MEMBRUM III.

Quae fuerit primi peccati causa ?

Tertio quaeritur, Quae fuerit primi peccati causa?

Et videtur, quod nulla.

1. Affectus enim sive appetitus non movetur ad acquirendum bonum vel ad fugiendum malum, nisi facto sibi nuntio, ut dicit Aristoteles in III de Anima, cap. de movente. Et dicit ibidem, quod appetitum non movent nisi duo, scilicet intellectus, et phantasia: et quod intellectus semper est rectus, phantasia autem et recta, et non recta. Sed in Angelo non est nisi intellectus, et ille semper est rectus: rectum autem numquam movet ad non rectum, sive ad peccatum: ergo videtur, quod Angelus peccare non potuit per causam quam in seipso habuerit: nec per exteriorem causam, moveri potuit ad opus: exterior enim causa movens intellectualem naturam ad opus, non est nisi Deus, qui numquam movet ad peccatum: ergo motus Angeli ad illicitum nec intra nec extra causam habere potuit: et sic videtur, quod ad illicitum motus non fuerit.

2. Adhuc, Dionysius dicit In libro de Divinis nominibus, quod malum daemonis est contra deiformem intellectum esse : sed intellectus deiformis est super simplices rerum veritates, in quibus non est deceptio: intellectus ergo impossibilis fuit ad deceptionem: ergo non movit ad peccatum: omnis enim motus ad peccatum ex deceptione est, ut dicit Augustinus.

3. Adhuc, Augustinus in lib. super Genesim ad litteram, et ponitur in Glossa super primam epistolam ad Timotheum, ii, 14, super illud: Adam non est seductus, mulier autem seducta in praevaricatione fuit, dicit sic, " Non est credendum virum spirituali mente praeditum, hoc putasse, quod sicut Deus sciens bonum et malum futurus esset: sed in hoc decipi potuit, quia credebat veniale quod erat damnabile. " Ergo multo minus credendum est hoc de Angelo, quod fuerit deceptus: eo quod a principio suae creationis intellectu deiformi fuit praeditus: ergo et deceptione intellectus non fuit inclinatus ad peccatum: et ad aliud inclinans in se non habuit: ergo peccatum suum nullam, causam habuit ex parte inclinantis et moventis appetitum.

Contra:

1. Damascenus in libro II de Fide orthodoxa: " Daemon liberi arbitrii sui electione versus est ex eo quod est secundum naturam, in id quod est contra naturam: et elevatus est adversus Deum qui fecit eum, adaequari ipsi volens. Et sic primo desistens a bono in malum devenit . " Ergo liberi arbitrii electione peccavit. Sed electio, ut dicit Aristoteles in III Ethicorum, non est sine intellectu et ratione: ergo intellctus ejus ad peccandum movit.

2. Adhuc, Anselmus in libro de Casu diaboli: " Angelus ideo deseruit justitiam, quia voluit quod velle non debuit: et hoc modo, id volendo quod non debuit, deseruit illam. Nulla autem causa prae-

cessit hanc voluntatem, nisi quia velle potuit. Nec ideo quia velle potuit, voluit quod non debuit: quia similiter potest bonus Angelus velle, nec tamen voluit. Nam nullus vult quod velle potest sine alia causa, quamvis numquam velit si non potest. Cur ergo voluit? Non nisi quia voluit. Nam haec voluntas nullam aliam habuit causam qua impelleretur aliquatenus aut attraheretur: sed ipse sibi (si dici potest) efficiens causa effectus fuit . "

3. Adhuc, Augustinus in libro de Libero arbitrio : " Efficiens causa peccati non est, nisi voluntas deficiens, et a bono incommutabili ad bonum commutabile se convertens. "

Solutio. Dicendum, quod peccatum voluntatis Angeli causam habuit errorem, scilicet in conceptu intellectus. Concepit enim ante delectationem propriae potestatis, ut dicit Augustinus, et sic cecidit superbia depravatus, appetendo in hoc aequalitatem Dei, ut in praehabitis dictum est. Et hoc est quod dicit Damascenus, quod propria electione peccavit: quae, sicut dicit Aristoteles, sine intellectu esse non potuit: et cum conciperet hoc ut proprium bonum et privatum, a bono incommutabili aversus fuit: et sicut dicitur, Jacobi, i, 14, privato bono illectus, a summo bono abstractus est et dejectus.

Ad primum ergo dicendum, quod quando dicit Aristoteles, quod intellectus semper est rectus, intelligit hoc per comparationem intellectus ad intelligibile, ad quod non procedit nisi ex principiis rerum, quae numquam nisi recta esse possunt. Si autem comparatur intellectus ad intelligentem: tunc ipse intelligens principium est sui intellectus, per hoc quod, ut dicit Aristoteles, est dominus sui actus intelligere hoc vel illud, vel non intelligere: et nihil ita recte intelligit, quin possit deflecti ab ipso ad circumstantias deceptionis et erroris.

Ad aliud dicendum, quod intellectus Angeli deiformis est, et malum daemonis contra deiformem intellectum esse: et ideo in intelligente est deflecti a veritatibus rerum super quas est deiformis intellectus, ut dicit Plato: et sic deflexus concipit circumstantias deceptionis et erroris privati boni, et ex illis inclinatur voluntas ad appetendum malum.

Ad aliud dicendum, quod sicut Adam spirituali mente praeditus, non fuit deceptus in appetibili principali quod hoc crederet, sed in circumstantiis ejus, scilicet quod veniale esset quod erat damnabile deceptus fuit: ita et daemon numquam deceptus fuit in hoc, quod omnino aequari posset Deo, sed quod posset aequari in hoc quod esset liberae potestatis,, et quod Deus non ulcisceretur ad interitum aeternum quod juste ulcisci

poterat. Praesumpsit enim de Dei bonitate, quod non taceret ulciscendo in creaturam rationalem, quod juste facere poterat, sicut in antehabitis ex verbis Anselmi determinatum est.

Primum quod in contrarium objicitur, concedendum est: quia hoc idem dicit quod dictum est.

Ad aliud dicendum, quod quando dicit Anselmus, quod voluntas nullam habuit causam, intelligit hoc de voluntate comparata ad volentem, non ad volitum: comparata enim ad volentem, sibi causa est in omnibus, quia principium actionis suae est in ipsa. sed comparata ad volitum, oportet quod habeat causam id quod faciat nuntium de volendo: et illud potest esse rectum, et non rectum, ut dictum est.

Ad aliud dicendum, quod dictum Augustini verissimum est: sed quod deficit a bono incommutabili, causa est intellectus errans, et in errorem suum voluntatem inclinans.