ARTICULUS I.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum sit haec Prima conclusio : in divinis non possunt esse plures Filii. Probatur : tum quia quidquid potest esse necesse esse, actu est necesse esse; tum quia quidquid potest esse Deus, est actu Deus, etc.

Nec est de ista conclusione aliqua dubitatio apud catholicos. Omnes enim concorditer ponunt quod in divinis non possunt esse plures Filii, nec plures Patres, nec plures Spiritus Sancti; licet dubium sit unde oritur repugnantia , quod aliqua relatio, puta filiatio, aut paternitas, secundum numerum plurificari non potest. Secunda conclusio : Secundum mentem sancti Thoinae, hujus impossibilitas resolvitur in divinam immaterialitatem ut in causam. Hanc enim conclusionem ponit ipse, prima parte, q. 41, art. 6, ubi ponit quatuor rationes, quarum prima est talis : " Plures, inquit, filiationes in divinis esse non possent, nisi secundum materialem eorum distinctionem. Formae enim unius speciei non multiplicantur secundum numerum, nisi secundum materiam, quae in divinis non est. Unde in divinis non potest esse nisi tantum una filiatio subsistens; sicut albedo subsistens non posset esse nisi una. " Item, 1. Sententiarum, dist. 7, q. 2, art. 2, q 1", assignat eamdem rationem : " Impossibile, inquit, est quod filiatio in divinis multiplicetur secundum numerum ; quia talis multiplicatio esset materialis. - QUAESTIO 11. Unde in Deo non potest esse nisi una filiatio; et una filiatione non constituitur nisi unus Filius. Et ita in divinis non possunt esse plures Filii, nec plures Patres. " Item, de Potentia Dei, q. 9, art. 9, ad primum, sic ait : " Nihil unum secundum speciem exsistens, secundum numerum potest multiplicari, nisi ratione materiae. Et hac ratione in divinis non potest esse nisi una essentia et filiatio; quia divina essentia est immaterialis omnino. Si autem essent plures Filii in divinis, oporteret etiam esse plures filiationes; et ita oporteret eas secundum materiam subjectam multiplicari ; quod divinae immaterialitati non convenit. "

Haec ille. Tertia conclusio est : Etiam secundum mentem sancti Doctoris, hujusmodi impossibilitas resolvitur, ut in causam, in perfectionem divinam, tam ex parte processionum, quam ex parte procedentium. Unde, prima parte, ubi supra, ponit secundo loco talem rationem, dicens : " Secunda, inquit, ratio sumitur ex parte processionum. Quia Deus intelligit omnia et vult uno simplici actu. Ideo non potestesse nisi una persona procedens per modum Verbi, qui est Filius; et una tantum per modum amoris, qui est Spiritus Sanctus. "

Haec ille.

Tertia ratio vero quam ibidem ponit, talis est: " Ex hoc, inquit, est perfectus Filius, quia tota divina filiatio in eo continetur, ex quo est quod est tantum unus Filius. Similiter idem dicendum est de Spiritu Sancto. "

Haec ille. Hanc ultimam rationem similiter ponit, 1. Sententiarum, ubi supra. " Hoc ipsum, inquit, pertinet ad perfectionem Filii, quia nihil de filiatione est extra ipsum in divinis; unde est perfecte Filius. " Patet ergo quomodo ex divina perfectione procedit impossibilitas plurificationis relationum unius rationis secundum numerum. Quia enim Deus perfectissime intelligit, ideo unico actu simplicissimo omnia intelligit; unico autem actu intellectus non producit nisi unicum Verbum. Et similiter, quia Filius in divinis est perfectissime Filius, ideo non se habet ut participans filiationem, immo est ipsa quidditas filiationis divinae subsistens. Ex quo sequitur quod nihil de divina filiatione potest esse extra illam. Si enim aliquid de divina filiatione esset extra illam, jam posset imaginari perfectior filiatio, scilicet una quae continet perfectionem primae filiationis et secundae. Quarta conclusio est : Etiam secundum mentem sancti Thomse, hujusmodi impossibilitas resolvitur in modum naturalis processionis ut in causam. Nam ipse, prima parte, ubi supra, quarto loco assignat talem rationem : a Personae, inquit, procedunt naturaliter; et natura determinatur ad unum, j Item, de Potentia Dei, ubi supra, sic dicit : a Filius dicitur aliquis ex hoc quod naturaliter procedit. Natura autem ad unum se habet determinate, nisi per accidens ex aliquo materiali plura proveniant propter materiae divisionem. Et ideo, quia ibi est omnino immaterialis natura, oportet Filium unum esse tantum. "

Haec ille. Item, q. 2, art. 4 : " Potest, inquit, aliqua specialis ratio assignari, quare Pater tantum unum Filium gignere possit. Natura enim ad unum determinatur; unde, cum Pater natura generet Filium, non potest esse nisi unus Filius a Patre genitus. Nec potest dici quod sunt plures numero in eadem specie exsistentes, sicut apud nos accidit, cum non sit ibi materia, quae est principium distinctionis secundum numerum in eadem specie. "

Haec ille. Quinta conclusio est : Etiam hujusmodi impossibilitas, secundum mentem dicti Doctoris, resolvitur, ut in causam, in modum quo divlnae personae constituuntur, et ab invicem personaliter distinguuntur. Unde, in de Potentia Dei, q. 2, art. 1, ad decimum, sic ait : a Quod enim in divinis, inquit, alius Filius esse non potest, contingit (a) quia ipsa filiatio est proprietas pei-sonalis ipsius, et hoc quo, ut ita dicam, individuatum Cuilibet autem individuo principia individualia propria sunt sibi soli; alias sequeretur quod persona vel individuum esset communicabile ratione. "

Haec ille.

Et ad tertium, ibidem, sic ait : " Ipsa relatio filiationis in Filio tenet locum omnium principiorum individuantium in rebus creatis; propter quod dicitur proprietas personalis. Ipsa autem natura divina tenet locum natura? speciei. " Item, eadem q., art. 4 : " Non est, inquit, in divinis aliquid quo Filius distinguatur ab aliis personis, nisi sola relatio filiationis, quae est ejus proprietas personalis, et qua Filius non solum est Filius, sed est hoc suppositum vel persona haec. Impossibile estautem illud quo aliquod suppositum est hoc, in pluribus inveniri ; quia sic ipsum suppositum esset communicabile; quod est contra rationem suppositi, individui, et personae. Unde, nullo modo potest esse alius Filius in divinis quam unus. Non enim potest dici quod una filiatio constituat hunc Filium, et alia alium; quia cum filiationes ratione non differant, oporteret quod si materia vel quocumque supposito distinguerentur, quod esset in divinis materia, aut aliud distinguens quam relatio. J Item, q. 9, art. 9, ad primum : e Illud, inquit, per quod aliquid individuatur et efficitur incommumeabile, impossibile est pluribus esse commune. Illud enim per quod Socrates est hoc aliquid, non potest intelligi pluribus inesse. Unde, si (Hiatio in divinis pluribus conveniret, non esset filiatio constituens incommunicabilem Filii personam ; et ita oporteret quod Filius individua persona constitueretur per aliquid absolutum, quod unitati divinos essentiae non convenit. "

Haec ille. Et in hoc primus articulus terminatur. Airriciiuis ii. MOVENTUR DUBITATIONES 13. - OBIECTIONES S 1.

Contra secundam conclusionem I. Argumenta Aureoli.

Quantum ad secundum articulum movenda sunt dubia quorumdam contra istam positionem. Et quidem contra secundam conclusionem arguit Aureolus (1. Senteni., dist. 7, q. 2, art. I ), probando illam esse multipliciter defectivam. Primo, inquit, iste modus delicit, quia dicit omnem plurificationem secundum numerum fieri propter materiam quantam, accipiendo materiam pro parte compositi essentiali exsistente in potentia. Primo sic. Illud enim quod potest concipi conceptu universali non est principium individuatiouis. Sed materia potest intelligi conceptu universali; etiam materia quanta : in conceptu enim hominis intelligitur corpus organicum, quod includit materiam quantam. Ergo materia quanta non est causa individuationis; et per consequens nec plurifica-tionis. Secundo sic. Ablata causa aufertur effectus, et maxime si sit causa praecisa. Sed nulla materia exsistente, adhuc ipsae animae separata; numeraliter distinguuntur. Non ergo esset causa numerationis animarum materia quanta.

Et si dicatur quod remanet habitudo ad corpora, non valet. Numquam enim effectus inest alicui propter habitudinem ad causam; alioquin nix esset alba propter solam habitudinem ad albedinem, esto quod non participaret eam in actu; et similiter lignum esset calidum propter solam habitudinem ad calorem. Sed constat quod animas separata; sunt in actu individuae, et numeraliter distinctae. Ergo causa individuationis non est sola habitudo ad materias distinctas. Tertio sic. Philosophus dicit, i. Metaphysicae (t. c. 3), quod idem est dicere: aliquis homo, et unus homo, et iste homo. Sed constat quod non est homo per materiam quantam. Ergo nec iste homo. Quarto sic. Coeli distinguuntur numero, secundum Commentatorem,primo Caeli et Mundi (c. 95). Sed caeli non habent materiam, ut idem ponit ibidem ; et non est dubium quod Philosophus fuit illius sententiae. Ergo non omnis numeralis distinctio est per materiam quantitati subjectam; nec illa fuit mens Philosophi. Sed quae fuerit mens Philosophi dicit arguens in proposito alio, scilicet dist. 3. primi, (q. 1, art. 2), quod, cum Aristoteles dicitquod forma abstracta a materia ultima abstractione non potest purificari, 12. Metaphysicae, per formam intelligit rationem specificam et naturam ; materia autem accipitur ibidem non pro parte compositi; sed pro quocumque addito ad specificam rationem. Et potest distingui quintuplex (a) modus talis materiae. Additur enim conceptui specifice, quandoque situs et quantitas, cujusmodi situs est passio; et sic consurgit conceptus individui signati, dicendo : hic homo, vel ille homo. Aliquando vero additur multitudo accidentium propriorum ; et sic consurgit conceptus individui simul totius, de quo loquitur Philosophus 7. Metaphysica) (t. c. 28), ut dum concipitur Socrates cum sua propria figura et colore et caeteris accidentibus, quae appellantur partes materia;, non formae, 7. Metaphysices (t. c. 28), quia scilicet non sunt de conceptu specilico. Aliquando autem additur particularitas incerta absque omni significatione et determinatione; et sic consurgit conceptus individui vagi, ut cum concipitur quidam homo, vel quidam angelus. Aliquando autem additur particularitas certa et determinata, non tamen situs, seu quantitas vel signatio; et tunc consurgit conceptus individui abstracti, qualis est Gabriel, vel Michael; quod non est individuum signatum vel demonstrabile, concipiendo hunc angelum vel illum, quia tunc necessario siluaretur hic vel illic (6), angelus autem non potest esse subjectum situs. Aliquando autem additur ad conceptum specificum, aliquod accidens commune omnibus individuis, sed proprium speciei, ut cum dicitur : homo risibilis, aut aliquid hujusmodi. Potest etiam addi sibi accidens intentionale, ut si concipiatur homo in quantum species, vel ut praedicabilis de pluribus. Secundum hoc ergo de homine possunt esse sex conceptus. Primus quidem individui signati, ut cum concipimus hunc hominem. Secundus vero individui simul totius, ut cum concipimus hunc hominem cum talibus carnibus et ossibus. Tertius vero individui vagi, ut dum concipimus quemdam hominem. Quartus vero individui abstracti a situ et omnibus accidentibus, ut cum concipimus Socratem secundum suam realitatem, quos subjicitur omnibus accidentibus; illa namque est propria, non communis. Quintus autem congregati ex ratione specilica et accidentibus ejus, ut dum concipimus hominem cum figuris et qualitalibus sibi debitis in communi, aut dum concipitur homo in quantum est species. Sextus est abstractissimus, qui est conceptus furinae simpliciter; et quidditativus, ut dum (a) quintuplex.

quintus IV. concipimus hominem simpliciter, ^abstrahendo ab istis omnibus; et forma taliter abstracta, si esset in re secundum illam denudationem quam habet in intellectu concipiente illo sexto modo, plurificari non posset. Sic ergo intelligendum est quod forma abstracta a materia plurificari non potest. Et propositio sic intellecta est per se nota; non autem intelligendo abstractionem a materia quae est pais compositi. Secundo dicit illam positionem deficere in hoc quod ait ex hoc filiationem non posse plurificari in Deo, scilicet ex immaterialitate. Primo. Secundum hoc enim non plus repugnabit Filio in divinis plurificari, quam Michaeli vel cuilibet angelo, qui secundum te plurificari non potest, quia est forma abstracta. Sed hoc est absonum ; quoniam in angelis saltem est ratio generis et speciei, quamvis non sit nisi unum individuum in una specie, secundum te; constat autem quod a filiatione non potest abstrahi conceplus specificusaut generis, quia non est genus aut species in divinis. Ergo ratio illa non est causa illius implurificabililatis quam habet filiatio. Secundo. Quia effectus proprius debet reduci in causam propriam. Sed non plurificari proprium est Filio et Spiritui Sancto, tali modo quod non competit alicui creato; nulla namque creatura sic est immulti-plicabilis (a) sicut divinae relationes. Ergo non debuit assignari pio causa abstractio quae communis est creaturis. Tertio loco dicit istam positionem deficere. Primo. Quoniam dici posset quod hujusmodi filiationes non essent in eodem subjecto. Non enim essentia est subjectum proprietatum, sed supposita. Ergo quot erunt filii, tot erunt subjecta; et sic filiationes distingui poterunt penes illa. Secundo. Quia plures paternitates sunt in eodem Socrate ad plures filios, et plures similitudines in eodem albo ad plura coalba. Sed istae sunt ejusdem rationis, et solo numero differentes. Igitur, ex hac ratione non tollitur quin plures filiationes poni possint in Deo. Tertio. Tales filiationes plures essent inter alios et alios terminos; et ita haberent quo distinguerentur ad invicem, esto quod non per subjecta. Ergo non apparet quod illa ratio sufficiat. II. Argumenta Scoti.

Pro hoc arguit Scotus, 5. Metaphysicae (q. 7), probando quod multa accidentia unius speciei possunt esse in eodem subjecto. Primo principaliter. Quia in eadem parte dia-phani sunt plura lumina causata ex diversis luminosis.

Si dicatur quod non sunt plura lumina, sed ex illis fit unum.

Contra. Ibi sunt diversa agentia, scilicet plura luminosa ; engo plures actiones et plures effectus. (a) immullipUcabilis. - multiplicabilis IV. Secundo. Quia plures species ejusdem rationis sunt in oculo et in phantasia.

Dicetur quod non sunt in eadem parte oculi.

Coiilra. Viso uno albo, si in eodem situ ponitur aliud album, ibi essent duae species albedinis in eadem parte oculi. Nec valet, si dicatur quod non erunt ibi duae species, sed praecedens augetur. Hoc, inquam, non valet; quia si primo videtur album intensum, et post album remissum, si species illius albi remissi augeat praecedentem, tunc species repraesentans album remissum erit intensior quam species repraesentans album intensum; quod est contra sensum.

Item. Accidens intentionale abstrahit a situ et dimensione secundum se, et ab actione expellenti sive contraria. Sed ex talibus videtur causari repugnantia duorum in eodem subjecto. Tertio principaliter. Quia idem pater numero habet plures filiationes; cum relatio numeretur numeratione termini.

Si dicatur quod est eadem paternitas qua refertur ad plures filios.

Contra. Quia tunc, corrupto uno filio, maneret illa eadem relatio in numero qua referebatur. Eigo maneret terminus, quod est contra positionem; vel maneret relatio destructo termino; vel eadem relatio maneret et non maneret.

Item eadem ratione paternitas Socratis et Platonis possent terminari ad eumdem filium, ita quod haberent eumdem lilium. Probatur : quia secundum te eadem paternitas numero terminatur ad diversos filios; igitur a simili eadem filiatio terminari potest ad plures patres. -Quarto principaliter. Idem subjectum in numero est in potentia ad plures albedines succedentes diversis temporibus. Ergo habet simul diversas potentias ad illas albedines.

Si dicatur quod est eadem potentia in numero.

Contra. Quia tunc cum una albedo corrumperetur alia non corrupta, similiter potentia; et tunc idem numero manet et non manet. III. Argumenta Adae.

Pro hoc etiam arguit Adam, insecundo, multipliciter. Primo. Quia duo lumina simul coextenduntur in medio. Cujus probatio est : quia posila una candela tantum in domo de nocte, illuminatur domus remissius quam si plures ponantur; et una de illis subtracta, postquam posita? fuerint, patet sensibiliter quod lumen remittitur; et cum candela apponitur, dato quod sint in omnibus similes, non corrumpit lumina priora, nec prioris candelae; nec etiam ipsius subtractio est totius luminis vel omnium luminum corruptio.

Item, dum sunt simul ista luminaria in diversis partibus domus, si ponatur obstaculum in medio domus, quaelibet candela habebit umbram suam ex opposito talis obstaculi directe; et tamen alia candela ibidem illuminabit. Et tamen sensibiliter patet in tali casu, quod lumen est in loco cujuslibet istarum umbrarum remissius quam in illa I parte domus. Cujus causam non est possibile assignare ubique et bonam, nisi quod licet tota umbra illuminetur ab aliqua vel aliquibus istarum candelarum, non tamen ab ista cujus umbra ibi producitur per obstaculum; et ideo fit ibi lumen remissius quam ubi lumina omnium simul concurrunt. Ergo ubi sic concurrunt in agendo, ibi sunt plura lumina causata quam alibi.

Item, sol per accessum suum continuum, vel etiam candela, facit plus de lumine in parte ad quam sic continue accedit quam prius fuerit; et hoc non facit corrumpendo totum lumen praecedens, nec sine productione novi luminis. Ergo sunt ibi plura lumina. Et qua ratione duo lumina simul coextenduntur in medio, pari ratione et duo calores in calefactibili, et sic de aliis. Secundo. Quia simul potest homo intelligere Socratem et Platonem, et non unica intellectione, individualiter et distincte, ante compositionem et divisionem; igitur duabus. Assumptum patet; quia homo potest habere de ipsis tales notitias simul, quod sciat vel credat Socratem distingui a Platone virtute talium simplicium notitiarum. Tertio. Quia notitia sensitiva non est universalis; igitur tantum unius repraesentativa. Igitur quando videntur duo alba, sunt in potentia visiva simul duae visiones. Et hoc aliunde patet; quia licet ponatur aliquod obstaculum inter oculum et unum illorum, non propter hoc deflcit aliud videre. Quarto. Quia recipio aliquem hominem diligentem duos homines duobus actibus diligendi; ex istis duobus actibus generantur duo habitus inclinantes ad dilectionem hujus et istius. Et quod sint duo patet; quia potest perdere inclinationem ad diligendum unum istorum, stante inclinatione diligendi alterum; ergo quando inclinatur ad distincte diligendum utrumque, habet distinctos habitus. Quinto. Quia unus oculus potest videre alium sibi similem; sed hoc fieri non posset, nisi simul in medio esset species utriusque oculi. Eodem modo, quando omnes parietes domus sunt uniformiter albi, vel quilibet eorum causabit in medio speciem sui (et tunc multa individua unius speciei simul erunt), vel nullus. Et hoc non; quia oculus in medio positus potest naturaliter videre quemcumque istorum ; et hoc non fit naturaliter sine specie rei visibilis recepta in oculis. Et sic pari ratione causantur ibi species in aere interposito. Sexto. Quia in speculo posito in tali medio, patet per experientiam quod quilibet istorum parietum essentialiter repraesentatur. Igitur, etc. Septimo. Quia lumen reflexum secundum numerum est aliud a lumine incidente. Quia homo quandoque potest inspicere solem per lineam reflexam a speculo, quandoque non potest per lineas incidentes. Igitur lumen incidens et lumen reflexum sunt diversa lumina; quia aliter aeque fortiter immutarent hominem ad videndum solem ; quod patet esse falsum, cum unum sit bene tolerabile, et aliud intolerabile I oculo quandoque.

Confirmatur. Quia in casu interponi potest obstaculum inter solem et oculum, et tamen non interponi inter solem et speculum; et per consequens ibi non videbitur sol per himen incidens, sed solum per reflexum. Et tamen illa duo lumina non sunt diversarum specierum.

Confirmatur iterum. Quia lumen reflexum est debilius incidente, ut docet experientia, et innuitur secundo de Anima. Igitur sunt distincta ; et tamen in aliqua parte medii concurrunt. Ex quibus concludit quod nulla est repugnantia multa accidentia ejusdem speciei esse simul in eodem subjecto adaequato. IV. Argumentum Hugonis de Castro.

Hugo de Castro similiter arguit quod sub una specie possunt esse plura individua non distincta per materiam, neque per subjectum. Quia angelus potest modo habere intellectionem de lapide; et hac intellectione desistente, potest iterum habere intellectionem de eodem lapide. Istae duae intellectiones sunt ejusdem rationis, ut patet, quia objectum est ejusdem rationis; nec distinguuntur per materiam, nec per subjectum, nec per objectum, ut patet. Ergo aliqua solo numero distinguuntur, quae non distinguuntur nec per materiam, nec per subjectum, nec per quantitatem ; et per consequens oportet quod seipsis formaliter et intrinsece distinguantur.

Dicetur forte quod istae duae intellectiones differunt ex tempore connotato, scilicet ex eo quod sibi succedunt in coexsistentia ad aliam et aliam partem temporis.

Sed ex hoc videtur haberi propositum, scilicet quod saltem in quadam successione, in separatis a materia, possunt esse plura sub eadem specie distincta, solo numero differentia ; et per consequens, cum coexsistentiae eorum non repugnent, nec opponantur, inter se, possunt simul manere et esse, Deo conservante. V. Aliud argumentum Aureoli.

Quarto loco dicit Aureolus (1. Sentent., dist. 7, q. 2, art. 1) " istam positionem deficere, quia expresse est contra tres articulos Parisiis excommunicatos. Primum quidem, qui dicit quod quia intelligentiae non habent materiam, ex hoc Deus non posset plures ejusdem speciei facere; error. Secundum vero, qui dicit quod Deus non potest multiplicare individua sub una specie sine materia; error. Tertium vero, qui ait quod formae non recipiant divisionem nisi per materiam ; error, nisi intelligatur de formis eductis de potentia materiae ".

Haec ille. 12.

Contra omnes conclusiones Argumenta aliorum.

Contra omnes istas conclusiones et signanter contra primam potest argui, probando quod in divinis possint esse plures Filii. Arguitur enim sic. I Primo. Omni potentiae productivae correspondet aliquod productibile. Sed in Filio est potentia generativa, ut dicit Augustinus, scilicet quod Filius non genuit, non quia non potuit, sed quia non oportuit. Et iterum argumentum haeretici (a) (apud Aureolum) est quod Pater esset potentior Filio, si Filius non potest generare. Ergo videtur quod potentiae generativae exsistenti in Filio correspondeat aliquod generabile, et per consequens alius Filius. Secundo sic. In omni perfecta intellectione debet emanare verbum. Sed Filius et Spiritus Sanctus aeque perfecie intelligunt, sicut Pater. Ergo Filius intelligendo producet Verbum; et per consequens erunt ibi plures Filii, et plura Verba in divinis. Tertio. Ex infinita bonitate Patris procedit quod communicet seipsum, Filium producendo. Sed aeque bonus est Filius sicut Pater. Ergo videtur quod communicet se producendo Filium, et similiter Spiritum Sanctum, aliam personam producendo. Quarto. Non propter aliud videtur quod non sint plures Filii in divinis, nisi quatenus distingui non poscent. Sed hoc non impedit; quia si essent plures, adhuc distinguerentur. Semper enim praecedens distingueretur a subsequente per cooppositam relationem originis, puta per generare et generari. Ulterius etiam distingueretur a primo Patre; quia esset tantummodo genitus, Pater vero primus tantummodo generans, medii autem essent generantes et geniti. Ergo non apparet quare non possunt esse plures Filii in divinis. Quinto. Quia posse generare est aliqua dignitas Patris; immo etiam genuisse Filium Deum est dignitas. Sed dignitas omnis est Filio Dei attribuenda. Ergo ipse potest generare; immo generat Filium sibi aequalem. Sexto. Philosophus dicit, i. Meteorologicorum, quod perfectum est unumquodque quod potest sibi simile generare. Sed constat quod Filius est summe perfectus. Ergo potest sibi simile generare. Septimo. Cum Deus sit infinitus simpliciter, debet habere omnem modum infinitatis. Sed infinitas numeralis est quidam modus infinitatis, sicut et infinitas perfectionis. Ergo sicut in Deo est infinitas perfectionis, ita debet esse in eo infinitas numeralis; et sic in eo erunt infiniti Filii. B. - SOLUTIONES I 1.

Ad argumenta contra secundam CONCLUSIONEM I. Ad argumenta Aureoli.

Ad ea primo loco contra secundam conclusionem inducta dicitur. Ad primum, quod arguens false imponit sancto Doctori ipsum sensisse omnem plurificationem individuorum unius speciei fieri immediate per materiam quantitati subjectam. Hoc enim sanctus Theta) haercticl.

Henrici IV. mas nunquam sensit, cum ipse ponat, 2. Contra Gentiles, cap. 75, quod species intelligibiles indivi-duantur per subjectum, quod est intellectus possibilis, sicut et omnes aliae formae. Ibidem etiam vult quod scientia individuatur per subjectum; et ideo scientia magistri et discipuli non sunt eadem numero, sed diversae. Ex quo patet quod, cum dicit formas unius speciei non distingui numero, nisi per materiam , large accipit materiam pro omni subjecto vel susceptivo, et non solum pro materia quantitati subjecta. Verumtamen dico quod mens ejus fuit quod forma substantialis non plurifi eatur immediate secundum numerum infra eamdem speciem, nisi per materiam quantitati subjectam, non quamlibet, sed signatam. Unde in ile Veritate, q. 2, art. 6, ad primum, dicit : " Tam materia, inquit, intelligibilis, quae scilicet consideratur in natura continui, quam materia sensibilis, seilicet naturalis, dupliciter accipitur, scilicet ut signata, et ut non signata. Et dico signatam, secundum quod consideraturcum determinatione harum dimensionum vel illarum ; non signatam autem, secundum quod consideratur sine determinatione dimensionum. Secundum hoc ergo sciendum est quod materia signata est principium indi-viduationis; a qua abstrahit omnis intellectus, secundum quod dicitur abstrahere ab hic et nunc. "

Hice ille.

Unde ad istud dubium quasi in forma videtur solvere in tractatu de Principio indi-viduationis, qui incipit : Quoniam dum sunt potentia;. Ait enim sic, in fine illius, postquam dixerat quod et materia et quantitas sunt principia individualium:; : " Potest, inquit, hic objici, quod materia communis est de natura sua sicut forma, cum possit una sub pluribus esse; unde haec communitas sua videtur impedire eam ne sit principium individuationis. Sed sciendum quod impossihile est formam liniri materiae quin sit particularis, et quin sequatur quantitas determinata; per quem modum materia non est ultra communicabilis alicui alteri formae, quia haec quantitas cum alia (a) forma reperiri non potest cum eadem determinatione; ideo materia non est communicabilis secundum eamdem rationem sicut forma. Ratio enim materiae sub forma aliqua est alia a ratione sua sub alia forma ; quia ratio sua certificatur per determinationem quantitatis, quae in diversa proportione et dimensione (6) requiritur ad alias et alias formas. Essentia tamen materiae non diversificatur sub diversis formis, sicut sua ratio. Ratio enim materiae non est una et communis, sicut sua essentia; sed diversa ratio est. Et ideo communitas materiae secundum essentiam tantum , et non secundum eamdem rationem, non impedit materiam (r) esse primum principium indi- 1. - 10 TENTURUM 29(1 LIBRI ). SE vidualionis. "

Ilaec ille.

Ex quibus palet quod materia, quae est principium individuationis et distinctionis secundum numerum infra eamdem speciem, non potest concipi conceptu communi, sicut arguens supponit. Et ad probationem quae ibi adducitur : quia in ratione hominis includitur cur]ius organicum etc, dicitur quod materia signata, si concipiatur secundum quod est in se, numquam potest concipi in communi plus quam Socrates. Potest tamen concipi conceptu communi non explicante ipsam secundum quod in se est, sed in habitudine quadam generali ad formam aliquam. Et non solum contingit ista deceptio in hoc de quo loquimur, immo in mullis aliis, et praesertim de formis a materia separatis. Secundum enim quod ait sanctus Thomas, prima parte, q. 13, art. 9 : a Formae quae non indi-viduantur per aliquod suppositum, sed per seipsas, quia scilicet sunt formae subsistentes, si intelligantur secundum quod sunt in seipsis, non possunt communicari nec re nec ratione; sed forte secundum similitudinem lanium, sicut dictum est de individuis. Aliquis enim metaphorice potest dici Achilles, secundum quod aliquid participat de proprietatibus Achillis. Sed quia formas simplices subsistentes non possumus intelligere secundum quod sunt, sed intelligimus eas per modum rerum compositarum habentium formas in materiis, ideo imponimus eis nomina concreta significantia naturam in aliquo supposito; et sic sunt communicabiles secundum rationem. Forma enim in supposito singulari exsistens, per quod indi-viduatur, communis est secundum rem, ut humanitas, vel secundum rationem, ut natura solis. "

Haec ille.

Ubi intendit quod nihil quod ex se individuum est et incommunicabile, si intelligatur secundum quod in se est, intelligitur universaliter; immo omne nomen impositum ad significandum aliquod tale secundum quod in se, incommunicabile est re et ratione, sicut nomen Socratis ut Socrates est. Sic in proposito ; quia materia signata certis dimensionibus incommunicabilis est ulterius, nec ipsa potest intelligi conceptu communi, nec significari nomine communi, si intelligatur vel significetur ut in se est. Quia autem materiam secundum se non cognoscimus, sed inhabitudine ad actum vel formam ; ideo improprie ipsam intelligimus et significamus nomine communi, puta hoc quod dico, corpus organicum, quod dat inlelligere subjectum formae taliter figuratum, et habens membra convenientia ad exercendum opera vitae. Hoc enim non est intelligere materiam signatam ut in se est haec, sed in quadam generali habitudine ad formam. Et hoc sufficit pro responsione primi, quia minor est falsa. Ad secundum dicitur quod procedit ex falso intellectu, ac si sanctus Thomas ponat quod materia sit formale distinctivum formarum unius speciei, vel habitudo aliqua, seu relatio ad materiam. Hoc enim sanctus Thomas nun inlelligit; sed solum quod materia est unum de necessario requisitis ad initiandum individuationem formarum et distinctionem earum secundum numerum, loquendo de formis rece-ptibilibus in materia; formale vero individuativum et distinctivum formarum unius speciei, est commensuratio ad diversa susceptiva; quam commensurationem, credo, intelligit acquisitam in materia. Et quod ista sit mens patet ex illis quae ponit secundo Contra Gentiles, cap. 81 : (( Quaecumque, inquit, oportet esse simul proportionata et coaptata, simul recipiunt multitudinem et unitatem, unumquodque ex sua causa. Si igitur esse unius dependeat ab altero, unitas vel multiplicatio ejus etiam ex illo dependet; alioquin ex alia causa extrinseca (a). Formam autem et materiam semper oportet ad invicem esse proportionata, et quasi naturaliter coaptata; quia proprius actus in propria materia fit. Unde semper oporiet quod materia et forma consequantur se invicem in multitudine et unitate. Si igitur esse formae dependeat a materia, multiplicatio ipsius a materia dependet, et similiter unitas. Sin autem, erit quidem necessarium multiplicari formam secundum multiplicationem materiai, id est simul cum materia, in proportione ipsius; non autem ita quod dependeat unitas vel multitudo ipsius formae a materia. Ostensum est autem quod anima humana est forma secundum suum esse a materia non dependens. Unde sequitur quod multiplicantur quidem animae secundum quod multiplicantur corpora; non tamen multiplicatio corporum erit causa multiplicationis animarum. EI ideo non oportet quod, destructis corporibus, cesset pluralitas animarum. "

Haec ille.

Istud autem declarat amplius, primo Sententiarum, dist. 8, q. 5, art. 2, ad sextum : " In anima, inquit, non est aliquid quo ipsa individuetur; et hoc intellexerunt qui negaverunt eam esse hoc aliquid, et non quod non habeat esse per se absolutum. Et dico quod non indi-viduatur nisi ex corpore. Unde impossibilis est error ponentium animas prius creatas, et post incorporatas; quianon efficiuntur plures nisi secundum quod infunduntur pluribus corporibus. Sed quamvis individuata animarum dependeat a corpore quantum ad suum principium, non tamen quantum ad suum finem, ita quod scilicet cessantibus corporibus, cesset individuato animarum. Cujus ratio est: quia, cum omnis perfectio infundatur materiae secundum suam capacitatem, natura animae infunditur diversis corporibus, non secundum eamdem nobilitatem et puritatem; unde in unoquoque corpore habebit esse terminalum secundum mensuram corporis. Hoc autem esse terminatum, quamvis acquiratur animae in corpore, non (6) tamen ex corpore, nec per dependentiam ad corpus. Unde, remotis corporibus, adhuc remanebit unicuique animae esse suum terminatum, (a) intrinseca.

intrinseca Vt. (S) non. - nec Vi:

secundum affectiones vel dispositiones quae conse-cutae sunt eam, prout fuit perfectio talis corporis. Et haec est solutio Avicennae. Et potest manifestari per exemplum sensibile. Si enim aliquid unum non retinens figuram distinguatur per diversa vasa, sicut aqua, quando vasa removebuntur, non manebunt propriae figura distincta?; sed remanebit una tantum aqua. Et ita est de formis materialibus quae non retinent esse per se. Si alitem sit aliquid retinens figuram quod distinguatur secundum diversas figuras, vel diversa instrumenta, etiam remotis illis, remanebit distinctio figurarum, ut patet in cera. Et ita est de anima, quae retinet esse suum post corporis destructionem, quod etiam manet in ipsa esse individuatum et distinctum. "

Haec ille, in forma.

Et secundo Contra Gentiles, ubi supra : a Multitudo animarum a corporibus separatarum consequitur quidem diversitatem formarum secundum substantiam ; quia alia est substantia hujus animae, et alia illius. Non tamen ista diversitas procedit ex diversitate principiorum essentialium ipsius animae, nec est secundum diversam rationem animae; sed est secundum diversam commensurationem animarum ad corpora. Haec enim anima est commensurata isti corpori, et illa alteri et non isti; et sic de omnibus. Hujusmodi autem commensurationes remanent in animabus, etiam pereuntibus corporibus, sicut et ipsae substantioe earum manent, quasi a corporibus secundum esse non dependentes. Sunt enim animae secundum suas substantias formae corporum ; alias accidentaliter corporibus unirentur, et sic ex anima et corpore non fieret unum per se, sed unum per accidens. In quantum autem formae sunt, oportet eas esse corporibus commensuratas. Unde patet quod ipsae diversae commensurationes manent in animabus separatis, et per consequens pluralitas. "

Haec ille.

Ex quibus omnibus patet quod formale distinctivum animae ab anima in eadem specie, et formale individuativum est commensuratio ejus ad tale corpus, ita quod illa commensuratio dicit mihi esse et actualitatem qua anima formaliter est tali corpori coaptata; et illud est quo anima formaliter iiidivi-diialur. Et illud non individualur ulterius per aliquid aliud ; sed est ratio individuandi formam. Corpus autem vel materia non individuat animam formaliter, sed potius tamquam subjectum necessario requisitum ad hoc quod anima recipiat individuatiuuem : non autem ad hoc quod sit individua. Ad tertium dicitur quod idem est dicere " unus. homo )), et " aliquis homo ", et " iste homo ", ad hunc sensum quod illa tria dicuntur de eadem re, et se consequuntur quantum ad exsistentiam, et quantum ad generationem et corruptionem; sed non est idem dicere " homo ", et " iste homo ", sic quod per idem formaliter Socrates sit homo et iste homo. Unde sanctus Thomas, prima parte, q. 11, ait. 3, dicit : " Per aliud Socrates est homo, et per aliud iste homo. Illud enim unde Socrates est homo, potest mullis convenire; sed illud unde est hic homo, non potest convenire nisi uni tantum. "

Haec ille.

Per quid autem Socrates sit Ii ie homo, ostendit ipse in multis locis, manifestando quid sit piinci-piurn individnationis. Unde, tertia parte, q. 77, art. 2, dicit : " De ratione individui est quod non possit esse in pluribus. Quod quidem dupliciter contingit : uno inodo, quia non est natum esse in aliquo, et hoc modo formae immateriales separate per se subsistentes sunt etiam per seipsas individuata?; alio inodo ex eo quod forma substantialis vel accidentalis est quidem nata in aliquo esse, non tamen in pluribus, sicut haec albedo, quae est in hoc corpore. Quantum ad primuni, materia est principium individuatioiiis omnibus formis inhaerentibus; quia cum hujusmodi formae, quantum est de se, natae sint esse in aliquo sicut in subjecto, ex quo aliqua earum recipitur in materia quae non est in alio, nec ipsa forma sic exsistens potest in alio esse. Quantum autem ad secundum, dicendum est quod principium individuatioiiis est quantitas dimensiva. Ex hoc enim aliquid natum est esse in uno solo, quod illud est in se indivisum, et ab omnibus aliis divisum. Divisio autem accidit substantia?, ratione quantitatis, ut dicitur 1. Physicorum (t. c. 15 et Ki). Et ideo quantitas dimensiva est quoddam individnationis principium forulis, in quantum seilicet diversa? formae numero sunt in divellis partibus materiae. Unde ipsa quantitas dimensiva secundum se habet quamdam individiiutionein (a), ita quod possumus imaginari plures lineas ejusdem speciei differentes positione,quae caditin ratione quantilalishujusmodi; convenit enim dimensioni quod sit quantitas positionem habens. " - Haec ille. Idem ponit, 4. Sententiarum , disi. 12, q. 1, art. i, q 3, ad tertium, ubi sic ait : " Duo sunt de ratione individui : scilicet quod sit ens actu in se, vel in alio; et quod sit divisum ab aliis quae sunt vel esse possunt in eadem specie, in se indivisum exsistens. Et ideo, plinium individuatioiiis principium est materia, qua acquiritur esse in actu cuilibet tali formae sive substantiali sive accidentali; et secundarium principium individuatioiiis est dimensio, quia ex ipsa habet materia quod dividatur (6); unde in carentibus dimensione impossihile est esse aliam distinctionem (y) nisi per furinam, quae facit diversitatem speciei. Et propter hoc in angelis sunt tot species quot individua; quia, cum sint formae subsistentes, ex seipsis liabent esse in actu et distinctionem ; et ideo non indigent ad sui individuationem neque materia neque dimensione. Si autem quantitas sine materia haberet esse in actu, per se habe- (.) individitalionrm. - divisionem IV. (6) dividatur. - indiriduclur IV. (y) distinctionem. - divisionem IV. ret individuationem ; quia per se haberet illam divisionem secundum quam dividitur materia, et sic una pars differret ab alia, non specie, sed numero, secundum ordinem qui attenditur in situ partium. Et similiter, una linea differret ab alia numero, dum tamen acciperentur in diverso situ. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod aliud est illud quo Socrates est hic homo vel individuum, et aliud illud per quod est homo. Unde Aristoteles in illo loco non intendebat quin per aliud Socrates sit iste homo quam unus homo, vel aliquis homo, vel ens homo, ita quod individuato nihil addat ad unitatem vel entitatem ; sed econtra intendit quod unitas rei, vel ejus entitas, nihil addunt ad individuum singulare, licet econtra aliud sit principium individuationis quam entitatis vel unitatis rei. Quidditas enim hominis est ens et una non per aliud additum; sed ad hoc quod individuetur requiritur aliquid extra quidditatem. Ad quartum diceret sanctus Thomas quod in caelo est materia, licet sit alterius rationis quam materia horum inferiorum. Hoc enim ipse ponit expresse, prima parte, q. 66, art. 2, ubi etiam negat dictum Averroes. Item, in scripto super 8. Physicorum (lect. 21), in capitulo : Quod autem necesse est impartibile etc, " Averroes, inquit, dicit corpus coeleste non esse compositum ex materia et forma, quasi potentia et actu; sed dicit ipsum esse materiam (a) actu exsistentem. Et formam ejus dicit animam ipsius; ita tamen quod non constituatur in esse per formam, sed solum in moveri. Et sic dicit in eo esse non potentiam ad esse, sed solum ad ubi, sicut dicit Philosophus, 12. Metaphysicae (t. c. 10). Et hoc veritati repugnat et intentioni Aristotelis. Veritati quidem multipliciter. Primo, quia dicit corpus coeleste non esse compositum ex materia et forma. Hoc enim omnino est impossibile. Manifestum est enim corpus coeleste esse aliquid actu, alioquin non moveretur; quod enim est in potentia tantum non est subjectum motus, ut in quinto (t. c. 17) habitum est. Oportet autem omne quod est actu, vel esse formam subsistentem, sicut sunt formae separatae, vel habere formam in alio, quod quidem se habet ad formam sicut materia, et sicut potentia ad actum. Non autem potest dici quod corpus coeleste sit forma subsistens; quia sic esset intellectum in actu, non cadens sub sensu, nec sub quantitate (6). Relinquitur ergo quod est compositum ex materia et forma, et potentia et actu; et sic est in ipso quodammodo potentia ad esse. "

Haec ille.

Et idem ponit, secundo Sententiarum, dist. 12, q. 1, art. 1, et in multis aliis locis. Et ita fuit mens Philosophi, ut patet legenti dicta ipsius. Nam Aristoteles, 12. Meta-physicae, particula decima (t. c. 10), secundum signationem Commentatoris, sic ait in principio : Et omnia quae transmutantur habent materiam, sed diversam. Omnia igitur veterna quae sunt non generabilia, et moventur secundum translationem, habent materiam, sed non generatam, sed ex ubi ad ubi.

Haec ille.

Super quo verbo dicit Commentator : " Et sic omnia quae transmutantur habent materiam, sicut dicimus ; sed naturae materiarum diversificantur secundum modos naturae translationis. Materia autem generabilium est in potentia; translatorum autem in actu; cum translatum sit aliquid actu. Et ideo, cum illud quod est translatum non fuerit generabile nec corruptibile, non habebit materiam quam habet generabile et corruptibile; et est illa quae est in potentia. Omnia enim aeterna quae non sunt generabilia, si moventur motu secundum translationem, habent materiam, sed non materiam generabilium, sed materiam eorum quae moventur de ubi ad ubi. Et ex hoc videtur corpus coeleste non habere potentiam divisibilem, secundum.divisionem corporis, scilicet formam materialem ; nam si ita esset, esset in eo materia quae est in potentia; et jam declaratum est quod nullum aeternum habet potentiam ut corrumpatur, in primo Coeli et Mundi. Avicenna autem erravit in hoc quod dicit quod materia quae est in potentia exsistit in omnibus corporibus. "

Haec ille Commentator, in forma.

Ex quo patet quod solum negat in ccelo materiam, quae sit in potentia ad formam quam non habet, sed solum ad ubi; licet forte alibi dicat oppositum. Cum autem arguens dicit quod mens Philosophi ponentis illam propositionem, scilicet omnis forma abstracta a materia est impluriflcabilis secundum numerum, fuit loqui de abstractione a materia, non prout materia est pars compositi, sed prout generaliter materia nominat omne additum natura specificae; mirum est unde venit ista mirabilis glossa textum destruens. Quod apparet; nam Commentator, duodecimo Metaphysicae, comment. 49, sic ait : " Quod est unum in specie et plura in numero habet materiam; sed declaratum est quod principium coeli non habet materiam. "

Haec sunt verba ejus. Ex quo patet quod illa materia est causa plurificabi-litatis individuorum in eadem specie, secundum mentem Commentatoris et Aristotelis, quam probaverunt nullo modo esse in primo motore, vel in principio coeli. In tota vero serie libri Metaphysicx nusquam reperitur quod Philosophus aut Commentator probent in primo principio non esse materiam, nisi loquendo de materia, per quam aliquid est in potentia ad esse vel non esse, aut ad ubi vel ad formam. Et ideo, si talis distinctio de materia sit de mente Aristotelis, cum ipse nusquam probet materiam talibus modis acceptam non esse in primo principio, non sufficienter probat primum principium non plurificari secundum numerum. Unde particula 31, 12. Metaphysica;, ubi probat mate- . - QUAESTtO I. riam non esse in primo principio, loquitur in haec verba : Quoniam, inquit, quod est in potentia possibile est ut non sit ens, necesse igitur est ut tale principium sit substantia, qux est actio; et etiam ut istae substantia; sint entitates extra materiam, cum necesse sit ut sint aeternae.

Haec Aristoteles. Ubi Commentator recitat et approbat commentum Alexandri super eodem loco dicentis : (C Si primum principium fuerit in potentia substantia, possibile est ut non sit ens simpliciter, id est quod corrumpatur in aliqua hora. Hoc quidem determinatum est in naturalibus, quod omne illud, cujus substantiae admiscetur potentia, est generabile et corruptibile. Et si fuerit in potentia motor in loco, possibile est ut non moveat. Unde necesse est ut isti motori non admisceatur potentia omnino, neque in substantia neque in loco (a), neque in aliquo modorum potentiae. Et hoc intendebat Aristoteles cum dicit : Necesse est igitur ut talis substantia sit actio; quia causa polentiae in rebus, in quibus est potentia, est materia, ut dictum est in naturalibus. Et quia istae substantiae sunt moventes sine aliqua potentia, necesse est ut sint sine omni materia; cum necesse est ut sint aeternae. Omne enim aeternum est actio pura; et omne quod est actio pura non habet potentiam. "

Haec Commentator.

Ex quo patet quam materiam negat in primo motore et in substantiis separatis. Non enim per materiam intelligit omnem rationem accidentalem quidditati; quia, cum movere coelum sit quid accidentale rationi quidditativae substantiae separata?., jam talis substantia non careret materia; cujus oppositum intendit probare; sed potius per materiam intelligit illud de quo in naturalibus locutus est, ut patet per expositionem commenti; tum quia licet Aristoteles in 12. Metaphysicae (t. c. 10) distinguat de duplici materia, scilicet de materia generabili et de materia quae est potentia ad ubi, praesertim particula decima, ut supra exstitit allegatum, verumtamen nunquam in toto illo libro fit mentio de tali acceptione materia?, quam iste imponit Arisloteli. Et ergo videtur quod sua glossa potius dicenda est fictio quam expositio, salva pace. Et ex abundanti, quod Philosophus loquitur de materia subjecta quantitati, patet. Nani 3. Metaphysicae, part. 11, secundum signationem Commentatoris, Aristoteles dicit ita : Omne divisibile dividitur, aut secundum quantitatem, aut secundum formam. Et quod dividitur secundum quantitatem est ante illud quod dividitur secuudum, formam. Et genera dividuntur secundum formam; et forma dividitur secundum quantitatem. Erit igitur unum praedicabile postremum magis unum quam aliud. Homo enim non e.-( genus cuilibet homini unum.

Haec Aristoteles, ubi Averroes, commento 11, dicit, in principio comta) neque in loro.

Olii. Pr. menti, quod Aristoteles ibi inquirit an species specialissima magis sit dicenda esse principium quam genus; et arguit Aristoteles quod species magis debeat dici principium. Unde verba Commentatoris sunt haec : a Illud quod dividitur secundum formam et est primum genus, dividitur in aliquid quod est unum secundum formam; et unum secundum formam praevenit (a) divisio in eo ad unum secundum quantitatem. Et ideo illud quod est indivisibile (6) secundum quantitatem, est magis unum quam illud quod est indivisibile (y) secundum formam. Et cum ita sit, illud quod est minoris divisibilitatis (8) est propinquius naturae unius quod est causa multitudinis. Quod est igitur minoris divisibilitatis (t) est prius illo quod est pluris divisibilitatis. Species igitur ultima est prior omnibus superioribus; verbi gratia, homo, qui dividitur in homines individuales^), non in species."

Haec Commentator. Item, 7. Metaphysicae, commento 35, dicit sic : " Omnia dividuntur in suaspartessecundum quantitatem,divisione rerum per suas materias, id est divisione speciei in individua. "

Haec ille. Ex quo clare patet quod divisio speciei in individua est per quantitatem et materiam, secundum Commentatorem. Ex quibus dictis tam Philosophi quam Commentatoris patet manifeste quod omnis divisio vel distinctio est aut per quantitatem, aut per formam ; et quod distinctio per formam competit solum generi, et constituit diversas species; divisio per quantitatem convenit speciei, et constituit multa individua. Ex quo ulterius apparet quod divisio formae substantialis in multa individua , non fit nisi per materiam quantitati subjectam; quantitas enim non recipitur in substantia quae caret materia.

Praeterea, contra glossam istius sic dicentem de materia, arguo, praesertim contra tertium membrum suae distinctionis, ubi ponit quod natura speeifica substantiae separatae, puta Gabrielis aut Michaelis, individuatur per materiam quam dicit noaesse alteram partem compositi, sed potius particularitatem certam et determinatam, sine situ et quantitate aut signatione. Quaero enim : quid intelligit arguens per talem particularitatem? Aut enim intelligit quidditatem puram; aut aliquod accidens reale illius quidditatis, distinctum ab ea realiter; aut aliquid distinctum a quidditate secundum rationem, sed idem illi secundum rem; aut aliquam negationem consequentem illam quidditatem. Non potest dare primam viam ; quia quidditas accidit sibi ipsi, nec potest dici materia sui ipsius. Et iterum, si particularitas dicat quidditatem tantum, quot erunt tales particularitates tot erunt quidditates; et (a) praevenit. - provenit Pr. (6) indivisibile. - divisibile Pr. (y) indivisibile. - divisibile Pr. (6) divisibilitatis. - diversitatis Pr. (e) divisibilitatis. - diversitatis Pr. (;) individuales. - indivisibiles Vi:

TENTURUM omnia quae differunt tali particularitate, differunt quidditate specifice. Et tunc habetur propositum, quod nunquam sub eadem natura specifiea erunt plura individua inseparata a materia; quia omnia talia differunt secundum suam quidditatem tamquam formali distinctivo. Nec similiter potest dare secundam viam; quia omne accidens praeter quantitatem individuatim per subjectum; immo nunquam indi-viduat suum subjectum, sed prius natura subjectum est individuatum quam tale accidens in eo recipiatur. Nec aliquod tale accidens habet plus rationem individuativi quam natura specifiea Gabrielis; cum nullam dicat majorem incommiinicabilitatem aut indistinctionem quam forma Gabrielis. Nec potest dare tertiam viam. Tum quia in primo principio per illum modum erit materia; quia primum principium habet in se multa quae distinguuntur a sua quidditate secundum rationem, licet sint eadem illi secundum rem, secundum mentem Commentatoris, 12. Metaphysice , commento 39. Tum quia illud individuativum, quod taliter accidit quidditati, vel est quid relativum sive relatio, et tunc talis natura non poterit individuari nisi ponatur ejus correlativum, sicut est in divinis personis; vel est quid absolutum, et tunc vel est ejus rationis cum alio absoluto quod est individuativum alterius angeli ejusdem speciei, aut alterius. Si primo modo, tunc illud nullo modo potest esse ratio individuandi naturam speeificam plus quam econtra; cum utrumque sit pluribus communicabile. Si secundo modo, tunc talis natura non est specifiea, immo potius genus; cum ipsa dividatur essentialiter in plura diversarum rationum, scilicet in diversas formas absolutas alterius rationis. Nec potest clare quartam viam. Tum quia in primo principio erit materia secundum illum modum; nam divinam quidditatem consequuntur multae negationes, utpote incorruptibilitas, infinitas, insuperabilitas. Tum quia talis negatio, si consequitur quidditatem, erit uniformis in omnibus individuis; et sic non erit ratio incommunicabili-tatis, cum ipsa communicetur. Si autem consequitur aliquod accidens quidditati, non potest individuare quidditatem; quia prius natura quidditas erit individua quam suum accidens, et consequenter prius quam illa negatio. Et sic patet quod non apparet modus intelligendi materiam quae individuat substantias separatas. Ad urgumentn secundo loco inducta, dicitur Ad primum, quod consequentia ibidem facta nulla est. Nam, non solum assignat sanctus Thomas causam implurificabilitatis filiationis divinae, carentiam niateriae, quae causa communis est etiam creatis; sed multas alias assignat, ut patet in conclusionibus. Immo est fallacia consequentis; arguit enim sic latenter : quod est causa cur Michael est implu-rificabilis, est causa cur Filius Dei est implurifica-bilis; ergo quod non est causa implurificabilitatis Michaelis, non est causa implurificabilitatis Filii Dei. Qui enim assignat aliquam causam communem implurificabilitatis angeli et Verbi, non ideo negat aliam esse causam implurificabilitatis Verbi quam angeli. Sic in proposito. Sanctus Thomas ex similitudine creaturarum ducit nos ad aliqualiter percipiendum cur Filius Dei sit implurificabilis ; non tamen negat aliam causam illius implurificabilitatis esse, quamvis eam non ponat. Et ideo non illud sequitur quod arguens infert, quod non plus repugnet Filio Dei plurificabilitas quam angelo. Licet uterque sit forma quaedam abstracta, tamen major abstractio est in Filio quam in Gabriele ubi est quaedarn concretio esse cum essentia ; esse enim Gabrielis non subsistit. Et ideo, quia in angelo differt quidditas et esse, potest ab ipso abstrahi conceptus universalis specificus vel genericus. Quia vero in Filio Dei non differt esse et quod est, ideo in divinis non est universale ullo modo. Verumtamen, quia tam filiatio divina quam natura Gabrielis subsistunt, ideo nullum eorum potest solo numero plurificari. Ad secundum patet per idem. Jam enim de facto sanctus Thomas assignat multas speciales rationes implurificabilitatisdivinaefiliationis, praesertim illam: quia filiatio in divinis est proprietas personalis, et tenens locum principii individuationis; quod tamen non invenitur in creatis, scilicet quod relatio constituat personam, et distinguat eam ab aliis personis ejusdem naturae. Sciendum tamen quod, licet filiatio teneat principii vicem individualis, tamen, secundum quod dicit sanctus Thomas, 1. Sentent., dist. 7, q. 1, art. 2, ad 2 , in hoc est differentia, quia in creaturis (( natura communis in unoquoque determinatur et contrahitur secundum proprietates in illo inventas. Divina autem natura non contrahitur neque determinatur per proprietates suppositorum ; tamen natura divina in Patre est proprietas Patris, et in Filio est proprietas Filii. Ideo autem non contrahitur, quia proprietas non est aliud a divina essentia, ut adveniat sibi quasi dispositio contrahens. Ideo etiam non determinatur nec distinguitur, quia relatio non distinguit secundum illud quod est (et secundum illud tantum comparatur ad essentiam, quae est idem re), sed secundum quod ad alterum est; et sic respicit personam et distinguit eam ".

Haec ille.

Aliam differentiam assignat, de Potentia Dei, q. 9, art. 5, ad 13"". Dicit enim quod " in creaturis prinaipia individualia duo habent : quorum unum est quod sunt principium subsistendi, natura enim communis de se non subsistit nisi in singularibus; aliud est quod per principia individualia, supposita naturae communis ad invicem distinguuntur. In divinis autem, proprietates personales hoc solum habent quod supposita divinae naturae ab invicem distinguunt; non autem sunt principia subsistendi divinae essentiae; ipsa enim divina essentia est secundum se subsistens ".

Haec ille. Ex quibus patet quomodo alium modum impluri-ficabilitatis et individuationis ponit sanetus Thomas in divinis quam in creatis; si tamen proprie dicatur individuum in divinis. Non enim convenit Deo secundum quod principium ejus est materia, sed solum secundum quod importat incommiinicabilitatem, ut idem dicit, 1 p., q. 29, ari. 3, ad 4 . Aclea quae terlio loco inducit arguens respondetur. Ail primum quidem, quod distinctio suppositorum non sufficeret ad causandum distinctionem filiationis, vel alterius formae, nisi essent supposita materialia, vel distincta esse habentia; alias divina essentia in Patre et Filio numeraliter distinguerentur, et spiratio in Patre et Filio. Oporteret etiam quod ipsa supposita filiationis essent prius distincta per aliqua absoluta, etc.; quod non compatitur divina simplicitas, ut in quinta conclusione recitatum est.-Ratio hujus consequentia; est, quia si filiatio reciperetur in multis suppositis, ipsa non posset esse ratio constitutiva, nec habere vicem differentiae individualis. Huic solutioni conformiter loquitur aegidius, sesecundo Quolibeto, quaestione octava, dicens quod non est verisimile, ut scilicet, sicut in rebus materialibus plurificantur individua in eadem specie quia recipitur eadem forma in diversis partibus materiae, ita in inmaterialibus sit multiplicatio quia eadem forma recipitur in diversis suppositis. " Non est, inquit, simile de supposito et materia. Nam materia restringit formam ; si enim forma de se non multiplicatur, nisi restricta per esse, quia materia restringit eam, poterit multiplicari per materiam. Suppositum autem non restringit ipsam, nisi quatenus habet materiam sui partem. Sed si sit suppositum imiiiateriale, habebit perfectionem et totale esse, secundum exigentiam suae formae. Videtur enim implicare contradictionem quod forma specifica multiplicetur secundum se. "

Haec ille, in forma. Ad istam etiam solvit instantiam Bernardus de Gannato in impugnationibus Henrici, Quolibcto 2, q. 8, ubi dicit quod aliter se habet forma immateriatis ad suppositum, et aliter forma materialis ad materiam. Quia forma immateriatis sic est in suo supposito, quod est tota essentia; sed forma materialis distinguitur realiter et essentialiter a materia. Si enim arguens, solvendo ad argumentum sancti Thomae, intendat quod adversarius diceret filiationem sic esse in multis suppositis vel subjectis sicut accidens in subjecto, vel sic quod non sit illud in quo est, patet manifeste nullitas solutionis; quia illa poneret compositionem in divinis, ponendo in eodem supposito aliqua realiter distincta, scilicet relationem et illud in quo est. Si autem ponat filiationem esse in multis, et tamen ipsam esse suppositum in quo est, tunc ipsa nullo modo constituet suppositum, cum sit communicabilis. Sequitur etiam quod idem erit ratio convenientia: et distinctionis, scilicet filiatio, nisi detur quod illa supposita distinguantur per absoluta. Si dicatur quod non est inconveniens idem esse rationem convenientia: secundum speciem, et rationem distinctionis secundum numerum, non valet. Quia tunc natura specifica erit principium d istinguendi; et quaecumque distinguuntur suis naturis specificis, non solum numeraliter, immo specifice distinguuntur; sicut quaecumque distinguuntur sua essentia distinguuntur essentialiter. Et ideo non conceditur quod persona; divina: distinguantur sua essentia, ita quod essentia sit quo distinguuntur, vel formale distinctivum personarum. Contra etiam illam imaginationem, quae, pi-oter-viendo, diceret naturam specificam omnino imma-terialem plurificari secundum individua, per supposita vel rationem suppositi, quam talis natura non habet a se sed ab agente, arguitur, secundum Bernardum de Gannato, ubi supra.

Tum primo. Quia illud in quo conveniunt plum supposita non est ratio distinctionis eorum. Quia illud quod distinguit unum ab alio, sic est in uno eorum, quod non est in alio; sicut patet in duobus quantis, quae distinguuntur a solo silvi numeraliter, et per consequens terminis suis distinctis; in duobus enim quantis, sunt necessario duo situs et duo termini distincti, puta in duobus corporibus duae superficies. Sed ratio suppositi ita est in uno supposito sicut in alio. Igitur non est causa distinctionis (a) suppositorum in eadem specie.

Tum secundo. Quia commune non contrahitur nisi per aliquid contrahens. Sal ratio suppositi est communis duobus suppositis. Ergo non contrahitur ad aliquod eorum nisi per aliquid contrahens. Hoc autem oportet esse aliquid dividens rationem suppositi vel speciei, quod erit causa suppositium in eadem specie, et non ipsa ratio suppositi.

Tum tertio. Quia nihil est ratio distinctionis aliquorum, nisi ratione alicujus oppositionis; cum oppositio etiam supposita divina distinguat, ut oppositio relativa. Et ideo in rebus materialibus possunt esse plura individua in una specie, ratione quantitatis dividentis materiam, quae semper est in oppositis sitibus ut divisa est; duae enim quantitates per naturam non possunt esse in eodem situ ; unde hic et ibi sunt differentia: situs, et similiter ante et retro, et sic de aliis. Sed in oppositis inmaterialibus, si essent unius speciei, non esset aliqua oppositio, nisi forte contradictionis, quia scilicet unum non est aliud. Hoc autem non potest esse principium distinctionis suppositorum ; quia supponit supposita esse, quorum unum non est aliud. Ergo, cum nulla alia oppositio sit inter illa^ nec etiam secundum rationem suppositi, nisi contradictionis, quia unum suppositum non est aliud, non possunt esse supposita plura sub tali specie; 29(1 nec possunt distingui per rationem suppositi.

Tum quarto. Quia dicere quod hoc suppositum est hoc et non illud, non est proprie contradictio. Quia contradictio est proprie respectu unius et ejusdem, non autem respectu diversorum. Unde, esse et non esse, respectu unius suppositi, non contradicunt, et non esse hoc et non esse illud, sed solum disparantur. Unde ista duo sunt simul, hoc suppositum est hoc, et hoc suppositum non est illud. Contradictoria autem nunquam sunt simul. Ergo inter duo supposita unius speciei non potest esse vera oppositio contradictionis; et per consequens nihil est per quod supposita abstrahentia a positione et situ possint differre, nisi ponantur differre per relationes originis, sicut in divinis personis. Ad secundum dicitur quod assumit falsa multa, scilicet quod idem homo habeat in se multas paternitates secundum multos filios, vel idem album habeat plures similitudines ad alia coalba. Unde sanctus Thomas, 3 p., q. 35, art. 5, sic ait : " Unitas relationis vel ejus pluralitas non attenditur secundum terminos, sed secundum causam vel subjectum. Si enim secundum terminos attenderetur, oporteret quod quilibet homo haberet in se duas filiationes, unam scilicet qua refertur ad patrem, et aliam qua refertur ad matrem. Sed recte consideranti apparet, eadem relatione unumquemque referri ad suum patrem et ad suam matrem, propter unitatem causae. Eadem enim nativitate homo nascitur de patre et matre; unde eadem relatione ad utrumque refertur. Et eadem ratione de magistro qui docet multos discipulos eadem doctrina, et de domino qui gubernat multos subjectos eadem potestate. Si vero sint diversae causae specie differentes, ex consequenti videntur relationes specie differre. Unde, nihil prohibet plures tales relationes eidem inesse; sicut si aliquis est aliquorum magister in Grammatica, et aliorum in Logica, alia est ratio magisterii utriusque; et ideo diversis relationibus unus et idem homo potest esse magister, vel diversorum, vel eorumdem, secundum doctrinas diversas. Contingit autem quandoque quod aliquis habet relationem ad plures, secundum diversas causas ejusdem speciei; sicut cum aliquis potest esse pater diversorum filiorum, secundum diversos generationis actus. Unde paternitas non potest specie differre, cum actus generationum sint idem. Et quia plures formae unius speciei non possunt simul inesse eidem subjecto, non est possibile quod sint plures paternitates in eo qui est pater plurimorum filiorum generatione naturali; secus de illo qui est pater unius generatione naturali, et alterius per adoptionem. "

Haec ille, in forma.

Et statim, in responsione ad tertium, dicit : " Sicut contingit quod in uno extremorum relatio sit quoddam ens, in alio autem non sit ens sed ratio-tantum, sicut dicit Philosophus, quinto Metaphysica; (t. c. 20), de scientia et scibili, ita etiam contingit quod ex parte unius extremi est una relatio, ex parte autem alterius extremi sunt multae relationes; sicut in hominibus, ex parte parentum, invenitur duplex relatio, una paternitatis, alia maternitatis, quae sunt differentes, propter hoc quod alia ratione pater, et alia ratione mater est principium generationis. Ex parte autem prolis est una solum filiatio secundum rem, sed duplex secundum rationem, in quantum correspondet utrique relationi parentum secundum duos respectus intellectos. "

Haec ille. Idem ponit, 3. Sentent., dist. 8, q. 1, art. 5.

Item, Quolibeto 9, q. 2, art. 3. Ex quibus patet falsitas eorum quae arguens assumit, scilicet quod in eodem patre sint multae paternitates, et quod in eodem albo sint multae similitudines. Ad tertium dicitur quod illa fuga non valet. Non enim possent in divinis esse plures filiationes inter diversos terminos, si quaelibet filiatio subsisteret, et esset vera et naturalis filiatio. Duas enim filiationes unius rationis subsistere implicat contradictionem; quia essent unius rationis, et non essent unius rationis, ut supra deductum fuit. Si autem illae filiationes non subsistant, faciunt compositionem cum illo in quo sunt, si sint reales; quod divinae simplicitati derogat. Et sic patet quod nec inter eosdem, nec inter diversos terminos, possunt esse in divinis multae filiationes naturales. II. Ad argumenta Scoti.

Ad primum argumentum Scoti negatur antecedens. Dicitur enim quod in nulla parte medii coextenduntur plura lumina simul in eodem subjecto adaequato.

Et ad probationes dicitur quod, licet ibi sint plura agentia, tamen concurrunt in vice unius perfecti agentis; sicut plures homines ad unum tractum navis. Et ideo, non est inconveniens si sit ibi unica actio ex parte passi, licet habeat habitudinem ad plura a quibus exit. Ad secundum dicitur, eodem modo, quod plures species ejusdem rationis non coextenduntur in eadem adaequata parte organi.

Et ad probationem, dico quod ille casus non est per naturam possibilis. Sed illo posito per miraculum, scilicet quod duo ova omnino similia poneret Deus in eodem situ, tunc alterum illorum moveret visum tantummodo, sicut Deus vellet; vel ambo causarent unicam speciem in oculo, intensiorem tamen quam si tantum ab altero causaretur. Et similiter, si unum album prius causasset in oculd suam speciem, et postea album aliud omnino simile primo poneretur a Deo in eodem situ cum primo, tunc species a primo causata intenderetur per secundum objectum.

Nec valet improbatio. Dico enim quod non esset inconveniens si album intensum simul cum remisso causant intensiorem speciem, quam album intensum se solo causasset; sicut esset in proposito, ubi primo per speciem remissani videretur intense album, et postea per speciem intensiorem videretur non solum intense album, immo remisse album. Credo tamen quod si illa alba essent omnino similia in caeteris praeter intensionem et remissionem, puta in situ, in figura et hujusmodi, quod per illam speciem non possent distinctive cognosci illa duo alba per sensum. Unde, extra illum casum, nunquam duo individua unius speciei sensibilia habent species unius rationis in eodem organo; quia, licet duo ova quantumcumque similia causent species albedinis duas in oculo, tamen quia illa sunt in diverso situ, species illorum non solum repraesentant illa in quantum sunt alba, immo repraesentant figuram et situm et hujusmodi multa. Non enim imaginandum est quod in oculo alia sit species coloris, et alia species quantitatis et huj usmodi; sed eadem species omnia talia repraesentat. Et ideo, nunquam duorum individuorum unius speciei species in organis sensuum sunt unius rationis. Cum etiam addit arguens quod hujusmodi accidentia abstrahunt, etc. (a); negatur. Quinimmo species in organis sensuum sunt extensae per accidens, et situatae; et repraesentant situm; et alia accidentia rei. Similiter dico quod non omnis repugnantia duorum accidentium in eodem subjecto venit ex actione contraria, aut propter situs et componentem. Sed, sicut dicit sanctus Thomas, de Veritate, q. 8, art. 14 : " Formae unius generis respiciunt unam potentiam. Et ideo non possunt simul esse in eodem subjecto in actu perfecto; oporteret enim eamdem potentiam ad diversos actus terminari , quod est impossibile; sicut et unam lineam ex una parte terminari ad diversa puncta. " Et ratio concludit quod plures species intelligibiles non possunt esse simul in eodem intellectu in actu perfecto, sed bene in habitu. Et similiter, quia formae unius generis simul esse possunt in actu medio inter potentiam et actum completum, ideo concedit, ibidem, ad octavum, quod species albi et nigri possunt simul esse in medio, quia " non sunt in eo nisi in fieri (6), et sicut in medio deferente ". Ad tertium dico quod idem pater non habet ad multos filios nisi unicam relationem realem. Nec valet prima probatio. Quia relatio realis non numeratur ad solam numerationem termini; alias tot similitudines essent in ovo albo quot sunt coalba in mundo.

Et ad hujus improbationem dicitur quod, destructo termino de per se, non remanet eadem relatio in numero; sed non destruitur (7), destructo termino per accidens. Ideo, quia paternitatis predictae terminus de per accidens est hic filius, non oportet paternitatem corrumpi vel cessare cessante illo filio; nam per se terminus illius relationis paternae est filius ab eo genitus in quantum hujusmodi, non autem in quantum hic vel ille. Et ideo, remanente aliquo filio ab eo genito, semper remanet eadem paternitas, dum tamen non fiat interpolatio temporis. Quod dico, quia si ille pater habet hodie filium unicum et ille moriatur, et antequam habeat filium alium intercidat tempus, cessavit prima paternitas, et consurgit alia paternitas, adveniente novo filio.

Nec iterum valet alia improbatio. Quia non est simile de duabus paternitatibus respectu unius filii, et duobus filiis respectu unius paternitatis; quia unicus filius non potest capere esse a duobus patribus, sicut duo filii ab eodem patre. Concedo tamen quod, duabus relationibus exsistentibus in patre et matre, correspondet unica filiatio in filio, ut supra dicium est. Ad quartum dicitur quod potentia subjecti eadem est ad omnes formas, non solum unius speciei, immo unius generis.

Et ad hujus improbationem, dico quod corrupta albedine non corrumpitur potentia ad illam. Unde sanctus Thomas, 1 p., q. 104, art. 4, ad 4 , dicit sic : " Formae et accidentia non sunt entia completa, cum non subsistant; sed quodlibet eorum est aliquid entis. Sic enim accidens dicitur ens, quia eo aliquid est. Et tamen eo modo quo accidentia sunt, non in nihilum rediguntur; non quia aliqua pars eorum remaneat, sed quia remanent in potentia materiae vel subjecti, i -

Haec ille.

Ex quo patet quod cum albedo semper remaneat in potentia materiae vel subjecti, quod potentia ad eam non cessat esse. III. Ad argumenta Adae.

Ad primum Adae negatur antecedens. Et ad probationem primam, dico quod ex pluralitate candelarum sequitur lumen intensius in medio, non autem pluralitas luminum ; quia intensio non fit ex additione luminis ad lumen, sed ex eductione subjecti de potentia vel actu imperfecto ad actum perfectum.

Secunda similiter probatio concludit quod illa pars medii quae ab uno solo lucido illuminatur, et quae est umbrosa, habet lumen remissius, et aliae partes habent lumen intensius, sed non quod ibi sint pauciora lumina, et ibi plura.

Tertia similiter probat quod lucidum accedens ad illuminabile intendit lumen, non tamen quod causet ibi aliquod aliud lumen cum primo. Ad secundum dico quod supponit duo falsa. Primum est quod intellectus possibilis intelligat directe singulare, ut hoc vel illud. Hoc enim convenit virtuti cognitivae, quae dicitur intellectus passivus.

Secundum est quod, dato illo supposito, credit arguens quod dum intelligitur Socrates distinctus a Platone, hoc fiat duobus actibus. Cujus falsitatem ostendit sanctus Thomas, 1 p., q. 85, art. 4, ad 4"". " Dicendum, inquit, quod quando intellectus intelligit differentiam vel comparationem unius ad alterum, cognoscit utrumque differentium vel comparatorum sub ratione ipsius comparationis vel dilTeren- TENTURUM tia?, sicut cognoscit partes sub ratione totius. "

Hice ille.

Ibidem (in responsione principali) etiam ponit quod " quicumque intellectus potest intelligere multa sub una specie, potest simul plura intelligere; quicumque vero intellectus per diversas species intelligit, non simul multa intelligit". Ex quo patet quod ille qui intelligit Socratem et Platonem ut distinctos, non intelligit eos per diversas species intelligibiles, nec per diversas operationes, sed per unam, cujus objectum principale est distinctio Socratis a Platone, vel comparatio eorum ad invicem.

Tertio, deficit; quia, dato quod diversis actibus intelligerentur, tamen illi actus non essent unius rationis. Dico enim quod, licet actus quo cognoscitur Socrates ut homo est, et actus quo cognoscitur Plato ut homo est, sint unius rationis, quia illorum objectum est unum, scilicet homo in quantum hujusmodi; tamen actus quo cognoscitur Socrates ut Socrates est (a), et Plato ut Plato est, sunt diversarum rationum; nam objectum est alterius rationis. Si enim Socrates diffiniatur ut Socrates est, alia ratio dabitur quam.de Platone, ut Plato est. Objectum autem formale diversificatum actum diversificat secundum rationem. Ad tertium dico quod visus potest multa videre, ut unum sunt in quodam toto integrali, vel collectivo; et tunc informabitur unica specie simplici, vel forte composita ex multis unitis quoquo modo; et non erit ibi nisi unicus actus. Et idem dico de intellectu. Unde sanctus Thomas, prima parte, quaest, ubi supra (1 p., q. 85, art. 4), ad 3 ", dicit : " Partes possunt intelligi dupliciter. Uno modo, sub quadam confusione, prout sunt in toto, quae cognoscuntur per unam formam totius corporis; et sic simul cognoscuntur. Alio modo, cognitione distincta, secundum (6) quod quaelibet cognoscitur per suam speciem; et sic non simul intelliguntur. "

Haec ille.

Dico ergo quod quando videtur multitudo alborum, illa visio est unica, in uno oculo, per unam speciem totius multitudinis. Et si ponatur obstaculum in medio, tunc prima species, quae totam multitudinem repraesentabat, deficit, et causatur alia nova species, quae solum partem illius multitudinis representat. Nec unquam sunt ibi duae visiones. Et cum dicitur quod illa visio non est universalis, dico quod non oportet quod sit universalis, quia non repraesentat multa, ut sunt unum secundum rationem, sed ut sunt parles unius totius integralis; et hoc non sufficit ad rationem universalis. Art quartum dico quod actus, vel habitus, quo diligitur Socrates ut Socrates est, est alterius speciei ab actu vel habitu quo diligitur Plato ut Plato est. Ad quintum dicitur quod species hujus oculi, ut hic oculus est, puta oculus talis coloris, magnitudinis, situs et hujusmodi, tantus (") et tantae distantia? (6), alterius rationis est a specie vel similitudine alterius oculi, ut ille oculus est. Et ideo tales species nihil prohibet esse in eodem subjectu, in fieri et in actu incompleto. Eodem modo dico de speciebus parietum domus uniformiter (y) alborum, vel alterius unici coloris. Nam illae (8) species non solum reprae-senlant (e) colorem parietis ; quia si sic, illae multae species essent unius rationis. Ad sextum patet per idem. Ad septimum dico quod species solis causata in oculo per speciem reflexam a speculo, est multum alterius speciei, quam species solis causata in oculo per lineam incidentem. Cujus causa est, quia prima non solum representat solem, immo speculum, et multa alia; secunda vero, non nisi solem, et alia accidentia visu sensibilia in sole. Et per hoc patet ad primam confirmationem.

Ad secundam vero dicitur quod lumen incidens et reflexum non sunt diversa lumina, sicut species solis, incidens in speculum, et reflexa a speculo in oculum, sunt distincta?; sed idem radius habet rationem incidentis et reflexi per respectum ad diversas causas. Ut enim causatur a sole directe, dicitur incidens; ut autem intenditur ab obstaculo luminis, quod dicitur lumen reflectere, dicitur reflexus. Et consimiliter dico de calore incidente, et reflexo a pariete versus manum. Unde idem calor est in numero, qui primo causabatur ab igne in aere, et postea de lapide calefacto intenditur. Unde ille calor, ut causatur ab igne, dicitur rectus; ut autem a lapide intenditur, dicitur reflexus. Et cum dicitur quod lumen solis incidens est intolerabile, et reflexum est diu tolerabile ; dicitnr quod aeque intolerabile est unum sicut aliud, in illo puncto in quo incipit reflexio; quia ibi est summa intensio luminis. Similiter aeque tolerabile est unum sicut aliud, in aliis punctis. Unde idem est lumen. Sed in uno puncto est intolerabile, puta si lumen procedens directe a sole ad oculum reflectatur ab oculo. Quod autem additur de obstaculo, dico quod argumentum probat quod aliquod lumen est reflexum ad aliquid in quod non incidit, scilicet in oculum; sed cum hoc stat quod illudmet lumen est incidens et reflexum respectu alterius, scilicet speculi, quia incidit in parietem, et. reflectitur a speculo. Reflectere enim non est aliud quam lumen ab alio causatum intendere. Unde, ex hoc quod sol illuminat speculum, speculum intendit lumen a sole causatum extra speculum, sicut lapis intendit calorem. Unde sanctus Thomas, 2. Senteni., dist. 13, q. 1, art. 3, ad 4 et ad 5""; et I p., q. 67, art. 2, ad 3"", dicit quod reflexio, reverberatio, secatio, non - QUAESTIO I. 29ft attribuuntur lumini nisi metaphorice; et omnia possent attribui calori (a). IV. Ad argumentum Hugonis de Castro.

Ad argumentum alterum, scilieet Hugonis de Castro, respondetur negando quod assumit. Et ad probationem de intellectionibus angeli etc, dicitur quod supponit falsum, scilicet quod formae, quarum una non est sed fuit, et alia est, habeant realem distinctionem ad invicem. Entis enim ad non ens nulla est habitudo realis. Et ideo, cum positio (6) nostra intelligat quod nullae formae unius speciei sunt realiter differentes numero, nisi per subjectum ex quo vel in quo, actu vel potentia, non arguit contra nos. Et cum tunc infert quod, si illae duae intellectiones unius speciei respicientes unum subjectum possunt esse successivae, ergo per potentiam Dei possunt esse simul; negatur consequentia. Quia implicatur contradictio in consequente; quia tales essent distinctae sine distinctivo; et sic essent distinctae, et non essent dislinctae : non enim distinguerentur per suas essentias, nec per sua subjecta, nec per aliud, scilicet per coexsistentiam ad diversas durationes. V. Ad aliud argumentum Aureoli.

Ad ea quae quarto lotu inducuntur, respondetur quod ista positio non est contra quemcumque articulum; vel potius nulli articulo condemnato Parisiis cedit ullatenus in favorem. Nam primus articulus qui allegatur debet sic intelligi, quod error est dicere quod quia intelligentia: non habent materiam, scilicet ex qua, ideo Deus non potest facere plures intelligentias unius speciei. Non est autem error, immo veritas, dicere quod quia intelligentia: non habent materiam in qua, nec ex qua, nec aliquid loco materiae, scilicet subjectum actu, nec potentia, ideo impossibile est plures illarum esse unius speciei. Formae enim plures in actu, quae non habent materiam nullo modo, scilicet in qua, nec ex qua, nec actu, nec potentia, sunt specie vel genere diversa?. Secundus articulus sic intelligitur, quod scilicet error est dicere quod Deus non possit multiplicare individua sub una speeie, sine materia ex qua; quia animae intellectiva: sunt plures, ettamen non hahent materiam ex qua. Similiter est error quod Deus non possit multiplicare, id est facere esse multas, formas unius speciei, sine materia in qua in actu. Item error est quod materia, quae est pars compositi, requiratur ad hoc quod formae unius speciei sint actu multae, ut patet de cogitationibus animarum separatarum, et de speciebus intelligibilibus in eis. Sed non est error, immo veritas, quod impossibile est formas unius speciei esse plures in actu, quin tales formae habeant materiam, aut aliquid loco materiae in qua, vel in actu, vel in potentia. Tertius denique articulus sic intelligendusest,quod erroneum estdicerequod formae non eductae de potentia materiae non recipiunt divisionem nisi per materiam substantialem ex qua, vel materiam in qua in actu habitam. Sed veritas, nullatenus errori obnoxia, est quod formae unius speciei nullatenus recipiuut distinctionem numeralem nisi per subjectum , aut materiam ex qua vel in qua, quam habent actu vel in potentia; quasi scilicet tales formae commensuratae sunt et naturaliter coaptatae diversis materiis quas possunt informare, licet actu non informent. Unde breviter, ut apparet, illi articuli videntur positi contra Averroistas, et contra quamdam opinionem ponentem quod, ad hoc quod formae unius speciei sint actu plures et distinctae numero, requiritur quod habeant actualiter materiam ex qua (sicut posuit opinio tenens animam intellectivam componi ex materia et forma, ut recitat sanctus Thomas saepe, quia aliter non posset individuari, ut dicebat); vel requiritur, secundum Averroistas, quod actu habeant materiam in qua, scilieet quam informent. Et utrumque istorum falsum est, et in articulis illis condemnatum. Nam formae non eductae de potentia materiae vel subjecti, possunt esse actu plures; et tamen non habent actu ullam materiam, nec in qua, nec ex qua, scilicet dum sunt a corporibus exute. Sed quia formae eductae de potentia materiae non sunt separabiles ab omni subjecto, remanente illarum individuatione propter (a) quantitatem, ideo dicit articulus quod formae tales, si sint unius speciei, non recipiunt divisionem nisi per materiam, scilicet in qua sunt actu, accipiendo materiam pro omni subjecto. Et sic patet quid sit dicendum ad articulos. Haec tamen sine assertione temeraria sint dicta. g 2.

Ad argumenta contra omnes CONCLUSIONES Ad primum contra sequentes conclusiones, dicitur quod potentia generandi potest sumi tripliciter, secundum quod ponit sanetus Thomas, de Potentia Dei, q. 2, art. 4, ad 15"". Uno modo, prout est gerundivum verbi activi; et sic, ille habet potentiam generandi, qui habet potentiam ad hoc ut generet. Alio modo, prout est gerundivum verbi passivi; et sic, ille habet potentiam generandi, qui habet potentiam ad hoc ut generetur. Tertio modo, prout est gerundivum verbi impersonalis; et sic, ille [dicitur habere potentiam generandi, qui habet illam potentiam qua ab aliquo generatur. Potentia generandi, primo modo, non convenit Filio; sed bene, sumpta secundo et tertio modis. Eamdem ponit distinctionem, i. Smtent., dist. 7, q. 2, art. 1. Et addit ibi. (a) propter. - praeter IV. ad secundum respondendo, quod potentia generandi, primo modo exponendo, dicit essentiam cum paternitate ; sed aliis modis dicit essentiam et non paternitatem. Patet igitur quod minor argumenti est falsa, quae ponit quod in Filio est potentia generandi productiva; tunc enim esset in eo putentia generandi primo modii dieta, Scilicet essentia cum paternitate. Et ad probationem ex dicto Augustini, dico quod, concesso quod Filius habeat omnem potentiam quam Pater habet, non tamen sequitur quod babeat potentiam generandi, sed est fallacia ligura? dictionis. Et similiter, ad dictum haeretici, vel ejus argumentum, dicitur quod ista consequentia non valet : Pater potest generare, et Filius non potest generare; igitur Pater est potentior Filio, vel, igitur habet aliquam potentiam quam non habet Filius. Et causa est, quia arguitur de ad aliquid ad ipsum aliquid, et a negatione potentiae sub tali modo ad negationem ejus simpliciter. Cum enim dicitur " potentia generandi", vel " posse generare ", non importatur absolute potentia, sed cum respectu, ut alias dictum fuit. Ad secundum dicitur quod vel argumentum supponit falsum, vel modus arguendi non valet. Si enim intelligatur quod Filius babeat aliquam intellectionem qua intelligit ab illa qua Pater intelligit, falsum supponit. Si autem hoc non supponitur, des potius, concesso quod in divinis non sit nisi unica intellectio, (a) tunc arguitur sic : in omni intellectione perfecta procedit aliquod verbum ; sed Filius habet intellectionem perfectam, et aeque perfecte sicut Pater; ergo, sicut Pater ex hoc quod intelligit producit verbum, ita Filius ex hoc quod intelligit gignit verbum ;

(g) tunc dico quod modus arguendi non valet. Dato enim quod in omni perfecta intellectione emanet verbum, non tamen a quocumque intelligente per illam intellectionem perfecte, sed solum ab illo qui per illam intelligit, et habet relationem dicentis. Hoc autem soli Patri convenit in divinis. Et si quaeratur cur non convenit talis relatio Filio Dei; dico quod illa relatio dicentis, quam Pater habet, non potest Filio convenire eadem numero, quia opposita relatio sibi convenit, scilicet relatio dicti et verbi; nec alia secundum numerum, quia non potest ibidem talis relatio plurilk-ari. Similiter, nec Spiritui Sancto potest convenire relatio dicentis, alia in numero ab illa quam Pater habet, eadem ratione; nec eadem relatio in numero; quia Spiritus Sanctus procedit a Verbo. Non autem posset habere relationem dicentis eamdem quam habet Pater, nisi produceret Verbum Patris; et sic,productorem suum produceret. De hac solutione loquitur sanctus Thomas, 4. Contra Gentiles, cap. 13. " Verbum, inquit, Dei est Deus; sed non est alius Deus a Deo cujus est Verbum, sed unus omnino, hoc solo ab eo distinctum quod ab eo est ut Verbum procedens. Sicut autem Verbum non est alius Deus, ita nec est alius intellectus, nec aliud intelligere. Unde nec ad verbum Patris et Filii necessario sequitur quod sit verbum sui ipsius, Sed quod Verbum seipsum intelligit; nam in hoc solo Verbum a dicente distinguitur quod est ab ipso. Omnia ergo alia communiter attribuenda sunt Deo dicenti, qui est Pater, et Verbo, quod est Filius, propter hoc quod Verbum est Deus. Sed hoc solum ut ab eo sit Verbum attribuendum est proprie Patri; et hoc quod est esse a Deo dicente attribuendum est proprie Filio. Ex quo etiam patet quod Filius non est impotens, etsi generare non possit Filium; nam eadem potentia est Patris et Filii, sicut et eadem divinitas. Et (a) cum generatio in divinis sit intelligibilis Verbi conceptio, secundum scilicet quod Deus intelligit seipsum, oportet quod potentia ad generandum in Deo sit sicut potentia ad intelligendum seipsum. Et cum intelligere seipsum in Deo sit unum et simplex, oportet potentiam intelligendi seipsum, quae non est aliud quam suus actus, esse unam tantum. Ex eadem ergo potentia est, et quod Verbum concipiatur et quod dicens Verbum concipiat. Unde ex eadem potentia est (6) quod Pater generet, et quod Filius generetur. Nullam ergo potentiam habet Pater quam non habeat Filius; sed Pater habet ad generare generativam potentiam, Filius autem ad generari; quas sola relatione diderunt. "

Haec ille.

Eodem modo, sed brevius solvit in Summa, scilicet 1 p., q. 34, art. 2, ad 4"", ubi sic solvit ad istud argumentum, dicens : " Eomodo, inquit, convenit Filio quod sit intelligens, quo convenit ei esse Deum. Est autem Filius Deus genitus, non autem Deus generans. Unde est quidem intelligens, non ut producens verbum, sed ut Verbum procedens; prout in Deo secundum rem non differt Verbum ab intellectu divino, sed relatione distinguitur a principio Verbi. "

Haec ille.

Ex quibus omnibus habetur sententia solutionis superius positae. Ad tertium respondet sanctus Thomas, 1 p., q. 30, art. 2, ad 4" , ubi, facta dicta ratione, sic respondet : " Illa, inquit, ratio procederet, si Spiritus Sanctus aliam numero bonitatem haberet a bonitate Patris; oporteret enim quod, sicut Pater per suam bonitatem producit personam divinam, quod ita et Spiritus Sanctus. Sed una et eadem bonitas est Patris et Filii et Spiritus Sancti. Nec est distinctio nisi per relationes personarum. Unde, bonitas convenit Spiritui Sancto, quasi habita ab alio ; Patri autem, sicut a quo communicatur alteri. Oppositio autem relationis non permittit ut cum relatione Spiritus Sancti sit relatio principii respectu divinae perte) Et. - Om. Pr. sonae; quia ipse procedit ab aliis personis quae in Deo esse possunt. "

Haec ille.

Et intendit quod Spiritus Sanctus non potest esse principium sui nec Patris aut Filii, quia habet relationem oppositam relationi spirantis quae convenit Patri et Filio, et relationem producti ab eis; et ita non potest habere relationem producentis respectu eorum. Similiter, nec respectu sui; constat enim quod non producit seipsum ("). Nec respectu alterius personae, quae sit quarta in divinis; quia non habet aliam bonitatem vel dilectionem in numero, a dilectione vel bonitate Patris et Filii; unica autem dilectione procedit unicus amor spiratus. Patet ergo quod quia Pater habet infinitam bonitatem tali modo, scilicet ut a quo communicatur aliis per actionem intellectus et voluntatis, ideo intelligendo gignit Verbum, et diligendo spirat Amorem. Quia vero Filius habet infinitam bonitatem, ut a quo communicatur alteri per actionem voluntatis, non per actionem intellectus, ideo non gignit Verbum, sed tamen spirat Amorem. Quia vero Spiritus Sanctus habet eamdem bonitatem, non ut a quo communicatur alteri, sed sicut habita ab aliis; ideo, licet intelligat et diligat, nullam personam producit. Ad quartum dicitur quod minor est falsa. Si enim essent in divinis plures filii, oporteret ibi esse plures filiationes; et consequenter illae non essent subsistentes; ac per hoc in Deo esset compositio. Ad quintum dicitur quod argumentum peccat secundum fallaciam figura dictionis, ut saepe dictum est. Cum enim sic arguitur : omnis dignitas divina est in qualibet persona; sed generare est aliqua dignitas divina; ergo generare est in qualibet persona (6), ibi mutatur quid in ad aliquid; quia generare dicit actionem divinam, cum relatione paternitatis. Simile habetur, i p., q. 42, ari. 4, ad 2" . Ad sextum dico quod posse generare sibi simile est perfectio quaedam, quantum ad potentiam quam importat; non autem quantum ad relationem quam includit. Et quoad primuni convenit Filio, non autem quoad secundum. Ad septimum dicitur quod infinitas numeralis nullam dicit perfectionem, cum proveniat ex parte materia;, et dicat quid potentiale. Ideo non est attribuenda Deo numeralis infinitas sicut perfectionalis. Ad argumentum factum in pede quaestionis, respon-(leturquodnon est simile de patre naturali et de Patre Deo ; quia filiatio opposita paternitati alterius potest dividi, non autem filiatio divina, cum non possit habere aliquod distinctivum illius secundum numerum. Et haec de quaestione prasenti, etc.