MEMBRUM II. Quis sit actus superioris in inferiorem ?

Secundo quaeritur, Quis sit actus superioris in inferiorem?

Et hic ab omnibus dicitur illuminatio, descendens a superiore in inferiorem in theophaniis et aliis illuminationibus, sicut dicit beatus Dionysius. Quae illuminatio tria operatur in inferiori, scilicet purgationem, luminis immissionem sive infusionem, et perfectionem. Purgat enim in hoc, quod ab illuminato tollit dissimilitudinis habitum, hoc est, habitualem nescientiam in qua fuit antequam illuminaretur: in hoc enim dissimilis fuit illuminatis a veritate. Illuminat in hoc, quod revelat ei per lumen veritatis quod ante nescivit. Perficit in hoc, quod per lumen infusum reducit et convertit eum ad fontem aeterni luminis, qui Deus est, ut illi toto amore inhaereat. Sicut enim secundum Dionysium, bonum est quod est a bono, ei plantatum in bono, et ad bonum: ita lumen illuminationis talis, est a lumine superiori, et plantatum in forma talis luminis ad lumen aeterni fontis, sicut dicitur, Isa. lx, 19: Erit tibi Dominus in lucem sempiternam, et Deus tuus in gloriam tuam. Per primum purgat, per secundum illuminat, per tertium perficit.

Quaeritur ergo, Si ad istam illuminationem necessaria sit praelatio angelica?

Et Addetur, quod non: ab ipsa enim summa sapientia sufficienter inferior formatur ad talem illuminationem: nulla ergo indigentia est Angeli superioris, qui sic illuminet inferiorem.

Adhuc, Augustinus (et ponitur in libro de Spiritu ei anima) dicit, quod inter mentem nostram in qua imago Dei est impressa,, et Deum, nihil est medium. Cum ergo, sicut dicit Gregorius, imago Dei expressior sit in Angelo, quam in homine, inter quemlibet Angelum et Deum, nihil est medium: et sic superiores Angeli non sunt medii in illuminando inter inferiores Angelos et Deum.

Ulterius quaeritur, Si superior illuminat inferiorem, utrum hoc habeat a natura, vel a gratia?

Et videtur, quod, a natura: loqui enim secundum quod bonus bonis loquitur, et malus malis, et bonus malis, et malus bonis, illuminatio quaedam est de his, de quibus loquitur unus ad alterum: et non est a gratia, esset enim in Angelis etiamsi nulla adesset eis gratia: ergo videtur, quod et illuminatio et revelatio sint a natura, et non a gratia.

Adhuc, Damascenus in libro II de Fide orthodoxa: " Qui eminent inter Angelos, tradunt inferioribus cognitionem suam secundum eminentiam ordinis et naturae . " Sed tradere cognitionem, est illuminare et revelare. Ergo secundum conditionem naturae superior illuminat inferiorem.

Contra:

Illuminatio non est nisi luminis acceptio et traditio: luminis acceptio non est nisi per gratiam, et non a natura: ergo videtur, quod illuminatio non sit nisi per gratiam.

Ulterius quaeritur, Si fiat per medium, vel sine medio ? Et videtur, quod per medium.

1. In inferioribus enim in quibus fit intellectualis visio et illuminatio, non perficitur illuminatio, nisi mediante theo- phania, ut dicit Dionysius. Ergo et inter Angelos cum superior illuminat inferiorem, oportet quod medium aliquod sit, quod fluat ab illuminatore ad illuminatum.

2. Adhuc, In naturalibus, ut dicunt Philosophi, nec secundum intellectum, nec secundum visum perficitur visio sive illuminatio, nisi mediante eo quod est actus, vel intelligibilium, sicut illustratio intelligentiae: vel quod est actus visibilium, sicut lumen corporale. Cum ergo naturalia imitentur divina sicut ars naturam, videtur quod etiam in divinis quando unus spiritus illuminat alterum, illuminatio illa non perficiatur nisi mediante aliquo.

3. Adhuc, Quando unus Angelus illuminat alium, constat quod per essentiam non immittit se ei. Dicit enim Beda, quod. per essentiam nihil illabitur spiritui angelico vel humano, nisi Deus: ergo oportet, quod utatur medio, vel non illuminabit eum.

Contra:

Si utitur medio: aut illud medium est corporale, vel spirituale. Constat, quod non corporale, medium enim corporale non est nisi inter extrema corporalia: in tali autem illuminatione extrema spiritualia sunt, quia et illuminator est spiritus, et illuminatus est spiritus. Si autem dicatur, quod erit spirituale: aut erit substantia, aut accidens. Non substantia: non enim sunt nisi tres substantiae spirituales, scilicet Deus, Angelus, et anima rationalis: et constat, quod Deus non est media substantia inter illuminantem et illuminatum. Nec Angelus aliquis potest esse medium: quia tunc ejusdem naturae esset medium et extremum. Nec anima rationalis potest esse: quia illa secundum naturam est inferior extremo sive Angelo illuminato: medium autem debet esse inter extrema, non post extrema. Si dicatur, quod sit accidens, oportet quod sit in aliquo sicut in subjecto: aut ergo est in illuminatore, aut in illuminato: et quodcunque dicatur, non erit medium:

medium enim inter extrema est, et non in extremo.

Solutio. Dicendum, quod in distinctionibus Angelorum secundum gradus praelationis, hoc est de ipsius distinctionis ordine, ut dicunt Dionysius et Damascenus, quod superiores de quibus plus noverunt et potentiores sunt, illuminant inferiores: aliter enim non esset verum quod dicit Ierotheus, quod amor sive naturalis sive divinus, qui secundum formam boni movet, movet superiora ad inferiorum providentiam, sicut inferiora movet ad conversionem eorum ad superiora et reverentiam: et sic inter inferiora et superiora fit quidam indissolubilis amoris complexus.

Ad objectum quod contra hoc est, dicendum, quod illuminatio quae est per gratiam gratum facientem, non potest esse nisi a Deo immediate: et sic intelligitur quod dicit Augustinus, quod inter mentem nostram in qua est impressa imago Dei, et Deum informantem et illuminatorem nihil est medium. Sed illuminatio quae est de civilibus acceptis, sive per naturam, sive per gratiam revelationis, potest unus Angelus illuminare alium, et Angelus animam rationalem: ita tamen, quod sola sapientia divina auctoritate et virtute perficiat omnes illuminationes: sed Angelus Angelum illuminat instrumentaliter, et potestate sibi collata ab auctore primae illuminationis, qui est sapientia divina. Unde, Matth. xxiii, 10: Magister vester unus est, Christus. Quod tractans Augustinus in libro de Magistro, dicit, quod et unus est Magister, et plures, magistri: unus auctoritate et virtute: plures ut instrumentales, et virtutem docendi a primo accipientes: et plures necessarii sunt, ut disponant et praeparent eum qui docetur, ut facilius doctrinam veritatis accipiat. Unde Gregorius idem tractans sic dicit: ". Frustra extra laborat lingua Doctoris, nisi intus adsit virtus Conditoris. "

Ad id quod ulterius quaeritur, Utrum sit a natura, vel gratia: dicendum, quod ab utroque. In divinis enim et theophaniis non potest esse nisi a gratia. In his autem quae naturaliter per habitus concreatos plus sciunt superiores quam inferiores, et potentiores sunt, eo quod sunt perspicatioris intelligentiae quam inferiores, potest esse a natura: nisi gratia dicatur gratis data, sicut totum quod sunt et quod habent, gratia est. I ad Corinth. xv, 10: Gratia Dei sum id quod sum.

Ad objectum contra dicendum, quod ipsa illuminatio gratia est, et etiam theophania, secundum quod data naturalia gratis data et per meritum non empta, gratia dicuntur: sed haec gratia non est altioris virtutis, quam ipsa natura in datis naturalibus considerata.

Ad id quod ulterius quaeritur, Utrum sit per medium ?

Dicendum, quod non potest esse nisi per medium, sicut probant objectiones primo inductae. Et bene concedendum est, quod illud medium non est corporale, sed spirituale: et non sit substantia quae sit spiritus, vel divinus, vel angelicus, vel anima. Nec est proprie accidens, quia ab accidente non potest perfici, sub- stantia secundum proprium et connaturalem actum: sicut etiam Aristoteles in VII Physicorum probat, quod secundum illam speciem qualitatis quae est dispositio et habitus, non potest esse motus physicus: quia sive accipiat virtutem intellectualem, sive moralem, secundum eam non dicetur alteratus, sed perfectus: et non secundum, esse accidentale, sed secundum proprium et connaturalem habitum, qui est actus ultimus et perfectissimus, qui inest perfecte sicut vigilia, non sicut somnus: sicut dicit Aristoteles in II de Anima, quod actus ensis ultimus, est incidere, qui est ejus actus ut vigilia: figura autem ensis, est actus ejus ut somnus.

Ad id quod quaeritur, In quo sit ?

Dicendum, quod est in uno per comparationem ad alterum. Illuminatio enim est in illuminatore, procedens in illuminatum per ipsum actum illuminationis: sicut species intelligibilis ab intelligentia agente procedit in intellectum possibilem, et facit eum actu intelligentem et perfectum secundum formam intelligibilis: et sicut species visibilis per actum lucis procedit in visum in oculo, et facit eum actu videntem et perfectum secundum formam speciei visibilis.