QUAESTIO XXXVIII.

Quae et quot relationes sint in divinis ?

Secundo quaeritur, Quae et quot relationes sint in divinis ?

Sunt enim relationes superpositionis et suppositionis, ut dominus et servus.

Et sunt relationes fundatae super aliquod dictum absolute, sicut supra quali- tatem et quantitatem, ut similis, dissimilis, aequalis, et inaequalis.

Et sunt relationes fundatae super scientiam ab alio acceptam, vel non acceptam, ut magister, et discipulus.

Et sunt relationes aequalitatis sive

aequiparantiae, ut amicus: est enim amicus amici amicus, frater, soror, et hujusmodi.

Et sunt relationes fundatae super diversitatem situs, ut dexter et sinister, et hujusmodi.

Et sunt relationes fundatae super oppositionem originis, et multa alia genera sunt relationum.

Quaeritur ergo, Secundum quas istarum distinguuntur personae?

Et videtur quod non secundum primas, scilicet superpositionis et suppositionis. Nihil enim talium est in personis divinis. Fides enim non admittit aliquam personam alii superponi vel supponi. Et si dicatur, quod Pater major Filio est secundum Hilarium, tamen addit Hilarius, quod Filius non est minor.

Similiter videtur, quod non distinguantur per relationes fundatas super qualitatem, et quantitatem, vel super substantiam: quia illae quantum est de suo intellectu, non causant modum existendi singularem, sed consequuntur esse existentis secundum singularem existentiae modum. Similis enim non est similis simili, nisi qui etiam est singulariter, et cum alio qui etiam est singulariter, eamdem participat qualitatem. Dicit enim Boetius, quod " similitudo est rerum differentium eadem qualitas. "

Et eadem est ratio de relatione aequalitatis. aequalia enim ab aequalitate non accipiunt existere per se sola secundum singularem existentiae modum: sed jam existentia singulariter, per participationem ejusdem qualitatis dicuntur aequalia. Distinguentia autem ipsas personas, ab ipsis distinguentibus sive per seipsa habent, quod dant ei causant esse personale ei quod est existens per se secundum singularem existentiae modum: et ideo ista secundum rationem intelligendi consequuntur esse personale, et non dant ipsum.

Et eadem ratio est de hoc quod dici- tur idem. Licet enim hoc fundetur super unitatem substantiae, tamen idem ei cui est idem non dicitur, nisi quod jam secundum intellectum est singulare: et ei dicitur idem, quod jam secundam intellectum habet esse singulare: et ideo secundum intellectum posterius est illo quod dat esse secundum modum existentiae singularem.

Similiter non possunt distingui personae per relationes super scientia fundatas. Licet enim Filius sit sapientia genita, et Pater sapientia ingenita, tamen per hoc quod Pater est sapientia ingenita, non habet esse et modum esse singularis existentiae, nec etiam Filius per hoc quod est sapientia genita, sed potius per hoc quod Pater est existens per se solum, et Filius existens per se solum, Pater modo ingeniti, Filius modo geniti habent, quod ille est sapientia ingenita, et iste est sapientia genita. Intellectus autem non admittit, quod id quod sequitur distinctum esse personale secundum intellectum, sit dans vel causans esse personale distinctum.

Et si objiciatur quod dicitur, Joan. xvi, 13, de Spiritu sancto, quod quaecumque audiet, loquetur. Occurrit Augustinus dicens, quod audire illi esse est. Et vult, quod cum dicitur: Non enim loquetur a semetipso , consequatur ad hoc, quod non est a semetipso, sed a Patre et Filio. Singulare ergo esse, quo Spiritus sanctus sic est, quod non a semetipso, sed a Patre et Filio est, ab aliqua relatione est, quae secundum rationem intelligendi est ante audire, et illa causat distinctum esse personale: quae tamen per indifferentiam simplicitatis idem est ei quod est audire non a semetipso. Nulla enim diversitas secundum rem est in prima simplicitate.

Similiter relationes fundatae super aequiparantiam, non possunt distinguere Trinitatem, propter eamdem causam. Illae enim nihil dicunt quod sit causa esse

singularis in esse personali, sed potius id quod est consequens esse personale et singulare. Jam autem antehabitum est, quod id quod est consequens esse, non potest dare esse distinctum et singulare: et ideo fraternitas in divinis personis esse non potest.

Eodem modo probatur, quod non distinguuntur personae per relationes fundatas super diversitatem. In primo enim simplicissimo nec fides permittit, nec intellectus admittit aliquam esse situs differentiam.

Et si objicitur, quod Filius dicitur sedere ad dexteram Patris. Occurrit Augustinus dicens, quod dextera symbolice dicitur. Per dexteram enim vel aequalitas, vel potissima bona intelligun-

tur.

Quod etiam non distinguantur per relationes fundatas super oppositionem originis, videtur ex hoc probari, quod omne quod distinctum esse accipit secundum modum esse individui singularis, accipit illud per aliquod absolutum quod est causa individuationis ejus. Et relatio qua refertur ad aliud, est illud distinctum. Ergo esse non accipit a relatione.

Et si dicatur, quod hoc non tenet in divinis, ubi nihil est per accidens. In contrarium videtur esse quod dicit Augustinus in libro VII de Trinitate, quod " omne relativum est etiam aliud quam relativum . " Et ex hoc innuit, quod ab alio sit distinctio esse individui, et ab alio quod relativum sit, sive illud individuum sit persona, sive non sit. Isti enim intellectus consequuntur se, et non sunt simul, hoc esse ab hoc per generationem, et hic est pater, et hic est filius: et ideo hunc esse patrem, et hunc esse filium consequitur hoc esse ab hoc. Et ideo esse patrem, et esse filium, neutri confert hunc esse hunc. Distinctio ergo in esse personali non potest esse a paternitate vel filiatione.

Et sic videtur, quod per relationes originis, vel alias non possit esse distinctio personalis.

Solutio. Antequam procedamus ad quaerendum, quae in specie, et quot numero sunt relationes, ista quae de genere relationis quaesita sunt, solvenda sunt.

Dicendum ergo, quod nulla relatio multiplicat Trinitatem, ut dicit Boetius, nisi in qua tria sunt, scilicet quod nihil addit super substantiam: quia si adderet, compositionem induceret. Et quod de suo intellectu ordinem naturae ponat et causet. Et quod distinctum det esse personale per oppositionem quam consignificat. Et istae sunt relationes quae importantur per non esse ab alio, et esse ab alio, et esse ab aliis per duplicem modum communicationis sive emanationis, naturae scilicet, et voluntatis. Cum enim in Deo idem sit substantia, virtus, et operatio, praecipue secundum quod est in operante, ab aliis nihil potest esse quod diminuat simplicitatem. Et ideo dicit Augustinus, quod " idem est Patrem generare, quod Patrem esse patrem: " nec unum addit supra alterum, sed differunt in modo intelligendi, et non in re. Cum enim dicitur, Pater est pater, significatur relatio ut proprietas, vel habitus. Cum. autem dicitur, Pater generat, significatur ut actus, vel actio: nec est ibi motus, propter aeternitatem quae est in divinis: nec est ibi diversitas, propter simplicitatem. Significatur etiam necessario ordo naturae, quo alter est ab altero: quia in ipso nomine quod est Pater, significatur, quod alius ab ipso sit: et in. ipso nomine quod est Filius, significatur quod alio sit: et in oppositione ipsa significatur, quod in esse personali distincti sunt: non enim potest esse, quod idem aliquis sit qui ab alio est, et qui non ab alio est: quia sic contradictoria verificarentur de eodem, et secundum idem, quia secundum eamdem relationem.

Adhuc, Non ab alio esse, et ab alio esse secundum propriam rationem dicunt id quod antecedit secundum intellectum, et causat et confert esse secundum modum existentis, quod existit per se solum secundum singularis existentiae modum: et ab hoc habet, quod distinguit personam secundum esse personale. Et ideo sola relatio originis habet tria quae dicta sunt, scilicet quod simplicitatem non adimit, quod in ordine naturae ponit, quod per oppositionem distinguit in esse personali.

Ad objectum: contra hoc, dicendum est, quod non procedit, nisi in his in quibus relatio dicit accidens, sicut probatum est in antecedenti membro istius ejusdem quaestionis.

Ad dictum Augustini dicendum, quod verum est, quod omne relativum est aliud quam relativum: sed in inferioribus est aliud secundum essentiam, in quibus relatio est accidens. In divinis autem sufficit, quod sit secundum modum significandi vel supponendi. Est enim hypostasis sive suppositum, quod est aliud in significando vel supponendo quam sit relativum: quia aliud attribuitur supposito, aliud relativo: suppositum enim absolute dicitur, relativum ad aliud.

Omnes autem aliae argumentationes quae contra alios modos relativorum inductae sunt, procedunt.

De nominibus distinctivis quae distinctionem relationis significant.

Juxta hoc ulterius quaeritur, Quae in specie sint, et quot relationes distinguentes personas?

Et circa hoc duo quaeruntur, scilicet quae sint in specie, et quot in numero?

Et secundo, Quae differentia inter notiones, et relationes, et proprietates personales, et proprietates personae ?