MEMBRUM I.

Utrum in cognoscendo Deum sit vel esse possit medium naturaliter ?

Quaeritur ergo primo, An medium sit vel esse possit in cognitione divina naturali?

Et videtur, quod non.

1. Dicit enim Augustinus, quod " Deus lux est vel lumen mentium, quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum : et glossat, " in hunc mundum intelligibilem. " Sicut autem se habet lux corporalis ad visum corporalem, sic lux spiritualis ad visum spiritualem. Lux autem corporalis seipsa videtur sine medio. Ergo et lux spiritualis sine medio videtur.

2. Adhuc, Prima non habent medium, aliter enim iretur in infinitum: sed Deus omnium intelligibilium primus est: ergo non habet medium.

3. Adhuc, Augustinus dicit, et est Glossa super epist. II ad Corinth, xii, 1, quod cum tria sint genera visionis, in tertio genere, visionis scilicet intellectualis, videntur ea quae non habent similitudinem, sed seipsis videntur. Constat ergo, quod in tertio genere visionis videtur: ergo seipso, et non per mediam similitudinem videtur.

4. Adhuc, Dicit Augustinus, quod " inter mentem nostram et Deum nihil mediat: " nulla enim interposita natura, ipsa prima veritate formatur ad intelligendum.: ergo non potest habere medium.

5. Adhuc, In disciplinis sic est, quod omnia quae intelliguntur per medium, quod medium est notius quam ea quae intelliguntur per ipsum. Si ergo Deum cognoscimus per medium, medium illud

notius est Deo: quod est Impossibile, cum Deus sit primum intelligibile quod super omnia intelligibilia irradiat, sicut vult Aristoteles, et sicut ex praedictis patet.

In contrarium est quod dicitur: i. I ad Corinth, xiii, 12: Videmus nunc per speculum in aenigmate. Glossa, " Videmus enim aliquas creaturas, in quibus aliqua similitudo Dei relucet. " Ergo videtur, quod nunc non videtur Deus nisi per medium speculi vel aenigmatis.

2. Adhuc, Dionysius in libro de Caelesti hierarchia: " Non est possibile nobis superlucere divinum radium, nisi sacris velaminibus circumvelatum . " Videtur ergo, quod radius divinae cognitionis non habeatur nisi per medium.

Ulterius quaeritur, Si per medium cognoscitur Deus, oportet quod illud medium sit creatum: quia aliter medium esset sibiipsi medium: quod esse non potest. Creatum autem esse non potest, ut videtur.

1. Medium enim convenientiam habet cum extremis: nulla autem convenientia est inter creatum et increatum: ergo creatum non est medium ad cognoscendum increatum.

2. Adhuc, Super illud epist, ad Roman, i, 20: Invisibilia Dei, dicit Glossa, quod " Philosophi ductu rationis per ratiocinationem Deum cognoverunt. " Omnis autem ratiocinatio per aliquam habitudinem est: sed nulla habitudo est inter creatum et increatum, vel increati ad creatum: ergo videtur, quod per medium creatum cognosci non potest in tali processu rationis.

3. Adhuc, Joan, i, 18: Deum nemo vidit umquam:unigenitus Filius, qui est in sinu Patris, ipse enarravit. Ergo videtur, quod medium ad cognoscendum

Deum non est nisi Filius et Verbum, et non mundi creatura.

4. Idem habetur per illud Matthaei, xi, 27: Nemo Patrem novit nisi Filius. Ubi dicit Glossa, " Pater declaratur per Verbum. "

5. Adhuc, In primo libro Sententiarum, distinctione quinta, cap. Huic autem, dicit Magister ex verbis Augustini, quod " Deus Pater qui verissime " se indicare animis cognituris et voluit " et potuit, hoc ad seipsum indicandum " genuit, quod est ipse qui genuit . " Filius ergo medium est quo Pater indicatur.

6. Adhuc, Augustinus in libro de Libero arbitrio : " Fortis acies mentis cum multa et commutabilia perspexerit, dirigit se in summam veritatem, qua omnia monstrantur, eique inhaerens obliviscitur caetera. " Sed ubi est cognitio per medium, cognitio medii manet cum cognitione extremi: sicut enim medium primo inducit extremum, ita post cognitionem inductam, medii cognitio tenet cognitionem extremi. Cum ergo tunc in cognitione Dei deficiat cognitio creaturae, videtur quod creatura non possit esse medium ad cognoscendum Deum.

In contrarium est illud quod dicitur, ad Roman, i, 20: Invisibilia Dei, per ea quae facta sunt, intellecta, conspiciuntur.

Adhuc illud quod ante habitum est, quod dicit Ambrosius: " Ut Deus qui natura invisibilis est, etiam a visibilibus posset sciri, opus fecit, quod visibilitate sui opificem manifestavit, ut per certum incertum possit sciri, et ille Deus omnium esse crederetur, qui hoc facit quod ab hominibus impossibile est fieri. "

Solutio. Dicendum, quod in praesenti vita cognitio Dei sine medio esse non potest: quod medium effectus Dei est in natura, vel gratia, in quo Deus mon- stratur. Talis enim cognitio per medium ad viam pertinet, et cognitio viae vocatur. Unde Augustinus super Joannem : " Utimur nunc in praesenti vita dispensatione similitudinum. " Et Dionysius ad Gaium monachum: " Qui dicit se vidisse Deum, si cognovit quod vidit, non ipsum vidit, sed aliquid eorum quae sunt ab ipso, et quae sunt ejus. " Modo ergo videtur per medium, in futuro autem facie ad faciem. I ad Corinth. xiii, 12: Videmus nunc per speculum in aenigmate: tunc autem videbimus facie ad faciem.

Notandum tamen est, quod medium est duplex: ex parte visibilis, et ex parte videntis. Ex parte visibilis formaliter et effective medium est, quod ut actus visibilium, invisibilia potentia actu facit esse visibilia. Ex parte videntis medium duplex: commune scilicet, et speciale. Commune est illud, quod sub uno vel duplici situ formam visibilis ad visum est deferens. Speciale est, quo utitur visus ad excellens, sicut ad solem in rota videndum. Et hoc est excellentiam visibilis visui contemperans, sicut in Astronomicis docetur, quod si quis vult considerare solem, panno subtili extenso ante oculos consideret, vel speculo in vase nigro et obscuro posito et directe soli opposito. Sic enim consideratur qualiter luna soli incidens facit eclipsim solis. Et hoc modo nobis necessarium est medium propter divinae lucis excellentiam, in qua mentis humanae acies invalida non figitur, nisi in tali medio diffusa nobis contemperetur. Dicit enim Philosophus, quod " dispositio nostri intellectus ad manifestissima naturae, est sicut dispositio oculorum vespertilionum ad lumen solis. "

Et per hoc patet solutio ad duo prima: illa enim non concludunt nisi de medio quod formaliter et effective facit visibile actu visibile: et tali medio impossibile est uti ad cognoscendum Deum.

Ad aliud dicendum, quod in tertio genere visionis aliquando est medium, et aliquando non. Si enim consideretur visio intellectualis secundum species manifestantes, sub quibus et in quibus manifestatur Deus, pro certo medium ejus sunt species intelligibiles, quae theoriae vel theophaniae vocantur. Si autem consideretur id quod illis speciebus celatur, et quod attingitur intellectu, referendo species illas ad id cujus sunt species, propter quod etiam in ipso intellectu factae sunt: tunc in visione illa est quod sine medio per seipsum videtur. Unde illa visio sic per seipsum, non est viatoris, nisi viator per raptum superioris naturae excedat in aliquid quod comprehensoris est, ut accidit Paulo in raptu, ut in antehabitis dictum est.

Ad aliud dicendum, quod cum dicit Augustinus, quod " ab ipsa prima veritate nostra mens formatur, intelligitur hoc effective, et non sic ut per seipsam accipiatur. Si enim in seipsa accipiatur, ut dicit Damascenus, non accipitur nisi ut pelagus substantiae infinitum, quod non format et distinguit intellectum, sed confundit et diffundit: quia sic non cognoscitur nisi quia est, et quid non est: quid autem est, non cognoscit nisi infinite et supereminenter, quod nec genere, nec specie, nec accidente, nec proprio, nec differentia communi vel propria vel propriissima ad aliquod cognoscibilium potest reduci.

Ad id quod objicitur de medio disciplinae, dicendum quod in disciplinis duplex est medium. Procedunt enim disciplinae aliquando ex prioribus simpliciter: et tunc medium notius est extremo. Procedunt etiam ex prioribus aliquando quoad nos: et tunc medium ignotius est quam extremum: medium enim est effectus, et extremum causa: et secundum hanc similitudinem medio utimur in cognitione divina.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod medium oportet esse creatum, sicut prima ratione ostenditur.

Ad contrarium objectum dicendum,

quod increatum est dupliciter considerare, in se scilicet sive secundum se, et in habitudine qua creatum se habet ad increatum. In se non cognoscitur nisi infinite, ut dictum est. In habitudine qua creatum se habet ad ipsum, cognoscitur ut causa vel efficiens, vel formalis idealis, vel finalis. Efficiens, ut producens essentiam effectus et finiens eam. Formalis idealis, ut exemplariter determinans et finiens esse effectus. Finalis, ut effectum in substantia et esse perfectum convertens ad se participandum. Dicit enim Philosophus, quod " omnia appetunt esse divinum, et propter illud agunt quidquid agunt. " Et sic est et ante rem, et cum re, et post rem. Et hoc modo aliquam convenientiam, non generis, vel speciei, vel differentiae, vel proprii, vel accidentis, sed analogiae sive proportionis habet ad creatum, ut dicit Dionysius, per relationem similitudinum ad dissimiles proprietates: ut sicut increatum se habet ad effectum vel. ad opus proprietate increati secundum facere, sic creatum ad idem opus se habet secundum proprietatem creati et secundum fieri. Et hoc modo creatum medium est quoad nos ad creatum cognoscendum.

Ad aliud dicendum est, quod talis habitudo analogiae qualis dicta est, sufficit ad ratiocinationem argumentationis qua syllogizatur causa eminens per effectum suum non convertibilem cum ipsa. Ad aliud dicendum, quod in declaratione causae per effectum non convertibilem, nihil prohibet multa esse media. Unde licet Pater optime declaretur per Verbum, et sicut in plena luce totius suae deitatis, sicut dicit Christus ad Philippum, Joan, xiv, 9: Qui videt me, videt et Patrem, scilicet meum: nihil tamen prohibet, quin etiam obscure declaretur per effectum non consubstantialem, sicut per vestigium, et etiam per Scripturas, ut dicit Damascenus, mystice vel symbolice loquentes ipsum.

Eodem modo solvitur id quod objicitur de Matthaeo.

Omnino eodem modo dicendum est ad id quod objicitur de Sententiis.

Ad aliud quod Augustinus in libro de Libero arbitrio dicit, dicendum quod Augustinus vocat ibi oblivisci non intendere vel curare creaturae, sicut intenditur ei cujus indigentia est et utilitas ad aliquid. Cum enim ad incommutabilem veritatem venitur, non intenditur creatis ut mediis ad perveniendum: sicut tenens solium, scalis ad ascendendum non intendit, ut dicit Bernardus, licet postea de solio scalas conspiciat. Sicut et comprehensores post comprehensionem in lumine primae causae creata conspiciunt, admirando summam sapientiam in ipsis, quamvis non attendant ad ea ut per illa veniant ad incommutabilem veritatem.

Illa quae objiciuntur in contrarium, concedenda sunt, ut dictum est, intelligendo.