MEMBRUM III.

Utrum peccatum primorum parentum fuerit maximum ? et, Quis eorum plus peccaverit ? et, An potuerint peccare venialiter ? et, Qui sint gradus peccati ?

Tertio quaeritur, Quis plus peccaverit, Adam scilicet, vel Heva ?

Et circa hoc oportet quatuor quaerere, scilicet de quantitate peccati.

Secundo, De comparatione peccati Adae ad peccatum Hevae.

Tertio, Si Adam in primo statu potuit peccare venialiter ?

Quarto, De gradibus qui fuerunt in peccato illo.

Videtur ergo primo, quod peccatum illud fuit maximum peccatum:

1. Peccatum enim mensuratur ad paenam, et e converso: peccatum autem illud maxima paena, hoc est, damnatio generis totius humani secuta est: ergo maximum fuit.

2. Adhuc, Augustinus ad Orosium: " Hac causa, exstitit: ubi mortis periculum Adam incurrit, et ab illo uno homine humana natural vitiosa atque peccato obnoxia, et mortalis exstitit . "

3. Adhuc, Augustinus in Enchiridion: " Post peccatum exsul effectus Adam, stirpem quoque suam, quam peccando in se tamquam in radice vitiaverat, paena mortis et damnationis obstrinxit: ut quidquid prolis ex illo et simul damnata per quam peccaverat conjuge, per carnalem concupiscentiam nasceretur, traheret originale peccatum . "

4. Adhuc, Magister in libro II Sententiarum, distinct. XXI, cap. Porro sciendum, distinguit duo genera tentationis. Unum intus a carne: et dicit, quod hoc gravius impellit. Alterum extra ab hoste, quod minorem habet impulsum. Et accipitur ab Augustino in libro XIV de Civitate Dei, ubi sic dicit: " Quisquam Adae damnationem nimiam vel injustam putat, metiri proiecto nescit quanta fuerit iniquitas in peccando, ubi tanta erat non peccandi facilitas . " Et hoc probat Augustinus duobus modis. Commendatur enim Abrahae obedientia, eo quod difficillimum fuit in quo paratus fuit obedire, scilicet filii immolatio . Commendatur et extollitur Christi obedientia, eo quod difficillimum fuit in quo obedivit. Ad Philip, ii, 8: Factus obediens, scilicet Patri, usque ad mortem, mortem autem crucis, Ergo per oppositum maxime vituperabilis est inobedientia, ubi facillimum fuit obedire, sicut in praecepto quod datum est Adae.

Contra:

1. Super illud Psalmi xviii, 14: Emundabor a delicto maximo, Glossa: " Maximum delictum est superbia. " Ergo videtur, quod non maximum sit peccatum Adae.

2, Adhuc, Augustinus in libro de Consensu Evangeliorum: " Gravissimum est scelus occisio Christi, ex quo omnes Judaei eradicati ex ipsa Jerosolyma, quae erat caput regni, et per totum orbem dispersi. "

3. Adhuc, Tanto majus est peccatum, quanto major est in quem peccatur: vita Christi omnibus incomparabilis fuit: ergo maximum peccatum fuit quod commissum est in vitam Christi.

4. Adhuc, Peccatum diaboli causa fuit omnium peccatorum: ergo fuit maximum.

Ulterius quaeritur, Quis plus peccavit, Adam, vel Heva .

Et videtur quod Heva. Dicit enim Augustinus super illud Apostoli, I ad Timoth, ii, 14: Adam non est seductus, mulier autem seducta in praevaricatione fuit: quod Adam non credidit, quod potuerit esse sicut Deus, nec voluit esse sicut Deus: Heva credidit et voluit. Ergo plus peccavit,

Contra:

1. Augustinus in libro XI super Genesim ad litteram: " Adam et Heva in impari sexu, sed pari fastu peccaverunt . " Ergo videtur, quod aequaliter peccaverunt.

2. Adhuc, Peccatum Hevae fuit causa peccati Adae. Ex hoc videtur, quod Heva plus peccavit quam Adam,

3. Similiter objicitur, quod peccatum Adae majus fuit: quia viro datum est praeceptum., non mulieri: et vir mulierem corrigere debuit, et non fecit: et ideo etiam vir, ut dicit Augustinus, spirituali mente praeditus fuit. Cum enim Dominus misit soporem in Adam, illuminavit eum dono prophetiae, ut dicit Augustinus, ut intelligeret qualiter Ecclesia formanda esset de Christo. Et quando peccavit, contra hanc mentem spirituali lumine praeditam peccavit, quae est circumstantia ex parte peccantis multum aggravans peccatum: et hanc circumstantiam Heva non habuit: ergo videtur, quod peccatum Adae gravius fuit.

Ulterius quaeritur, Si Adam in primo statu potuit peccare venialiter ?

Videtur, quod non:

i. Quod enim facit peccatum veniale, est circumstantia aliquo modo excusans peccatum: et haec est infirmitas, vel ignorantia: et in illa nondum inciderat Adam vel Heva: non ergo potuerunt peccare nisi ex certa malitia: et hoc non est peccare venialiter, sed mortaliter: ergo in primo statu peccare venialiter non poterant.

2. Adhuc, In primo statu recta fuit ratio primorum parentum sensualitatem habens subjectam et corpus. Sic ergo peccaverunt Adam et Heva, peccare non poterant nisi per egressum a rectitudine rationis, et non per inclinationem sensualitatis: et hoc est peccare mortaliter, quia tunc vir comedit, et totus homo subversus est, ut dicit Augustinus: ergo videtur, quod in primo statu non potuerunt peccare nisi mortaliter.

Contra:

Eamdem potentiam habuit Adam ante peccatum quam nos nunc, licet non eodem modo dispositam: nos possumus peccare mortaliter et venialiter: ergo et ipse.

Ulterius, Quaeritur de quadam Glossa super principium Psalterii, Psal, i, 1: Beatus vir qui non abiit, sic: " Adam abiit a Deo, non loco, sed dissimilitudine, cum persuasioni diaboli et Hevae consentiens a Deo recessit. Stetit, cum vetitum pomum comedens in peccato delectatus est. Sedit, cum se stulte excusando et culpam in Creatorem referendo, in superbia confirmatus est, dicens: Muliter, quam dedisti mihi sociam, dedit mihi de ligno, et comedi . ''Et isti sunt gradus peccati qui distinguuntur in Glossa super Psalmum i, 1.

Solutio. Dicendum ad primam partem quaestionis, quod sicut peccata in diversis ad invicem comparantur, ita diversimode ad invicem dicuntur majora

vel minora. Si enim comparantur ad invicem in reatu paenae: tunc absque dubio ea quae maxime punita fuerunt, maxima sunt: et sic peccatum Adae maximum dici potest. Et in hoc sensu procedunt auctoritates et rationes ad hoc inductae.

Si autem quantum ad eum contra quem fiunt: tunc sicut dicit Anselmus in libro II Cur Deus homo, cum Christus in infinitum excedit totum humanum genus et omnem creaturam, peccatum de traditione et occisione Christi erit maximum: et etiam, sicut dicit Anselmus, infinitum et irremissibile, nisi temperaretur per ignorantiam, quia nesciverunt eum esse Deum. Et hoc est quod dicit Petrus, Act. iii, 17: Et nunc, fratres, scio quia per ignorantiam fecistis, sicut et principes vestri. I ad Corinth. ii, 8: Si enim cognovissent, numquam Dominum gloriae crucifixissent. Et sic iterum procedunt auctoritates et rationes ad hoc inductae.

Si autem comparentur in objecto, tunc superbia quae altitudinem appetit, et maxime ad aequalitatem Dei in Angelo, homine primo, et Antichristo, de quo dicitur, II ad Thessal, ii, 4, quod extollitur supra omne quod dicitur Deus : tunc superbia erit maximum peccatum. Et sic iterum procedunt auctoritates et rationes ad hoc inductae.

Si autem fit comparatio quantum ad causalitatem mali quod fit ex peccato: sic cum omnia peccata causata sint a primo peccato Luciferi, tunc primum peccatum Luciferi erit peccatum maximum. Et sic iterum procedit quod ad hoc inductum est.

Si vero fiat comparario quantum ad radicem peccati ex qua procedit: tunc peccatum quod fit in Spiritum sanctum ex certa malitia est peccatum maximum: hoc enim ex certa malitia est. sicut impugnatio veritatis agnitae, et invidentia fraternae gratiae, et induratio, et obduratio, et finalis impoenitentia, et vocatur desperatio, et praesumptio impia de venia ab eo qui veniam non meretur, nec merendi habet propositum. Matth. xii, 31 et 32: Spiritus blasphemia non remittetur. Et quicumque dixerit verbum contra Filium hominis, remittetur ei: qui autem dixerit contra Spiritum sanctum, non remittetur ei, neque in hoc saeculo, neque in futuro . Et de impugnatione veritatis agnitae, Joan. xv, 22: Si non venissem ei locutus fuissem eis, peccatum non haberent: tunc autem excusationem non habent de peccato suo.

Et per hanc distinctionem patet solutio ad omnia quae inducta sunt circa primum.

Ad hoc quod quaeritur, Quis plus peccaverit, Adam, vel Heva?

Solvendum est etiam per distinctionem. Si enim fiat comparatio in bono contra quod peccatum est factum: cum Adam peccaverit contra deiformem mentem qua praeditus fuit, et contra bonum quo principium erat omnis humanae naturae, et non Heva, sic Adam plus peccavit. Si vero fit comparatio in inducente peccatum: tunc quia Heva induxit Adam, plus peccavit quam ipse. Si vero fiat comparatio in actu peccati: tunc aequaliter peccaverunt, quia aequaliter transgressi sunt. Si comparentur, in poena peccati: tunc mulier plus punita fuit, et plus peccavit. Et si comparentur ad eum in quem peccaverunt: tunc mulier plus peccavit: quia peccavit et in virum suum, et in Deum: vir autem tantum in se et in Deum. Et haec solutio bona: est, et ponitur a Magistro in libro II Sententiarum, distinct. XXII, cap. Ex quo manifeste adverti potest,

Si vero fit comparatio in fastu excusationis peccati: tunc dicit Augustinus in libro XI super Genesim ad litteram, et ponitur a Magistro in libro II Sententiarum, distinct. XXII, cap, Sed huic vide-tur contrarium, tunc peccaverunt aequaliter. Et sunt verba Augustini ista: " Dixit Adam: Mulier, quam dedisti mihi sociam, dedit mihi de ligno, et comedi . Non dixit: Peccavi. Superbia enim habet confusionis deiformitatem, non confessionis humilitatem. Nec etiam mulier confitetur peccatum, sed refert in alterum, dicens: Serpens decepit me, et comedi: in impari sexu, sed pari statu. "

Ad id quod ulterius quaeritur, Utrum Adam in primo statu potuit peccare venialiter ?

Dicendum, quod sophisma est ex compositione et divisione. Si enim hoc quod dico primo vel in primo statu, componatur cum hoc verbo potuit, constat quod in primo statu potuit et mortaliter et venialiter peccare sicut et postea: quia eamdem potentiam habuit, licet aliter et aliter dispositam. Et in hoc sensu procedit ratio in contrarium inducta.

Si vero eadem determinatio, scilicet primo vel in primo statu, dividatur ab hoc verbo potuit, et conjungitur cum hoc verbo peccare: tunc constat,, quod non potuit nisi mortaliter. Et in hoc sensu procedunt auctoritates et rationes et maxime Augustini ad hoc inductae: quia non potuit esse nisi mortale peccatum sic commissum.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod Glossa distinguit gradus illius peccati metaphorice secundum quod progreditur in peccante. Sic enim abit a recta via per praecepti et praecipientis contemptum: quia tunc non supponit se praecepto et praecipienti, et sic abit a recta via in consilio impiorum. Et per fructum delectabilis quod appetit in peccato, stat et moratur in peccato. Per excusationem autem sedet ut magister, docens quare ipse sit excusabilis, et alius accusabilis. Et ideo dicitur in cathedrapestilentiae sedere. Pestilentia enim, ut dicit Augustinus, morbus est a pastu procreatus animalia inficiens. Cathedra vero catechizandum est aedes sive docentium. Et sic Glossa distinguit gradus peccati primi metaphorice.