MEMBRUM. V. A quo causetur ista libertas in Angelo ?

Quinto quaeritur, A quo causetur ista libertas in Angelo ?

1. Dixerunt enim quidam, quod libertas a coactione naturam intellectualem sequitur secundum se, et a nullo causatur quod sit in ipsa. Sed si hoc est verum: tunc aut sequitur naturam, in quantum natura et substantia quaedam est: aut sequitur eam, in quantum intellectualis est. Si primo modo, vel secundo dicatur,: tunc circumscripta voluntate ab intellectuali natura, adhuc esset, in ea talis libertas: et hoc falsum est, libertas enim faciendi quod vult sine voluntate esse non potest.

2. Adhuc, Beatus Bernardus in auctoritate prius inducta dicit, quod libertas a coactione aequaliter in Deo est, et in Angelis, et in hominibus bonis et malis, et in daemonibus: in nullo enim eorum est aliquid cogens voluntatem, quod necessitatem imponat, quin libere faciat quod vult, et eligat quod vult, et velit quod vult. Videtur ergo, quod non sequitur naturam intellectualem, nec in quantum natura est, nec in quantum intellectualis est: natura enim et intellectualitas in Deo, in Angelo bono, in daemone, in homine bono, et in homine malo inaequalis est valde: et tamen libertas a coactione in his omnibus est aequalis: quod esse non posset, si libertas a coactione sequeretur naturam in quantum natura est, vel naturam intellectualem in quantum intellectualis est.

3. Adhuc, Posse facere quod vult, in Deo est per omnimodam sufficientiam, qui et in se et in omnibus creaturis sibi subjectis semper potest sine impedimento iacere quod vult. In Angelo antem non est per talem sufficientiam: natura enim creaturarum, ut dicit Augustinus in lib. super Genesim ad litteram, non subjicitur Angelis bonis vel malis vel hominibus ad faciendum in ea vel ex ea quod volunt. Ergo libertas faciendi in ea quod volunt, inaequaliter est in Deo et in Angelo et in hominibus bonis vel malis, et in daemonibus, sed libertas a coactione in omnibus his est aequalis: ergo libertas a coactione nec sequitur naturam intellectualem, in quantum natura est, nec sequitur eam in quantum intellectualis est, nec sequitur eam in quantum habet voluntatem.

Ulterius, quia libertas dicitur esse in hoc, quod potest in bonum vel malum se flectere per electionem, quaeritur, Utrum ista duo, posse in bonum et posse in malum, sint ab eodem principio?

Et videtur, quod non: quia posse se convertere in bonum, non potest esse nisi a Deo sine quo nulla creatura potest aliquid bonum vel velle vel facere. Joan. xv, 15: Sine me nihil potestis facere. Ad Philip, ii, 13: Deus operatur in vobis et velle et perficere, pro bona voluntate. Posse autem declinare non potest esse a Deo: quia concorditer dicunt Augustinus, et Dionysius, et alii sancti Doctores, quod Deus non potest esse causa mali: Deus enim non potest ejusdem rei esse auctor, cujus est ultor: est autem ultor mali: ergo non est causa ejusdem.

Si dicatur, quod causa hujus, scilicet quod potest decimare in malum Angelus et homo, est quia est ex nihilo uterque eorum: ab illo enim, ut dicit Damascenus, est vertibilitas et in natura et in electione. Contra: Nihil nihil ponit: et quod nihil est nec causa, nec causatum potest esse entis. Ergo cum talis potentia inclinandi in malum et eligendi malum, sit aliqua potentia, et aliquid entitatis habeat, ex pure nihilo causari non potest.

Solutio. Ad primum quaesitum dicendum, quod in natura intellectuali potestas faciendi quod vult, sequitur ex eo, quod facit eam per id quod ipsa est, sufficiens principium esse suorum actuum et suarum electionum. Et hoc est secundum Damascenum et Gregorium Nyssenum, quod facit esse voluntarium principium actionum et electionum, secundum quod definitur voluntarium quod opponitur involuntario tam per violentiam quam per ignorantiam, cujus principium est in ipso consciente singularia, hoc est, singulares circumstantias, in quibus est actus sive electio. Hujus autem tamquam proxima causa est elevatio intellectualis naturae super materiam corporalem et naturam, ita quod nullius materiae est actus. Omne enim quod est actus naturalis materiae et naturae, obligatur ad hoc vel illud faciendum, et non aliud, et per consequens privatur libertate faciendi quod vult vel eligendi. Causa autem prima est Deus sic disponens et ordinans et faciens naturam intellectualem. Unde concedimus, quod non sequitur naturam in quantum natura est, nec in quantum intellectualis est: sed sequitur eam in quantum est principium voluntarium, sic super materiam et naturam per voluntarium elevata.

Et per hoc patet solutio ad primum.

Ad aliud dicendum, quod sicut dictum est, libertas a coactione fundatur in pura et omnimoda privatione cogentis et necessitatem imponentis: et quia intelligi non potest, qualiter haec major sit in una intellectuali natura quam in alia, ideo dicit Bernardus, quod aequalis est in omnibus.

Ad aliud dicendum, quod per hoc non probatur, nisi quod libertas faciendi quod vult, per prius et posterius est in Deo, et in Angelis, et in homine: sed ex hoc non sequitur, quin libertas a coactione sit aequalis propter causam quae dicta est.

Ad secundo quaesitum, dicendum quod sicut probatum est, quod liberum arbitrium possit converti in bonum et velle

illud, pro certo non habet causam, nisi summum bonum, quod, est Deus: sed quod potest converti in malum, ut dicit Augustinus, non habet causam efficientem, sed deficientem, hoc est, bonum creatum deficiens ab immutabili bono, quod vertibilitatem quidem habet in quantum est ex nihilo, sed actum inclinationis in malum habet in quantum est aversum et deficiens a summo bono: sic enim ens est, et bonum deficiens: et sic est causa actus deficientis, qui est peccatum, et actus sub deformitate peccati existens.