ARTICULUS II.

De sufficientia hujus divisionis .''

Secundo, Quaeritur de sufficientia hujus divisionis.

Et ut quaestio melius intelligatur, ponamus divisiones.

Dicit autem Magister in libro II Sententiarum, dist, IX, cap. Post praedicta, quod sunt tres hierarchiae, et quaelibet habet tres ordines. Et tres superiores sunt Seraphin, Cherubin, Throni. Tres mediae sunt Dominationes, Principatus, et Potestates. Inferiores sunt Virtutes, Archangeli, et Angeli. Propter quod antiqui Praepositivus et Gulielmus Antisidorensis tres dixerunt hierarchias esse, scilicet epiphaniam, hyperphaniam, et hypophaniam.

Epiphaniam sic definiunt: Epiphania est incalescentis affectionis incendio, altioris intellectus fastigio, judicii libera resultatio distributa. Dicunt etiam isti, quod, in definitione epiphaniae ponitur, Incalescentis affectionis incendio, propter Seraphin, qui interpretatur totus ardens, vel totus incendens. Altioris intellectus fastigio, ponitur propter Cherubin, qui interpretatur plenitudo scientiae, Judicii libera, propter Thronos, du quibus dicit Gregorius, quod in eis Dominus sedet, et judicia sua decernit.

Hyperphaniam sic definiunt: Hyperphania est divina illuminatio sui particeps interscalari reverentia insigniens, usum, dominandi edocens, arcensque contrarium. In definitione autem hyperphaniae dicunt, quod divina illuminatio sui particeps interscalari reverentia insigniens, ponitur propter Principatus, quorum, ut dicunt, est interscalarem reverentiam docere, ut unicuique secundum suum gradum reverentia exhibeatur. Usum dominandi edocens, ponitur propter Dominationes, quorum, ut dicunt, est docere usum dominandi. Arcensque contrarium, dicunt quod ponitur propter Potestates: Potestatum enim est arcere contrarias potestates, ne tantum noceant, quantum nocere vellent, ut dicit Gregorius,

Hypophaniam sic definiunt: Hypophania est divinum participium naturae legibus occurrens, secreta revelans secundum discretam participationem. Et dicunt, quod naturae legibus occurrens, dicitur propter Virtutes, quarum (ut dicit Gregorius) est miracula facere, quae fiunt contra leges naturae. Secreta revelans secundum discretam participationem, dicunt quod dicitur propter Archangelos et Angelos, quorum est secreta annuntiare: ita quod Archangeli majora, Angeli vero minora nuntiant, ut dicit Gregorius.

Aliam divisionem ponit Dionysius in libro de Caelesti hierarchia, ubi. sic dicit: " Divinus noster perfector (hoc est, Paulus vel Ierotheus) in tres segregat ternas dispositiones. Et pri inani quidem esse dicit circa Deum existentem, semper et attente ipsi et ante alias immediate uniri traditam. Sanctissimos enim Thronos et oculosos et pennosos ordines Cherubin Hebraeorum voce et Seraphin nominatos, secundum omnibus superpositam propinquitatem circa Deum immediate collocari, divinorum ait tradere eloquiorum manifestationem. Trinum ergo hunc ornatum quasi unam et aeque ordinatam et vere primam hierarchiam gloriosus noster Magister ait (Paulus vel Ierotheus) qua non est alia deiformior, et per se properantibus divinitatis illuminationibus immediate intentior. Secundum vero esse ait ex Potestatibus et Dominationibus et Virtutibus completam. Et ternarum novissime caelestium hierarchiarum Angelorum et Archangelorum et Principatuum dispositionem . "

Quaeritur ergo de sufficientia harum divisionum.

Videtur enim, quod multo plures debeant esse: quia

1. Si una accipiatur penes immediate converti in Deum, scilicet prima: et altera penes converti super hominem, scilicet tertia: media accipitur penes converti super mediam naturam, hoc est, super Angelum: media autem sunt multa secundum novem ordines: ergo videtur, quod mediae hierarchiae sunt multae.

2: Adhuc, In Caelesti hierarchia dicit Dionysius sic: " Secundum seipsum unusquisque et caelestis et humanus animus, speciales habet et primas et medias et ultimas ordinationes, et virtutes . " Ergo videtur, quod secundum quemlibet angelorum, et secundum quamlibet animam sit dispositio hierarchiae: et sic multae erunt hierarchiae, et quasi infinitae.

3. Adhuc, Videtur quod, non debeant esse nisi. duae. Etenim, Daniel, vii, 10, dividuntur Angeli in duos ordines sacri principatus, qui est hierarchia. Dicit enim sic: Millia millium ministrabant ei, et decies millies centena millia assistebant ei. Cum ergo sacer principatus Angelorum non sit nisi penes assistere, vel ministrare, videtur quod, non sint nisi duae hierarchiae: una penes assistere, et alia penes ministrare.

4. Si forte dicat aliquis, quod tria sunt de essentia hierarchiae, scilicet ordo, scientia, et actio: et peries haec tria tres accipiuntur hierarchiae. Hoc stare non potest: quia secundum hoc tres ordines primae hierarchiae ab ordine denominari deberent: et hoc falsum est, quia nullus eorum denominatur ab ordine. Similiter tres mediae hierarchiae denominari deberent a scientia: quod falsum est, cum omnes denominentur a potestate. Et similiter tres infimae hierarchiae deberent denominari ab actione: quod iterum falsum est, Principatus enim non denominantur ab actione, nec Archangeli, nec etiam Angeli.

5. Adhuc, Ordo, scientia, et actio omni hierarchia sunt communia: sed nihil distinguitur per commune,, sed per proprium: ergo distinctio hierarchiae non est penes ordinem, scientiam, et actionem.

6. Si forte aliquis dicat, quod tres sunt actus hierarchici, purgare scilicet? illuminare, et perficere: et penes hos est distinctio hierarchiae in tria. Per eamdem rationem stare non potest: illi enim actus communes sunt omni hierarchiae: per commune autem nihil distinguitur, nec ad proprias species, nec ad proprias substantias.

7. Ad hoc dixerunt quidam, quod tres sunt termini ad quos convertuntur Angeli, secundum illuminationem: ad Deum enim convertuntur secundum il- luminationis acceptionem: ad Angelum, secundum illuminationem et acceptionem et transfusionem: a quibusdam enim accipiunt illuminationes quidam Angeli, et in quosdam transfundunt eas. Ad hominem autem convertuntur secundum illuminationis transfusionem. Et penes hoc tres dicunt distingui hierarchias. Contra: Magister Hugo de sancto Victore in Commento super caelestem hierarchiam dicit sic: " In eo quod Angeli illuminantur, fiunt gratiae participes: in eo vero quod illuminant, efficiuntur potestatis consortes: et constat ex his duobus omnis hierarchia. Si ergo hoc est commune omni hierarchiae et accipere illuminationes et dare, nulla in propria specie et esse potest distingui, per illa.

Solutio. Dicendum, quod proprie distinctio hierarchiarum accipitur penes duo, scilicet penes simplicitatem et subtilitatem et divinitatem luminis, quod est in illuminatione: et penes analogiam intelligentiae angelicae ad tales illuminationes.

Quod ut melius intelligatur, accipiendum est ex eo quod dicitur in libro de Causis. Ibi enim dicitur, quod bonitates quae sunt in causa prima, in ea. puritate et nobilitate qua sunt in causa prima, non sunt perceptibiles ab aliqua causarum secundarum intelligentiarum: tamen perspicacius et nobilius et simplicius percipiuntur ab intelligentia primi ordinis, quam ab intelligentia secundi ordinis vel tertii, et sic deinceps. Ita dicimus, quod cum Angelus per intellectum medius sit inter lumen Verbi et rationalem animam, habet se in analogia medii ad utrumque extremorum: medium enim aliquo modo contingit utrumque extremorum. Unde illi Angeli qui se habent in essentiae simplicitate et intelligentiae perspicacitate ad illuminationes divinas percipiendas in ea puritate

et nobilitate qua major sub Deo nequit intelligi, ad illuminationes divinas et Verbi prima relatione habent se, et sunt de prima hierarchia. Illi vero qui secunda relatione habent se ad divinas illuminationes easdem secundum proportionem puritatis, qua receptae sunt in intelligentia angelica, habent se secunda relatione ad illuminationes, et sunt de media hierarchia. Illi vero qui se habent ad easdem illuminationes secundum quod transfusibiles sunt in rationalem animam, cujus intellectus conjunctus est continuo et tempori, tertia relatione habent se ad illuminationes divinas, et sunt de infima hierarchia. Et sic penes triplicem proportionem intellectus angelici ad illuminationes divinas, distinguuntur tres hierarchiae.

Quod autem hoc verum sit, probatur per ea quae dicit Dionysius unicuique hierarchiae esse propria. De prima enim dicit in libro de Caelesti hierarchia , sic: " Prima caelestium essentiarum dispositio in circuitu Dei, et circa Deum immediate stans, et simpliciter et incessanter circumiens aeternam ejus scientiam secundum excellentissimam quantum in Angelis semper mobilem collocationem. " Et hujus proprietates subdit sex: " Prima est, quod multas et beatas videt contemplationes. Secunda, est, quod illuminata simplos et immediate fulgores accipit a Deo. Tertia est, quod divino alimento repleta est. Quarta est, quod multa et primo data fusione, solaque domestica et vivifica divinae refectionis unitate repletur. Quinta est, quod multa communione Dei et cooperatione digna effecta est in similitudine ad Deum bonarum habitudinum et actionum. Sexta est, quod multa divinorum superposite, hoc est, eminenter, est cognoscens, et divinae scientiae et cognitionis in participatione secundum quod fas est facta, hoc est, secundum quod possibile est sibi, secundum analogiam simplicitatis essen- tiae et perspicacitatis intelligentiae disponitur ad primas et supremas illuminationes immediate a Deo fluentes. " Propter quod dicit, quod incessanter chorum ducit circa illas, et circumit eas. Quod exponens beatus Maximus in Commento dicit sic, quod " secunda primis uniuntur: sed distant ab eis essentialiter, et intelligendo se, intelligunt id a quo sunt et a quo eluxerunt: et quod, sic secundum naturam singulis intellectibus Angelorum est impetus desiderii ad Deum tendens, et circa eum veluti circa centrum circularis chorus, ut circuli circa signum et centrum a quo statutum est. Etenim secundum etiam naturalem necessitatem unumquodque eorum quae sunt circa Deum, choros ducit, sive choro tripudiat, illud esse quod est auctoris affectans. " Sensus est, quod prima hierarchia circa Deum immediate disponitur, quamvis per essentiam ei non uniatur, sicut circumferentia numquam unitur centro, quamvis aequali distantia semper circumeat ipsum. Ita Angeli primae hierarchiae tota mentis intentione semper extendunt se in Deum, ut illuminationes divinas ea puritate qua in Deo sunt, percipiant secundum quod possibile est eis, et in illis feliciter gaudeant et delectentur. Et haec extensio eorum circa divinas illuminationes, vocatur circularis motus eorum et chorus et tripudium quod ducunt circa Deum.

Proprietates autem secundae hierarchiae ponit Dionysius in capite octavo , sic: " Secunda hierarchia has habens proprietates deiformes, purgatur quidem et illuminatur et perficitur, quemadmodum dictum, est, a divinis illuminationibus inditis sibi secundo per primam hierarchicam dispositionem, et per mediam illam secunda manifestatione delatis. " Sensus est, quod secunda hierarchia accipitur per analogiam perspicacitatis intelligentiae ad illuminationes divinas,

non prima manifestatione ad ipsos Angelos secundae hierarchiae delatas, sed per primam. Secunda enim hierarchia non immediate a Deo purgatur, illuminatur, et perficitur. Et per hoc patet, quod per analogiam secundae proportionis ad illuminationes divinas constituitur secunda hierarchia.

Tertiae hierarchiae proprietates ponit Dionysius , sic dicens: " Ipsi. Angeli, sicut praediximus, completive consummant omnes caelestium animorum dispositiones secundum quod consummandum est. Quippe in caelestibus essentiis habentes angelicam proprietatem, et magis apud nos Angeli quam priores aptius nominati. quantum circa quod manifestius est ipsis hierarchia. " Sensus est, quod infima hierarchia constituitur proportione perspicacitatis intelligentiae ad illuminationes nobis proportionabiles et manifestatas: et ideo complet hierarchiae dispositionem, quia nullae sunt inferiores illuminationes, ad quas intellectus angelicus proportionari habeat.

Hoc autem Dionysius probat per Bibliam, Zachar. 1, 8 et seq., et Daniel, x, 4 et seq. Dicit enim, quod imperium Dei ad Angelum et locutio significat illuminationem primae proportionis immediate a Deo in primam hierarchiam descendentis. Et inducit hoc quod habetur, Isa. lxiii, 1 et seq., ubi per seipsum Filius Dei Angelos quaerentes: Quis est iste, qui venit de Edom, tinctis vestibus de Bosra ? illuminavit dicens: Ego qui loquor justitiam, ei propugnator sum ad salvandum. Et ibidem, v. 2: Quare rubrum est indumentum tuum ? Et sic quaerentes iterum per seipsum illuminavit dicens, v. 3: Torcular calcavi solus, et de gentibus non est vir mecum.

Dispositionem vero secundae hierarchiae probat per illud quod Zachar, i, 12, dicitur, quod Angelus clamavit ad alterum Angelum. Et per id quod dicitur, Daniel, viii, 16, quod unus superior Angelus dixit Gabrieli: Gabriel, fac intelligere istam visionem. Dicit enim, quod clamor qui longe sonat, significat illuminationem distantem a primo illuminatore, et per alium sicut per medium delatam.

Tertiae vero hierarchiae dispositionem dicit significari, Zachar, i, 14, ubi dicitur: Angelus qui loquebatur in me: ubi significatur illuminatio descendens ab Angelo in hominem, quod proprie est tertiae hierarchiae.

Unde quia Theologi, hoc est, Auctores sacrae Scripturae, Prophetae scilicet, et Apostoli sic loquuntur de illuminationibus, dicit eos per hoc significare triplicem hierarchiam Angelorum.

Per hoc patet, quod sufficiens est divisio in supremam, mediam, et infimam hierarchiam: eo quod illuminationes a Deo descendentes, in ista triplici sunt proportione, et non in pluribus.

Ad primum ergo dicendum, quod licet media multa sint in numero, tamen in ratione medii et forma non sunt nisi unum: et ideo proportio illuminationis ad mediam hierarchiam una est specie et ratione, penes quam accipitur media hierarchia: et ideo media non est nisi una.

Ad aliud dicendum, quod Dionysius non intendit, quod secundum quemlibet Angelum et secundum quamlibet animam sit hierarchia, sed quod quilibet Angelus et quilibet anima secundum proportionem capacitatis suae, aliquando altiori, aliquando media, aliquando inferiori illuminatione perficiatur et virtute.

Ad aliud dicendum, quod hierarchiae non sumuntur peries assistere et ministrare: sed obsequia Angelorum accipiuntur penes illa, quidam enim obsequuntur assistendo, quidam ministran-

do. Sed distinctiones hierarchiarum accipiuntur penes proportionem contemplativae virtutis ad triplicem illuminationem, ut dictum est.

Ad aliud dicendum, quod illa assignatio sufficientiae nulla est, sicut probatur objiciendo.

Et per hoc patet solutio ad sequens: concedendum enim est quod probat objectio.

Similiter dicendum est ad sequens: quia penes hos tres actus non distinguuntur tres hierarchiae, sicut videtur probative objiciendo.

Ad aliud dicendum, quod penes tres terminos non accipitur distinctio hierarchiae: omnes enim convertuntur in Deum per acceptionem illuminationis, per quam, ut dicit Magister Hugo, efficiuntur gratiae et luminis participes, et omnes transfundunt in inferiores vel per se, vel per alios, vel per quod efficiuntur potestatis consortes. Et hoc jam sufficienter determinatum est in tractatu de missionibus Angelorum .''

Id quod objicitur in contrarium, concedendum est, sicut dicit Magister Hugo de sancto Victore.

Ad hoc quod, dicitur, quod prima hierarchia dicitur epiphania, secunda hyperphania, tertia hypophania, et de definitionibus quas inducunt horum trium, dicendum quod verba ficta sunt quae Dionysius numquam dicit, nec per sensum, nec per verba. Thronis enim Dionysius numquam attribuit libertatem judicii. Similiter, Principatus numquam posuit in secunda hierarchia, sed in tertia. Unde verba illa tamquam ficta abjicienda sunt.