QUAESTIO LXVII.

Quomodo in senario dierum perfecerit Dees omne opus suum ? et

De requie septimae diei.

Deinde, Quaerendum est de hoc quod dicit Magister in libro II Sententiarum, Distinct. XV, cap. Jam de septimae diei requie aliquid nos eloqui oportet.

De quo quaerit Augustinus, Quomodo in senario die perfecit Deus opus suum? qui. senarius secundum Augustinum, est distinctio rerum in sex: eo quod Augustinus dicit omnia simul in uno momento esse facta.

Si enim hoc propter hoc est, ut multi dicunt, quod senarius est numerus perfectus, constans ex partibus suis totis: tunc videtur, quod opus divinum aliquid perfectionis habeat a numero dierum, quod inconveniens est.

Si autem propter hoc dicitur, quod senarius perfectus est, eo quod Dominus perfecit opus suum in illo numero dierum. Hoc iterum falsum esse videtur: sive enim perfecisset in illo numero, sive non, semper est senarius numerus perfectus: habet enim perfectionem intra se ex partibus suis, ex quibus sequitur de necessitate numerum esse perfectum: dicitur enim in II Arithmeticae, quod numerus triplex est: abundans, diminutus, et perfectus. Abundans est, qui ex partibus quae aliquoties sumptae constituunt totum, quantitatem totius numeri excedit, ut octo: octo enim habet partes quatuor, quia bis quatuor sunt octo: et duo, quia quater duo sunt octo: unum, quia octies unum sunt octo: et haec si congregentur simul, quatuor, duo, unum, non faciunt nisi septem, et erit numerus diminutus. Duodecim autem partes habet, sex, quatuor tria, duo, unum, quae si simul sumantur, faciunt sedecim: et sic erit numerus abundans. Sex autem habet partes, tria, duo, unum: bis enim tria sunt sex, ter duo sex, sexies unum sunt sex, quae si simul sumantur, scilicet tria, duo, unum, directe perficiunt sex: et ideo perfectus est numerus. Cum ergo causam perfectionis suae intra se habeat essentialem, propriam, et convertibilem, et quid et propter quid dicentem, semper demonstrative concluditur, quod perfectus sit, et non habet perfectionem suam ab eo quod in eo aliquid fecerit vel perfecerit Deus.

Ulterius quaeritur de eo quod dicitur die septimo requievisse ab universo opere suo: huic enim videtur esse contrarium quod dicitur, Joan. v, 17: Pater meus usque modo operatur, et ego operor.

Ulterius quaeritur, Quomodo dicitur requievisse ?

Requies enim laborantis est. In opere autem Dei nihil laboris fuit. Non ergo dicitur proprie requievisse. Si dicitur, ut Magister dicit ibidem, quod requiescere est cessare ab opere, sicut, Apocal, iv, 8, quod et ipse inducit in Littera, ubi dicitur, quod animalia requiem non habebant die ac nocte, dicentia: Sanctus, sanctus, sanctus, hoc est, non cessabant: videtur falsum esse, nam dicitur in littera Genesis, ii, 3, quod benedixit diei septimo, et sanctificavit illum: benedictio et sanctificatio aliquid operis videntur esse: et ita non videtur cessasse ab omni opere suo.

Ulterius quaerunt Judaei, Quando fecerit septimum diem sabbati ?

Illa enim fieri non potuit antequam esset: ergo in die sabbati fecit septimum diem: aliquid ergo fecit: ergo non ab omni opere cessavit.

Ulterius quaeritur, Quis fuerit modus sanctificationis, quo sanctificavit diem septimum sive sabbatum ?

Ulterius quaeritur, Quare dies septima mane habuit, non vesperam, cum alii dies praeter primum mane habuerunt et vesperam ?

Solutio. Dicendum, quod senarius perfectus numerus ex causa congruentiae est, et non necessitatis, quod in ipso consummata sunt opera divina. Opus enim perfectum divinum opus est. Deuter, xxxii, 3 et 4: Date magnificentiam Deo nostro. Dei perfecta sunt opera. Et hoc magis congruebat in numero perfecto fieri, quam in numero non perfecto, ut scilicet mensura numeri et temporis responderet mensurato.

Et per hoc patet solutio ad prima quae objiciuntur de perfectione numeri. Illa enim procedunt ac si opera Dei perfectionem accipiant ex numero vel numeris ex operibus Dei, quod non est verum.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicen-

dum quod illa expositio bona est: requievit, id est, cessavit. Quies enim, ut dicit Philosophus in V Physicorum, privatio motus est. Motus autem divinus qui effective tantum in Deo est, formaliter in creatura facta, opere peracto cessavit: et ideo tunc requievisse dicitur, quando cessavit consummato opere. Consummato dico secundum genera et species, ut in praehabitis determinatum est. Usque tamen hodie operatur propagando ex illis generibus per successionem, totius mundi administrationem et gubernationem. Et de illo modo intelligitur illud quod inducitur, Joan. v, 17: Pater meus usque modo operatur, et ego operor. Ab hoc enim opere numquam cessat, nec Pater, nec Filius, nec Spiritus sanctus.

Ad aliud dicendum, quod in opere Dei nullus labor est, nec ideo dicitur requievisse quasi laboraverit: sed quia quae de Deo dicuntur, per effectum intelliguntur, ideo requies etiam illa qua dicitur requievisse Deus, per effectum intelligitur: quia scilicet creaturam humanam et angelicam in cujus illustratione spirituali perficit Deus opera sua et distinctiones operum, facit requiescere in seipsa post consummationem operum suorum. Et hoc est quod dicit Augustinus in libro IV Super Genesim ad litteram, et ponitur in Glossa ibidem.: " Deum requievisse, est creaturae rationali in se requiem praestitisse, ut illuc scilicet desiderio feramur, quo requiescamus, et nihil amplius requiramus. Sicut enim facere dicitur, quod ipso in nobis operante facimus: et cognoscere, cum ipso in nobis operante aliquid cognoscimus: sic requiescere dicitur, cum ejus munere in ipso requiescimus. "

Ad id quod ulterius sequitur, dicendum, quod sanctificatio et benedictio non fuerunt aliquid operis illius a quo cessavit Deus. Cessavit enim ab opere creationis, dispositionis, et ornatus eorum quae faciebant ad constitutionem mundi, ex quibus postea facta est propagatio ad permanentiam et gubernationem mundi faciens. Sed benedictio et sanctificatio ad consummationem operis pertinet, a qua numquam feriandum est vel cessandum. Et hoc est quod dicit Augustinus in Glossa super illud Genesis, ii, 2: Complevit que Deus die septimo opus suum quod fecerat, quia ipsum benedixit et sanctificavit. Opus enim est benedictio et sanctificatio. Aliquid enim operis fecit Salomon cum templum dedicavit .

Ad aliud dicendum, quod septima dies est secundum Augustinum septima distinctio, illustrata per Verbum in cognitione Angelorum. Et secundum hoc nulla quaestio est: quia septimum diem fecit cum prima, quando Angelos creavit et illustravit. Secundum autem alios Sanctos tunc septima dies facta est in

causa, quando sol accepit circulum revolutionis, quando dies a die distinguitur.

An id quod ulterius quaeritur, dicendum quod modus sanctificationis alius non fuit, nisi quod indicavit rationali creaturae, quod nulla quies cordis et sanctificatio esset in his quae Deus fecit ad mundi administrationem, sed in Deo solo, quo solo fruendum est. Inquietum enim est cor donec ad ipsum perveniat, ut dicit Augustinus in libro Confessionum, Et hoc notatur in ipso modo loquendi cum dicit: Requievit ab universo opere suo, hoc est, aversus ab opere suo quievit in seipso, indicans homini nihil esse finem desideriorum, nisi seipsum.

Et propter hoc septima dies mane habet, sed finem non habet. Illustratio enim illa qua illustratur rationalis creatura, in Deo quo fruitur, beata est vita, quae numquam habebit finem, nec umquam tendet ad occasum.

VOLUMEN TRIGESIMUM TERTIUM: SUMMAE THEOLOGIAE PARS SECUNDA (QUAEST. LXVIII-CXLI).