ARTICULUS II.

De qua materia sit firmamentum ?

Deinde quaeritur ratione ejus quod dicit Magister in libro Ii Sententiarum, distinct. XIV, cap. A, in fine: " Ecce ostensum est his verbis, quod caelum factum sit, scilicet illud in quo fixa sunt sidera:... et de qua materia sit. scilicet de aquis. " Et paulo post in sequenti capitulo: " Quidam vero caelum quod excedit aeris spatia igneae naturae dicunt, asserentes super aerem purum ignem esse qui dicitur esse caelum: de quo igne sidera et luminaria facta esse conjectant'' . " Ratione enim hujus oportet quaerere de natura materiali corporum caelestium. Videntur enim esse aquea. Si enim aqua dicitur esse super caelos ratione puritatis naturae quantum ad substantiam materiae, et ratione perspicacitatis quantum ad dispositionem materialem, et ratione luminis accepti quantum ad formam: cum omnia sidera superiora et coeli habeant haec tria, omnia videntur esse ex aquis. Et hoc expresse dicit Magister ex verbis Bedae, sic: " Ecce ostensum est his verbis, quod caelum factum sit, scilicet illud in quo fixa sunt sidera, id est, quod excedit aerem: et de qua materia, scilicet de aquis, et quales sint aquae quae super illud caelum sunt, scilicet ut glacies solidatae. "

Sed contra hoc esse videtur, quia secundum hoc caelum videtur esse unum ex elementis.

Probat enim Aristoteles in III de Generatione et Corruptione, quod combinatione primarum qualitatum quoties possibile est fiunt elementa, Et contraria quidem actu simul in eodem esse non possunt, ut calidum et frigidum, humidum et siccum: sed frigidum et humidum conjuncta constituunt aquam, frigidum et siccum conjuncta terram, calidum et humidum aerem, calidum et siccum ignem. Cum ergo glaciale humidum, frigidum sit et humidum, et caeli sint ex illo, videntur esse ex aqua elemento, quod in antehabitis improbatum est.

Ulterius quaeritur de sequenti opinione quam inducit Magister in libro II de Sententiarum, distinct. XIV, cap. Quidam vero caelum quod excedit aeris spatia, igneae naturae dicunt.

1. Et ad hoc quaedam in praehabitis adductae sunt auctoritates Basilii et Ambrosii in Hexameron: quorum uterque dicit, quod caelum rotatur igneis stellis, et quod aquae super caelos sunt ad refrigerium incendii, ne terraenascentia exurantur quae ex motu caeli generari habent, et ex lumine stellarum.

2. Videntur autem et Philosophi idem sensisse. Dicit enim Philosophus in II de Caelo et Mundo : " Stellae quando exacuuntur et igniuntur, ex motu ignitur aer qui est in circumitu earum necessario. " Et non igniuntur stellae istae nisi quia ipsae incendunt in aere: qui quando movetur ex motu stellarum fit ignis. Sed eadem natura est stellae et circuli in quo fixa est stella, ut ibidem dicit Aristoteles. Dicit enim Aristoteles, et antiqui dixerunt, quod stellae sunt igneae: et non dixerunt hoc, nisi quia ipsi corpus superius dixerunt esse igneum. Et dixerunt, quod necessarium est quod unumquodque superiorum corporum sit ex natura corporis in quo est situm vel fixum. Ergo videtur, si stella est ignea, quod etiam circulus deferens sit igneus.

Contra:

1. Unumquodque simplicium corporum, ut dicit Aristoteles, simplicem et proprium habet motum. Caelum nullius elementi habet motum, sed proprium, circularem scilicet, cum quodlibet elementum habeat motum rectum. Ergo caelum de nullius elementi est natura, nec ignis, nec terrae, nec aeris.

2. Adhuc, Philosophus in libro de Substantia orbis dicit, quod caelum nec grave est, nec leve, nec calidum, nec frigidum, nec humidum, nec siccum. Omne elementum et elementatum est ex aliqua istarum qualitatum. Ergo caelum nec est elementum, nec elementatum.

3. Adhuc, Si stellae essent igneae, constat quod essent incensivae omnes et alterabiles a suo contrario. Horum autem nihil contingit: una enim non incendit aliam, nec alteratur ab alia. Ergo non sunt igneae.

Juxta hoc quaeritur, Utrum caelum sit simplex, vel compositum?

Videtur, quod simplex:

1. Hoc enim Aristoteles expresse dicit in libro II de Caelo ei Mundo.

2, Adhuc, Omne compositum resolubile est in sua componentia. Caelum in nihil resolvi potest quod habeat ante se in natura corporum. Ergo caelum non est compositum, sed simplex.

Contra:

1. Rabbi Moyses in libro Ducis neutrorum, cap. de uno Deo, dicit, quod propositio per se nota est, quod omne corpus est compositum: caelum est corpus: ergo compositum.

Item, In libro de Substantia orbis dicit Philosophus sic: " Omne quod movetur, est corpus et compositum. " Caelum movetur. Ergo est corpus et compositum.

2. Adhuc, Aristoteles in primo de Caelo et Mundo: " Cum dico caelum, dico formam: cum dico hoc caelum, dico formam in hac materia. " Quidquid habet formam in hac materia compositum est: hoc caelum habet formam in hac materia: ergo hoc caelum est compositum.

3. Adhuc, Ptolemaeus in Almagesto et Albumasar in Introductorio dividunt stellas, et dicunt quasdam esse graves, ut Saturnum, iovem, et Martem: et dicunt quasdam esse leves, ut Lunam, Mercurium, et Venerem: gravissimas, ut eas quae sunt in caelo stellato. Omne grave vel leve compositum est ex contrariis et elementis. Ergo stellae illae compositae sunt ex contrariis et elementis: et quaelibet stella est ejusdem naturae cum caelo in quo est, ut jam habitum est: ergo caelum compositum est ex contrariis et elementis.

4. Adhuc, Macrobius sic incipit philosophiam suam: " Mundus igitur constat ex quatuor elementis, iisdemque totis. " Ergo nihil est in mundo quod non sit elementum vel elementatum. Caelum est in mundo sensibili, ut dicit Plato. Ergo vel est elementum, vel elementatum et compositum.

Solutio. Dicendum, quod sicut in praehabitis dictum est, caelum non est de natura aquae fluxibilis deorsum, ut dicit Augustinus: sed ex aqua quae propter naturam puritatis in substantia, et perspicacitatis in dispositione materiali, et luminositatis in profundum sui, per distinctionem transmittitur super caelos, ut fiant inde caelestia, sicut in praehabitis dictum est. Et in illa aqua nullum est elementum, nec in ea sunt humidum et frigidum conjuncta in complexione elementi, sed confusa sicut omnes aliae qualitates. Materia enim illa non est determinata ad formam caeli, nisi puritate substantiae, et perspicacitate, et luminositate.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod caelum non est igneum, licet hoc dixerint Plato et Democritus.

Ad auctoritates autem Basilii et Ambrosii, supra responsum est de caelo aqueo.

Ad alias auctoritates dicendum, quod Philosophus non loquitur ibi de stellis fixis vel planetis: sed loquitur ibi de stellis quae vulgo dicuntur stellae, sicut sunt cometes, et illa quae dicuntur assub sive stellae cadentes. Vapor enim ex quo illae generantur, ut probat Aristoteles in tertio de Caelo ei Mundo, motu ascensionis ignitur et inflammatur: et sic ignitus transiens per aerem., ignit aerem et illuminat ipsum: sicut et fit de vapore ex quo coruscationes generantur et tonitrua, Illae autem stel-

lae, ut dicit Damascenus in libro II de Fide orthodoxa , non sunt in caelo, nec moventur in caelo, sed in aere: propter quod dicit, quod non semper oriuntur, sed tempore mortis regum. Et dicit Albumasar in libro de Conjunctionibus et accidentibus magnis, quod significant infortunia, et fames, et mortalitates, et strages hominum: quia significant dominium Martis in elementis inferioribus.

Tria quae in contrarium objiciuntur, procedunt.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod, caelum est corpus compositum ex partibus continuis, sed non ex contrariis.

Ad dictum Philosophi dicendum, quod, ipse intelligit caelum esse simplex: quia non est ex contrariis, sive elementis.

Ad aliud dicendum, quod duplex est resolutio, scilicet secundum rationem, et secundum actum. Secundum rationem resolvitur caelum in partes essentiales, quae sunt forma, et materia. Secundum actum non resolvitur: quia unumquodque corporum caelestium est ex materia sua tota. Et ideo nec secundum actum generationis componitur, nec secundum actum corruptionis resolvitur, nec unum in aliud per alterationem transmutatur.

Ad id quod primo objicitur in contrarium, dicendum quod, caelum est compositum, sed non ex contrariis, sed ex partibus essentialibus quae sunt forma et materia. Per opus enim distinctionis divinae materia caeli determinata est ad suam formam, sicut et alia quae creavit Deus.

Ad aliud dicendum, quod concedendum est quod compositione essentiali. caelum compositum est ex materia et forma, Et cum dico hoc caelum, dico individuum demonstratum, Individuum autem demonstratum non est nisi per hanc materiam quae principium individuationis est formae universalis generis et speciei in ipso: et sic facit caelum hoc caelum esse.

Ad aliud dicendum, quod grave et leve dicuntur duobus modis. A natura scilicet gravis et levis, et ab actu. A natura dicta gravis et levis, sunt composita ex contrariis. Ab actu gravis et levis dicta, sicut velox et tardum, secundum quod dicit Aristoteles in VI Physicorum, quod velox dividit tempus, tardum autem magnitudinem. Velox enim in parvo tempore transit multum spatium: tardum autem in magno tempore parvum spatium. Et hoc modo dicuntur stellae veloces, et tardae, et tardissimae. Et hoc modo velocia et tarda non sunt composita ex contrariis. Unde fallacia aequivocationis est in argumento.

Ad ultimum dicendum, quod Macrobius totus fuit Platonicus, et Platonem secutus, dixit hoc: et Aristoteles Peripateticus destruxit hanc opinionem, necessariis argumentis probans, quod materia caelestis corporis non est nisi in potentia ad ubi, et non ad formam substantialem vel accidentalem: et ideo non subjicitur generationi, nec corruptioni, nec alterationi, sed motui secundum locum tantum, et motui locali non subjicitur nisi qui est regularis et uniformis et perpetuus secundum omnem temporis durationem. Dicit tamen Aristoteles, quod, antiqui dixerunt caelum esse igneum. Et hoc, sicut ipse dicit, propter hoc: quia omne corpus inflammans vel inflammatum inflammatione activa vel passiva vel utraque vocaverunt ignem. Et videntes, quod omne corpus caelesti lumine inflammans, vel inflammatum est, dixerunt ipsum esse, igneum. Et hoc non est ignis qui sit elementum, sed ignis qui lux vel lumen est: sicut dicit Aristoteles in Topicis, quod tres sunt species ignis, carbo,

flamma, et lux: carbo in materia terrea, flamma in materia vaporis aerei, quia, sicut dicit Aristoteles, flamma est fumus accensus: lux in materia pura superiori, qua dicitur esse species ignis.