PARTICULA I. An omnis veritas sit aeterna ?

Circa primum objicitur sic:

1. Quidquid abstractum est a motu et a materia, aeternum est: rationes mathematicorum et eorum de quibus considerat prima philosophia, abstracta sunt a motu et a materia: ergo aeternae sunt, ut ratio circuli, et ratio paris vel imparis numeri, et ratio substantiae in eo quod substantia est, et talia multa sunt.

Videtur ergo cum veritas in talibus sit praecipue, quod aeterna sit veritas in illis. Primum probatur per Dionysium in libro de Divinis nominibus, qui dicit, quod " tempus est, quod in generatione et corruptione metitur . " Unde cum haec abstracta sunt a motu et a materia, videtur quod tempus non est mensura eorum, sed aeternitas: et ideo omnium talium veritates aeternae sunt.

2. Adhuc, Idem videtur dicere Augustinus in libro Soliloquiorum, qui dicit, quod " nihil est magis aeternum quam ipsa veritas, ut ratio circuli. " Non enim est assignare aliquod tempus in quo haec inceperit esse vera, circulus est figura plana, una linea contenta, in cujus medio est punctum, a quo omnes lineae ductae ad circumferentiam, sunt aequales. Nec est assignare tempus in quo haec inceperit esse vera, duo et tria sunt quinque, vel quod substantia sit ens per se. Si enim aliquod tale tempus esset, in quo tales inciperent esse verae, sequeretur, quod continue ante hoc non essent verae, quod falsum est. Similiter non est assignare tempus in quo non erunt verae. Et sic videtur, quod sint sine principio et sine fine. Quod autem caret principio, aeternum est. Veritates ergo talium aeternae sunt.

3. Adhuc, Hoc idem videtur sequi in generabilibus et corruptibilibus, ut patet. Mundum enim fore, aut fuit verum ab aeterno, aut non. Constat, quod sic: cum enim factus sit mundus, constat quod ante hoc verum fuit mundum fore: nec est assignare aliquod instans vel nunc in ante sumendo, in quo inceperit esse verum, ita quod ante hoc non fuisset verum, Similiter etiam si fiat enuntiatio de praesenti, ut si dicatur, mundus est. Si enim mundus est, ante hoc praesens verum fuit mundum fore: et numquam est assignare in ante sumendo instans in quo non fuit verum. Similiter si accipiatur enuntiabile de futuro, ut hoc, Antichristus erit, non est accipere in ante sumendo instans in quo incipiat hoc esse verum, Antichristus erit. Si enim Antichristus erit, Deus praescivit Antichristum fore: et cum scientia non sit nisi verorum, si ab aeterno praescivit, ab aeterno verum fuit, quod Antichristus erit. Similiter est de hac, Petrus erit, vel Paulus erit, et sic de aliis. Et sic videtur, quod omnis veritas talium enuntiabilium ab aeterno sit. Sic enim sumendo, praeteritorum non erit finis, et futurorum non erit principium. In post enim sumendo numquam erit accipere tempus vel instans in quo hoc non sit verum, mundus fuit. In ante autem sumendo non erit accipere tempus vel instans in quo haec non fuit vera, mundus erit. Et sic videtur veritas enuntiabilium esse aeterna et ab aeterno..

4. Eodem modo videntur probare Augustinus ibidem , et Anselmus in libro

de Veritate , quod impossibile est veritatem incipere, vel interire, et quod necesse sit semper esse, fuisse, et fore, sic: Si enim veritas aliquando non fuit et incepit esse, verum est veritatem non fuisse: et si verum est veritatem non fuisse, aliquid est verum: et si aliquid est verum, veritas est: ergo si verum est veritatem non fuisse, veritas est. Idem sequitur si detur oppositum. Si enim veritas aliquando non. fuit: tunc haec est falsa, veritas fuit ab initio sive ab aeterno. Et si haec est falsa, ejus contradictoria est vera, haec scilicet, veritas non fuit ab initio. Et si haec est vera, aliquid est verum: et si aliquid est verum, veritas est: ergo si non est veritas, veritas est. Et ideo dicit Augustinus, quod veritatem esse, resurgit ex suo opposito.

Idem erit si dicatur veritas interire sive deficere in futurum. Si enim veritas interit, tunc postquam interiit, veritatem interiisse est verum. Et si hoc est verum, aliquid est verum. Et si aliquid est verum, veritas est. Ergo postquam interiit veritas, veritas est. Propter quod dicitur, III Esdrae, iv, 38, quod veritas manet, et invalescit, ei vivit, ei obtinet in saecula saeculorum.

In contrarium hujus est: quia

1. Si hoc concedatur, plura erunt ab aeterno, sicut mundum fore, Petrum fore, Antichristum fore, et hujusmodi quae multa sunt: et unum eorum non est alteram. Quod autem multa sint ab aeterno, non recipit Catholica fides, ita scilicet quod per essentiam multa sint.

2. Adhuc, Contra disputationem Augustini et Anselmi videtur esse, quod est veritas contingentium, et veritas necessariorum. Et veritas contingentium et incipit et desinit: et ideo non generaliter debuit dici veritatem esse aeternam.

Sed hoc eliditur per hoc, quod etiam veritas contingentium de praeterito necessitatem accipit. Licet enim contingens fuerit me fuisse Parisiis, tamen postquam fui, necesse est me fuisse, et numquam erit tempus vel instans in quo hoc non sit necessarium. Similiter licet quaedam de futuro sint contingentia, sicut te fore Episcopum: tamen si ponantur esse futura, necessitatem accipiunt suppositionis, et numquam erit accipere tempus vel instans in quo non sint futura, etiamsi extendantur in omne praeteritum ab aeterno.

Si forte aliquis velit dicere, quod in talibus argumentis est fallacia figurae dictionis. Si veritas non fuit ab aeterno, verum est veritatem non fuisse ab aeterno: et si hoc est verum, aliquid est verum: et si aliquid est verum, veritas est, etc.: eo quod ibi fit processus a veritate rei simpliciter, ad veritatem dicti: et sic Enitatur modus praedicandi. Hoc non solvit, nec impedit processum Augustini et Anselmi. Augustinus enim et Anselmus opponunt de veritate enuntiationis vel enuntiabilis: talis autem veritatis subjectivae partes sunt et species, et affirmatio vera quae dicit esse quod est, et negatio vera quae dicit non esse quod non est. Unde tamquam ex subjecta parte concludit Augustinus, quodsi affirmatio vel negatio vera est, quod veritas est: et hoc sequitur de necessitate.

Solutio. Secundum Catholicam fidem dicendum, quod veritas est ab aeterno: sed haec est veritas luminis divini determinantis unumquodque idealiter et rationabiliter ad esse quod est, et ad non esse quod non est, et similiter ad fuisse et non fuisse, ad fore et non fore. Sed in hoc lumine antequam mundus esset et tempus, non erant vera quae distincta sunt in mundo per veritatem significationis et rei, et per veritatem contingentis et necessarii, et per veritatem complexi et incomplexi, et per veritatem sensibilis et intelligibilis, nisi per modum illum quo effectus est in sua causa prima antequam sit in effectu. Hoc autem modo,

ut dicit Anselmus, creatura in creatore existens non est creatura, sed creatrix essentia. Et hoc modo idem dicit Philosophus in libro de Causis, quod scilicet causatum est in causa per modum causae, et non per modum causati. Et hoc etiam vult Dionysius, dicens quod " temporalia in Deo sunt intemporaliter, et mobilia immobiliter, et materialia immaterialiter, et composita simpliciter, et differentia indifferenter, et opposita sine oppositione. "

Ad primum ergo dicendum, quod rationes mathematicorum aeternae non sunt secundum veram rationem aeternitatis et definitionem: sed a Philosophis dicuntur aeternae, sicut immobilia perpetua dicuntur aeterna, quia participant conditionem aeternitatis quae est immobilitas.

Per praedicta jam patet solutio ad sequens, scilicet ad dictum Augustini.

Ad rationem autem quae videtur hoc confirmare, dicendum quod licet non sit accipere tempus in quo tales rationes non. sint verae, tamen ante tempus (ita quod ante dicat ordinem aeternitatis ad tempus, quando non erant rationes, neque res quarum sunt rationes) nec erant verae, nec erant veritates earum secundum rem. Et si dicitur, quod erant in prima causa. Jam solutum est: quia tunc non erant ut rerum rationes, sed ut creatrix essentia.

Ad aliud dicendum, quod per illud argumentum non probatur, nisi quod propositione et enuntiabili sub aliqua differentia temporis positis, veritas in communi, nec incipit, nec deficit ab ipsis: quia si deficit in uno, resurgit in opposito. Si autem propositio et enuntiabile ponantur non esse, tunc nihil valet talis processus. Si enim nullum sit enuntiabile et nulla propositio: tunc non erit hoc enuntiabile, mundum fore: nec haec propositio, mundus erit: nec erit opposita sua: et si non erit opposita sua, non erit contradictoria: nec erit una falsa, et altera vera: quia ante mundum non fuit, nec enuntiabile, nec propositio in

actu.

Et si dicatur, quod fuit in aptitudine sive in potentia. Constat, quod haec aptitudo non fuit enuntiati nec propositi: cum nihil esset subjectum de quo enuntiaretur aliquid, et nihil enuntiabile sive praedicabile quod enuntiaretur de ipso. Aptitudo autem enuntiabilis radicatur in enuntiato et in eo de quo enuntiatur. Nec poterat esse in enuntiante illa aptitudo: quia nec homo nec Angelus erant qui enuntiationem facere possent, vel aliquis componens, vel dividens intellectus, vel communis sensus, vel aestimatio.

Si dicatur, quod fuit in aptitudine causae primae. Tunc non fuit nisi idealiter in aptitudine causae primae. Sic autem in Deo sunt multa unite et plura singulariter: et sic non sequitur, quod plura sint ab aeterno. Ideae enim non dicuntur plures secundum essentiam, nec differentes: sed significantur, cum dicitur, ideae, quia sunt plurium. Et alia ratione refertur ad ipsas unum, et alia ratione alterum.

Et sic patet, quod illa disputatione non probatur plura esse ab aeterno.

Ad disputationes Augustini et Anselmi eodem modo dicendum est. Haec enim, Veritas fuit ab initio, si in communi accipiatur ad veritatem prout est in causa prima, et ad veritatem rei, et ad veritatem signi, vera est pro veritate causae: sed non fuit ab initio propositio nisi per habitudinem causae primae. Et secundum hunc modum nec compositionem habuit, nec oppositum, nec contradictorium. Nec Augustinus nec Anselmus probant per hoc quod dicunt, nisi quod propositione vel enuntiabili posito sub aliqua differentia temporis, veritas in communi nec incipit nec interit: quamvis veritas haec quae est hujus enuntiabilis, vel illius, incipiat vel intereat.

Ad id quod objicitur in contrarium, dicendum quod non sunt plura ab aeterno: enuntiabilia enim non sunt ab aeter- no ut plura, sed ut unum et idem, ut dictum est.

Ad id quod quidam objiciunt contra dictum Augustini et Anselmi dicendum quod non valet, sicut probatum est.

Nec videtur multum valere quod dicitur de fallacia figurae dictionis. Argumentantur enim a specie ad genus: qui processus semper necessarius est.

Sunt autem qui adhuc fortius objiciunt, dicentes, quod

1. Patrem generare Filium, enuntiabile verum est ab aeterno: et Filium generari a Patre, aliud est enuntiabile verum ab aeterno: et Spiritum sanctum procedere ab utroque, tertium enuntiabile verum ab aeterno. Et similiter Patrem esse innascibilem, et Filium esse nascibilem, et Spiritum sanctum ab utroque procedentem: et Patrem esse principium non de principio, Filium esse principium de principio, Spiritum sanctum esse principium de utroque principio: et multa alia enuntiabilia hujusmodi possunt formari, quae omnia vera sunt ab aeterno. Et si vera sunt ab aeterno, sunt ab aeterno: quia verum quod apponitur, non est determinatio diminuens rationem essendi, sed potius complens: et sic videtur, quod plura sint ab aeterno.

2. Adhuc, Augustinus in libro I de Doctrina Christiana, dicit, quod " res quibus fruendum est, sunt tres res, Pater et Filius et Spiritus sanctus . " Tres autem illae res sunt ab aeterno: et tres sunt plura: ergo plura sunt ab aeterno.

Sed ad haec hujusmodi non est difficile solvere.

Constat enim, quod hujusmodi enuntiabilia in actu enuntiandi non sunt ab aeterno, nec etiam in habitudine enuntiantis, sed in habitudine rei enuntiatae tantum: in re autem essentiae nullam habent distinctionem vel pluralitatem.

Unde hoc enuntiabile, Patrem generare Filium, resolutum ad rem, idem est quod Patrem esse Patrem. Et cum dicitur, Pater est Deus vel essentia divina, idem est in praedicato et in subjecto, et non diffe- runt nisi secundum modum quem Theologi vocant supponendi vel attribuendi: quia scilicet aliquid attribuitur uni quod non alteri: et talis modus non facit pluralitatem nisi secundum quid, qui est modus significandi vel enuntiandi. Similiter dicendum est de ista, nasci Filium a Patre, et Spiritum sanctum ab utroque procedere, et de aliis enuntiabilibus dictis. Unde ex hoc non sequitur, quod plura sint ab aeterno, sed quod unum sit ab

aeterno pluribus modis significabile et enuntiabile.

Ad id quod objicitur de Augustino, antiqui Theologi satis bene responderunt, dicentes, quod cum dicit Augustinus, Pater et Filius et Spiritus sanctus sunt tres res, dictio numeralis quae ponitur, scilicet tres, non ponitur adjective, sed substantive. Si enim adjective poneretur, formam numeralem et discretionis poneret circa suum substantivum quod est res: et. sic numeraretur res essentiae in tribus personis, quod falsum est. Unde ponitur substantive: et res conjungitur ut praedicatum commune consequens sub hoc sensu, Pater et Filius et Spiritus sanctus sunt tres quidem qui sunt res. Et cum ipsi tres sint una res, non sequitur quod plures res sint ab aeterno. Et in processu est fallacia figurae dictionis: quia fit mutatio substantivi in adjectivum.

ARTICUL I TERTII