MEMBRUM IV.

Utrum omnis homo custodiatur, vel solus homo, vel non ?

Quarto quaeritur, Utrum omnis homo custodiatur, vel solus homo, vel non?

Et videtur, quod non solus homo, sed quod etiam inferior Angelus custodiatur a superiori.

Et hoc quidam nituntur probare sic:

1. Dicunt enim, quod penes hos actus, purgare, illuminare, et perficere, consistit custodia: sed isti actus superiorum Angelorum sunt respectu inferiorum: ergo videtur, quod superiores custodiant inferiores.

2. Adhuc, Sicut habitum est, hierarchia Ecclesiastica descendit a caelesti: actus ergo Ecclesiasticae hierarchiae exemplariter et primo sunt in caelesti: sed in Ecclesiastica superiores custodiunt inferiores: ergo, etc.

3. Adhuc, In auctoritate Origenis praeinducta de Glossa Numerorum, xviii, 12, expresse dicit Origenes: " Videtur mihi, quod inter Angelos alii principatum et potestatem habeant super alios, alii autem subjaceant et obtemperent potestati. " Si ergo cura superioris de inferiori vocatur custodia, superior Angelus custodit inferiorem: et sic non solus homo custoditur ab Angelo.

4. Adhuc, Actus custodiae angelicae refertur ad animam separatam, ut in Dialogis dicit Gregorius, quia scilicet saepe Angeli inventi sunt circa animas sanctorum mortuorum, defendentes eas a contrariis. Et, Luc. xvi, 22: Factum est autem ut moreretur mendicus, et portaretur ab Angelis in sinum Abrahae. Portatio autem in sinum Abrahae effectus custodiae est, Si ergo custodia refertur ad animam separatam, quae confirmata in bono est sicut et Angelus, videtur quod etiam possit referri ad Angelum inferiorem: et sic sequitur, quod non solus homo custoditur, sed etiam Angelus.

Ulterius videtur, quod non omnis homo custoditur.

Videtur enim, quod Adam in primo statu innocentiae custode Angelo non indiguit: dicit enim Magister sic in libro II Sententiarum, dist. XXV: " Possunt in homine notari quatuor status liberi arbitrii. Ante peccatum enim ad bonum nil impediebat, ad malum nil impellebat. Non habuit infirmitatem ad malum, et habuit adjutorium ad bonum. Tunc sine errore ratio indicare, et voluntas sine difficultate appetere bonum poterat. " Ex hoc accipitur, cum custodia detur propter adjutorium ad bonum, et contra infirmitatem ad malum: cum Adam in primo statu sufficiens habuerit adjutorium ad bonum, et nullam infirmitatem ad malum, quod custodia angelica non indiguit. Contra:

Constat, quod habuit Angelum malum instigantem ad malum: cum ergo Deus sit pronior ad dandum ea quae promovent ad bonum, quam quae instigant ad malum, magis dedit ei Angelum in custodiam, quam Angelum in tentatorem.

Ulterius quaeritur, Si Christus habuit Angelum custodem ?

Et videtur, quod sic: quia

1. Super illud Matthaei, xviii, 10: Angeli eorum in caelis semper, etc, dicit Hieronymus, quod " magna dignitas est, quod, unaquae anima ab ortu nativitatis habeat Angelum sibi, delegatum: " Christus autem homo fuit: ergo Angelum delegatum in custodiam habuit.

2. Adhuc, Luc. xxii, 43: Apparuit autem illi Angelus de caelo, confortans eum. Confortare autem effectus custodiae est. Ergo Angelum custodem habuit,

3. Adhuc, Matth. iv, 11: Ecce Angeli Accesserunt, et ministrabant ei: ministerium autem effectus custodiae est. Utrumque istorum tractans Beda in Glossa super Lucam, dicit sic: " In testimonium utriusque naturae et Angelus Christum confortasse, et Angelus ei ministrasse describitur: quoniam qui fuit

Deus ante saecula, factus est homo in fine saeculorum: qui priusquam per gloriam resurrectionis exaltaretur, divinitate super Angelos fuit. " Ex hoc accipitur, quod ministerium Angelorum testimonium fuit divinae naturae in Christo: ergo confortatio fuit in testimonium humanae naturae: secundum illam ergo indiguit custodia angelica.

4. Adhuc, Tob. vi, 2: Ecce piscis immanis exivit ad devorandum eum. Glossa: " Diabolus usque ad crucem secutus est Christum. " Ergo constat, quod Christus habuit Angelum malum in exercitio: ergo multo magis habuit bonum Angelum in custodem.

Contra:

1. Ad Coloss, ii, 9: In ipso, scilicet in Christo, inhabitat omnis plenitudo divinitatis corporaliter. Ergo in una persona Christi divinitas fuit unita et animae et corpori: ergo alio custode nec ad profectum boni, nec ad exclusionem mali indiguit.

2. Adhuc, Joan. iii, 34: Non enim ad mensuram dat Deus spiritum. Glossa, " Filio. " Unde, Joan. i, 14: Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi Unigeniti a Patre, plenum gratiae et veritatis. Ergo ab instanti conceptionis plenus fuit gratia et veritate: gratia in affectu, et veritate in intellectu: sed plenus proficere non potest: ergo Christus nec ad bonum majus proficere potuit, nec ampliorem detestationem mali habere potuit quam habuit: sed custodia Angelorum non datur nisi ad profectum in bono, et ad declinationem a malo: cum ergo Christus neutro istorum modorum proficere potuit, custodem Angelum habere non debuit.

3. Adhuc, Superior non custoditur ab inferiori, sed e converso: Christus autem homo omni Angelo superior est in omni gratia et virtute: ergo custodem Angelum habere non debuit.

Si quis dicat, quod passibilitate naturae humanae, et passione minoratus est ab Angelis: et sic indiguit Angelo cu- stode. Hoc nihil est: haec enim minoratio nec est naturae, nec gratiae, sed charitatis: quia ex nimia charitate qua dilexit nos, exinanivit semetipsum, formam

servi accipiens, in qua nos redimeret: talis antem minoratio non ostendit aliquem defectum, sed potius consummationem charitatis: et perfectio tal is charitatis non indiget custode Angelo, quia ipsa sibi sufficit ad omnem custodiam: et sic videtur, quod Christus non habuit Angelum custodem.

Ulterius quaeritur de Antichristo, Si habebit Angelum custodem ?

Et videtur, quod non:

i. Damascenus in libro IV de Fide orthodoxa , sic dicit de Antichristo, quod, ex fornicatione generatur, et suscipit omnem actum Satanae. Praesciens enim Deus iniquitatem ejus futurae voluntatis, concedet in eo habitare diabolum. Si ergo suscipiet omnem actum Satanae, nec proficiet in bonum, nec declinabit a malo: inutiliter ergo haberet Angelum custodem.

2. Hoc idem accipitur ex Glossa super epist. I ad Thesal. iv, 3, et Daniel, xi, 37, ubi expresse dicitur, quod, etiam in utero matris possidebitur a diabolo. Et super illud Daniel, xi, 37 et 38: Nec quemquam deorum curabit, quia adversum universa consurget. Deum autem Maozim in loco suo venerabitur. Glossa: " Diabolum in seipso, et ubicumque fuerit. " Ex hoc accipitur, quod diabolum habebit in seipso, et illum sequetur et venerabitur in omnibus: frustra ergo haberet custodem Angelum.

Contra:

i. Hieronymus dicit, quod ab instanti nativitatis quaelibet anima hab Iura, sibi delegatum, in Glossa super Matth. xviii, 10.

2. Adhuc, Eccli, xxxiii, 15., dicitur, quod Deus fecit omnia duplicia, et contra malum bonum est. Ergo contra ma- jus bonum: sed Antichristus magnum habebit Angelum instigantem ad malum: ergo indiget meliori Angelo qui instiget ad bonum, quam alius homo.

3. Adhuc, Jerem, li, 9: Curavimus Babylonem, et non est curata. Ibi dicit Glossa: " Angeli sunt medici sub magno medico Deo constituti. " Medicus autem sapiens numquam derelinquit aegrotum quantumcumque infirmum, quin faciat circa ipsum quidquid potest, etiam, sicut dicit Hippocrates, in unius dieculae adjectione. Ergo videtur, quod nec Angelus bonus umquam derelinquet Antichristum, quin faciat circa ipsum quidquid potest.

Solutio. Ad primo quaesitum dicendum, quod ad solum hominem refertur custodia Angelorum, et non ad Angelos inferiores. Et hujus ratio est: quia custodia non adhibetur ei, nisi cui imminet periculum casus, sicut intelligitur ex Psalmo xc, 12: In manibus portabunt te, ne forte offendas ad lapidem pedem tuum. Angelus autem bonus confirmatus est in bono, et cadere non potest: malus autem obstinatus est in malo, et resurgere non potest: et sic ad neutrum referri potest custodia.

Ad primum quod contra objicitur, dicendum quod purgare, illuminare, et perficere, habent se ad custodiam sicut superius ad inferius: omnis enim custoditus ab Angelis, purgatur, illuminatur, et perficitur: sed non convertitur, eo quod custodia addit praeservationem et fulcimentum ad casum, sicut inferius addit ad suum superius differentiam qua constituitur in specie. Unde in argumento illo est fallacia consequentis a superiori ad inferius affirmando.

Ad aliud dicendum, quod procul dubio hierarchia Ecclesiastica descendit a caelesti in actibus hierarchicis: tamen propter diversitatem personarum et diversitatem conditionis personarum hie-

rarchiae caelestis et ecclesiasticae, aliquid accidit ecclesiasticae quod non accidit caelesti: et hoc est custodia, quae propter periculum casus accidit ecclesiasticae, et propter impossibilitatem casus non attribuitur caelesti.

Ad aliud dicendum, quod inter Angelos quidam sunt superiores, quidam inferiores, ut dicit Origenes: sed hoc est secundum ordines et gradus illuminationum et theophaniarum a superioribus in inferiores descendentium, et non secundum actum qui dicitur custodia, ut patet ex supradictis.

Ad aliud dicendum, quod custodia non refertur ad animam separatam, eo quod anima separata confirmata est in bono vel in malo sicut et Angelus: nec portatio animarum est custodia proprie loquendo, sed est quoddam custodiam consequens, scilicet reductio custoditi in locum suae beatitudini congruum.: et iste est intellectus Gregorii et Evangelii Lucae, xvi, 22.

Ad id quod ulterius arguitur, sine praejudicio videtur mihi dicendum, quod Adam in primo statu custodem habuit Angelum et bonum: et similiter Heva: aliter enim, sicut dicitur Eccli, xxxiii, 15, non esset contra malum, bonum in operibus Dei. Constat enim, quod habuerunt Angelum malum se tentantem et seducentem. Unde oportuit, quod etiam Angelum bonum custodientem habuerint.

Et ad objectum contra ex dictis Magistri in Sententiis, dicendum, quod licet non habuerunt in statu primo infirmitatis defectum, tamen infirmitatis habebant defectibilitatem: poterant enim peccare, et sic defectum pronitatis ad malum sentire: et propter hoc indiguerunt custodia angelica.

Id quod contra objicitur, concedendum est.

Ad id quod ulterius quaeritur, Si Christus habeat Angelum secundum quod homo ?

Videtur mihi profanum esse, dicere quod Christus habuit Angelum custodem, sed multa millia Angelorum habuit in ministerium.

Ad objectum contra per Hieronymum, dicendum quod dictum Christi, Matth. xviii, 10, intelligitur de pusillis, quorum dignitas est, quod habent Angelum delegatum. Christus autem pusillus in gratia et virtute numquam fuit, nec scandalizari ad casum potuit.

Ad aliud dicendum, quod duplex est confortatio custodiae, scilicet quae est ex auctoritate officii custodientes: et est confortatio congratulationis, qua aliquis fortissime pugnanti et fortiter contra hostem stanti congratulatur dum est in pugna. Et talis fuit confortatio Angeli, Luc. xxii, 43. Et hoc intelligitur ex omnibus expositoribus, qui omnes sic exponunt: Apparuit antem Angelus de caelo, confortans eum, hoc est, ad modum confortantis se habens: tunc enim fuit pugna inter Christum fortiorem, et diabolum minus fortem: de qua dicitur, Luc. xi, 22: Si fortior eo superveniens vicerit eum, universa arma ejus auferet, et spolia ejus distribuet . Per virtutem enim passionis Christus tunc alligavit diabolum, et fregit infernum, et animas possessas a diabolo, quae ante fuerunt vasa in quibus confidebat diabolus, inde redemit et eruit: et ideo ut debilis in pugna confortatione non indiguit, sed congratulatione pugnae quae ad tantam victoriam terminabatur.

Ad aliud dicendum, quod ministerium secundum, se non est opus custodiae, sed opus servientis et subditi. Custodia autem refertur ad curam superioris: et ideo dicit Beda, quod ministerium, fuit testimonium divinae naturae, cui sicut subditi ministrant Angeli: confortatio autem, testimonium est humanae naturae, propter hoc quod confortatio illa fuit

congratulantis Christo in pugna: quia pugna passionis non convenit Christo, nisi secundum humanam naturam quae passibilis fuit. Et iste est intellectus verborum Bedae,

Ad aliud dicendum, quod diabolus numquam secutus fuit Christum, nec umquam potuit aliquid in eum: sed in suis plena potestate persecutus est eum usque ad crucem, ita quod hoc quod dico usque teneatur exclusive: ita quod per crucem plenam potestatem persequendi suos amisit, quam ante habuerat. Per crucem enim potestas ejus diminuta fuit: ita quod tantam potestatem tentandi non habuit ut prius habuerat, sicut in tractatu de casu diaboli determinatum est.

Tria quae objiciuntur in contrarium, procedunt, et concedenda sunt. Et etiam concedendum est hoc, quod minoratio Christi, ab Angelis, quae fuit in passibilitate naturae humanae, nullam induxit in eo debilitatem vel pronitatem ad casum, sed perfectionem ostendit charitatis quam habuit ad hominem.

Ad id quod ulterius quaeritur de Antichristo, dicendum quod Angelum habebit custodem: erit enim creatura rationalis periculum habens ad casum: et ideo summe bonus Deus, qui semper contra malum ordinat bonum, non negabit ei Angelum custodem et praesidem.

Ad objectum contra per Damascenum, dicendum, quod suscipiet omnem actum Satanae in perficiendo malo ejectionis suae contra Christum quam intendit: et ideo Angelus custodiens quantum ad revocationem illius mali, effectum in eo non habebit: ex hoc enim sequeretur diabolum in se non habere habitantem per malitiam obstinatam: ha- bebit tamen effectum in aliis, et praecipue in hoc scilicet ne tot et toties cadat, quot et quoties caderet, si Angelum custodem non haberet.

Per idem solvitur Glossa, super epist. I ad Thessal, iv, 3, et Daniel, xi, 37. Cum enim dicitur, quod possidebitur a diabolo in utero matris: non intelligitur, quod formetur vel creetur a diabolo in utero matris, sed potius, quod per incentiva vitiorum malae matris et malorum alumnorum sive paedagogorum sibi a diabolo procuratorum, ad magna facinora disponatur, ad quae impedienda non habebit in eo effectum custodia angelica: sed tamen non erit sine effectu custodiae quantum ad ea de quibus dictum est.

Tria quae in contrarium objiciuntur, concedenda sunt. Et ex ultimo eorum patet, quod falsa est opinio quorumdam antiquorum, qui dixerunt, quod primo in pueritia habebit Angelum custodem: sed ille cum proficiet malitia, derelinquet eum, et recedet ab eo.