PARTICULA II.

Utrum daemones habeant concupiscibilem ei irascibilem., quae a Philosophis dicuntur inesse secundum partem sensibilem ?

Juxta hoc ulterius quaeritur, Utrum daemones habeant concupiscibilem, et irascibilem, quae a Philosophis dicuntur inesse secundum partem sensibilem ?

Et videtur, quod sic.

1. Dicit enim Dionysius, quod inest eis demens concupiscentia: et hoc adjectivum, demens, non diminuit concupiscentiam, sed auget: et ubi est actus, ibi est potentia: ergo concupiscentia cum sit actus concupiscibilis, ostendit eis inesse concupiscibilem.

Eodem modo probatur, quod inest eis irascibilis. Furor enim actus est irascibilis: et ubi est actus, ibi est potentia. Dicit autem Dionysius, quod inest eis furor irrationabilis.

2. Adhuc, Quae per naturam insunt omnibus Angelis, haec etiam insunt daemonibus: sed multipliciter probatur, quod concupiscibilis et irascibilis insunt per naturam omnibus Angelis. Primo, quia per concupiscibilem est appetitus boni, per irascibilem fuga mali: haec autem per naturam insunt omnibus Angelis: ergo irascibilis et concupiscibilis insunt eis. Secundo, quia Angeli boni diligunt nostram salutem, et Angeli mali irascuntur. Apocal, xii, 12: Descendit diabolus ad vos, habens iram magnam. Dilectio autem et ira non insunt, nisi secundum concupiscibilem et irascibilem. Ergo concupiscibilis et irascibilis insunt Angelis tam bonis, quam malis per naturam. Tertio, quia boni Angeli habent gaudium, et mali tristitiam: et haec non insunt nisi secundum concupiscibilem et irascibilem. Quarto, In libro de Spiritu et anima dicitur, quod trinitas secundum quam anima assimilatur Deo, est rationabilitas, concupiscibilitas, et irascibilitas: Angelus autem similior est Deo, quam anima rationalis. Ergo haec tria magis sunt in Angelo, quam in anima rationali. Quinto, quia Glossa, Exod, xxvi, 32, super illud: Appendes velum ante quatuor columnas: " Qua-

tuor columnae ante quas appensum est velum, sunt potestates caeli quatuor virtutibus eximiis praeditae, scilicet fortitudine, temperantia, prudentia, justitia quae aliter servantur in caelis ab Angelis et animabus sanctis, et aliter hic. " Et ibidem dicit Glossa, quod angelici spiritus quatuor virtutes colunt plenarie: sed virtutes istae non insunt, nisi secundum tres potentias, scilicet rationalem, concupiscibilem, et irascibilem: ergo istae tres potentiae insunt omnibus Angelis et bonis et malis per naturam. Sexto, Constat, quia in Angelo est motus in verum, et motus in bonum, et motus in arduum: et ista non sunt nisi secundum rationalem, et concupiscibilem, et irascibilem: ergo istae tres potentiae insunt omnibus Angelis et bonis et malis. Contra:

1. Damascenus et Gregorius Nyssenus laetitiam dividunt in animalem, et corporalem: neutra convenit Angelis: ergo nec concupiscibilis, cujus est actus laetitia vel passio.

2. Adhuc, Secundum Aristotelem, concupiscentia non est sine protensione sanguinis et spiritus et caloris in concupiscibile: talium nihil est in Angelis: ergo nec concupiscibilis.

3. Adhuc, Ita, ut dicit Damascenus accensio est sanguinis circa cor ex evaporatione fellis: nihil talium est in Angelis: ergo nec irascibilis.

4. Adhuc, Augustinus in libro IX de Civitate Dei , quatuor passiones naturales, scilicet tristitiam, gaudium, spem, et timorem vocat perturbationes: perturbatio autem secundum naturam non convenit Angelis: ergo istae quatuor passiones non conveniunt Angelis secundum naturam: ergo nec vires secundum quas insunt: hae autem sunt concupiscibilis et irascibilis: ergo istae vires non insunt Angelis per naturam, sive bonis, sive malis.

5. Adhuc, Non videtur esse verum quod dicit Glossa super Exodum. Dicit enim Beda, quod fortitudo est in perferendis molestiis, et temperantia in coercendis delectationibus pravis, prudentia in praecavendis insidiis: quorum nihil convenit Angelis secundum naturam: ergo nec potentiae secundum quas insunt istae virtutes: illae autem sunt concupiscibilis et irascibilis: ergo concupiscibilis et irascibilis per naturam non insunt Angelis, nec daemonibus.

Solutio. Ad hanc quaestionem antiqui responderunt, dicentes, quod concupiscibilis et irascibilis dupliciter dicuntur, scilicet proprie, et communiter. Communiter omnis appetitus boni in quo protenditur voluntas in bonum, sive ille appetitus ordinatus sit ratione, sive non, dicitur concupiscibilis: et hanc dixerunt esse concupiscibilem humanam ut humanam. Proprie vero sive stricte dicitur concupiscibilis desiderium sensibile, in quo in apparens bonum sibi protenditur calor naturalis cum motu sanguinis et spiritus in sibi bonum: et hanc dixerunt esse concupiscibilem brutalem, quam communem habent homines et bruta animalia,

Similiter distinxerunt irascibilem, scilicet quod., communiter dicta irascibilis dicitur omnis insurrectio appetitus contra malum et in arduum, sive sit ex ordine rationis, sive non: et hanc dixerunt esse irascibilem humanam ut humanam, in qua ut in subjecto proprio fortitudo virtus est. Proprie autem dicta sive stricte irascibilis, est insurrectio contra apparens nocivum cum ebullitione sanguinis et caloris: et hanc dixerunt esse communem homini et brutis. Et haec distinctio bona est et tenenda.

Dicendum ergo, quod nihil prohibet concupiscibilem et irascibilem primo modo dictas, secundum quosdam actus ordinatos a ratione inesse Angelis per naturam. Sed concupiscibilem et irascibilem se- cundo modo dictas, nullo modo concedendum, est posse inesse Angelis.

Et per hoc patet solutio ad duo prima: quia illa omnia procedunt de concupiscibili et irascibili ordinatis a ratione, in quibus nullus mollis est caloris vel sanguinis vel spiritus animalis.

Ad primum quod contra hoc objicitur, dicendum, quod Damascenus et Gregorius ibi non loquuntur nisi de laetitia, quae est concupiscibilis stricte dictae.

Per idem patet solutio ad sequens: quia de eodem procedit.

Ad aliud dicendum, quod iram definit ibi Damascenus, prout est passio irascibilis stricte dictae, quae est communis homini et brutis.

Per idem patet solutio ad dictum Augustini sequens: quia passiones naturales non dicuntur perturbationes, nisi secundum quod communes sunt hominibus et brutis: propter quod, sicut Augustinus ibidem dicit, " Stoici probant tales perturbationes non cadere in sapientem. "

Ad ultimum dicendum, quod verum est quod dicit Glossa: fortitudo enim in Angelis, ut dicit Augustinus, est fortiter adhaerere amato: prudentia, prudenter adhaerere amato: temperantia, amore casto adhaerere amato. Et hoc dicit Augustinus in libro de Moribus, et in libro IX de Civitate Dei. Et Beda non loquitur de istis virtutibus, nisi secundum quod, sunt in nobis qui adhuc animales sumus, et non glorificati, secundum statum in quo nobis est lucta contra carnem et sanguinem,