ergo quaelibet sit res in actu, erit homo innumerabilibus rebus oneratus; similiter etiam, facies hominis, cum sit innumerabilibus rebus dissimilis; quia, quot sunt homines, tot habebit reales dissimilitudines et difformitates in facie subiective. Similiter, si sunt decem albedines, erunt in qualibet novem realitates; habet enim quaelibet albedo noveni similitudines. Et resultabunt in universo nonaginta. Et si fuerint centum albedines in actu, poni oportet decem millia realitatum (a). Unde talis rerum infinitas, cum omnino irrationabilis sit, non debet in mente alicujus venire quod similitudo et dissimilitudo sint in rebus, nisi in potentia, et quod tunc fiant in actu, dum anima illas reducit; nisi forte quis poneret quod non multiplicantur similitudines secundum terminos, sed quod per eamdem difformitatem, facies unius hominis difformis sit faciebus omnium aliorum. Hoc autem poni non potest; quia una difformitate transeunte per corruptionem alicujus, adhuc remanent caeterae difformitates, et per consequens non sunt idem. II. Argumenta Durandi et Aureoli.

Contra eamdem partem conclusionis, arguit Durandus (apud Aureolum, ibid.), probando quod similitudo et aequalitas non sint relationes reales in creaturis. Primo. Quia illa relatio non est realis, cujus fundamentum est ens rationis. Sed fundamentum istarum relationum est ens rationis. Patet : nam fundantur super unitate specifica qualitatis vel quantitatis ; constat autem illam unitatem non esse realem, sed rationis. Secundo. Quia similitudo non est quid magis reale, quam sit identitas fundata in substantia. Sed, secundum communiter opinantes, identitas illa non est relatio realis. Igitur nec aequalitas aut similitudo. Tertio. Quia fundamenta aequalitatis aut similitudinis non dependent ad invicem, secundum esse absolutum; quod tamen requiritur, ad hoc quod relatio sit realis. Quarto.QuiaPhilosophus,5.Metoj37ii;sicae(t.c.20), enumerans relationes reales, nullam mentionem facit de istis. Igitur non sunt reales in creaturis. Quinto. Potest argui ex dictis Aureoli (ibid., art. 1). Si enim in creaturis similitudo et aequalitas sint relationes reales, aut fundantur super reali unitate specifica qualitatis aut quantitatis, aut fundantur super unitate rationis specifica qualitatis aut quantitatis, aut super qualitates individuales ut sunt conformes. Sed nullum istorum potest dici rationabiliter. Non quidem primum. Tum quia imitas specifica non est realis. Tum quia, sicut se habet similitudo ad qualitatem, sic aequalitas ad quantitatem. Sed aequalitas non fundatur super unitate specifica, quia duae lineae inaequales, sunt ejusdem speciei, secundum Avicennam, 2. Metaphysicae, qui dicit quod linea finita et infinita sunt ejusdem speciei. Ergo nec similitudo fundatur super unitate reali specifica qualitatis. Sed nec potest dari secundum.

Primo. Quia tunc non esset aliud intelligere aliqua duo alba ut similia, nisi concipere quod participant eamdem albedinem in specie; nec quod aliquae lineae sunt aequales, nisi quod participant eamdem quantitatem specifice. Sed hoc est expresse falsum. Tum quia concipiens duas lineas inaequales, concipit eas esse ejusdem speciei. Tum quia duae albedines ejusdem speciei, quando concipiuntur non in eodem gradu, apprehenduntur ut dissimiles, et tamen ut ejusdem speciei. Ergo non est verum quod aequalitas et similitudo fundentur in unitate specifica apprehensa per intellectum.

Secundo, contra idem membrum arguitur. Quia concipiens similitudinem, aut concipit numerales albedines et conceptum specificum communem, esse unum fundamentum similitudinis, aut solas albedines numerales esse fundamentum, albedinem autem specificam tanquam aliquid extrinsecum, in qua et secundum quam sit similitudo. Sed neutrum potest dari. Non quidem primum. Tum quia tres conceptus concurrerent ad fundandum similitudinem, scilicet duae albedines numerales, et illa communis. Tum quia non esset nisi una similitudo in duabus albedinibus individuis, pro eo quod albedo communis non est nisi una; haec autem fundaret similitudinem in utraque; unde, sicut eadem communis albedo participatur a qualibet albedine numerali, ergo participaretur eadem similitudo. Tum quia albedo (a) particularis et albedo communis sunt duo conceptus; et ita non apparet quomodo unam simplicem habitudinem possit intellectus fundare super utrumque conceptum. Tum quia non apprehendens albedinem in communi, potest judicare similitudinem inter aliqua; sicut patet de imaginatione et sensu interiori. Nec potest dici secundum membrum hujus statim factae divisionis ; quia relatio non exigit nisi fundamentum et terminum. Si igitur conceptus albedinis in communi non exigatur ut fundamentum similitudinis, nec etiam ut terminus, nullo modo exigitur ad respectum similitudinis; ergo nullo modo fundatur super unitate rationis specificae.

Tertio, contra idem membrum; quia, si unitas rationis est fundamentum talium relationum, patet manifeste illas relationes non esse reales. Si vero tertio dicatur quia hujusmodi relationes fundantur super qualitatibus individualibus, in quantum sunt conformes, hoc non valet. Tum quia conformitas et similitudo idem sunt; idem autem non est sui ipsius fundamentum. Tum quia conformitas importat relationem ; et ideo, dato quod esset aliud a similitudine, adhuc restaret quaestio, super quid fundaretur hujusmodi conformitas. Sexto. Nam hujusmodi non dicunt aliquid positivum ; ergo non sunt relationes reales. Antecedens probatur; quia Philosophus dicit, 10. Metaphysica: (t. c. 17), quod aequale opponitur magno et parvo, sicut privationes duae; est enim aequale, quod nec est majus nec minus. Sed hoc non esset, si diceret aliquid positivum. Sj 3.

Contra secundam partem tertiae CONCLUSIONIS ET CONTRA QUARTAM I. Argumenta Aureoli.

Contra secundam partem tertiae conclusionis, et contra quartam, arguit sic Aureolus (ibid., art. 3). aequalitatem, inquit, esse relationem rationis, in divinis, potest dupliciter intelligi.

Primo modo, quod sit sicut relatio ejusdem ad seipsum, quae dicitur identitas; ut videntur, inquit, positores hujus opinionis intelligere; in quo quidem intellectu, impossibile est quod sint relationes rationis hoc modo. Primo sic (x). Illa quae habent terminos realiter distinctos, et non eumdem his sumptum , non sunt relativa eo modo quo idem refertur ad se; Philosophus enim, 5. Metaphysicae (t. c. 20), dicit quod in relatione identitatis idem his sumitur. Sed termini aequalitatis sunt personna realiter distinctae, nec sunt unus et idem terminus his sumptus. Igitur aequalitas et similitudo non sunt relationes rationis per hunc modum. Secundo sic. In relationibus rationis quae sunt per hunc modum, idem refertur ad se. Sed in divinis non est sic. Pater enim non est aequalis sibi, sed Filio, nec etiam est similis sibi; similiter nec essentia est aequalis aut similis essentiae. Igitur similitudo non est relatio rationis inter eumdem terminum bis acceptum. Tertio sic. Hilarius negat (6), 3. de Trinitate (n 23), quod similitudo sit ejusdem ad se, id est, quod aliquis sit similis aut aequalis sibi. Sed, si esset relatio rationis secundum illum modum quo intellectus utitur bis eodem, proprie aliquid posset dici simile sibiipsi. Igitur, etc. Quarto sic. In talibus relationibus, neutrum extremorum includit aliquod reale distinctivum. Sed, secundum istos, similitudo includit in suo intellectu proprietatem distinguentem et essentiae unitatem. Igitur non est de illis relationibus rationis (y), in quibus intellectus utitur bis eodem.

Alio modo, inquit, potest intelligi quod similitudo et aequalitas sint relationes rationis, pro eo quod non (8) sunt actu in re sine opere intellectus, sed sunt in potentia, in divinis personis, et in actum reducuntur per intellectum. Et adhuc hoc, dicit ipse, est impossibile. Nullum enim, inquit, complebit per intellectum, est in divinis personis; alioquin, divina essentia esset, quoad aliquid, incompleta et in potentia (a), compleri per intellectum exspectans et ad actum reduci; quod omnino poni non potest. Item. Licet idem possit identificari sibi ipsi, tamen nullo modo potest sibi ipsi coaequari, aut conformari, aut convenire. Cujus ratio est, quia conformitas, convenientia, et adaequatio, nominant relationes quas ponit intellectus inter duas qualitates aut quantitates ad minus numeraliter distinctas. Nunquam enim intellectus, quantumcumque concipiat bis Socratem, concipit quod Socrates conveniat cum seipso, aut quod aequetur sibi ipsi, vel quod assimiletur; et tamen concipit quod identificetur. Cujus ratio est, quia identitas importat ibi unitatem absolutam. Sunt enim ibi tres conceptus : duo quidem, prout bis sumitur; tertius vero est realitas Socratis; in qua primi duo conceptus intelliguntur indistincti. Non sic autem est de convenientia, quae est quaedam unitas relativa; in qua non significatur quod duo conceptus Socratis incidant in unam realitatem ; sed ponitur inter illos duos conceptus, indistincto relativa: quae tamen exigit extrema distingui. Sic igitur non potest intellectus statuere conformitatem, vel adaequationem, aut hujusmodi aliquid, nisi inter distincta. Sed Pater et Filius sunt indistincti in magnitudine et natura numeraliter. Ergo non potest intellectus ponere inter illos relationem convenientiae, aut conformitatis, aut aequalitatis; sed concipit quod personas convenire, non dicitur relative, sed absolute unitatem naturae habere; et per consequens, similitudo, conformitas, aequalitas, convenientia, non important relationem realem, nec rationis, in divinis.

Haec ille. II. Argumenta Scoti et aliorum. - Contra eamdem partem, arguunt Scotus et aliqui ejus sequaces (apud Aureolum, ibid., art. 1), probando quod aequalitas et similitudo in divinis sint relationes reales. Primo. Quia ubi concurrunt omnia exigita ad relationem realem, ibi oportet poni relationem realem. Sed qualuor requiruntur et sufficiunt ad relationem realem. Primum est quod extrema sint distincta; et ideo ejusdem ad se, non est relatio realis. Secundum, quod utrumque extremum sit reale; et ob hoc, contradictio non est relatio realis, quia alterum extremum est non ens. Tertium quoque, quod ex natura rei oriatur, inter illa, respectus in fundamento; et propter hoc, inter Deum et creaturam, non est relatio realis, licet utrumque extremum sit reale et realiter distinctum ab alio. Quartum vero, quod in termino sit ratio ad quam possit relatio terminari. 11. - 21 Ista autem quatuor concurrunt in Deo, respectu similitudinis et aequalitatis; quia et extrema sunt distincta realiter, et ex natura rei consurgit similitudo et aequalitas inter illa, et quodlibet est suppositum, ita ut possit terminare hujusmodi respectum. Ergo non apparet quin similitudo et aequalitas sint relationes reales in Deo. Secundo. Si istae habitudines non sint reales in Deo, hoc non est propter aliud, nisi quia fundamentum est unum et idem in tribus personis; eadem enim est magnitudo numero; propter quod aequalitas non videtur relatio realis. Sed manifestum est quod hoc non impedit; quia idem est fundamentum relationum originis in divinis, scilicet essentia; et nihilominus sunt reales. Ergo nec identitas fundamenti impediet quin aequalitas et similitudo sint relationes reales. Tertio. Quia Augustinus dicit, 6. de Trinitate, capitulo ultimo, quod prima aequalitas ei prima similitudo est in Filio. Sed non esset prima, nisi esset realis; nulla enim similitudo rationis est prima, cum ens reale sit prius ente rationis. Igitur, idem quod prius. Quarto. Illud quod est in Filio ex vi productionis, necessario est reale; quia nullum ens rationis inest sibi ex vi suae productionis, quae est realissima. Sed Augustinus dicit, 2. Contra Maximinum (cap. 18), quod ideo non est Paler major Filio, quia aequa-lem genuit. Ergo aequalitas est realis in Filio, et ex vi suae productionis. Quinto. Sicut se habet magnitudo dimensiva ad aequalilatem proportionalem sibi, sic magnitudo virtualis ad aequalitatem sibi correspondentem. Sed aequalitas est realis proprietas magnitudinis dimensivae, ubicumque exsistat; quia proprium est quantitatis, secuudum eam aequale vel inaequale dici. Ergo, ubicumque est magnitudo perfectionalis et virtualis, ibi erit aequalitas relatio realis; et per consequens , aequalitas et similitudo inter personas divinas, erit relatio realis. Sexto. Ad rationem realis similitudinis seu aequalitatis, sufficit suppositorum distinctio, absque distinctione fundamenti; sicut patet quod si esset una albedo in duabus superficiebus, illae forent realissime similes, etiam plus quam modo cum albedines numeraliter in superficiebus distinguuntur. Sed, in divinis, supposita sunt distincta realiter, quantumcumque fundamentum similitudinis et aequalitatis sit unum. Ergo similitudo et aequalitas sunt ibi relationes reales. Septimo. Si illud quod minus videretur inesse inest, et illud quod magis. Sed minus videretur quod paternitas et filiatio essent relationes reales, stante identitate fundamenti; quia sunt alterius rationis, nec sunt relationes aequiparantia;, immo una est superpositionis et alia suppositionis; et tamen stat realitas earum, cum identitate fundamenti. Ergo inulto fortius similitudo poterit esse relatio realis in Patre, respectu Filii, et econtra; cum sint relationes aequiparantiae, et unius rationis; et similiter aequalitas. - Confirmatur. Quia similitudo et aequalitas liabent supposita praedistincta; quod non habent paternitas et filiatio; et secundum hoc videntur in Deo habere plures causas suae realitatis, quam paternitas et filiatio. Octavo. In Deo est, ex natura rei, omnis perfectio simpliciter, secundum Anselmum, Monol. 15. Sed aequalitas est perfectio simpliciter, secundum illud Augustini, de Quantitate animae, cap. 9, dicentis quod inaequalitati eequalitatem jure praeponis, nec quisquam omnino est, ut opinor, humano sensu praeditus; cui non id videatur. Nec potest dici quod loquatur de fundamento et non de relatione; quia, infra, c. 9, dicit quod nullo modo quantitas, sed illa, de qua superius egimus, aequalitas, hujus excellentias causa est. Ergo relatio aequalitatis est in Deo ex natura rei. B. - SOLUTIONES (j 1.

Ad argumenta Eontra primam CONCLUSIONEM Ad argumenta Aureoli.

Ad primum Aureoli contra primam conclusionem, dicitur quod in creaturis similitudo et aequalitas supponunt unitatem specificam et non unitatem numeralem illorum in quibus fundantur; quae quidem unitas non est secundum rem, sed secundum rationem. Unde sanctus Thomas, 1. Servient., dist. 19, q. i, art. 1, dicit quod ad rationem aequalitatis, non requiritur unitas secundum numerum ipsius quantitatis, sed solum secundum commensurationem. Similiter, nec ad rationem similitudinis, requiritur unitas qualitatis secundum essentiam, sed solum secundum (a) speciem.

Et ad primam probationem in oppositum, dicitur, ad antecedens, quod idem est concipere duas lineas esse aequales, et concipere eas participare eamdem quantitatem in specie mensurae quae attenditur secundum numeros, utpote bicubitum, tricubitum. Non autem dicimus quod sufficiat quaecumque unitas specifica quantitatis ad fundandum aequalitatem. Et ideo dicit sanctus Thomas quod requiritur identitas secundum commensurationem. Et ideo probatio prima non arguit contra nos.

Ad secundam probationem, negatur major. Ut enim dictum fuit, dist. 19, omnes albedines sunt similes et non aequales, propter quam inaequalitatem possunt improprie dici dissimiles. Ad secundum dicitur quod concipiens similitudinem, concipit albedinem communem, et indistin- I. - QUAESTIO I. ctionem ejus secundum rationem et distinctionem secundum supposita vel individua in quibus est. Et ideo concipit albedinem communem, et albedines particulares. Sed tamen similitudo non fundatur nisi in natura communi albedinis, et in particulari albedine una, et terminatur ad aliam particularem albedinem. Nec sequitur quod similitudo, ex parte unius extremi, habeat duo fundamenta, scilicet albedinem communem et particularem ; quia albedo particularis non fundat similitudinem, quia haec albedo; ita quod natura albedinis est ei ratio quod fundet. Et ideo non sunt nisi unum fundamentum secundum rem, quia sunt indivisa secundum esse; nec secundum rationem, quia unum est alterius ratio fundandi. Patet igitur quod male concipit arguens de modo fundandi similitudinem.

Non enim sequitur quod tres conceptus concurrant ad fundandum similitudinem, quorum quilibet sit ratio fundandi, ut dicit sua prima probatio, sed ad fundandum duas similitudines, concurrunt tres conceptus, quorum unus est ratio fundandi aliis.

Nec valet secunda probatio. Licet enim albedo communis sit unica secundum rationem, est tamen multiplex secundum esse quod habet in duabus particularibus albedinibus; et ideo fundat duas similitudines in numero.

Nec valet tertia; quia, licet albedo, et haec albedo, habeat duos conceptus, tamen unus est ratio alteri quod fundet relationem.

Nec procedit etiam quarta; quia (") dico quod qui non apprehendit naturam communem albedinis in particulari albedine, non judicat similitudinem secundum albedinem. Non tamen oportet quod apprehendat illam naturam quantum ad rationem universitatis, nec abstracte, scilicet praescindendo naturam ab individualibus eam. Et hoc magis dictum fuit in praecedenti quaestione, quomodo sensus apprehendit naturam communem, apprehenso particulari ejusdem naturae. ij 2.

Ad argumenta contra primam partem TERTIAE CONCLUSIONIS I. Ad argumentum Aureoli.

Ad adjumentum contra primam parlem tertiae conclusionis, dicitur quod responsio ibi data, est sufficiens. Unde sanctus Thomas, 3. Sentent., dist. 8, q. 1, art. 5, dicit : " Relatio, inquit, non habet, ex hoc quod ad alterum dicitur, quod sit aliquid in reruni natura; sed hoc habet, ex eo quod relationem causat, quod est in re quae ad alterum dicitur. Et quia ex eo res habet unitatem et multitudinem, ex quo habet esse; ideo, secundum illud in quo relatio fundatur, judicandum est de ea, utrum sit secundum rem una vel plures. Sunt igitur quaedam relationes quae fundantur super quantitatem; sicut aequalitas, quae fundatur super unum in quantitate; et cum unitas quantitatis non sit nisi una in re una (a), inde est quod per eamdem aequalitatem est res aequalis omnibus quibus dicitur esse aequalis. Aliae vero relationes fundantur super actione et passione. Et in istis est considerandum quod una passio respondet duabus actionibus, quando neutrum agens sufficit per se ad actionem complendam; sicut est in eo qui una nativitate nascitur ex patre et matre; unde in patre et matre, sunt diversae relationes secundum rem, sicut et duae actiones, sed in nato est una relatio secundum rem, secundum quam refertur ad patrem et matrem, sicut est una passio. Item, considerandum est quod quaedam relationes non innascuntur ex actionibus secundum quod sunt in actu, sed magis secundum quod fuerunt; sicut aliquis dicitur pater, postquam ex actione est effectus consecutus; et tales relationes fundantur super illud quod ex actione in agente relinquitur, sive sit dispositio, sive habitus, sive aliquod jus, aut potestas, vel aliquid hujusmodi. Sed quia hoc quod relinquitur ex actionibus unius speciei, non potest esse nisi unum, inde est quod tales relationes, etiam secundum rem non multiplicantur secundum diversas actiones, sed magis sunt unum, secundum illud quod ex actione relinquitur; et propter hoc, non sunt diversae relationes secundum rem in patre uno, qui generat multos filios, nec in magistro uno, qui docet plures discipulos. Si autem sint actiones plures secundum speciem, causant etiam plures relationes specie differentes. "

Haec ille.

Idem ponit, 3 p., q. 35, art. 5. Et notandum quod in 3. Sentent , ubi supra, in solutione quarti, dicit sic : " Quamvis ex terminis multiplicentur respectus relationis, non tamen oportet quod multiplicentur relationes secundum rem. " Ex quo videtur velle quod ubi non est nisi unicum fundamentum relationis, relatio est unica secundum rem, sed multiplex secundum rationem respectus. Et idem ponit, 3 p., ubi supra, ad 3" , ubi ait : " Unum et ens se consequuntur, sicut dicitur, 4. Metaphysicis (t. c. 3). Et ideo, sicut contingit quod in uno extremorum relatio sit quoddam ens, in alio autem non sit ens, sed ratio tantum; ita etiam contingit quod ex parte unius extremi est una relatio, ex parte autem alterius sunt multae relationes. " Et post, dicil quod " in lilio est una sola filiatio secundum rein; sed duplex secundum rationem, in quantum correspondet utrique relationi parentum, secundum duos respectus intellectus ".

Haec ille. - Ex quibus potest haberi quod, sicut ipse ponit quod filiatio et communis spiratio, in divinis, sunt una res, tamen sunt du:i; relationes; ita, in creaturis, multae relationes sunt una res. Dico igitur ad propositum, quod homo est insequalis omnibus arenis, et granis, et floribus, de quibus dicit arguens, per unicam inaequalitatem, et dissimilis per unicam dissimilitudinem; quae quidem inaequalitas non est nisi una res; est tamen multae relationes, vel multi respectus, secundum diversos terminos ad quos refert. Nec est simile quod unica res sit multae albedines; quia albedo habet quod sit aliquid, non solum ex parte sui esse quod habet in subjecto, sed etiam ex sua quidditate ponit aliquid ; et ideo non posset plurificari secundum rationem albedinis, ita quod esset multae albedines, quin statim esset multae res; sed secus est de relatione. Eodem modo dico, de illis centum albedinibus, quod non quaelibet habet nonaginta similitudines, sed tantum unam secundum rem. Et cum improbatur ista responsio, quia : una similitudo desinite alia remanente; ergo illae non sunt eadem res;

dico quod in illo casu, similitudo non desinit secundum rem, sed quantum ad respectum quem habebat ad terminum qui defecit; ita quod non perditur aliqua res in albo remanente, sed relatio similitudinis quae remanet, pauciora respicit quam prius II. Ad argumenta Durandi et Aureoli.

Ad primum Durandi contra eamdem partem, negatur minor; nam similitudo fundatur super illa unitate rationis specifica, quae est ens reale extra animam ; non tamen absolute, ut est natura talis vel talis, sed in natura specifica ut habet cum alia natura extra animam exsistente unitatem specificam, quae est unitas rationis in actu vel in virtute. Licet enim albedo exsistens in Socrate, et ea quae est in Platone, non habeant actualem unitatem specificam extra animam, habent tamen eam in virtute; quia quaelibet albedo potest aliquid imprimere in intellectu nostro, in quo omnes albedines sunt indivisae et unum secundum speciem intelligibilem; omnes etiam albedines habent unitatem rationis in intellectu angeli et in intellectu divino. In albedine ergo habente talem unitatem in virtute, fundatur dicta relatio. Et sic, cum fundamentum istud sit reale, ex hac parte non claudicat realitas talis relationis. Ad secundum negatur major, ut prius dictum fuit; quia identitas numeralis non habet extrema realiter distincta, sicut habet similitudo aut aequalitas. Ad tertium dicitur quod non oportet extrema relationis ab invicem dependere, sed sufficit quod sint ad invicem naturaliter ordinata, modo praeexposito in alia quaestione. Ad quartum dicitur quod Aristoteles, dum facit mentionem de relationibus consequentibus quantitatem, facit implicite mentionem de relationibus consequentibus numerum, et unitatem quae est principium numeri, vel unitatem transcendentem applicatam naturis specificis; et tales sunt aequalitas et similitudo, quia istae consequuntur unitatem qualitatis aut quantitatis. Ad quintum dicitur quod similitudo fundatur super natura specifica, non ut est haec, aut individua, sed ut continet virtualiter unitatem specificam cum alia natura, quae est unitas rationis in intellectu. Et ideo nulla pars dictae divisionis ibi factae, sustinetur; nisi tertia, si bene intelligatur et reducatur ad modum loquendi praefatum. Verumtamen, nullum membrum dictae divisionis sufficienter impugnatur quoad omnia. Cum enim, contra primum, arguitur de inaequalitate linearum unius speciei, etc;

dico quod lineae inaequales, licet sint ejusdem speciei subalternas, puta lineae, non tamen sunt unius speciei specialissimae in genere mensurae, puta palmi, aut ulnae, vel hujusmodi. Modo aequalitas non fundatur absolute in natura quantitatis, aut lineae, nisi ut habet rationem mensurae et quantitatis redactae ad certum numerum, puta cubiti, vel bicubiti; species enim quantitatum sumuntur penes numerum et proportionaliter ad species numerorum, ut ponit sanctus Thomas, in multis locis. Cum autem contra secundum principiale membrum dictae divisionis, arguitur, primo , quia concipiens, etc;

dico, ut prius, quod duae albedines possunt concipi unius speciei, dupliciter, sicut dictum est de quantitate. Ideo consimiliter dicendum est quod nunquam albedines dissimiles concipiuntur esse unius speciei specialissimae, quae attenditur penes rationem numeri vel mensurae secundum numerum graduum earumdem.

Cum, secundo, eontra idem membrum, arguitur et quaeritur, an conceptus specificus albedinis fundet, etc,

dico quod nihil factum ab anima fundat similitudinem , sed natura specifica exsistens extra animam habens talem unitatem virtualiter et aptitudinaliter ; ideo divisio facta nihil valet.

Tertium similiter argumentum contra idem membrum, nihil valet; quia non est contra nos, ut manifeste patet. Similiter, illa quae objiciuntur contra tertium membrum dictae divisionis, non sunt ad mentem opinantium; quia illi non intendunt quod albedines numerales, ut habent conformitatem quae est relatio, fundent similitudinem; sed intendunt per conformitatem, unitatem rationis ad invicem ; quae quidem unitas, sicut et suum fundamentum, virtualiter continetur in omni albedine; quaslibet enim est nata causare speciem omnium albedinum in intellectu possibilium; in qua specie omnes albedines possibiles, sunt unum indivisum secundum rationem; quia illa species aeque est unius sicut alterius repraesentativa. Ad sexium, responsum est in conclusionibus; nam similitudo et aequalitas non dicunt solam unitatem qualitatis aut quantitatis; sed supponunt eam in suo fundamento, ut modum fundamenti, non ut fundamentum vel partem fundamenti. g 3.

Ad argumenta contra secundam partem TERTIAE CONCLUSIONIS ET CONTRA QUARTAM I. Ad argumenta Aureoli.

Ad argumentum Aureoli contra secundam partem tertiae conclusionis et contra quartam conclusionem, dicitur quod sanctus Thomas non intelligit quod relatio aequalitatis aut similitudinis, sit eodem modo relatio secundum rationem, quo relatio identitatis alicujus ad se. Relatio enim secundum rationem, est multiplex, secundum quod dictum est in alia quaestione : quaedam, cujus nullum extremum, aut fundamentum, est actu in rerum natura; quaedam vero, cujus extrema sunt actu in rerum natura, sed non realiter distincta; quaedam vero, cujus extrema sunt realiter distincta, sed non possunt fundare relationem realem; quaedam vero, cujus extrema possunt fundare relationem realem, sed non ad invicem. Exemplum primi: ut est prioritas praeteritorum ad futura; exemplum secundi : ut est identitas Socratis ad se; exemplum tertii : ut oppositio quas est inter duas relationes ; exemplum quarti : ut relatio scibilis ad scientiam. Dico ergo quod primus gradus relationis secundum rationem, est minimus; et quartus, est maximus ; et tertius secundo major. aequalilas autem et similitudo divinarum personarum est relatio secundum rationem tertia (a), quae est relatio inter duas relationes.

Ad aliud, dicitur quod relatio aequalitatis non est in actu, nisi per actionem intellectus increati vel creati. Sed tamen non sequitur quod in divina essentia sit aliquid in potentia, quod compleatur per intellectum; quia tales respectus non intelliguntur inexsistentes divinae personae, sed potius assistentes; et ideo, quia non sunt actu in ea, nec persona actualiter per eos, non fit in potentia ad eos. Sunt tamen in intellectu divino, ut intellecti; sicut lapis habet esse intellectum in Deo. Et si arguatur, contra hoc, quia divinae personae essent verissime aequales, sicut nunc sunt, posito quod nullus intellectus negociaretur circa eas;

dico quod aequalitas dicit duo in divinis, scilicet unitatem naturae vel magnitudinis, et ulterius dicit relationem, quae talem unitatem consequitur. Si ergo nullus intellectus negotiaretur circa divinas personas, adhuc aequalitas remaneret quoad primum ; sed non quoad secundum, nisi quoad causam, scilicet quoad suum fundamentum, quod est praedicta unitas quantitatis virtualis. Et eodem modo dico de aliis respectibus, ratione unius personae ad aliam, vel Dei ad creaturas, qui (6) sunt ab aeterno et (y) importantur istis nominibus, creativum, productivum, praedestinativum, cognitivum, et hujusmodi. Item, de respectibus rationis Dei ad creaturam ex tempore, qui per ista nomina importantur, Creator, Dominus, refugium, datum, etc. Ad argumentum secundo loco factum contra eamdem conclusionem, conceditur major et minor; sed consequentia non valet. Licet enim Filius et Pater sint indistincti in natura vel magnitudine, tamen ipsi inter se personaliter sunt distincti. Et ideo argumentum concludit solum quod natura Patris non sit aequalis naturae Filii; sed non concludit quin Pater sit aequalis Filio in natura, vel magnitudine. II. Ad argumenta Scoti et aliorum.

Ad ea quae objiciuntur, secundum Scotum et sequaces ejus, contra eamdem conclusionem, dicitur. Ad primum quidem, dico quod ad relationem realem requiritur quod sit inter extrema realiter distincta, quorum quodlibet possit relationem fundare. Constat autem quod in divinis non sunt duo fundantia aequalitatem aut similitudinem illo modo; quia nec duo absoluta, nec duo relativa, ut in probationibus conclusionum deductum est. Ad secundum dicitur quod relationes originis non fundantur in divina essentia praecise; sed fundantur in communicatione et acceptatione divinae naturae, quae realiter distinguuntur; non quidem sicut duo absoluta, sed relative solum ; scilicet (fenerare et generari, spirare et spirari. Et si dicatur quod, sicut paternitas et filiatio fundantur in duobus relativis, ita poterit dici de aequalitate Patris ad Filium, et Filii ad Patrem, quod fundantur super duabus relationibus;

dico quod non est simile. Nam, licet paternitas et filiatio fundentur, in divinis, super generare et generari, quae sunt duae res relativae, non tamen se habent per modum relativorum, sed per modum actionum vel actuum notionalium. Et si dicas quod ista fundamenta, scilicet actus notionales, non possunt fundare oppositas relationes, nisi praehabeant in se distinctionem; in divinis autem, ante relationes, nulla praecedit distinctio realis;

dicitur quod ubi fundamenta relationum aliter distinguuntur quam relative, distinctae relationes requirunt fundamenta prius et aliter distincta quam per relationem; ubi autem fundamenta relationum non (a) sunt aliud a relationibus, nec distinguuntur nisi relative, non oportet fundamenta prius natura distingui quam relationes distinguantur, sed ipsae relationes distinguunt sua fundamenta. Hanc solutionem intendit sanctus Thomas, de Potentia Dei, q. 8, art. 3, ad 12 . Et 1 p., q. 40, art. 2, ad 4"", dicit quod ubi relatio est accidens, praesupponit distinctionem fundamentorum; ubi autem est subsistens, non praesupponit distinctionem, sed eam secum fert. Ad tertium dicitur quod aequalitas divinarum personarum dicitur prima, non quantum ad respexi non. - Om. Pr. TENTURUM

etum rationis quem importat, sed quantum ad unitatem essentiae, quam importat in suo intellecta; unitas autem illa est essentia indivisa, quae est primum ens. Ad quartum dicitur quod aequalitas est in Filio ex vi generis quantum ad unitatem essentialem ; non autem quantum ad respectum rationis consequentem illam unitatem. Ad quintum dicitur quod quantitas dimensiva non fundat aequalitatem ad seipsam, sed ad aliam ejusdem speciei. Et ita, in proposito : quantitas divinae virtutis non fundat relationem aequalitatis realis ad se, nec ad aliquid distinctum a se in divinis. Ad sextum dico quod implicat contradictionem, eamdem albedinem numero informare diversas superficies secundum esse, quia esset eadem numero et non eadem numero. Posito tamen casu, quod ibi esset relatio realis, nun tamen in proposito; quia in illo casu, essent ibi duo absoluta, scilicet dtrae superficies, et ideo una posset ad aliam referri. Non sic in proposito : nam in divinis est una quantitas numero in duobus suppositis relativis, quorum nullum potest aliam relationem fundare. Verumtamen, potius dico quod nullo modo esset ibi relatio realis similitudinis seu aequalitatis; quia relatio sumit numerum a fundamento, polius quam a supposito. Ad septimum dico quod falsum supponit, scilicet quod paternitas et filiatio fundentur in essentia, ut dictum est ad secundum. - Confirmatio etiam nulla est. Quia (a) supposita distincta in divinis non sunt fundamenta relationum, sed sunt relativa; ad hoc autem quod relatio sit realis, plus exibit distinctionem fundamentorum quam suppositorum ; vel saltem, si utrumque exigat, prius exigit distinctionem fundamentorum. Ad octavum dico quod aequalitas est perfectio simpliciter, non quoad relationem quam dicit in Deo, nec solum quoad quantitatem, sed quoad essentiae unitatem. Nec valet replica; quia non intendit Augustinus dicere quod respectus, importatus in aequalitate, dicat perfectionem, in quantum hujusmodi: vel negatio, quam dicit aequalitas. Sed intendit quod excellentia de qua loquitur, attenditur penes quantitatem, ut est tanta in uno sicut in alio; ita quod respectus vel negatio non est causa perfectionis, sed modus causte. Ad argumentum in pede quaestionis factum, respondetur quod ibi deficit tertia conditio; nam, inter duo supposita, quorum quodlibet est relatio subsistens, nulla potest innasci relatio secundum rem, quae sit media inter illa, ut dictum est, etc. (a) quia. - quod Pr.