MEMBRUM II.

Utrum per se et simpliciter impossibile, sit Deo possibile ?

Secundo quaeritur, Utrum per se et simpliciter impossibile, sit Deo possibile, sicut opposita esse simul ?

Et videtur, quod sic:

1. Potest enim de trunco facere vitulum, ut dicit Anselmus. Vituli autem forma et trunci forma non sunt circa idem nata fieri. Ergo multo magis poterit facere, quod sint simul quae nata sunt fieri circa idem. Ergo potest facere, quod album sit nigrum.

2. Adhuc, Nulla tantum distant sicut creator et creatura: sed Deus potuit facere et fecit, quod creator est creatura, quia Deus est homo: ergo potest facere multo magis, quod album sit nigrum, et quod ens sit non ens.

3. Adhuc, Primae differentiae entis dividentes ens, maxime distant ab invicem, ut ens non ab alio, et ens ab alio: et has potest Deus conjungere in unum, et conjunxit: quia fecit quod Deus qui est ens non ab alio, est homo qui est ens ab alio: ergo potest conjungere alia opposita in unum secundum omne genus oppositorum, ut album et nigrum, caecum et videns, patrem et filium, ens et non ens.

4. Adhuc, Potentior est Deus in faciendo quam homo in cogitando: sed homo in cogitando et imaginando potest componere in unum hominem, asinum, album, nigrum, sicut patet in imaginatione chimerae et hircocervi: ergo Deus multo magis potest hoc facere.

5. Adhuc, Hilarius in libro V de Trinitate: " Perfectae potestatis est, hoc naturam posse facientis, quod possit significare sermo dicentis. " Ergo Deus potest facere quidquid dici potest: sed dici potest album esse nigrum, et ens esse non ens, et videns esse caecum, et patrem esse filium: ergo hoc Deus potest facere.

In contrarium hujus est,

1. Quod dicit Augustinus, quod Deus non possit facere contra ordinationem et institutionem suam: sed instituit et ordinavit, quod opposita non sint simul actu in eodem: ergo videtur, quod Deus non possit hoc facere, quod sint simul.

2. Adhuc, Sicut Deus non potest facere contra potentiam suam, ita non potest facere contra veritatem suam vel bonitatem suam: sed cum omne verum sit verum veritate prima, ut dicunt Augustinus et Anselmus, et verum sit, quod opposita non possunt esse simul, si Deus faciat opposita esse simul, facit contra veritatem suam., quod est impossibile.

3. Adhuc, Dicit Augustinus in libro de Vera innocentia : " Omne corpus in aliud posse mutari credibile est: quodlibet autem corpus in animam rationalem posse converti credere absurdum est, quoniam Deus sic est omnipotens ut numquam rationis suae instituta convellat, " Sed instituta rationis suae sunt opposita non esse simul. Ergo numquam facit opposita esse simul.

Ulterius quaeritur, Si Deus possit facere contra naturam ?

Et videtur, quod sic:

1. Fecit enim virginem parere, caecum videre, quod est contra naturam.

2. Adhuc, Augustinus super illud epist, ad Roman, xi, 24: Contra naturam insertus in bonam olivam. Contra naturam dicit quod est contra consuetum cursum naturae. Et dicit sic: " Non incongrue dicitur aliquid facere contra naturam, quando facit aliquid, contra id quod novimus in natura. Hanc appellamus cognitum nobis scilicet cursum naturae, contra quem tamen dicitur, quod Deus fecit magnalia et miracula. "

In contrarium est,

1. Quod super illud Genesis, ii, 22: aedificavit Dominus Deus costam, quam tulerat de Adam, in mulierem, dicit Augustinus: " Non habuit potentia rerum in se ut foemina sic fieret, sed ut fieri sic potuisset. " Et ibidem: " Non fuit in costa ut foemina de ea fieret, sed ut de ea fieri posset: nec contra causas quas Deus voluntarie instituit voluntate im- mutabili, aliquid facit. " Ergo contra causas quas Deus naturae inseruit, nihil facit. Sed contra naturam facere, est contra causas quas Deus inseruit naturae, facere. Ergo nihil facit contra naturam.

2. Adhuc, Ad Roman, xi, 24, Glossa: " Deus conditor est secundum naturam. " Nihil ergo facit contra naturam.

3. Adhuc, Ibidem, " Id naturae est cujuscumque rei quod de ea fecit Deus. " Ergo nihil fecit Deus nisi quod maxime est secundum naturam: nihil ergo facit contra naturam.

4. Adhuc, Ratio unius ordinis recti exemplata ab aliquo ordine recto, non contrariatur illi ordini a quo exemplata est, et quod est contra exemplatum, est contra exemplar: sed ordo naturae rectus est et rectae rationis quando procedit secundum causas insertas naturae, et exemplatum est ab ordine institutionis divinae, quem Plato justitiam divinam appellat: ergo si Deus facit contra ordinem naturae, ipse facit contra ordinem institutionis suae: sed (sicut dicit Augustinus) ita non potest facere contra ordinem institutionis suae, sicut non potest contra seipsum facere: ergo etiam non potest facere contra naturam, sive contra naturae ordinem.

Solutio. Ad hoc dici consuevit, quod potentia Dei potest accipi absolute, et potest accipi ut disposita et ordinata secundum rationem scientiae et voluntatis. Si accipitur absolute: tunc, ut dicit Damascenus, accipitur ut pelagus potestatis infinitae, et tunc nihil est quod non possit. Si autem accipitur ut potentia disposita et ordinata secundum providentiam et bonitatem: tunc dicitur, quod potest facere ea quae potentiae sunt, et non ea quae impotentiae. Unde sic non potest facere majorem se, nec potest facere contra ordinem veritatis suae, et sic non potest facere esse et non esse simul de eodem, vel alia opposita esse simul.: quia faceret contra veritatem ordinationis suae Sed mihi videtur, quod in hac

quaestione valde caute loquendum est, quod nihil ita attribuatur potentiae, quod per illud veritati detrahatur vel bonitati ejus.

Ad primum ergo quod objicitur, dicendum quod Deus multa potest facere quae non possunt fieri. Unde si Deus de trunco faceret vitulum, hoc et potest facere, et potest fieri: potest enim facere successionem formarum trunci et vituli in eadem materia subjecta per transmutationem unius in aliud. Et hoc non est contra ordinem naturae: quia secundum naturam quorum natura est una, horum est transmutatio ad invicem, ut dicit Aristoteles in nono primae philosophiae. Et hoc modo etiam potest facere album esse nigrum. Sed de potentia ordinata non potest facere ut simul sunt truncus et vitulus, nec ut simul sint album et nigrum, et alia opposita: quia detraheretur ordinationi veritatis ejus. Detur enim, quod simul sit aliquid truncus et vitulus: tunc cum una forma, propter oppositionem excludit aliam, sequitur si est truncus, non est vitulus: et si est vitulus, non est truncus: et si est album, non est nigrum: et e converso si est nigrum, non est album: et sic contingit eadem simul de eodem affirmare et negare: sed primum principium omnis scientiae et omnis veritatis est, ut dicit Aristoteles in quarto primae philosophiae, quod non contingit simul affirmare et negare, et quod de quolibet est affirmatio vel negatio vera, de nullo vero simul: et cum hoc sit primum principium intellectus nostri, quo accipit omne verum, et contra quod nihil concedit esse verum, oportet quod exemplatum et regulatum sit ad ordinem primae veritatis: et sicut Deus non potest contra ordinem primae veritatis, ita nec contra istud: hoc enim facere non est potentiae, sed impotentiae.

Ad aliud dicendum, quod duo distantia bene potuit facere simul esse in uno, scilicet per assumptionem sive unionem, sicut fecit humanam naturam, cum di- vina uniri in una persona Christi. Et sic bene possunt uniri album et nigrum: sed non possunt uniri ens et non ens in oppositione contradictionis, vel privatio et habitus in oppositione quae vocatur privatio et habitus: quia non ens et privatio cum nihil sint, nulli unibilia sunt.

Alio modo, Unitio est per concretionem et inhaerentiam, ut scilicet, albedo et nigredo uni superficiei secundum eamdem partem inhaereant simul: et hoc esse non potest: quia secundum ordinationem quae lex naturae est, quam Deus impressit rebus, contra quam, ut dicit Augustinus, tam non potest facere quam contra seipsum, talia unire non potest: quia impotentiae esset et derogatio ordinationis divinae: destruere enim, legem quae in aeterna veritate est fundata, non est ordinis sed praevaricationis. Ad Galat, ii, 18: Si enim quae destruxi, iterum haec aedifico, praevaricatorem me constituo. Eccli, xxxiv, 28: Unus aedificans, et alter destruens : quid prodest illis, nisi labor ?

Ad aliud per omnia eodem modo solvendum est: ens enim ab alio et ens non ab alio non conjunxit Deus nisi per unionem naturarum in una persona, et non per inesse formarum oppositarum vel disparatarumi in uno et eodem subjecto sive materia.

Ad aliud dicendum, quod non est intelligibile, quod duae formae oppositae in uno et eodem sint per concretionem ut in subjecto: sed imaginabile est, quod unum compositum ex diversis formis secundum diversas partes componatur, sicut dicit Horatius in libro de Arte poetica:

Humano capiti cervicem pictor equinam Jungere si velit, etc. .

Et hoc potest facere Deus, et facit in monstris frequenter. Quae tamen secundum Augustinum contra naturam non sunt: haec enim reducuntur ad causas naturales. In talibus enim vincit vis constellationis vim formativam, quae est in semine ex generante, et trahit conceptum ad monstri figuram, sicut dicit Ptolemaeus in Quadripartito, quod quae concipiunt sole existente circa finem Arietis, frequenter monstra pariunt, propter monstruosas figuras stellarum, in quarum luminibus tunc sol movetur. Inferior enim stella semper movetur lumine superioris, sicut Persei, capitis Gorgonis, et aliarum infaustarum stellarum quae ibi sunt, sicut narrat Ptolemaeus de quadam porca, quae sub stellis impraegnata, omnes porcellos in figura capitum humanorum profudit.

Ad dictum Hilarii dicendum, quod Hilarius intendit, quod si sermo dicentis ad rem referatur, quidquid tunc potest dici, potest Deus facere: quia sermo relatus ad rem, esse rei significat, et hoc est secundum ordinationem primae veritatis. Propter quod dicit etiam Aristoteles in IV primae philosophiae, quo d d e primis principiis veritatis est, quod sermo significat infinita vel opposita.

Ad tria quae objiciuntur in contrarium, dicendum quod illa procedunt, eo scilicet modo quo dictum est: quia facere ea, esset impotentiae et derogatio veritatis et ordinationis divinae.

Ad id quod ulterius quaeritur, Si possit Deus facere contra naturam ?

Dicendum, quod natura tripliciter dicitur secundum Augustinum . Dicitur enim natura solitus cursus naturae, qui est in vegetabilibus et animalibus. Et dicitur natura secundo modo vis activa et passiva, qua agens physice ex patiente physico potest producere quod naturale est secundum naturae cursum. Tertio modo dicitur natura quae est natura na- turans, scilicet subjectio naturalis ex parte naturae naturatae, et potestas naturalis qua natura naturans, hoc est, Deus in natura naturata potest facere quod vult. Et hoc dupliciter, scilicet secundum legem naturae, et secundum libertatem voluntatis in qua lege ordinatio divina summe lex est,

Propter quod etiam quaedam sunt supra naturam, et quaedam contra naturam, et quaedam praeter naturam. Supra naturam sunt, quae infra activam potentiam et passivam non. sunt, tamen. in subjecta materia fiunt agente et operante potentia divina, quae supra naturam est: sicut dicit Dionysius in Ecclesiastica hierarchia ad Timotheum loquens de resurrectione: " Haec quidam Graeci contra naturam esse dicunt: secundum autem me et te supra naturam et ultra naturam sunt. " Contra naturam, autem sunt, quae contra cursum consuetae naturae videntur esse, ut quod virgo manens virgo pariat, et quod caecus videat, et quod mortuus resurgat: haec enim in potentia activa naturae et passiva non sunt, sed altiori, potentia perficiuntur, quae naturali ordine in natura subjecta facit quod vult, ut dicit Chrysostomus: dicit enim, quod miraculum est, quod sola divina voluntate perficitur. Praeter naturam autem est, quod quamvis sub potentia activa et passiva sit naturae, tamen non educitur in actum modo operationis naturae, sicut, Exodi, vii, 10 et seq., ubi de virga facti sunt serpentes, et de serpentibus virgae, quae natura paulatin facere potuit per causas seminales, quae sunt in ipsa, sicut si putrefaciendo virgam, putrefactum per seminalia formanda ad serpentem sic ex virga serpens fieret, sicut in Alchimia Hermetis docetur generari basiliscus: hoc enim natura paulatim facit putrefaciendo virgam, et putrefactam deducendo ad serpentem. Magi autem sive malefici per incantationes daemonum, qui subito discurrunt per elementa et subito in momento colligunt semina putrefacientia et deducenda putrefacta ad aliam speciem quam volunt, fecerunt etiam de virgis serpentes. Unde nihil contra naturam, nihil supra naturam fecerunt, sed praeter naturam, hoc est, praeter modum operationis naturae: quia hoc fecerunt subito quod natura facit paulatim.

Dicendum ergo, quod Deus facit contra naturam primo modo dictam in omnibus miraculis. Sed contra naturam secundo modo et tertio modo dicam numquam aliquid facit. Si enim faceret contra naturam secundo modo dictam, esset contrarius sibiipsi: et si faceret contra naturam tertio modo dictam, derogaret suae institutioni et suae ordinationi. Sic ergo nihil facit contra naturam, sed supra naturam, et praeter naturam.

Ad primum ergo dicendum, quod virginem parere non est contra naturam nisi primo modo dictam, sed supra naturam est et praeter naturam. Unde cum dicitur, virginem parere est possibile, eo quod omne verum est possibile, locutio est duplex: eo quod potest esse de re, vel de dicto. Si est de re, falsa est: sensus enim est, virgo manens virgo potestatem habet pariendi: et hoc falsum est. Beata enim Virgo pariendi potestatem in natura non habuit., sed Spiritus sanctus desuper veniens, ut dicit Damascenus, virtutem generativam ei attulit. Et beatus Gregorius dicit, quod " filius matri foecunditatem attulit, virginitatem non minuit, sed sacravit. " Si autem est de dicto, vera est: sensus enim est, quod hoc dictum possibile est esse verum, virginem parere est possibile: hoc enim verum fecit et demonstravit Deus potentia sua superiori. Et hoc accipitur ex ipsa serie Evangelii Lucae, i, 35., ubi principia hujus generationis activa ponit dicens: Spiritus sanctus superveniet in te, et virtus Altissimi obumbrabit tibi.

Id quod dictum est, probatur per sequens quod additur de Augustino.

Ad id quod objicitur in contrarium, dicendum quod hoc dicitur res habere in se, vel in natura, quod ex potentia activa proprie producere potest ex passivo sibi subjecto secundum naturam ut uno solo motore et uno solo moto, ut paulo ante dictum est de his quae sunt in potentia in aliis. Sed hoc dicitur non habere in se, quod non habet nisi in potentia passiva, non physica, sed secundum quam subjicitur potentiae summae, ut faciat in ea quidquid vult Omnipotens: hoc enim non habet in se ut in ea et ut ex ea fiat, sed ut in ea et ex ea fleri possit superiori potentia.

Ad alia tria dicendum, quod procedunt in sensu illo quo natura dicitur secundo et tertio modo dictis.