MEMBRUM II.

Quod fuerit peccatum primum Angeli mali ?

Secundo quaeritur, Quod fuerit ejus peccatum primum ?

Et videtur, quod superbia.

i. Per dictum Augustini paulo ante inductum, ubi sic dicit, quod cadens diabolus fuit superbia tumidus, et propriae potestatis delectatione depravatus.

2. Adhuc, Eccli, x, 15: Initium omnis peccati est superbia. Quod exponit Augustinus in libro XI super Genesim adlitteram, de primo peccato daemonis et hominis.

3. Adhuc, Tob. iv, 14: Superbiam numquam in tuo sensu, aut in tuo verbo dominari permittas: in ipsa enim initium sumpsit omnis perditio. Sed omnis perditio non sumpsit initium, nisi in primo peccato diaboli. Ergo superbia fuit primum peccatum ejus.

4. Adhuc, Bernardus super Cantica: " In caelo concepit dolorem, et in paradiso peperit iniquitatem, prolem malitiae, matrem mortis et aerumnarum omnium prima parens superbia . " Nam etsi dicatur, Sapient, ii, 24: Invidia diaboli mors introivit in orbem terrarum, initium tamen omnis peccati est super-

bia

5. Adhuc, Appetitus propriae potestatis, est in potestate excellere, ut paulo ante dictum est: et hic fuit appetitus daemonis: in propria potestate excellere, superbia est: ergo primum peccatum fuit superbia.

6. Adhuc, Augustinus in libro XI super Genesim ad litteram: " Quando deiecerit superbia diabolum, ut naturam suam bonam prava voluntate perverteret, Scriptura non dicit: ante tamen factum fuisse, et ex hac eum homini invidisse, ratio manifesta declarat: in promptu enim est omnibus haec intuentibus non ex invidentia superbiam nasci, sed potius ex superbia invidentiam . " Ex his expresse accipitur, quod superbia fuit primum peccatum ejus.

Contra:

1. 1 ad Timoth, vi, 10: Radix omnium malorum est cupiditas. Super quod dicit Augustinus sic: " Hac enim diabolus cecidit, qui utique non amavit pecuniam, sed propriam potestatem. Proinde amor proprii boni perversus, privavit sancta societate turgidum spiritum, eumque coarctat miseria jam per iniquitatem satiari cupientem , " Ex hoc accipitur, quod avaritia sive cupiditas fuit primum peccatum diaboli, et non superbia.

2. Adhuc, Videtur quod primum peccatum ejus fuit inobedientia. Dicit enim Anselmus in verbis paulo ante introductis, quod voluntatem suam supra voluntatem Dei posuit, et in hoc major Deo esse voluit. Et hoc est inobedientia. Ergo inobedientia fuit primum peccatum ejus.

3. Adhuc, Ut dicitur, Ezechiel, xxxviii, 12, Angelus ex consideratione propriae pulchritudinis cecidit: conferre ergo debuit, quod ex consideratione propriae pulchritudinis intumescere non debuit: et non contulit: ergo omisit: omissio ergo primum peccatum fuit.

4, Adhuc, In omni rationali natura rex qui in appetibilibus et faciendis regere debet, dissipabit malum: cujus ratio ponitur, Proverb, xx, 8: Rex qui sedet in solio judicii dissipat omne malum intuitu suo. Sed tunc non rexit, nec malum dissipavit: ergo omisit: ergo omissio primum peccatum ejus fuit.

Solutio, Dicimus cum Sanctis, Augustino, Anselmo et Gregorio, quod superbia primum peccatum daemonis fuit, et ex superbia nata est invidia qua dejecit hominem. Unde Augustinus sic dicit in libro de Conflictu vitiorum et virtutum: " Quam densissimis putamus in terra superbiae tenebris lutum involvi, si potuit in caelo stella quae mane oriebatur, per superbiam lucis suae globos amittere. " Et iterum, in libro XI super Genesim ad litteram : " Invidia sequitur superbiam, non praecedit: non enim causa superbiendi est invidia, sed causa invidendi superbia. Cum ergo superbia sit amor propriae excellentiae, invidia vero sit odium felicitatis alienae: quid inde nascatur in promptu est. Amando enim quisque excellentiam propriam, vel paribus invidet, quod ei coaequentur: vel inferioribus, ne sibi coaequentur: vel

superioribus, quia eis non aequatur. Superbiendo ergo invidus, non invidendo quisque fit superbus. " Et inducit illud. Psalmi, xxxv, 12 et 13: Non veniat mihi pes superbiae, et manus peccatoris non moveat me. Ibi ceciderunt qui operantur iniquitatem.

Notandum tamen, quod sicut dixit Praepositivus, superbia dicitur tribus modis. Uno modo generaliter, scilicet appetitus altitudinis vel excellentiae in quocumque, sive in laude, sive in alio: et haec superbia proprie dicitur tumor mentis. Unde Gregorius tractans illud Evangelii Lucae, xviii, 11: Deus, gratias ago tibi quia non sum sicut caeteri hominum, in homilia ejusdem Evangelii dicit sic: " Tumor mentis obstaculum est vel ritatis: qui quatuor modis fit, scilicet cum aliquis ex se credit habere bonum quod habet, vel ex propriis meritis credit hoc meruisse, vel falso jactat se habere quod non habet, vel putat se omnibus plus habere. " Et quatuor antiqui comprehenderunt in hoc versu:

Ex se, pro meritis, falso, plus omnibus, inflant,

Alio modo adhuc generalius dicitur superbia, secundum quod dicit Augustinus in libro XI super Genesim ad litteram, quod amor proprii boni cum aversione a summo induit rationem superbiae, et haec superbia non est speciale peccatum, sed initium omnis peccati. Et haec dicitur pes superbiae, ita quod sit intransitiva constructio: quia ibi primo stat iniquitas, quando manus peccatoris diaboli per tentationem movet peccantem.

Tertio modo dicitur superbia specialissime, appetitus excellentiae in potestate ad dignitatem pertinente: et hoc fuit primum peccatum daemonis, et primum peccatum hominis. Daemon enim excellere voluit in dignitate potestatis propriae, homo vero excellere voluit in dignitate excellentiae propriae.

Similiter avaritia dicitur duobus modis: generaliter scilicet, et spiritualiter.

Generaliter dicitur avaritia nimius amor proprii boni cujuscumque. Et haec non differt a superbia generalissime dicta secundum rem, sed secundum rationem tantum. Dicitur enim superbia amor ille, secundum quod avertit a summo bono. Avaritia vero dicitur idem amor, secundum quod convertit ad commutabile bonum. Unde Augustinus super epistolam I ad Timoth, vi, 10, super illud: Radix omnium malorum est cupiditas : " Caveamus superbiam et avaritiam, non duo mala, sed unum malum. " Et propter hoc superbia dicitur initium peccati, quia principium peccati est ex parte formae, quae est aversio ab incommutabili bono. Avaritia vero dicitur radix, quia ex parte conversionis ad commutabile bonum, trahit succum delectationis et. libidinis, quo nutritur inpeccato. Secundo modo dicitur avaritia specialiter, amor nimius pecuniae vel bonorum fortunae, quae pecunia vel numismate, ut dicit Aristoteles in V Ethicorum, numerantur. Et haec proprie dicitur philargyria, ut dicit Augustinus: et haec non fuit primum peccatum daemonis vel hominis. Quod autem hoc verum sit, accipitur ad Augustino in libro XI super Genesim ad litteram sic dicente: " Merito initium omnis peccati Scriptura definit dicens, Eccli, x, 15: Initium omnis peccati est superbia. Cui testimonio non inconvenienter aptatur illud quod Apostolus ait, I ab Timoth. vi, 10: Radix omnium malorum est cupiditas. Si avaritiam generalem intelligamus, qua quisque appetit quid amplius quam oportet propter excellentiam suam, et quemdam propriae rei amorem, cui sapienter nomen Latina lingua indidit, cum appellavit privatum, quod potius a detrimento, quam incremento dictum elucet. Omnis enim privatio minuit. Unde itaque vult eminere superbia, inde in angustias egestatemque contruditur, cum a communi bono ad proprium damnoso sui amore redigitur. Specialis autem est avaritia, amor pecuniae, cujus nomine Apostolus per speciem genus significans, universalem avaritiam volebat intelligi,

dicendo: Radix omnium mulorum est avaritia. Hinc enim et diabolus cecidit, qui non amavit pecuniam, sed propriam potestatem. Proinde perversus sui amor privat sancta societate turgidum spiritum, eumque coarctat miseria jam per iniquitatem satiari cupientem . "

Per hoc patet solutio ad sex prima: patet enim, quod appetitus excellentiae in propria potestate, primum peccatum fuit daemonis, sicut dictum est in praecedenti membro istius quaestionis.

Ad id quod objicitur in contrarium de inobedientia, dicendum quod vitia sive peccata rationem habent a finibus voluntatis quae sunt ultima volita. Inobedientia vero rationem habet a contemptu praecepti in quantum praeceptum est: quod quia contemnere non intendebat Angelus, ideo speciale primum peccatum suum esse non potuit inobedientia, sed consequens et commune, secundum quod Ambrosius de peccato dicit, quod " omne peccatum est praevaricatio divinae legis et caelestium inobedientia mandatorum. "

Ad id autem quod objicitur de omissione, dicendum quod ratio illa supponit falsum, hoc scilicet, quod non contulerit. Dicit enim Anselmus in libro de Casu diaboli, et verba sua in membro praecedenti posita sunt,, quod scivit se non debere appetere quod appetiit, et hoc scire non potuit, nisi ex collatione rationis.

Ad ultimum dicendum, quod error fuit rationi admixtus, et hic error secundum Anselmum, fuit praesumptio impunitatis: et hic error non fuit speciale peccatum, sed est error eligentiam et inquisitionis, vel ignorantia praecedens omne peccatum, secundum quod dicit Philosophus in III Ethicorum, quod " omnis malus est ignorans. " Quae tamen ignorantia nec meretur ignoscentiam nec misericordiam, sed potius objurgationem et vituperationem.

Ad hoc tamen ultimum dixerunt Praepositivus et Gulielmus Altisiodorensis, quod Angelus non tenebatur conferre: et Ideo non omisit, quia aliter non poterat evadere, scilicet avertendo se ab appetitu proprii boni et delectatione propriae potestatis.