ARTICULUS II.

PENES QUID ET QUOMODO DISTINGUUNTUR GENERATIO ET SPIRATIO ACTIVE SUMPTAE A. - CONCLUSIONES Quantum ad secundum articulum sit ista Prima conclusio : quod generare et spirare non sunt duae res realiter distinctae in Patre. Probatur ista conclusio, secundum sanctum Doctorem^, p., q. 32, art. 3 : tum quia, si differrent realiter, sequitur quod persona Patris esset composita ex pluribus rebus; tum quia, cum sola oppositio relativa faciat distinctionem realem in divinis, plures proprietates unius personae, cum non opponerentur ad invicem relative, non differrent realiter. Istae sunt rationes ejus. Et si dicatur quod per secundam rationem probabitur quod generari et spirari non differunt realiter, quia non opponuntur relative, plus quam generare et spirare; dicitur quod instantia non valet. Nam inter processiones est ordo originis, non autem inter productiones active sumptas : quia nec generatio per se praecedit secundum ordinem originis spirationem activam, quia tunc Pater seipsum generaret; nec econtra spiratio activa potest praecedere per se generationem activam, quia tunc prius esset actus voluntatis quam intellectus, quod est inintelligibile. Secus est de processionibus; nam nativitas seu generatio passive sumpta praecedit secundum ordinem originis spirationem passive dictam. Secunda conclusio est quod spirare et generare differunt ratione. Probatur ista conclusio: tum quia generatio et spiratio sunt diversos relationes; tum quia una est communis, alia propria; tum quia alia est ratio unius, et alia est ratio alterius. Istam conclusionem ponit sanctus Doctor, 1. p., ubi supra (q. 32, art. 3); et i. Sentent., dist. 27, q. 1, art. 1, ubi sic ait ; " In illo, inquit proprie aliqua multiplicantur et non sunt unum, cujus differentiis propriis distinguuntur, ut dicit Philosophus, 5. Metaphysica: (t. c. 20), et 4. Physicorum (t. c. 134). Verbi gratia : isocheles, id est, triangulus duorum aequalium laterum, et isopleuros, id est, triangulus aequilaterus, distinguuntur differentiis trianguli, et ideo non dicimus quod sint unus triangulus sed plures; non autem distinguuntur propriis differentiis figurae, immo sub una figura differentia incidunt, quae est habere tria latera, et ideo dicuntur una figura quae est triangulus. Et ideo non potest dici quod sint plures res nisi de illis quae per differentiam rei distinguuntur. Differentia autem rei in divinis non est nisi per oppositionem relationis; et ideo non potest dici quod sint plures res nisi secundum quod exigit illa oppositio. Unde paternitas et filiatio sunt duae res; et similiter Pater et Filius. Sed paternitas et communis spiratio non sunt duae res, quia non opponuntur relative, sed tantum duae relationes, quia distinguuntur differentiis relationis in quantum est relatio; cum enim relatio dicatur secundum respectum ad alterum, differentia relationis erit secundum quod est ad (i) diversa; et ideo, quia paternitate Pater refertur ad Filium, et communi spiratione ad Spiritum Sanctum, communis spiratio et paternitas sunt duae relationes; et similiter sunt duae notiones, in quantum alia et alia ratio est innotescendi Patrem in una et in alia. "

Haec ille. Tertia conclusio est quod licet ijenerallo et spiratio active sumpta; non distinguantur realiter. non tamen una praedicatur de alia. Istam conclusionem ponit sanctus Doctor, 1. Senteni., dist. 27, ubi supra (q. 1, art. 1), ubi sic ait, ad tertium argumentum : a Sicut, inquit, attributa essentialia non sunt plures res, ita nec proprietates uni personae convenientes, sed sunt una res quae est illa persona. Sed tamen quia relatio manet in divinis etiam secundum communem rationem generis, manet etiam distinctio relationis in quantum est (6) relatio; et ideo potest dici quod sunt plures relationes, et una relatio (y) de alia praedicatur. Non sic autem est in essentialibus, quae non manent ibi secundum rationem communem generis. Unde non distinguuntur secundum rationem alicujus communis, cujus ratio in Deo sit, si tamen accipiatur commune reale significatum nomine primae impositionis. Si autem accipitur commune rationis significatum nomine secundae impositionis, sic commune est omnibus quod sint attributa. Et ideo, quia dividunt unum commune rationis, secundum hoc non praedicantur secundum se invicem ; non enim dicimus (6) in quantum est. - et IV. quod hoc attributum sit illud attributum, sed quod est aliud attributum. Sed quia (a) non dividunt unum commune reale, ideo, ratione divinae simplicitatis, secundum quodcumque nomen prima? impositionis de se invicem praedicantur, ut dicatur : haec res est illa; vel etiam propriis nominibus, ut : sapientia est bonitas. "

Haec ille.

Ex quo patet quod intendit talem rationem : Quaecumque sub propriis nominibus dividunt aliquod commune reale, in illo possunt dici plura, nec unum sub proprio nomine de alio praedicatur. Sed generatio, et spiratio, vel hujusmodi sub propriis nominibus dividunt in divinis hoc commune reale quod est relatio. Ergo illa sunt plures relationes, nec una praedicatur de alia sub proprio nomine. Eamdem conclusionem ponit, 1. p., q. 32, art. 3, ad 3 , ubi ait : " Plures proprietates unius personae, cum non opponantur ad invicem relative, non differunt realiter; nec tamen de invicem praedicantur, quia significantur ut diversae rationes personarum ; sicut etiam non dicimus quod attributum potentiae est attributum scientiae, licet dicamus quod potentia est sapientia. "

Haec ille.

Et accipit rationem non pro conceptu facto per intellectum, sed pro quidditate fundante illum conceptum, id est, pro ipsa re secundum quod habet in se unde potest fundare rationem factam ab intellectu. Et intendit talem rationem : Una quidditas, sic abstracte significata, non praedicatur de alia, nisi illa alia de per se intellectu ejus foret, vel per se consequatur illam. Sed generatio et spiratio significantur per modum quidditatis abstractae. Ergo, cum una earum non sit de per se intellectu alterius, nec per se consequatur ad aliam, una non praedicatur de alia.

Qui autem termini praedicentur de illis proprietatibus sic abstractis, non est ad propositum discutere. B. - OBJECTIONES i5 1.

Contra primam conclusionem Argumenta Durandi et aliorum.

Sed contra primam conclusionem arguunt Diirandus(dist. 13, q. 2) et multi alii (juxta expositionem Aureoli, dist. 13, q. 1 , art. 3) probantes quod spiratio activa in Patre distinguatur realiter ab activa generatione, et in Filio a generatione passiva. Primo sic. Relationes penes terminos distinguuntur. Unde illa quibus aliquid realiter comparatur ad diversa videntur realiter differre. Sed Pater, per generare comparatur ad Filium , et per spirare ad Spiritum Sanctum, qui sunt realiter distincti. Ergo spirare et generare realiter distinguuntur. Secundo sic. Impossibile est duas passiones distinctas realiter profluere ab eadem actione et una secundum rem; actiones enim videntur multiplicari secundum numerum passionum. Sed spirari et generari sunt passivae productiones realiter distinctae, cum constituant Spiritum Sanctum et Filium. Ergo generare et spirare realiter distinguentur. Tertio. Sicut se habet generare ad generari, sic spirare ad spirari; ergo, permutatim, sicut se habet spirare ad generare, sic spirari ad generari, et econtra. Sed constat quod spirari et generari realiter distinguuntur. Ergo generare et spirare realiter distinguentur. Quarto. Quaecumque uni et eidem sunt eadem, inter se sunt eadem. Sed generare et generari nullo modo sunt inter se realiter idem. Ergo nec generare erit idem in Patre cum spirare, nec in Filio generari erit idem cum spirare. Quinto. Multiplicato uno correlativorum, multiplicatur et reliquum ; et maxime si fiat multiplicatio secundum speciem, non solum secundum numerum. Sed generari et spirari distinguuntur realiter; et non solum secundum numerum; immo quasi secundum speciem, cum alterius sint rationis. Ergo generare et spirare, quae sunt eorum correlativa, realiter distinguentur. Sexto. Si generatio et spiratio non distinguerentur realiter, non essent quatuor reales relationes in divinis ; communis enim spiratio non poneret in numerum cum paternitate et filiatione. Sed hoc est contra dicta Sanctorum. Igitur. Septimo. Relatio producentis et producti impossibile est quod sint idem; et similiter productio activa et passiva non possunt esse eadem. Sed generari est passiva productio, spirare vero activa. Ergo non sunt idem realiter. Octavo. Illae actiones quae habent distinctos modos realiter et (a) extra intellectum, realiter distinguuntur. Sed ita est de generare et spirare. Pater namque generat naturaliter et spirat libere, et secundum omnes alio modo spirat quam generet. Ergo spiratio et generatio realiter distinguuntur. I 2.

Contra secundam conclusionem Argumenta Aureoli. - Contra secundam conclusionem arguit Aureolus, ubi supra (dist. 13, q. 1, art. 4) volendo probare quod generare et spirare nullo modo distinguantur, nec re, nec ratione. Arguit autem, Primo sic. Impossibile, inquit, est quod contradictoria de praedicato reali verificentur de his quae dicunt eamdem rem sub alio et alio conceptu; praedicatum enim reale respicit rem, jion quatenus concepta est, sed quatenus res est ; propter quod si affirmetur et negetur sub diversis conceptibus de eadem re, simpliciter affirmatur et negatur de eodem ; accidit enim sibi conceptuum pluralitas. Sed de generare et spirare possunt enuntiari contradictoria de praedicato reali. Nam generare non communicatur Filio; spirare vero, secundum rem sibi communicatur. Et iterum Pater generat Filium, et non spirat ipsum. Et sic de multis aliis, ut : quod generare realiter opponitur generari cui secundum rem spirare non opponitur; et quod generare non est vere realiter nisi in uno supposito, spirare vero secundum rem est in duobus. Ergo impossibile est quod sint de his quae distinguuntur per repetitionem sub alio et alio conceptu, quorum distinctionem perficit operatio intellectus. Secundo arguit sic. Quaecumque concurrunt intrinsece ad unam et simplicissimam personalitatem, necesse est quod fundent penitus eamdem ihdi-stinctionem ; alioquin si habent distinctiones et proprias unitates, personalitas illa in qua erunt plura distincta et plures unitates nullo modo simplicissima est. Sed personalitas Patris simplicissima est re et ratione. Intra istam autem personalitatem clauditur essentia, et spiratio, ac generatio activa, alioquin personalitas Patris subjiceretur spirationi et spiratio esset accidens ejus. Ergo tam essentia, quam generatio, quam spiratio, sunt penitus indistincta in Patre carente prorsus omni distinctione reali vel rationis.

Haec ille. C. - SOLUTIONES. Ii.

Ad argumenta contra primam CONCLUSIONEM Ad argumenta Durandi et aliorum.

Ad primum contra primam conclusionem, dicitur quod solum concludit quod generatio activa et spiratio activa sunt duae relationes, non autem quod sint duae res, ut patet in secunda conclusione hujus articuli. Dicitur ergo, ad majorem, quod relationes penes terminos distinguuntur in esse relationis, non autem in esse rei, nec in divinis, nisi sint oppositas relative, vel una originetur ab alia. Ad secundum dicitur quod cum in divinis actio sit relatio significata per modum actionis, sicut dicimus quod generare et spirare sunt duae relationes sed unica res, ita potest dici quod sint duae actiones notionales, et non sunt nisi unica res; nec oportet esse tantam differentiam inter actiones sicut inter passiones, si tamen passio in divinis locum habet, quia ibi una passio procedit ab alia, non tamen una actio ab alia. Ad tertium negatur major, in divinis. Nam generare et generari, non solum identificantur in divina essentia, immo in illa re relativa quae dicitur communis spiratio. Non sic spirari et generari. Verumtamen argumentum a transmutata proportione non .. - QUAESTIO I. semper tenet, nisi in quantitatibus. Praesertim non tenet in proposito. Unde arguam sic : sicut se habet generans ad genitum, sic spirans ad spiratum ; ergo, a transmutata proportione, sicut se habet spiratus ad genitum, ita spirans ad generantem ; sed spiratus et genitus realiter distinguuntur; ergo et generans et spirans; quod est falsum, cum idem Pater sit generans et spirans. Ad quartum dicitur quod si argumentum valeat, probaret quod sicut in divinis non est eadem persona generans et genita, ita nec generans et spirans, quod est erroneum ; similiter, nec genita et spirans; et sic in divinis essent quatuor persona?. Dico tamen quod regula non tenet nisi in illis quae sunt idem in tertio realiter adaequate,ut alias dictum est (dist.2,q.3). Ad quintum dicitur sicut ad primum. Unde, sicut generari et spirari sunt duae relationes quasi specifice distinctas, ita generare et spirare. Non tamen oportet duas ultimas realiter distingui sicut duas primas, propter causam praedictam in secunda conclusione. Ad sextum negatur consequentia. Dico enim quod in divinis sunt quatuor relationes reales, non tamen quatuor res; quia, licet spiratio activa non ponat in numerum rerum cum generare et generari, ponit tamen in numerum relationum. Ad septimum dico quod relatio producentis et producti sunt diversae relationes, et sunt distinctae res relative oppositae; cum quo stat quod sint una res absoluta, scilicet divina essentia, et sint idem in una re relativa quae nulli earum opponitur, puta in communi spiratione. Ad octavum dico quod aeque naturaliter Pater spirat sicut generat, ut alias prolixius dicebatur(dist. 6); nec istae duae productiones habent diversos modos extra intellectum. g 2.

Ad argumenta contra secundam CONCLUSIONEM Ad argumenta Aureoli.

Ad primum contra secundam conclusionem, respondetur negando majorem. Praedicatum enim reale, licet dicatur de re, tamen intellectus noster qui affirmat praedicatum illud de re, nunquam attribuit praedicatum rei nisi sub aliqua ratione rei; ita quod concipiendo rem sub tali ratione, affirmat aliquid reale de illa re, et concipiendo eamdem rem sub alia ratione, negat illud praedicatum reale quod prius affirmabat (a). Sicut de statua affirmat quod est res naturalis, ut concipit statuam sub hoc conceptu, ferrum; et de eadem statua negat idem praedicatum, ut concipit eam sub hoc conceptu, artificiatum. Ita de eadem re relativa in divinis, concepta ut subsistens est, affirmat quod generet; sed de eadem concepta per modum operationis vel productionis, negat quod generet, licet generare sit praedicatum reale. Et consimiliter, in proposito, de eadem re concepta ut est illud quo Pater opponitur Filio, negat quod illa communicetur Filio a Patre; sed de eadem concepta ut est illud quo opponitur Pater Spiritui Sancto, affirmat quod illa res communicatur Filio a Patre. Et sic de caeteris contradictionibus quas ille enumerat arguendo. Et causa hujus est, quia intellectus noster non unica conceptione concipit quidquid convenit rei; et ideo oportet quod diversas conceptiones formet, et componat et dividat enuntiabilia. Sienim unica conceptione divinam rem vel aliam quamcumque perfecte conciperet, non affirmaret, nec negaret, nec eidem rei contradictoria attribueret, 1. p., q. 14, art. 14; et q. 85, art. 5. Et quando probatur oppositum, quia praedicatum reale respicit rem non quatenus concepta est, etc; dico quod, licet praedicatum reale non conveniat rei ex hoc quod concepta est, tamen intellectus noster qui praedicat unam rem de alia, non nisi mediantibus conceptibus vel vocibus aut scriptis praedicat; et ideo rei taliter conceptae aliqua attribuit, quae ab ea aliter concepta removet et negat. In re vero extra animam nulla est praedicatio formaliter et in actu, sed praedicationi quam facit intellectus correspondet aliquid in re, scilicet compositio materiae et formae, vel accidentis ad subjectum , licet composita in intellectu aliter se habeant quam composita in re. Et hoc bene declarat sanctus Doctor, 1. p., q. 85, art. 5, ad 3" . Ad secundum negatur major. Quia (a) sufficit quod non sint distincta realiter; quia res nullam faciunt compositionem secundum suam rationem, sed secundum esse suum. Negatur etiam minor. Non enim spiratio concurrit ad constitutionem divinae personae, ut alias dictum est; nec tamen est accidens, sed relatio subsistens, et divina persona. Ad argumenta facta in pede quaestionis, modo respondeo. Et primo, ad primum, negatur antecedens. Et ad probationem, dico quod,secundum sanctum Thomam, de Potentia Dei, q. 10, art. 2, ad 12" : a Licet in divinis non proprie dicatur genus et species, vel universale vel particulare, tamen in divinis, ut secundum quamdam similitudinem creaturarum loquimur, Pater, et Filius, et Spiritus Sanctus distinguuntur sicut plura individua ejusdem speciei, ut etiam Damascenus dicit (de Fide Orthodoxa, lib. 3, c. 4). Sed attendendum est quod in aliquo individuo in genere substantiae possumus speciem dupliciter considerare : uno modo, ipsius hypostasis speciem ; alio modo, speciem proprietatis individualis. Dato enim quod Socrates sit albus et Plato sit niger, et posito quod albedo et nigredo sint proprietates individuales Socratem et Platonem, verum erit dicere quod SocratesetPlatosuntunumspecie,subquaspeciehypo- TENTURUM stases continentur; conveniunt enim in Immanitate, sed distinguuntur secundum rationem proprietatis; albedo enim et nigredo specie diderunt. Et similiter est in Patre et Filio. Considerantur enim ut unum specie, cujus istae hypostases sunt supposita, in quantum conveniunt in una natura divinitatis; sed secundum speciem proprietatis personalis inveniuntur differre : paternitas enim et fdiatio sunt relationes secundum speciem divorsas. Sciendum est etiam quod generatio in rebus creatis per se ordinatur ad speciem : natura enim intendit generare hominem ; unde et natura speciei per generationem multiplicatur in rebus creatis. Processio autem in divinis est ad multiplicationem hypostasum, in quibus natura divina una numero invenitur. Unde processiones in divinis sunt differentes quidem secundum speciem propter differentiam proprietatum personalium, licet in procedentibus sit una natura communis. "

Haec ille.

Unde sanctus Doctor, dr Potentia Dei, q. 9, art. 5, ad 18" , dicit : " Licet Pater et Filius non distinguantur ab invicem nisi paternitate et filiatione, non tamen oportet quod Pater et Filius quasi specifice differant in divinis, quia paternitas ei filiatio sunt relationes secundum speciem diversa;. Non enim istic relationes se habent ad divinas personas, ut speciem dantes, sed magis ut supposita distinguentes et constituentes. Illud autem quod se habet ad divinas personas ut speciem dans, est natura divina in qua Filius est similis Patri; nam generans generat sibi simile, secundum speciem, non secundum individuales proprietates. Sicut Socrates et Plato, licet non distinguerentur ad invicem individualiter, nisi albedine et nigredine quae sunt diversa: qualitates secundum speciem, nun tamen specie differrent; quia illud quod est species albo et nigro, non est species Socrati et Platoni. Ita nec sequitur quod Pater et Filius specie differant (a) propter differentiam paternitatis et filiationis secundum speciem; licet in divinis non proprie possit dici aliquid differre secundum speciem, cum ibi non sit genus nec species, j

Et sic patet ad primum. Ad secundum respondet sancius Doctor, 1. Senteni., dist. 13, q. 1, art. 2, ad 3" , quod " processiones distinguuntur in divinis penes principia et penes terminos. Ut enim superius dictum est, quamvis natura divina sit principium generationis in Patre, non tamen absolute sub ratione natura;, sed sub ratione paternitatis. Et similiter (6), a natura divina, in quantum est natura, quae accipitur in Filio per (venerationem, non habet Filius quod sit Filius sed Deus; sed ex eo quod natura in Filio secundum rem esl ipsa filiatio. Et ila patet quod ipsae relationes se habent aliquo modo ut principium (f) et ut termite differant. - differrent Pr. (6) Et similiter. - aliter Pr. (y) est. - Ad. Pr. nus ad ipsas processiones. "

Haec ille. - Et ad 4 " ibidem, ait : " Sicut, inquit, proprietates personales, secundum quod comparantur ad essentiam, sunt idem re, quia sunt divina essentia, et differunt tantum ratione; secundum autem quod ad aliquid dicuntur, sunt secundum rem plures; ita etiam de processionibus : quia, secundum quod comparantur ad naturam ut principium vel terminum, non distinguuntur nisi ratione, secundum quod dicuntur (o) in Deo voluntas et natura ratione differre; sed quia comparantur etiam ad relativas proprietates sicut ad principium et terminum, ideo ex hoc etiam habent realem differentiam. "

Haec ille. Et haec de ista quaestione dicta sufficiant.