ARTICULUS I.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum , sit Prima conclusio : Quod actio In divinis non dicit rem de praedicamento actionis, sed potius divinam essentiam cum relatione reali, vel rationis. Patet prima pars : quia actio, ut est praedicamentum, infert passionem; in divinis autem nulla est passio; igitur non est actio de praedicamento actionis. Secundo : quia actio talis dicit originem motus vel mutationis; sed in divinis nihil movetur aut mutatur; igitur, etc. Istas probationes innuit sanctus Doctor, 1 p., q. 41, art. 1, ad 2 et 3 . Sed secunda pars conclusionis probatur : Nam tam actio quae est creatio, quam illa quae est generatio aut spiratio, et generaliter omnis divina actio, sive ad extra, sive ad intra, et sive sit essentialis, sive personalis, dicit divinam essentiam, secundum quod probat sanctus Thomas, 1 p., q. 45, art. 3, ad l ; et 1. Sentent., dist. 8, q. 4, art. 3; et de Potentia Dei, q. 2, art. 1 ; et, 2. Contra Gentiles, cap. 9; et multis aliis locis.

Quod autem dicat relationem , patet. Et primo, de actione Dei ad extra, probat sanctus Thomas, 1 p., q. 45, art. 3, ad l : a Creatio active significata, significat actionem divinam, quae est ejus essentia cum relatione ad creaturam ; sed relatio Dei ad creaturam, non est realis, sed secundum rationem tantum. "

Haec"ille.

Hoc etiam dicit, 2. Sentent., dist. 1, q. 1, art. 2; item, de Potentia Dei, q. 3, art. 3.

Sed de actione ad intra, probat ipse, 1 p., q. 41, art. 1, ad 2 , ubi sic ait : " Primo, inquit, conjicere (a) potuimus originem alicujus ab alio ex motu; quod enim aliqua res a suadispositione removeretur(g) per motum, manifestum fuit ab aliqua causa procedere. Et ideo actio, secundum primani nominis institutionem, importat originem motus; sicut enim motus, prout est in mobili ab aliquo, dicitur passio, ita origo ipsius motus secundum quod incipit ab aliquo et terminatur in illud quod movetur, vocatur actio. Remoto igitur motu, actio nihil aliud importat quam ordinem originis secundum quod a causa aliqua vel principio procedit in id quod est a principio. Quae quidem habitudines, sunt ipsae relationes vel notiones. "

Haec ille.

Item, q. 45, art. 2, ad 2 , dicit: " Actio et passio conveniunt in una substantia motus, et differunt solum secundum habitudines diversas, ut dicitur 3. Physicorum (t. c. 18). Oportet igitur quod, subtracto motu, non remaneant nisi diversae habitudines in creante et in creato. "

Haec ille. Ex quibus patet quod actio in divinis non dicit nisi divinam essentiam, et habitudinem ad productum, secundum rem, vel secundum rationem. Secunda conclusio est quod generare et generari, potius liabent modum relationum, quam actionum et passionum. Patet conclusio : quia generari in divinis non dicit passionem ; nec generare dicit actionem pertinentem ad praedicamentum actionis. Unde sancius Thomas, 1 p., q. 41, art. 1, ad 3 , sic ait : " Actio, secundum quod importat originem motus, infert ex se passionem; sic autem non ponitur actio in divinis; unde non ponuntur ibi passiones, nisi solum grammatice loquendo, quantum ad modum significandi; sicut attribuimus Patri generare, et Filio generari. "

Haec ille.

Idem ponit, 1. Sentent., dist. 8, q. 4, art. 3. Tertia conclusio est quod actus notionales, cujusmodi sunt generare et spirare, sunt idem realiter cum relationibus personarum ; sed differunt secundum modum signilicandi. Probatur ista conclusio ex prima conclusione. Cum enim, remoto motu, actio non sit nisi relatio, et habitudo principii ad illud quod est de principio, sequitur quod, cum in divinis nullus sit motus aut mutatio, quod generare, quod significatur per modum actionis, secundum rem sit relatio principii originantis ad originatum, et generari sit habitudo geniti ad generantem.

Sed quod differant quantum ad modum significandi, patet, secundum sanctum Thomam, 1 p., q. 41, art. 1, ad 2 . " Quia, inquit, de rebus divinis et intelligibilibus loqui non possumus nisi secundum modum rerum sensibilium, a quibus cognitionem accipimus, et in quibus actiones et passiones, in quantum motum implicant, aliud sunt a relationibus quae ex actionibus et passionibus consequuntur; oportuit seorsum significari habitudines personarum per modum actus, et seorsum per modum relationum. Et sic patet quod sunt idem secundum rem, sed differunt solum secundum modum significandi. "

Haec ille.

Item, 1. Sentent., dist. 27, q. 1, art. 1, ad 5 : " Sicut, inquit, in essentialibus sic est quod idem secundum rem est operatio et Deus et divinitas, sed tantum distinguuntur secundum rationem fundatam in re; ita est in personalibus, quod idem est secundum rem operatio personalis et persona et proprietas constituens personam, sed tantum differunt secundum rationem et modum significandi. Unde dico quod eadem relatio significatur per haec tria : Pater, paternitas, et generatio ; sed Pater significat illam per modum hypostasis vel personae, paternitas per modum proprietatis, generatio per modum operationis. "

Haec ille. Quarta conclusio est quod paternitas praecedit secundum intellectum ipsum generare, sed generari praecedit libationem. Ista conclusio fuit probata in praecedenti quaestione isto medio, scilicet : quod illud quod intelligitur ut progrediens ab aliquo, sequitur, secundum modum intelligendi, constitutivum illius a quo progreditur; sic autem est quod generare concipitur ut progrediens a Patre, quasi per modum actus ejus; ergo formale constitutivum personae Patris, quod est paternitas, secundum modum intelligendi praecedit simpliciter generare. E converso vero, illud quod intelligitur tanquam via ad esse alicujus et suum formale, videtur illud praecedere secundum intellectum ; generari autem intelligitur quasi via ad personam Filii; ergo generari, secundum intellectum, precedit Filium et filiationem. Ex quibus sequitur quod primo et principalius paternitas constituit personam Patris quam generare, secundum nostrum modum intelligendi; immo generare non constituit, sed potius constitutum ostendit. Item, apparet quod in divinis Pater generat quia Pater, et non ideo est Pater quia generat. E converso est quod accidit in creatis : Socrates enim non est generans quia Pater, sed quia generat ideo pater est; et ita generare in eo praecedit paternitatem. Ista omnia ponit sanctus Thomas, 1 p., q. 40, art. 4.