ARTICULUS I.

An veritas sit mutabilis vel immutabilis ?

Primo ergo quaeritur, An veritas sit mutabilis, vel immutabilis ?

Et videtur, quod veritas immutabilis sit.

1. Idem enim quod principium est quo judicamus de omnibus, utrum vera vel non vera sint, necesse est immobile esse: veritate judicamus de omnibus, et similia veritati probamus esse vera, dissimilia vero reprobamus ut falsa: ergo veritatem necesse est immobilem esse.

2. Adhuc, Hoc idem probatur per deductionem ad impossibile. Detur enim quod mobilis sit veritas qua judicamus de omnibus, sequitur quod mota dissimilis erit sibi. Quod autem dissimile sibi est, vel esse potest, non potest esse regula judicandi de omnibus veris: sequitur ergo, quod veritas non est quo judicamus de omnibus veris, quod falsum est: quia sicut bonitate judicamus. de omnibus bonis, ita veritate judicamus de omnibus veris.

3. Adhuc, Augustinus in libro de Libero arbitrio dicit, quod " veritas nec sub mente est, nec aequalis menti, " St enim sub mente esset, monte judicaremus de ipsa, quod falsum est. Si autem esset aequalis menti, proficeret et deficeret sicut mens et alteraretur, quod esse non potest, eum sit regula judicii de om- nibus. Relinquitur ergo, quod supra mentem sit. Quod autem supra mentem est, non est nisi aeternum vel immobile. Videtur ergo relinqui, quod veritas rerum qua judicamus de ipsis, et aeterna et immobilis sit.

4. Adhuc, Anselmus in libro de Veritate , arguit sic: Quod eodem modo se habet in rectitudine sola mente perceptibili, re existente in natura et non existente, immobile est in veritate. Et ponit exemplum sicut me sedere, quod accepit significare, quod ego sedeo, aequali rectitudine significat hoc dum sedeo, et dum non sedeo. Et si veritas ejus est rectitudo significationis illius, eo quod sola illa mente perceptibilis est, videtur immobilis esse veritas ejus quod est me sedere, sive sedeam, sive non sedeam. Unde Anselmus dicit sic: " Omnino video ipsam rectitudinem immutabilem permanere. " Et similiter dicit esse in aliis, sicut de omni forma auri, asini, hominis, quae in lumine primae sapientiae significare accepit id cujus est forma, semper erit verum signum ipsius, sive res sit, sive non sit. Et sic sequitur, ut videtur, quod veritas immutabilis sit.

5. Adhuc, Anselmus, ibidem: " Non existente significatione ex parte significati, non perit rectitudo ejus quod est signum qua rectum est, et qua exigitur ut quod significandum est significetur. " Ex quo accipitur, quod sive res significata recte applicetur signo, sive non, rectitudo non perit a signo. Similiter ex hoc quod nunc scilicet re existente recte significat, et re non existente non recte significat, non accipit signum rectitudinem significandi, nec etiam amittit, sed mutationes quaedam fiunt in re significata. Relinquitur ergo, quod rectitudo significandi sola mente perceptibilis, in signo immutabilis sit. Sed sicut homo in domo et in theatro non est mutatus secundum substantiam, sed quae-

dam de circumscriptione loci procedentia mutata sunt circa ipsum: ita circa rectitudinem signi mutationes rerum quaedam factae sunt, ipsa rectitudine, quae est veritas ejus, immobili permanente. Et sic relinquitur, quod veritas ejus immobilis sit et immutabilis.

6. Adhuc autem idem probat Anselmus in veritate praeteriti, praesentis, et futuri. Praeteritum enim accipitur ad praesens, praesens autem in seipso, futurum autem per successionem a praesenti: et sic omnia ista in uno fundantur quod est praesens, quod secundum substantiam acceptum, idem est in toto tempore, et immutabile secundum substantiam: licet mutatio praeteritionis, praesentialitatis, et futuritionis, fiant circa ipsum. Et sic planum est, quod id quod fuit verum in praeterito, fuit, est, et erit verum: et quod est verum, ante hoc fuit verum fore ipsum et erit verum: licet ipsae enuntiationes veri variantur secundum praeteritum, praesens, et futurum: et sic veritas videtur esse immutabilis.

7. Hoc idem videtur per id quod dicitur, III Esdrae, iv, 38, ubi dicitur: Veritas manet, ei invalescit in aeternum, et vivit, et obtinet in saecula saeculorum,.

In contrarium est,

1. Quod dicitur in. Psalmo xi, 2: Diminutae sunt veritates a filiis hominum. Quod enim diminuitur, mutatur: et sic veritas mutatur.

2. Adhuc, Quod susceptibile est contrariorum, secundum contraria mutabile est: signum quod est omnino significans verum, susceptibile est contrariorum. Dicit enim Aristoteles in Praedicamentis, quod " oratio secundum mutationem rerum susceptibilis est contrariorum veri et falsi. " Ergo rectitudo ejus quae est veritas ejus, mutabilis est secundum verum et falsum: ergo veritas est mutabilis.

Solutio. Est in rebus veris triplex veritas secundum omnem modum diversitatis veri,

Et proxima quidem est adhaerens ipsi rei verae. Et haec est forma et ratio quidditatis ipsius, secundum quam cadit in notitiam, quod est regulatum quidem regula veritatis, sive sit signum, sive sit res: sicut dicimus Petrum verum hominem vera forma et vera ratione hominis, quibus regulatur ad humana. Et dicimus me sedere, verum signum esse ejus quod ego sedeo: eo quod habet formam et rationem hoc significantis: et sic est de quolibet. Et haec est proxima veritas rei verae: et ideo est incorruptibilis in incorruptibilibus et immutabilis, et corruptibilis in corruptibilibus et mutabilis.

Est alia veritas quae separata est a re, applicabilis tamen rei per contractionem et appropriationem, sicut commune appropriabile est particulari, sicut docet Aristoteles in Posterioribus. Et haec est veritas principiorum primorum, quae veritas semper est apud intellectum, quia, sicut dicit Boetius in libro V de Consolatione philosophiae, communia retinet et singula perdit: intendens per communia, principia prima, sicut quod non contingit simul affirmare et negare, et quod totum majus est sua parte, et hujusmodi. Et haec est veritas, qua judicamus habitualiter de omnibus veris, contrahendo communia ad singula: et similia quidem illis dicimus esse vera, dissimilia autem falsa. Et haec veritas quodammodo mutabilis est, et quodammodo immutabilis. Immutabilis quidem per necessitatem, mutabilis autem in quantum creata est, et in quantum determinabilis et indeterminabilis. Et haec est regula habitualis, qua judicamus de omnibus veris.

Tertia est veritas, quae est exemplar et paradigma harum veritatum duarum dictarum in mente divina. Et haec est veritas divina lumine suo resplendens in omnibus veris secundis, quae in hoc formam veritatis habent, quod lumen primae veritatis participant: et quo plus participant, veriora sunt: et quo minus participant, minus vera. Et hac veritate non sicut habito, sed sicut exemplari et paradigmate judicamus de omnibus veris. Et haec veritas simpliciter est incorruptibilis et immutabilis, licet multae variationes fiant in his quae sunt sub ipsa.

Haec est solutio quaestionis.

Ad primum ergo quod objicitur, dicendum quod veritas qua judicamus de omnibus, tertio modo dicta, simpliciter immutabilis est, et uno modo se habens quantum est de se ad omnia vera: sed non omnia vera uno et eodem modo se habent ad ipsam: et ideo ex dissimilitudine participantium eam dissimile fit judicium. Sed secundo modo dicta veritate judicamus de omnibus: sed quia hoc non omnibus eodem modo appropriabile est, ideo per dissimilitudinem appropriatorum iterum diversum fit judicium. Et haec mobilitas non est in veritate ipsa, sed in his quibus appropriatur.

Ad aliud dicendum, quod per hoc non probatur, nisi quod veritas secundo et tertio modo dictae secundum seipsas immutabiles sunt: et hoc concedundum est.

Ad aliud dicendum, quod Augustinus loquitur ibi de veritate prima quae est primum, qua sicut exemplari et paradigmate judicamus de omnibus. Et haec quantum est de se, nec proficit, nec deficit, sed est aeterna et immutabilis: participatio tamen ejus varia est et mutabilis.

Ad aliud dicendum,. quod Anselmus non probat, nisi quod veritas signi quae est rectitudo significandi ut debet, immutabilis est a signo manente signo: sed si non maneat signum, mutabitur etiam ipsa rectitudo significandi ut debet. Et ulterius nihil potest haberi ex verbis Anselmi. Unde patet, quod veritas et adaequatio rei vere mutabilis est propter mutabilitatem principiorum ejus proximorum.

Ad aliud dicendum, quod rectitudo signi dupliciter potest considerari, scilicet in adaequatione ad causam, a qua ra-

tione significare accipit. Et sic verum dicit Anselmus: sic enim rectitudo ejus manet manente signo. Potest etiam considerari rectitudo signi in adaequatione ad signatum. Et sic proprie accipitur: quia signum dicitur ad signatum, et signi est certificare signatum. Et hoc modo ex mutatione signati mutatur signum: quia hoc modo relativa ad convertentiam dicuntur. Et hoc modo non loquitur Anselmus.

Ad aliud dicendum, quod id quod inducit Anselmus de praeterito, praesenti, et futuro, simile est secundum aliquid et non simpliciter. In hoc enim simile est, quod sicut secundum substantiam unum nunc manet in omni praeterito, praesenti, et futuro, et non variatur nisi fluxu praeteritionis, praesentialitatis, et futuritionis: ita una rectitudo, quae est adaequatio signi ad causam conferentem sibi significare ut debet, manet una secundum substantiam, et non variatur nisi secundum rectitudines quibus adaequatur rei significatae vel non adaequatur. In hoc tamen dissimile est: quia nunc quod unum manet, unitatem habet ab eo quod unum manet in toto motu: sed veritas signi non tota causatur ab illa rectitudine quae est adaequatio signi ad causam conferentem sibi significare ut debet: quinimo cum signum sit ad aliquid, ratio signi et veritas simpliciter est ab adaequatione signi ad signatum, et non nisi secundum quid, et quodammodo ab adaequatione ad causam a qua accipit significare ut debet. Et hoc modo verum est ut dicit Anselmus.

Ad ultimum patet solutio per distinctionem primo inductam: dictum enim Zorobabel tenet de secundo et tertio dicta veritate.

Ad id quod objicitur in contrarium, dicendum quod dictum Psalmi intelligitur de. propria et proxima veritate creatorum, quae sicut principia ipsius proxima et propria, diminuuntur, augentur, et mutantur.

Ad aliud dicendum, quod illa objectio procedit de adaequatione signi ad signatum: et de hac non loquitur Anselmus, sed de rectitudine quae est de adaequatione signi ad causam a qua accepit significare ut debet.