ARTICULUS I.

QUOMODO GENERATIO SIT IN DIVINIS A. - CONCLUSIONES Quantum ad primum sit Prima conclusio : quod processio Verbi in divinis dicitur generatio, et ipsum Verbum procedens dicitur Filius. Probatur sic conclusio, secundum sanctum Tho-mam, 1 p., q. 27, art. 2 : Omnis processio viventis a vivente conjuncto, secundum rationem similitudinis in eadem natura specifica, est generatio. Sed processio Verbi in divinis est hujusmodi. Ergo est vere generatio, et illud quod procedit perillam est verus filius illius a quo procedit. Majorem probat per rationem verae generationis et propria?, quae dicitur nativitas. De ratione illius siquidem est quod vivens procedat a vivente; nam, licet omnia generabilia et corruptibilia dicantur generari, prout generatio generaliter sumitur pro mutatione de non esse in esse, illa tamen generatio non dicitur nativitas; sed solum in viventibus, quae oriuntur a principio vivente conjuncto. Secundo, de ratione ejus est quod procedat secundum rationem similitudinis; unde pilus vel capillus non habet rationem geniti vel filii, quia non procedit ab animali de quo nascitur, secundum rationem similitudinis in natura. Tertio, quod proli. - 1 2 cedat non secundum quamcumque similitudinem in natura, sed secundum similitudinem in natura secundum speciem; et ideo, licet vermis qui nascitur ex animali vivente, procedat secundum rationem similitudinis in natura generis, non tamen dicitur filius; sed homo, qui procedit ab homine ejusdem speciei. Sic ergo patet major. Sed minor probatur. Quia Verbum in divinis procedit per actionem intelligibilem, quae est vitae operatio; et a principio conjuncto, quia est operatio manens in operante; et secundum rationem similitudinis, quia conceptio intellectus est similitudo rei intellecta;; et in eadem natura, quia in Deo idem est intelligere et esse. Et sic patet minor.

Et si dicatur quod de ratione generationis est quod sit mutatio; dicit quod verum est quando vita ejus quod generatur exit de potentia in actum vitae; sed si non, non. Eamdem conclusionem ponit, 1. Sententiarum , dist. 13, q. 1, art. 3; et Contra Gentiles, lib. 4, cap. 11. Secunda conclusio hujus articuli est quod generatio passive dicta, sive nativitas Filii, non est passio, sed relatio. Istam conclusionem ponit sanctus Doctor, 1 p., q. 41, art. 1, ad 2" : " Actio, inquit, secundum primam nominis impositionem, importat originem motus. Sicut enim motus, prout est in mobili ab aliquo, dicitur passio; ita origo ipsius motus, secundum quod incipit ab alio et terminatur in id quod movetur, dicitur actio. Remoto igitur motu, actio nihil aliud importat quam ordinem originis, secundum quod a causa aliqua vel principio procedit in id quod est a principio. Unde, cum in divinis non sit motus, actio personalis producentis personam, nihil aliud est quam habitudo principii ad personam quae est a principio (a); quae quidem habitudines sunt ipsae relationes vel notiones. "

Haec ibi, ad2 . Et ad 3" dicit: " Actio, inquit, secundum quod importat originem motus, infert ex se passionem. Sic autem non ponitur actio in divinis personis. Unde non ponuntur ibi passiones, nisi solum grammatice loquendo, quantum ad modum significandi; sicut Patri attribuimus generare, et Filio generari, j

Haec ille. Ii. - OBIECTIONES 8 1. - Contra trimam conclusionem Sed contra primam conclusionem arguit Aureolus (dist. 9, q. 1, art. 2), praesertim contra illud quod dicitur in probatione, scilicet : generatio in divinis est processio viventis a vivente, etc. Primo ergo sic arguit. Constat, inquit, quod eadem est proprietas Verbi et Filii in divinis. Dicit enim Augustinus, 7. de Trinitate, cap. 2, quod Filius in divinis eo Verbum quo Filius, et eo Filius quo Verbum. Sed si ratio generationis, prout est in divinis, esset via in substantiam vivam et intellectualem, vel processio talis qualis dicta est, non esset eadem proprietas Verbi et Filii (a). Tum quia generatio verbi in nobis non semper terminatur ad substantiam, cum aliquando formetur verbum de accidentibus; sed nec ad substantiam vivam (6), cum formemus verba de non viventibus; et similiter, nec ad substantiam intellectualem, quia verba et conceptus saepe formantur de irrationalibus (?). Tum etiam quia filius genitus per talem modum generationis, non appellatur verbum.; non enim filii hominum appellantur verba. Ergo generatio in divinis non dicitur secundum istam rationem quam ponit conclusio. Secundo sic. Cuicumque competit diffinitio, et diffinitum. Sed aeque spiratio in divinis est processio viventis a vivente, etc, sicut productio Filii; quia Spiritus Sanctus est substantia vivens, ejusdem naturae secundum speciem cum Patre. Ergo, si ratio generationis in Deo esset illa quae dicta est, aeque genitus posset dici Spiritus Sanctus, sicut Filius. Tertio sic. Generatio quae est via in substantiam, attingit eam per modum formalis termini capientis esse per eam; ergo divina generatio non est via in substantiam. 8 2.

Contra secundam conclusionem Secundo loco arguit contra secundam conclusionem (ibid., art. 3). Arguit Primo sic. Nullus respectus de genere relationis infertur aut causatur ab opposito respectu. Non enim paternitas causat aut infert filiationem; alias respectus de genere relationis esset activus sive actio, et alius passivus sive passio; passio enim est effectus illatioque actionis, secundum Auctorem sex principiorum. Sed constat quod generare in divinis infert generari; et dicere infert dici; et Verbum ac concipere, concipi et conceptum. Ergo generare et generari non sunt respectus de genere relationis. Secundo sic. Simplicius, Super Praedicamenta, assignat differentiam inter genus relationis et genera actionis et passionis, dicens quod ex relatione non provenit aliquod actum, sed ex actione et passione provenit. Sed in divinis provenit aliquid per modum acti et producti, scilicet Filius. Ergo generare et generari non sunt de genere relationis, sed potius de genere actionis et passionis. Tertio sic. Generare est vere producere, generari (f) a verbo et similiter usque ad irrationalibus, om.Pr. 3 est vere produci. Sed producere et produci non sunt de genere relationis, immo relatio fundatur super illa, ut patet 5. MetapJtysicae (cap. 15, t. c. 20). Ergo generare et generari non sunt de genere relationis.

Haec sunt verba ejus. G. - SOLUTIONES g 1.

Ad argumenta contra primam CONCLUSIONEM Ad primum contra primam conclusionem dicitur (jiiod eadem est proprietas, qua Filius Dei est Filius, et qua est Verbum; sed alia est ratio utriusque. Unde sanctus Doctor, 1 p., q. 34, art. 2, ad 3 , dicit quod " eadem proprietas importatur in nomine Filii, quae in nomine Verbi; unde dicit Augustinus, 7. de Trinitate, cap. 2 : eo dicitur Verbum quo Filius. Ipsa enim nativitas Filii, quae est proprietas personalis ejus, diversis nominibus significatur, quae Filio attribuuntur ad exprimendum diversimode perfectionem ejus. Nam, ut ostendatur connaturalis Patri, dicitur Filius; ut ostendatur coaeternus, dicitur splendor; ut ostendatur omnino similis, dicitur imago; ut ostendatur immaterialiter genitus, dicitur Verbum. Non autem potuit unum nomen inveniri, per quod omnia ista designarentur. "

Haec ille in forma.

Ex quo patet quod omnia ista dicunt eamdem rem sub diversis conceptibus et rationibus ejusdem rei. Et ideo negatur prima consequentia quam facit, scilicet : si ratio generationis in divinis esset, etc, non esset eadem proprietas Verbi et Filii. Patet enim quod solum probat quod est alia ratio proprietatis, sed non alia proprietas; quod concedimus. Prima enim sua probatio probat quod generatio verbi creati non est realiter generatio filii, et consequenter in divinis illa differunt, saltem secundum rationem; secunda vero probat quod generatio lilii creati non est realiter generatio verbi, et consequenter illa in divinis differunt secundum rationem; quae concedimus. Nec ipse aliud probat. Ad secundum negatur minor. Licet enim processio Spiritus Sancti sit viventis a vivente, secundum similitudinem natura:, hoc tamen non habet ea ratione qua est processio, scilicet per modum amoris. Unde sanctus Doctor, 1 p., q. 27, art. 4, dicit: a. Haec, inquit, est differentia inter intellectum et voluntatem, quod intellectus fit in actu per hoc quod res intellecta est in intellectu secundum suam similitudinem; voluntas autem fit in actu, non per hoc quod aliqua similitudo voliti sit in volente, sed ex hoc quod voluntas habet quamdam inclinationem in rem volitam. Processio igitur, quae attenditur secundum rationem intellectus, est secundum rationem (a) similitudinis; et (6) in tantum potest habere rationem generationis, quia omne generans sibi simile generat. Processio autem quae attenditur secundum rationem voluntatis, non consideratur secundum rationem similitudinis, sed magis secundum rationem impellentis et moventis. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod non aeque productio Spiritus Sancti se habet ad rationem generationis positam , sicut productio Filii. Eamdem rationem ponit, 1. Sentent., dist. 13, q. 1, art. 3, ad 3" ; item, de Potentia Dei, q. 10, art. 2 ad 22""" et 23 . Et stat in hoc quod processio amoris non habet ex sua ratione quod per eam procedat aliquid in similitudinem ejus a quo procedit; secus est de processione Verbi. Et addit, 1. Sentent., ubi supra : " Quamvis, inquit, diversitas rationis non sufficiat ad realem processionum differentiam, sufficit tamen ad differentem nominationem. "

Haec ille. Ad lertium, dico quod includit unum falsum in majori, scilicet quod terminus formalis de ratione sua habeat quod capiat esse per productionem. Aliud autem includit in minori, scilicet quod essentia divina non sit formalis terminus generationis, ut praedictum est alias. g2.

Ad argumenta contra secundam CONCLUSIONEM Ad argumenta vero seeundo loco, et contra secundam conclusionem facta, respondetur Ad primum quidem, negatur major de respectu subsistente, qui est suum fundamentum et suppositum quod refert; et tunc minor concederetur. Sed quia sanctus Doctor dicit, 1 p., q. 32, art. 2, ad 2 , quod non possumus dicere quod paternitas generet aut creet; ideo aliter dicitur, quod aliquam relationem aliquid inferre vel causare, potest intelligi dupliciter. Uno modo, quod talis respectus inferat, ut suppositum quod infert aut causat aliquid illatum vel causatum; et isto modo conceditur major, et negatur minor. Alio modo potest intelligi quod respectus ille sit ratio inferendi aut causandi, qua scilicet aliquid formaliter infert aut causat; et tunc distinguo. Quia respectus potest accipi ut respectus; et tunc non habet quod sit illud quo quid formaliter causat aut infert aliquid, sed est sequela ad illationem et causationem. Alio modo in divinis potest accipi, ut est inexsistens inferenti et causanti, tanquam ejus ultima actualitas, quae dicitur operatio; et isto modo, habet quod inferat aliquid; et isto modo, generare infert generari, et dicere dici, licet sint relationes. Unde argumentum solum concludit quod relatio, ut relatio, nihil producit aut causat. Ad secundum dicitur hoc modo sicut od primum. Conceditur enim quod relatio, in quantum relatio, non habet quod inferat sicut suppositum inferens, 4 nec sicut ratio inferendi; sed potest hoc habere in quantum est ultima actualitas suppositi inferentis. Simplicius autem qui allegatur, loquitur de relatione causarum; sed si talia transferamus ad divina, tunc differentia quam ponit in creatis secundum rem, conceditur in Creatore secundum rationem. Ad tertium conceditur major. Sed ad minorem, dico quod producere, secundum rationem qua est producere, non est de genere relationis; cum quo tamen stat quod secundum rem generare sit relatio, eo modo quo aliquid divinum dicitur de genere relationis; de quo non est praesentis negotii. Et ista sufficiant quoad istum articulum.