Albert the Great, Summa Theologiae

1. Sicut dicit Aristoteles in principio Praedicamentorum, diversorum generum non subalternatim positorum diversae sunt species et differentiae: praescientia autem et praeparatio diversa sunt genera non subalternatim posita: ergo nihil unum ut species continetur in utroque: hic autem reprobatio ponitur et in genere praescientiae, et in genere praeparationis: ergo male diffinitur.

2. Adhuc, Praescientia simplicis notitiae nullam ponit causalitatem respectu praesciti: praeparatio autem ponit respectu praeparati causalitatem: ergo praeparatio in genere praescientiae non continetur.

3. Adhuc, Praesciti et praescientia ex opposito se habent ad praedestinatos et ad praedestinationem: quia praesciti finaliter damnandi sunt, et praedestinati finaliter salvandi: praeparatio autem cadit in definitionem praedestinationis: et sic videtur, quod praedestinatio secundum totum ambitum suae communitatis nihil habet in genere praescientiae: et cum reprobatio sit praeparatio quaedam, praeparatio non potest cadere in genere praescientiae.

Ulterius quaeritur, Si reprobatio est ex meritis, vel non ? Et videtur, quod sic. 1. I Sententiarum, distinctione XLI,

sic dicitur: " Si quaerimus meritum obdurationis et misericordiae, obdurationis meritum inveniemus, misericordiae vero meritum non inveniemus, "

2. Adhuc, Ibidem ex verbis Augustini contra Julianum: " Miseretur utique secundum gratiam, quae gratis datur: obdurat autem secundum judicium, quod meritis redditur. " Ergo cum obduratio effectus sit reprobationis, videtur quod reprobatio sit ex meritis.

3. Adhuc, Ad Roman, i, 21, super illud: Obscuratum est insipiens cor eorum, Augustinus in Glossa: " Ista obscuratio poena et vindicta est, per quam paenam, hoc est, cordis caecitatem in plura peccata lapsi sunt. " Videtur ergo, quod ex malis meritis sit.

4. Adhuc, Reprobatio, sicut dicit Augustinus , est nolle misereri: nolle autem misereri sine causa non: potest convenire ei cujus proprium est misereri et parcere: causa autem non potest esse nisi peccatum: ergo reprobatio non est nisi ex peccato.

5. Adhuc, Isaiae, lix, 2: Iniquitates vestrae diviserunt inter vos et Deum vestrum. Sed reprobatio separatio et divisio est a Deo. Videtur ergo, quod esse non possit nisi propter peccatum: et sic reprobatio est ad minus ex praescientia tali meriti.

6. Adhuc, Subtractio gratiae communiter dicitur effectus reprobationis. Quaeratur ergo, Cujus sit effectus, vel Dei, vel alicujus alterius? Subtractio enim, est in genere motus violenti, et dicit motum abstrahentem: et praepositio sub quae per compositionem est in nomine, dicit ablationem ejus quod trahitur ab aliquo: videtur ergo, quod subtractio motus Dei sit ab aliquo revocantis gratiam: et sic subtractio gratiae ens est quod necesse est, quod a Deo sit faciente. Quod si concedatur, quod sit aliquid a Deo quo fit homo deterior, est contra Fulgentium relatum in primo libro Sententiarum, distinctione XL, cap. Sicut enim, ubi dicit Fulgentius, quod " Deus non est praeparator pravitatis, "

7. Adhuc, Videtur inconveniens esse, quod Deus subtrahit gratiam. Dicit enim Dionysius, quod optimi est optima adducere, et non optima subtrahere .

8. Adhuc, Dicit Dionysius, quod divina bonitas per omnia se diffundit et expandit. Quod autem per omnia se diffundit et expandit, nulli se subtrahit. Ergo subtractio gratiae et bonitatis, Deo non competit.

Similiter quaeritur de excaecatione, Utrum possit esse opus divinum ?

Et videtur quod sic.

II ad Corinth. iv, 4, super illud: Deus hujus saeculi excaecavit mentes infidelium, Glossa: " Deus hujus saeculi qui non solum bonos regit, sed etiam malos pro meritis praecipitat, excaecavit mentes infidelium, " Et paulo post sequitur: " Deus. verus et justus excae- cavit mentes Infidelium hujus saeculi. "

Sed in contrarium videtur esse, quod

1. Sicut dicit Augustinus in libro LXXXIII Quaestionum, opus quod operatur Deus per seipsum, est illuminare animas: eo quod Joan. i, 9, dicitur: Erat lux vera, quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum. Lucis autem opus non potest esse excaecatio: et sic videtur, quod verus Deus nullum excaecat: maxime quia sicut dicitur, II ad Corinth. iv, 4: Deus hujus saeculi excaecavit mentes infidelium, ut non fulgeat illis illuminatio Evangelii gloriae Christi, qui est imago Dei, scilicet invisibilis. Talem autem illuminationem prohibere non est proprium ejus qui lux est.

2. Adhuc, Joan. i, 5, super illud: Lux in tenebris lucet, dicit Augustinus in Glossa: " Sicut caeco posito in. sole praesens est lux, et ipse absens est ab ipsa: ita omnis iniquus caecus corde, absens est a sapientia, et sapientia praesens est illi. Excaecatio autem non potest esse opus Dei, cum ipse sit lux. "

3. Adhuc, Sapient, ii, 21 et 22, excaecatio Deo non attribuitur, sed potius malitiae et diabolo: dicitur enim sic: Haec cogitaverunt et erraverunt: excaecavit enim illos malitia eorum. Et nescierunt sacramenta Dei: neque mercedem speraverunt justitiae, nec judicaverunt honorem animarum sanctarum.

Solutio. Dicendum, quod reprobatio est, ut dicit Augustinus, praescientia iniquitatis quorumdam, et praeparatio damnationis eorumdem. Et sic tria sunt in reprobatione, scilicet praescientia iniquitatis, quae simplex est notitia absque omni causalitate qua Deus praevidet quidquid futurum est. Secundum est futura iniquitas in eo qui reprobatur. Tertium est praeparata damnatio, quae debetur iniquis. Et respectu hujus, praescientia non dicit simplicem visionem, sed potius notitiam practicam quae est cum ordinatione, dispositione, et praeparatione operativa. Et in his tribus primum nullo modo causa est secundi, sed secundum est causa tertii. Ex opposito enim habet se reprobatio ad praedestinationem, quae est praescientia beneplaciti sive approbationis, et praeparatio gratiae in praesenti et gloriae in futuro: et in his praescientia beneplaciti secundum rationem intelligentiae est ratio secundi, et causa haec est praeparationis gratiae in praesenti, et primum et secundum causa tertii, hoc est, gloriae in futuro.

Et quia plura sunt in ratione reprobationis, ideo necesse fuit ut in pluribus generibus poneretur. Sicut etiam secundum philosophiam bene conceditur, quod homo albus magnus pater Socratis, in pluribus est generibus quoad diversa quae sunt in ipso. Dico autem generibus non subalternatim positis. Damnatio enim iniqui justa est, ut dicit Augustinus: et si justa est, bona est: quia omne justum bonum est: omne autem bonum a Deo est: unde respectu damnationis iniquorum, oportuit quod reprobatio esset in genere praeparationis, et in genere scientiae practicae quae est scientia ordinans, disponens, et praeparans. Respectu autem iniquitatis, cujus Deus causa esse non potest, eo quod dicit Augustinus, quod nullo modo causa est ejus quo fit homo deterior, non potuit poni in genere scientiae practicae: quia Deus praeparator iniquitatis non est, ut dicit Fulgentius. Sed quia nihil latet eum ex omnibus futuris, oportuit quod poneretur in genere simplicis notitiae.

Et quod dicit Philosophus, quod diversorum generum, etc, intelligitur de speciebus simplicibus, in quarum definitione genus est in potentia, et differentia ejusdem generis divisiva est in eadem ut constitutiva actus.

Et per hoc patet solutio ad duo sequentia.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicen-

dum quod sicut in quaestione de praedestinatione dictum est, actus aeternus ex re temporali causam habere non potest. Unde reprobatio dupliciter dicitur, scilicet abjectio aeterna, qua mali reprobati sunt: et subtractio gratiae in tempore. Quantum ad actum aeternum non est ex meritis ut ex causa, sed quantum ad subtractionem gratiae potest esse ex malis meritis, propter quae Deus subtrahit gratiam. Et hoc est quod dicit Augustinus ad Sixtum: " Non obdurat Deus impartiendo malitiam, sed non impertiendo gratiam, sicut qui nec digni sunt: quibus enim non impertitur, nec digni sunt, nec merentur: potius ut non impartiatur, hoc digni sunt, hoc merentur . "

Ad aliud dicendum, quod judicium quo Deus obdurat, vel gratiam subtrahit, quod temporaliter reprobare est, est ordinatio culpae per paenam justam. Justum enim est, quod gratia subtrahatur peccanti, et peccantem concomitetur talis obduratio, quae est non emolliri ad praecepta et consilia et sacramenta per quae quis justificari possit: quia si illis emolliretur cor suum, peccatum non committeretur. Unde talis obduratio concomitatur esse peccatum mortale: et haec est reprobationis effectus temporalis.

Ad aliud dicendum, quod ex malis meritis potest esse reprobationis effectus temporalis, sive ille sit excaecatio, sive obduratio, ut praedictum est.

Ad aliud dicendum, quod nolle misereri duplex est, aeterna scilicet voluntas non miserendi, et actualis dissensus ad faciendum misericordiam in tempore. Primum non potest habere causam cum sit aeternum. Secundum habet causam, cum sit temporale: et de illo est verum, quod ei cujus proprium est misereri et parcere, non competit sine causa nolle misereri.

Ad aliud dicendum, quod iniquitates actualem separationem faciunt a Deo: et haec est temporalis reprobatio, non aeterna.

Ad aliud dicendum, quod subtractio gratiae non dicit motum, sed privationem vel negationem, hoc est, non apponere, vel nolle apponere gratiam. Et hujus causa nulla est efficiens, sed potius deficiens et ex parte nostra. Deus autem non est causa hujus, nisi sicut dicit Aristoteles in II Physicorum, quod nauta per absentiam est causa periclitationis navis, non quod aliquid faciat unde navis periclitetur, sed quia non facit ea quibus salvetur.

Et per hoc patet solutio ad sequens. Non enim est causa nisi per abnegationem appositi: quia scilicet gratiam non apponit. Et hujus antiqui quidam dederunt exemplum de hoc quod dicit Aristoteles in II Physicorum, quod natura est principium motus et status in quo est per se, et non secundum accidens. Dicunt enim, quod natura principium motus est movendo et faciendo: principium autem status sive quietis non est nisi cessando a metu. Hoc tamen exemplum non est satis conveniens: quia quies in quo est status in forma vel in ubi, in appetitu naturae est, et motus naturae est ad ipsam et propter eam: ad privationem autem gratiae sive subtractionem nullus est Dei appetitus vel operatio. Sed exemplum Augustini valde est conveniens, scilicet quod sol unica lucis suae praesentia facit illuminationem, et absentia tenebras, et illuminationem facit operatione praesentiae, tenebras autem non facit aliqua operatione: sed cum absens fuerit, tenebrae fiunt ex objectione opaci quod repellit radios luminosi. Dixerunt tamen quidam satis probabiliter, quod subtractio gratiae potest duobus modis considerari, scilicet absolute: et sic est privatio, nec habet causam efficientem, sed deficientem: et sic fit homo ea deterior: quia sic spoliatur bono gratiae, et

vulneratur in bono naturae, Potest etiam considerari ut paena ordinata ad culpam, et ut inflicta propter peccatum: et sic justa est et bona, et a Deo: quia sic non est pravitas qua aliquis fiat deterior, sed ordinatio culpae commendans justitiam: quia sic est paena damni quam juste incurrit peccator.

Ad aliud dicendum, quod Deus optima adducit, et nulli subtrahit: sed quod non adducuntur in isto vel in illo, hoc est ex eo, quod obicem ponit per peccatu m.

Ad aliud dicendum, quod Deus nulli se subtrahit in quantum est de se: sed quod isti subtrahitur vel illi, est ex obice peccati. Et est exemplum Augustini, quod sol lucendo omnibus se exhibet: tamen qui claudit fenestram, beneficium luminis in domo non percipit: quia obicem ponit.

Ad id quod ulterius quaeritur de excaecatione, eodem modo dicendum est, quod Deus nullum excaecat impertiendo malitiam, sed non exhibendo lucis praesentiam: sed excaecat homo se obscuritate peccati, privando se luce veritatis aeternae et lumine gratiae: et haec excaecatio prout est paena damni, pro peccatis inflicta, justa est, et a Deo est ordinante peccatum per paenam: secundum autem quod absolute est privatio quaedam luminis in ratione et voluntate peccantis, non habet causam nisi deficientem, hoc est, hominis aversionem a luce. Et hoc est quod dicitur, Job, xxiv, 13: Ipsi fuerunt rebelles lumini, nesciverunt vias ejus, nec reversi sunt per semitas ejus.

Per hoc patet solutio ad illud, quod primo in contrarium adductum est.

Ad sequens dicendum, quod exemplum Augustini valde est conveniens: quia caecus non caret beneficio lucis,, nisi pet obicem caecitatis quem ipse posuit, qui excludit ab eo praesens beneficium luminis. Omnis enim qui se conjungit per intellectum et affectum obscuris et obscurantibus, juste perdit beneficium luminis, et incurrit obscurationem cordis, et excaecationem rationis, et obdurationem voluntatis.

Ad ultimum dicendum, quod verum est, quod malitia excaecat sicut obex luminis, et diabolus excaecat sicut suasor iniquitatis: et si obscuratio dicitur paena damni ordinata contra culpam, etiam verus Deus excaecat justa paena feriens et condemnans eum qui obscura dilexit: sicut dicit illa Glossa super epist. II ad Corinth. iv, 4. Hoc enim justum judicium est, de quo dicitur, Joan. iii, 19: Hoc est autem judicium: quia lux venit in mundum, et dilexerunt homines magis tenebras quam lucem: erant enim eorum mala opera,