MEMBRUM I.

Quid sit procedere temporaliter "?

Primo ergo quaeremus, Quid sit procedere temporaliter?

Videtur autem, quod nihil sit: quia

1. Dicit Augustinus, quod temporales motus in Deo non sunt: temporalis autem processio temporalis motus est: ergo in Deum cadere non potest. Spiritus sanctus est Deus: ergo Spiritui sancto non convenit processio temporalis.

2. Adhuc, Qui ubique est, ad id ubi non est, procedere non potest: quia nusquam non est. Spiritus sanctus ubique est, ut dicit Ambrosius, et per hoc etiam probatur esse Deus. Ergo Spiritus sanctus temporaliter procedere non potest.

3. Adhuc, Procedere ab alio potest esse dignitatis: sed procedere in aliquod inferius se, indignitatis est. Nihil quod est indignitatis, attribuendum est personae divinae. Cum ergo procedere in aliquod temporale et temporaliter, sit procedere Spiritum sanctum in inferius se, non est attribuendum personae Spiritus sancti.

4. Adhuc, Prima causa est, cujus substantia et actio in momento aeternitatis est, ut in libro de Causis probatur. Spiritus sanctus causa prima est. Ergo nulla actio ejus est temporalis. Nihil ergo est dictum, quod temporaliter procedat Spiritus sanctus: quia processio ejus est actio ejus.

5. Adhuc, In divinis substantia et actio et virtus ejus idem sunt. Si ergo actio Spiritus sancti est temporalium, sequitur quod substantia ejus temporalis est: quod absurdum est.

6. Si quis ad hoc velit dicere, sicut habitum est, quod processio hic dicitur sicut causa procedit in effectum, et ad similitudinem hujus Spiritus sanctus dicitur procedere in hoc in quo per novum apparet effectum. Videtur hoc frivolum esse: quia causa quando ab ea procedit effectus, secundum substantiam et secundum id quod est, non procedit in effectum, sed separata manet ab effectu et loco et subjecto, ut dicit Aristoteles, et probatur in libro de Causis. Propter quod etiam quamvis generaliter concedatur, quod omnis effectus procedit a causa: tamen non est verum, quod causa procedit in effectum. Si ergo processio temporalis Spiritus sancti ab hac similitudine diceretur, processio non referretur nisi ad dona et non ad Spiritum sanctum.

7. Adhuc, In donis apparet Spiritus sanctus ut opifex et dator, et non de necessitate existens in ipsis vel cum ipsis. Ita enim est in humanis quod artifex apparet in artificiatis, et largus sive magnificus in munere: non tamen de necessitate secundum id quod sunt, in artificiato sunt, vel in munere. Secundum hoc ergo non procederet Spiritus sanctus, nisi in quantum sicut in signo demonstratur ut opifex et largitor mulieris.

Ulterius quaeritur, Si in omnibus do- nis et gratis datis et gratum facientibus debeat dici procedere Spiritus sanctus ?

Videtur, quod sic.

1. In omnibus enim, ut dicit Gregorius, manifestatur ad utilitatem. I ad Corinth. xii, 7: Unicuique datur manifestatio Spiritus ad utilitatem. Et dicit Gregorius, quod etiam in donis gratis datis non gratum facientibus manifestatur et Spiritus in operatione boni. I ad Corinth. xii, 11: Haec omnia operatur unus atque idem Spiritus. Et manifestatur sanctus in demonstratione sanctitatis, vel personae in quam procedit, vel Ecclesiae cujus sanctitas hoc meretur. Per miracula enim quorum operatio est donum gratis datum sanctitas Ecclesiae demonstratur. Et ita videtur, quod tam in gratis datis, quam in gratum facientibus debeat dici procedere Spiritus sanctus.

2. Adhuc, Jacobi, i, 17: Omne datum optimum ei omne donum perfectum desursum est, descendens a Patre luminum. Super quod dicit Dionysius in Caelesti hierarchia, quod " omnis a Patre mota manifestationis luminum processio, in nos optime et large proveniens, nos replet, et ut vivifica virtus convertit et congregat ad pacis unitatem et deificam super simplicitatem. " Lumina autem Patris sunt Filius et Spiritus sanctus, ut ipse dicit Dionysius: et quodlibet bonum sive naturale, sive gratuitum, sive gratis datum, sive gratum faciens, est manifestatio processionis luminum, Filii scilicet, et Spiritus sancti. Videtur ergo, quod in quolibet dono quod ex amore summi Patris impenditur, procedat Spiritus sanctus: est enim quodlibet donum manifestatio processionis ejus, ut habetur ex auctoritate inducta.

Ulterius quaeritur, Si a viris sanctis ministris Ecclesiae procedat Spiritus sanctus ?

Ad hoc enim objicit Magister in libro I Sententiarum, distinct XIV: Procedit enim Spiritus sanctus ab eis a quibus datur. Sed a ministris Ecclesiae datur. Act. viii, 18: Cum vidisset autem Simon quia per impositionem manus Apostolorum daretur Spiritus sanctus? etc. Ergo videtur, quod procedat ab ipsis.

In contrarium hujus est:

1. Quod dicit Augustinus in libro XV de Trinitate : Non aliquis discipulorum Christi dedit Spiritum sanctum. Orabant quippe ut veniret in eos quibus manus imponebant, non ipsi eum dabant. Quem morem in suis praepositis etiam nunc servat Ecclesia. Denique et Simon magus offerens Apostolis pecuniam, non ait: Date et mihi potestatem hanc, ut dem Spiritum sanctum: sed cuicumque, inquit, imposuero manus, accipiat Spiritum sanctum : quia nec Scriptura superius dixerat: Videns autem Simon quia Apostoli darent Spiritum sanctum: sed dixerat: Cum vidisset autem Simon quia per impositionem manus Apostolorum daretur Spiritus sanctus '' .

2. Adhuc, Sicut Magister objicit in Sententiis: " Creator a creatura non " potest procedere: " Spiritus sanctus creator est, ministri autem Ecclesiae creati: ergo a ministris Ecclesiae nec procedit, nec datur Spiritus sanctus.

Solutio. Dicendum, quod processio

Spiritus sancti per effectum immediatum in quo ipsum Spiritum sanctum necesse est esse, processio (dico) temporalis, manifestativa est processionis aeternae. Unde in quantum manifestativa est illius, dicitur processio: in quantum autem effectus ille ex tempore incipit, et aliquando ex tempore desinit, dicitur temporalis: et sic ab alio habet, quod dicitur processio, et ab alio habet, quod dicitur temporalis: et quia utrumque horum claudit in intellectu, composito nomine dicitur processio temporalis.

Ad primum ergo dicendum, quod talis processio non est motus temporalis, licet signum manifestans eam temporale sit. Sic enim Deus qui aeternus est, et attributa ejus aeterna, multis indiciis temporalium manifestantur.

Ad aliud dicendum, quod hoc argumentum procedit ac si processio localis motus sit: et hoc non est verum, cum jam dictum sit, quod non sit nisi manifestatio aeternae processionis per effectum novum, per quem non manifestabatur prius vel alibi. Sicut et Filius de seipso dicit, Joan. viii, 42: Ego ex Deo processi et veni. Per quod non intelligitur, quod Filius destiterit a Patre, vel ab aliquo loco secundum divinitatem: sed quod apparuerit hic per carnis assumptionem, secundum quem modum non erat apud Patrem, vel in loco alio nisi in illo, sicut dicitur, Baruch, iii, 38: In terris visus est, et cum hominibus conversatus est.

Ad aliud dicendum, quod procedere in aliquid inferius ut illud in superius reducatur, non est indignitatis, sed dignitatis. Et talis est processus amoris, ut dixit Ierotheus. Amor enim superiora movet ad inferiorum provisionem, et inferiora ad superiorum conversionem, et aequalia ad connexionem socialem. Et hoc habetur ex auctoritate inducta, quod luminum processio in nos optime ac large proveniens, convertit et congregat nos ad Patris unitatem: quae operatio maximae dignitatis est, et ideo dignissimo attribuitur.

Ad aliud dicendum, quod si operatio large sumatur, ita quod generatio et spiratio etiam operationes dicantur: tunc duplex in prima causa est operatio. Una scilicet intrinsecus manens in divinitate, et haec ex parte operantis, et ex parte operationis, et ex parte operati in momento est aeternitatis. Et vocatur naturae operatio a Damasceno. Sed talis modus loquendi improprius est: quia generatio et spiratio non sunt operationes, sed actus perfecti ad perfectum. Alia vero operatio secundum Damascenum est voluntatis, quae est creatio, et est circa hoc quod est extrinsecum divinitati. Et hoc secundum quod est in voluntate operantis, in momento aeternitatis est: secundum autem quod est in eo circa quod est ut circa subjectum, necesse, est eam esse in momento temporis. Et talis operario est processio temporalis, ut patet per ea quae dicta sunt in principio hujus solutionis.

Ad aliud dicendum, quod actio in divinis quae est eadem virtuti et substantiae, est actio accepta in agente. Processio autem non solum dicit hoc quod est processio in procedente, sed cum hoc consignificat et connotat effectum in eum in quem fit processio: et ille effectus non est idem cum substantia et virtute procedentis. Et ideo non sequitur, si effectus sit temporalis, quod substantia sit temporalis: per illum enim effectum habitudo aliqua et modus habendi se specialis ad Deum in creatura generatur, ex quo modo habendi processio Spiritus manifestatur.

Ad aliud dicendum, quod illa responsio nulla est, et reprobata in primo Sententiarum, distinct. XIV, per multas auctoritates. Quinimo, Spiritus procedit aeterna processione: et processio ejus manifestatur per effectum donorum, in quibus essentialiter, potentialiter, et praesentialiter est Spiritus sanctus. Et hujus ratio est, quia operatio talium donorum est virtutis infinitae: virtus autem infinita nulli creato convenire potest: et ideo dona sine Spiritu sancto virtutem infinitam non habent. Negari autem non potest, ut dicit Damascenus, quin operans sit ubi per propriam virtu-

tem operatur. Unde ubi apparet infinitus actus, ibi necesse est esse virtutem infinitam et operationem virtutis infinitae. Est autem infinitus actos conjungere hominem Deo ad beneplacitum voluntatis, et posse mereri aeternum praemium. Unde non potest esse nisi virtutis infinitae, quae non est nisi divinae personae essentialiter, potentialiter, et praesentialiter operantis: ad quod dona ex parte nostra disponunt, sed actum nec ex se, nec ex nobis elicere possunt sine Spiritu sancto. Et ideo erraverunt, ut dicit Magister in Sententiis, qui dixerunt Spiritum sanctum non in seipso, sed in donis suis dari vel mitti vel procedere.

Ad aliud dicendum, quod in creaturis in effectibus artis vel naturae, virtus artificiandi divisa est a virtute artis et opificis: et propter hoc non oportet, quod artifex vel opifex, procedat in opus. Sed in gratuitis ad hoc fit processio Spiritus, ut in eo in quo procedit, operetur operationem virtutis infinitae. Et ideo necesse est procedere Spiritum in ipso, et cum ipso dono. Procedit enim, ut dicit Augustinus in libro XV de Trinitate, ad sanctificandam et reducendam creaturam rationalem . Quae sanctificatio et reductio fieri non potest, nisi per actum virtutis infinitae: quia Deus et creatura rationalis non reducta distant in infinitum.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod processio Spiritus sancti dupliciter dicitur, scilicet simplex manifestatio processionis aeternae per signum, et sic procedit Spiritus sanctus in donis gratuitis gratis datis. Et est etiam manifestatio processionis aeternae, simul et procedentis Spiritus per proprium ejus actum, quem non operatur nisi in illis in quibus habitat per inhabitantem gratiam. Et hoc modo non procedit nisi in donis gratum facientibus. Et per hoc patet solutio ad omnia quae quaesita sunt de illo. Sub hac enim distinctione intelligitur dictum Apostoli, I ad Corinth. xii, 7 et 11, et dictum Jacobi, i, 17, et dicta Gregorii et Dionysii.

Ad id quod ulterius quaeritur de ministris Ecclesiae, dicendum quod cum processio temporalis sit manifestatio processionis aeternae, et ipsius procedentis aeterna processione, non potest processio temporalis Spiritus sancti esse a ministris Ecclesiae: quia si hoc esset, non manifestaret aeternam processionem et procedentem, et sic caderet a nomine et ratione processionis. Unde ministri Ecclesiae non dant, nec mittunt, nec procedit ab eis Spiritus sanctus: sed solus Deus dat et mittit eum, et a solo Deo procedit. Ministri tamen per modum supplicationis aliquid faciunt, in quo et propter quod infallibiliter procedens a Deo Spiritus sanctus datur et mittitur eis in quos procedit. Et hoc expresse accipitur ex verbis Augustini superius inductis.

Si objicitur, quod secundum jura qui occasionem damni dat, damnum dedisse videtur: et sic cum ministri Ecclesiae faciant hoc quo datur Spiritus sanctus, videntur dare Spiritum sanctum. Dicendum, quod illud dictum juris non intelligitur, nisi ad reputationem judicis, quo punitur damni dans occasionem, non ideo quod dederit damnum, sed ut alii terreantur, ne damni dent occasionem. Et similiter est in divinis: quia per negligentiam et devotionem ministri punitur vel praemiatur minister judicis providentia.