MEMBRUM V.

Utrum anima separabilis sit a corpore, vel non, ita quod per se maneat separata, et agat secundum intellectum ?

Quinto quaeritur, An anima separabilis sit a corpore, vel non, ita quod per se maneat separata et agat secundum intellectum ?

Hoc enim ponit Catholica fides, et hoc posuerunt omnes Stoici, sicut patet in libro Phaedonis, quem in morte composuit Socrates.

Quod autem separabilis sit et maneat post mortem, Aristoteles talem dat viam, sic dicens in libro de Anima: " Si quidem aliquid erit animae operum aut passionum proprium, quod scilicet non habet in communicatione ad corpus, sed secundum seipsam, anima erit separabilis. Si autem nihil, non erit separabilis: quia sic nihil operabitur nisi in corpore: et si separaretur et esset extra corpus, nihil operaretur, et sic esset frustra et vane, quod non est in natura. " Dicit enim Damascenus, quod nulla substantia destituitur propria operatione: et si propria operatione destituitur, substantialitate destituitur, et substantia non est. Si autem habet aliquod proprium, hoc erit intelligere. Si autem intelligere non convenit ei nisi in communicatione ad corpus, ut aliqui dicunt, quod idem est dicere, animam secundum se intelligere, ac si dicat eam texere, vel aedificare secundum se: et cum non conveniat ei texere aut aedificare secundum se, non convenit ei intelligere secundum se: et sic nullum opus habebit, et non separatur a corpore.

2. Adhuc, Socratis via in libro Phaedonis est haec, per quam probabat animam esse separabilem, et immortalem. Supponebat enim, quod nihil corrumpitur nisi per contrarium: et inde arguebat sic: Mors et vita quae aliquo modo sunt ex contrariis circa vivum compositum ex corpore et anima, non sunt contraria animae, sicut par et impar licet sint contra circa numerum, tamen non sunt contraria numero. Anima ergo non habet contrarium, licet vita contrarium habeat. Ergo non. corrumpitur per mortem, sed separata manet.

3. Adhuc, Innuit aliam objectionem ad hoc, dicens, quod anima non utitur corpore nisi quasi instrumento sui motus: quidquid autem sic utitur corpore, distinctum et separatum manet a corpore: quia secundum nullum suum esse dependet a corpore, licet motus quosdam, exerceat aliquando in corpore: anima ergo distincta et separata manet a corpore.

4. Adhuc, Plato innuit rationem aliam, quam etiam innuit Socrates, hanc scilicet: Illud quod essentialem similitudinem habet ad intelligentiam incorruptibilem separatam, manet separatum et incorruptibile: anima rationalis et intellectualis essentialem similitudinem habet cum intelligentia separata et incorruptibili, quam nos Angelum vocamus: ergo separata manet et incorruptibilis sicut intelligentia et Angelus. Major patet per se. Secunda probatur ex hoc quod dicitur in Timaeo Platonis, ubi inducit creatorem loquentem ad intelligentias praesidentes planetis sic: " Quod nobis simile perspexeritis, et justitiam colere, et pietatem amare, accipite ad vos ipsas. " Constat autem, quod ad se accipere non possent nisi separatum et incorruptibile maneret. Ergo anima rationalis manet separata et incorruptibilis. Et hac ratione Socra- tes cum occidendus esset veneno cicutae aquaticae, et flerent eum Plato et alii sui amici, sic consolabatur eos, dicens: " Nolite flere: animae enim Philosophorum mori non possunt: sed post mortem corporis ibimus ad deos, ad illos optimos viros. "

5. Adhuc, Avicenna fortius objicit in IX suae Metaphysicae, sic: Quidquid secundum esse non dependet a corpore, licet sit in corpore, sed pendet secundum esse a lumine causae primae, non destruitur destructo corpore, sed separatur ab ipso. Anima intellectualis secundum esse non dependet nisi a lumine causae primae, et non a corpore: ergo non destruitur destructo corpore, sed separatur. Et haec objectio fortis est.

6. Adhuc, Peripatetici, qui dicebant animam esse separabilem et manere post mortem, decem signa inducebant, quod anima esset incorruptibilis et separata, quae omnia colligit Avicenna in VI de Naturalibus.

Primum est, quod omnis virtus organica destruitur destructo organo: intellectus nec debilitatur, nec destruitur aliquo organo destructo vel debilitato per infirmitatem vel senectutem: ergo non est organica virtus intellectualis: ergo separata et incorruptibilis.

Secundum est, quod nulla virtutum organicarum apprehendit se et instrumentum suum: intellectualis natura seipsam apprehendit, convertit enim se supra se, quod non potest facere organica virtus: ergo intellectualis natura libera est et separata.

Tertium est, quod nulla virtutum organicarum qualitatem organo suo perfecte assimilatam apprehendet, sicut patet: tactus enim non sentit simile sibi calidum, et ethicus calorem suum non sentit, licet magnus sit, eo quod habitualiter conversus est ad similitudinem naturalis habitus. Intellectualis natura melius apprehendit perfecte sibi assimilatum quam aliud. Ergo non est virtus organica, sed separata et in se existens.

Quartum est, quod nulla virtutum organicarum seipsa agit vel operatur, sed instrumento spiritus scilicet vel calore. Intellectus seipso agit et apprehendit, in seipso habens agens incorruptibile separatum et non mixtum alicui corpori vel alicui materiae, et habens in se quod agit similiter incorruptibile et separatum: et id quod agit quod est intellectus speculativus, separatum est et incorruptibile: quia, sicut dicit Averroes, impossibile est, quod actum sit incorruptibile et agens corruptibile. In intellectu possibili incorruptibile producit. Ergo intellectus non est virtus dependens ab aliquo corpore, sed separata et incorruptibilis.

Quintum est et accipitur ab Aristotele, quod omnis virtus organica si intendatur ad unum multum, minus percipit et sentit aliud, sicut patet in visu, qui ex visu magni luminis videt aliud. Intellectus ex subtiliter intelligere unum, melius intelligit aliud. Ergo virtus est separata, nihil commune habens cum corpore.

Sextum est, quod actiones virtutum organicarum post annos sexaginta debilitantur et lassantur: tunc autem confortatur intellectus: ergo intellectus est separatus, nihil commune habens cum corpore.

Septimum est deducens ad impossibile si detur oppositum: quia si intellectus dependet a corpore sicut ab organo, tunc nihil recipit nisi sub forma corporis et instrumento corporeo: sed hoc falsum est: quia nullam talem formam, recipit: ergo est intellectualis natura separata, secundum nihil dependens ad corpus,

Octavum est, et illud magis est proprium, quod intellectus nihil recipit nisi separatum et denudatum a materia et appendiciis materiae., Cum ergo receptum generaliter in recipiente sit secundum potestatem recipientis, sequitur de necessitate, quod ipse sit denudatus ab omni materia et separatus. Et ex hoc ulterius sequitur, quod secundum nihil sui dependet ad corpus.

Nonum est, quod si intellectus dependeret ad corpus, et uteretur corpore in operationibus suis, non apprehenderet nisi ea quae sunt de natura corporis illius, sicut visus, et sicut auditus. Nunc autem apprehendit omnia: quia per intellectum agentem est omnia facere, et per intellectum possibilem est omnia fieri, ut dicit Philosophus in III de Anima : sequitur ergo, quod intellectus sit separatus secundum nihil sui dependens a corpore.

Decimum est, quod intellectus percipit formam infinitam, hoc est, non finitam mensura corporis, universale enim est ubique et semper, et hoc percipit intellectus. Nulla virtus corporea accipit, infinitum, sed potius limitatum mensuris corporis in quo est. Ergo intellectus non est virtus corporea, nec secundum aliquod sui dependens a corpore.

Ex omnibus his arguit Avicenna sic: Quidquid secundum nihil sui dependet a corpore, nec secundum esse, nec secundum agere, resoluto corpore non resolvitur, sed manet separatum et distinctum. Intellectualis natura quae est anima rationalis, nec secundum esse, nec secundum agere, dependet a corpore. Ergo resoluto corpore non resolvitur, sed manet separata.

Solutio. Dicendum, quod anima rationalis, et propter hoc quod est ad imaginem Dei, quae imago immersa corporalibus non invenitur, sive corporali materiae, et propter hoc quod intellectualis naturae est, quae de necessitate, sicut in antehabitis probatum est, separata est a materia et appendiciis ejus ei in natura et in agere. Dicit enim Averroes super tertium de Anima, et verum est, quod in anima intellectus agens incorruptibilis est, et intellectus possibilis et immaterialis et incorruptibilis et intellectus adeptus qui ex agente fit in possibili, de necessitate est incorruptibilis, Et dat rationem: quia quod ex agente incorruptibili in possibili intellectu, qui incorruptibilis est, generatur, non potest esse nisi incorruptibile. Et ideo, sicut dicit Alpharabius in libro de Intellectu et intelligibili, omnes Philosophi in intellectu adepto ponebant radicem immortalitatis animae, et maxime propter hoc quod sicut concorditer dicunt et Sancti et Philosophi, principium actuum animae rationalis est in ipsa, et ipsa est causa et domina suorum actuum per liberum arbitrium, quod non potest esse, nisi esset elevata super materiam corporalem et supra naturam. Et ideo secundum philosophiam et secundum fidem dicendum est, quod anima manet separata post mortem, et agens et intelligens quae pertinent ad beatitudinem, vel patiens paenas pro retributione peccatorum. Et ideo dicit Isaac in libro de Definitionibus, quod animae peccatrices post mortem deprimentur sub tristi orbe, et erunt ibi in magno igne. Animae vero bene meritae in psalmodia et laude erunt cum Domino.

Ad primum ergo dicendum, quod bona via est Aristotelis ad probandum, quod, anima est immortalis et separabilis a corpore, et intelligere est opus ejus proprium, quod habet etiam non in communicatione ad corpus sicut et Angelus. Est autem aliud intelligere, quod, non convenit ei nisi communicando corpori, sicut nec texere, nec aedificare: et hoc est quod habet per reflexionem intellectus ad sensum et ad sensibile, a quo abstrahit: et hoc non est animae intellectualis secundum se, sed secundum insitam sibi potentiam, sensibilitatis. Propter quod dicit Dionysius in Mystica theologia, quod intellectus noster materialis est: et si quid spiritualium etiam intelligere vult, assimilat illud primo materialibus, ut ex familiaribus sibi melius intelligat. Sed. tale intelligere non convenit animae intellectuali secundum se, sed potius sub lumine intelligentiae accipere, vel sub lumine divino: et hoc convenit ei post mortem.

Ad aliud dicendum, quod Socrates bene probat, quod non corrumpitur per

naturam anima: quia in se non habet causam corruptionis, sed diis immortalibus similis est per naturam.

Ad aliud dicendum, quod illud argumentum magis cogit et probat quam primum: et propter hoc etiam in illo Socrates accepit consolationem, quod non timuit mortem. Et Prothimus, unus discipulorum ejus, cum audisset istam conclusionem, et videretur ei necessaria, sicut narrat Augustinus in libro de Civitate Dei, praecipitavit seipsum dicens: " Si est alia vita post mortem, nolo plus vivere vita ista miserrima: magis enim volo vivere cum Diis, quam cum hominibus . "

Ad dictum Platonis dicendum, quod hoc valde probabile est, et procedit, quia licet erroneum luerit in hoc, quod posuit multitudinem deorum, tamen nihil erroris continebat in hoc, quod animam rationalem dixit habere essentialem similitudinem cum intelligentiis, et propter hoc separabilem.

Ad aliud dicendum, quod Avicennae via bona est et procedit.

Ad aliud dicendum, quod illis decem signis satis probatur, quod intellectus separatus est, et anima separabilis post mortem: sed melius probatur ex his quae dicta sunt in principio solutionis istius.

Ultimum quod Avicenna concludit ex signis illis, procedit.