ARTICULUS UNICUS

A. - CONCLUSIONES In hac quaestione erit unicus articulus, pro quo sit Prima conclusio : quod Donum dicit quid personale. Probatur conclusio, secundum sanctum Thomam, 1 p., q. 38, art. 1, ubi sic ait : " In nomine doni importatur aptitudo ad hoc quod donetur. Quod autem donatur, habet habitudinem ad id a quo (a) datur, et ad id cui datur. Non enim daretur ab aliquo, nisi esset ejus; et ad hoc alicui datur, ut sit ejus. Persona autem divina dicitur esse alicujus, vel secundum originem, sicut Filius est Patris, vel in quantum ab aliquo habetur. Habere autem dicimur id quo libere possumus uti vel frui ut volumus. Et per hunc modum divina persona non potest haberi nisi a creatura rationali Deo conjuncta. Aliae enim creaturae moveri quidem possunt a divina persona, non tamen sic quod in potestate earum sit frui divina persona, et uti effectu ejus. Ad quod quandoque pertingit rationalis creatura, puta cum sic fit (a) particeps divini Verbi et procedentis Amoris, ut possit libere Deum vere cognoscere et recte (6) amare. Unde sola creatura rationalis potest habere divinam personam. Sed ad hoc quod sic eam habeat, non potest propria virtute pervenire; unde oportet quod hoc ei desuper detur; hoc enim nobis dari dicitur, quod aliunde habemus. "

Haec ille.

Et ibidem, in responsione ad l" , et 2 , et 3"", dat intelligere quod donum potest dicere quid essentiale. Unde potest esse secunda conclusio talis. Secunda conclusio est quod donum potest esse nomen essentiale. Probatur ista conclusio : Illud quod convenit essentiae divina?, dicit quid essentiale; et nomen illud significans, est nomen essentiale. Sed donum esthujusmodi. Ergo. Assumptum patet: quia, secundum Hilarium, 9. de Trinitate (n 54), essentia divina est donum quod Pater dat Filio. Unde, sicut dicit ibi sanctus Doctor, cum donum dicitur essentialiter, et ita (y) essentia dicitur donum Patris, tunc dicitur donum esse alicujus per identitatis modum, scilicet Patris, qui dat essentiam Filio; sed cum dicitur personaliter, tunc illud quod dicitur isto modo donum, est ipsius dantis secundum originem, sicut Spiritus Sanctus est Patris et Filii. Tertia conclusio est quod donum, prout dicitur personaliter, est proprium Spiritus Sancti. Istam conclusionem probat sanctus Doctor, 1 p., q. 38, art. 2 : " Donum proprie est datio irredibilis, secundum Philosophum (4. Topicorum, cap. 4), scilicet quia non datur intentione retributionis; et sic importat gratuitam donationem. Ratio autem gratuita? donationis est amor; ideo enim damus gratis alicui, quia volumus ei bonum. Primum ergo quod damus ei, est amor quo volumus ei bonum (o). Unde manifestum est quod amor habet rationem primi doni, per quod omnia dona gratuita donantur. Unde, cum Spiritus Sanctus procedat ut Amor, sicut jam dictum est, procedit in ratione primi doni. Unde dicit Augustinus, in 15. de Trinitate (cap. 19), quod per donum quod est Spiritus Sanctus, multa propria dona dividuntur membris Christi, s

Haec ille.

Item, ibidem, ad 2" , dicit quod " in nomine doni importatur quod sit dantis per originem ; et sic importatur proprietas Spiritus Sancti, quae est processio ".

Item, ibidem, ad 1"", dicit quod i Spiritus Sanctus qui a Patre procedit ut Amor, proprie dicitur Donum; unde, licet Filius detur, tamen hoc ipsum quod Filius datur, ex Patris amore est, secundum illucIJoann. 3(v.l6): Sic Deus dilexit mundum, ut Filium suum unigenitum daret ". Et easdem conclusiones ponit, 1. Sentent., dist. 18, q. 1, art. 1 et 2. Unde, art. 1, dicit : " Dari vel donari dicitur dupliciter : uno modo, illud quod habetur per modum dominii, ut possessio; alio modo, illud quod habetur quasi intrinsecum sibi, sicut aliquis habet seipsum, vel materiam suam, vel qualitatem. Quamvis autem in divinis personis non sit dominium unius (x) respectu alterius, tamen est ibi auctoritas principii. Dicendum igitur quod datio potest importare auctoritatem respectu dati; et sic donum vel datum est notionale. Potest etiam non importare auctoritatem, sed tantum hoc quod illud quod datur, libere habeatur (6); et hoc modo ipsa essentia dicitur dari vel donari; et secundum hoc, donum vel datum non est personale, sed essentiale, semper tamen importat distinctionem personae dantis ad eum cui datur, quamvis non ad illud quod datur. "

Haec ille.

Item, art. 2, dicit quod a donum et datum tripliciter differunt, scilicet : quantum ad consignationem ; datum enim consignat tempus, cum sit participium, donum autem non, cum sit nomen; et inde est quod donum magis competit divinis quae sine tempore sunt, quam datum ; unde donum potest esse aeternum, sed non datum. Secundo, quantum ad significationem ; quia donare addit super dare; donum enim, ut dicit Philosophus (4. Topicorum, cap. 4), est datio irredibilis, non quae compensari non valeat, sed quae recompensationem non quaerit; unde donum importat liberalitatem in dante. Tertio, quantum ad modum significandi : quia donum importat aptitudinem ad dandum; datum importat dationem in actu. Aptitudo autem ad dandum potest intelligi dupliciter : vel ex parte ipsius dati, quasi passiva; vel ex parte dantis, quasi activa; et talis aptitudo est secundum rationem qua aliquid liberaliter datur. Ratio autem omnis liberalis collationis est amor; quod enim propter cupiditatem datur, vel propter timorem, non liberali ratione datur, sed talis magis dicitur quaestus vel redemptio. Quia igitur II. - 10 ii" Spiritus Sanctus est amor, ex ratione suae processionis habet in se et quod detur, et quod sit ratio dandi; unde donum est per se et primo amor; alia enim quae dantur non sunt dona, nisi secundum quod participant aliquid amoris, ut ex amore data. Si igitur colligantur tres dictae rationes doni, adjuncta auctoritate dantis ad donum, patet quod in Trinitate donum Spiritui Sancto convenit secundum suam processionem aeternam, in quantum procedit ut Amor, qui est ratio collationis liberalis; unde sicut amor est proprium sibi, ita et donum ".

Haec ille. B. - OBIECTIONES Contra tertiam conclusionem I. Argumenta Aureoli.

Sed eontra tertiam conclusionem arguit Aureolus (1. Sentent., dist. 18, q. 1, art. 1). Haec, inquit, positio stare non potest. Primo. Tum quia supra probatum est quod Spiritus Sanctus non procedit formaliter ut Amor; alioquin ex vi processionis, et in quantum Spiritus, esset Amor, et cum amor sit beatificus (a) in divinis, esset beatus eo quo Spiritus, et per consequens bonus, et Deus, et multa alia impossibilia, quae supra, dist. 10, sunt inducta. Secundo. Tum quia paulo ante, in quaestione de amore, isti positores dixerunt quod Spiritus Sanctus proprie non procedit ut Amor, sed ut impressio, seu attentio rei amatae, proveniens in amantem eo quod amat; hic autem dicunt quod procedit ut Amor; unde non videntur verba concorditer esse prolata, nec convenienter dicta. Tertio. Tum quia amor essentialis, est illud quo omnia dona donantur, et non amor notionalis, si amor importatur per Spiritum Sanctum ; alioquin Spiritus Sanctus haberet specialem causalitatem super creaturas in ratione efficientis, quod esse non potest.

Haec ille. II. Alia argumenta.

Contra eamdem conclusionem arguitur sic. Primo. Nullum ens rationis constituit personam Spiritus Sancti. Sed donum importat relationem rationis ad eos quibus datur. Igitur non potest constituere personam Spiritus Sancti. Secundo. Nullum includens creaturam, est proprietas constituens divinam personam. Sed donum includit creaturas quibus datur, saltem per modum termini. Igitur non est proprietas constitutiva Spiritus Sancti. Tertio. Spiritus Sanctus non refertur ad se sua proprietate personali. Sed in eo quod datus, refertur (a) beatificus.

unicus Pe.

ad se, cum detur a seipso, ut Magister declarat. Igitur, etc. Quarto. Nulla persona habet in se proprietatem oppositam suo constitutivo; Pater enim non habet in se filiationem, nec Filius paternitatem. Sed Spiritus Sanctus habet dare active, ut Magister determinat. Ergo dari passivum non est ejus proprietas. Quinto. Omnis proprietas constitutiva ponit distinctionem ; quia quod constituit, ab alio distinguit. Sed donum non ponit distinctionem; dicit enim Augustinus, 15. de Trinitate, c. 19, quod Spiritus Sanctus ita datur sicut Donum Dei, ut etiam seipsum det sicut Deus. Igitur donum non est ejus proprietas constitutiva. Sexto. Unius personae est tantum unica proprietas constitutiva. Sed persona Spiritus Sancti, quae est una, constituitur proprietate processionis, quod est alia a dono; quia dicit Augustinus, 15. de Trinitate, c. 19, quod Spiritus Sanctus in tantum Donum Dei est, in quantum datur eis quibus datur; apud se tamen Deus est, etsi nemini detur. Igitur. Septimo. Nullum temporale, est constitutivum per-sonae Spiritus Sancti. Sed donum est hujusmodi. Igitur. Octavo. Si donum esset proprietas constitutiva Spiritus Sancti, ejus emanatio posset appellari datio, sicut emanatio geniti dicitur generatio. Sed Augustinus dicit, 5. de Trinitate, c. 15, quod Spiritus Sanctus non eo quod datur habet quod sit Spiritus Sanctus, vel quod substantia sit, sed eo quod procedit ; per hoc innuens quod emanatio Spiritus Sancti non est datio, sed processio. Igitur. Nono. Illud quod competit Filio, non est constitutivum Spiritus Sancti. Sed donum competit Filio; dicitur enim Isa. 9. (v. 6), quia Filius datus est nobis, et Joann. 3 (v. 16) : Sic Deus dilexit mundum, ut Filium unigenitum daret. Igitur, etc. C. - SOLUTIONES Ad argumenta contra tertiam conclusionem I. Ad argumenta Aureoli.

Ad primum argumentorum Aureoli, dicitur quod immo Spiritus Sanctus procedit ut Amor. Et ad suam probationem, dico quod " amor tripliciter sumitur in divinis)), secundum quod dicit sanctus Thomas, 1. Sentent,, dist. 10, q. 1, art. 1, ad 4" : " Quandoque enim sumitur essentialiter, quandoque personaliter, quandoque notionaliter. Quando sumitur essentialiter, non dicit aliquam processionem vel relationem realem, sed tantum rationis, sicut etiam cum de Deo dicimus intelligens et intellectum ; eadem enim persona potest esse amans et amata. Quando autem dicitur personaliter, tunc importatur processio et relatio realis, et significatur ipsa res procedens; sicut HI

amor est quid procedens. Quando autem dicitur notionaliter, significat ipsam rationem processionis personae; quia amor non tantum est procedens, sed etiam dicit rationem (a) sub qua alia procedunt. Secundum ergo quod est essentiale, est commune tribus, sed appropriatur Spiritui Sancto; ut cum dicitur : Deus charitas est. Secundum autem quod est personale, est proprium Spiritus Sancti; et sic dicitur quod Spiritus Sanctus procedit ut Amor. Secundum autem quod est notionale, est quaedam relatio vel notio communis conveniens Patri et Filio, quae etiam dicitur communis spiratio; et hoc modo significatur amor in hoc verbo, diligunt, cum dicitur : Pater et Filius diligunt se Spiritu Sancto ".

Haec ille.

Ex qua distinctione patet ad primum. Dico enim quod amor primo dictus in divinis, est beatificus; sed non secundo vel tertio modis. Ad secundum, patet per idem. Licet enim sanctus Doctor dixerit quod Spiritus Sanctus procedit ut impressio, etc, ex hoc tamen non sequitur quin sit Amor. Illa enim impressio dicitur amor secundo vel tertio modis, praesertim quia per actum amoris producitur; sicut Filius dicitur notitia, quia per actum intellectus producitur. Unde nulla est in ejus dictis contradictio, sed difficultas ad capiendum. Ad tertium dico quod immo amor personalis, vel notionalis, est illud quo omnia duna donantur creaturis; et est ratio creationis omnium, sicut saepe dictum est. Non tamen sequitur quod habeat specialem causalitatem effectivam super creaturas; in divinis enim non est nisi una causalitas effectiva respectu creaturarum. Sed tamen, cum Deus causet et principiet et producat creaturas per intellectum et voluntatem, de ratione primae caiisae et primi principii est quod praeconcipiat formam creatorum, et quod velit et amet praeconcepta; et consequenter causalitas ejus includit in sui ratione verbum et amorem, qua? sunt non diversae causalitates, sed diversae rationes (?) ejusdem causae; processiones enim divinarum personarum sunt lationes processionis creaturarum, ut dictum fuit in quaestione de vestigio et imagine.

Et sic patet ad argumenta illa. II. Ad alia argumenta.

Ad primum aliorum argumentorum, dicitur quod, licet nullus respectus rationis constituat Spiritum Sanctum, tamen aliquid de cujus ratione in obliquo est respectus rationis, potest constituere Spiritum Sanctum; hujusmodi autem est donum. Conceditur tamen quod ille respectus rationis non intrat constitutionem divinae personae, sed assequitur illud quo formaliter constituitur; quia illud constitutum non potest a nobis intelligi, nisi cointellecto respectu rationis. Ad secundum dico quod donum non includit creaturam in recto, sed in obliquo per modum connotati, vel termini respectus quem in sua ratione includit; sicut a simili, intellectio creaturarum est in Deo ab aeterno, et est Deus, tamen dicit habitudinem ad creaturam. Ad tertium dico quod Spiritus Sanctus non refertur ad (a) se ut datus, prout dari est quid notionale; et illo modo est proprium Spiritus Sancti. Ad quartum, patet responsio per idem; nam datio activa Spiritus Sancti non opponitur dationi passivae quae est sibi propria, sicut nullum essentiale opponitur notioni. Ad quintum, patet per idem ; nam datio passio distinguit illud quod convenit a dante, si sumatur notionaliter, non autem cum sumitur essentialiter. Ad sextum dicitur quod eadem proprietas importatur in nomine processionis, et in nomine doni, cum amor sit primum donum ; unde procedere per modum doni, et modo amoris, idem est. Ad septimum dicitur quod Spiritus Sanctus aeternaliter est donum, non autem datum, scilicet ex tempore, ut dictum est. Ad octavum negatur consequentia prima. Nec valet similitudo de genito; quia generatio non dicit quid temporale, sicut datio. Sed si datio sumatur sine tali respectu temporali, potest concedi consequentia ; non enim habemus nomina imposita ad exprimendum illa quae pertinent ad emanationem voluntatis, sicut habemus exprimere ea quae spectant ad intellectum. Ad nonum dicetur in fine quaestionis. Ad argumentum vero in pede quaestionis factum, patet per praedicta. Licet enim Filius detur, tamen Spiritus Sanctus est ratio quod Filius detur, cum sua processio sit ratio omnis creatae processionis, et omnis donationis, in quantum includit essentiale attributum, quod est amor aut voluntas. Sic enim intelligit omnia praedicta sanctus Doctor, ut patet, 1 p., q. 45, art. 6, sicut plenius explicatum exstitit in quaestione de vestigio. Et haec de quaestione.