MEMBRUM III. Quanta sit simplicitas Dei ?

Tertio quaeritur, Quanta sit simplicitas divinae essentiae?

In libro enim de Causis dicitur, quod sit in fine simplicitatis. Et hoc non videtur esse verum.

1. Non enim in fine simplicitatis est, in quo est aliud quod est et esse. In Deo autem videtur, quod aliud sit quod est et esse. Dicimus enim, quod in Deo est essentia sive natura divina. Dicit autem Philosophus in quarto Physicorum, quod nihil est in seipso. Ergo videtur, quod in Deo essentia sit sicut aliud in alio: et sic videtur in eo differre quod est et esse.

2. Adhuc, Esse cui nihil additur ut determinans ipsum, esse commune est ut de omnibus praedicatum. Si ergo esse in Deo nihil addit: tunc esse divinum commune esse est quod de omnibus praedicatur: et sic redit Anaximandri error qui in praecedentibus reprobatus est. 3. Si quis dicat, quod in his quae sunt sine materia, individuatio et determinatio sit per se ipsa. Hoc esse non potest: si enim determinaretur se ipso aliquid, tunc idem esset determinans et determinatum, et communicabile et incommunicabile, et ens in potentia et ens in actu: quae omnia abhorret intellectus. Ens enim indeterminatum, in potentia ad ens determinatum est, sicut genus se habet ad speciem ut potentia ad actum. Ex eodem ergo non videtur esse in Deo esse et determinatum esse ad esse divinum: et sic aliud videtur esse in Deo quod est, et quo est: et ita non est in fine simplicitatis.

4, Adhuc, Major est simplicitas et indifferentia in natura quae non admittit distinctionem personalem, quam in ea quae admittit: divina essentia admittit distinctionem personarum et pluralitatem: ergo videtur, quod non sit in termino simplicitatis.

5. Adhuc, Cum dicitur, Pater est Deus, Pater est pater, quaero, Utrum eo sit Deus, quo Pater est, et e converso ? Et videtur quod non, quia paternitate est Pater, deitate Deus: et si paternitate esset Deus, sequeretur quod non esset Deus in quo non esset paternitas, et sic Filius non esset Deus, et Spiritus sanctus non esset Deus: ergo aliud est in eo paternitas, et aliud deitas: et sic in Patre videtur esse numerus: sequitur ergo, quod non sit vere unum, et vere simplex, secundum dictum Boetii ante introductum.

6. Adhuc, In Deo videtur esse multitudo accidentium. Dicit enim Aristoteles in primo primae philosophiae, quod substantia nulli est accidens: et quod accidens est in uno, in nullo potest esse substantia: sed sapientia, virtus, et hujusmodi in creatis sunt accidentia: ergo

non possunt in Deo esse substantiae: et sic videtur, cum sapientia, justitia, et hujusmodi multa sint in Deo, quod non sit in fine simplicitatis.

7. Adhuc, Negari non potest quin in Deo proprie duo sint praedicamenta salvata secundum modum suae praedicationis, substantia scilicet, et relatio. Hoc enim supponit Catholica fides, et dicit Boetius in libro de Trinitate. Et sic sunt ibi duo, quorum unum non est alterum: ergo numerus: et per consequens sequi videtur, quod non. sit in fine simplicitatis, ut dicit Boetius.

In contrarium hujus est quod dicit 1. Augustinus in libro VI de Trinitate , quod " Deus vere et summe simplex est: " non autem est vere et summe simplex, nisi per abnegationem omnis compositionis et omnis componibilitatis, et quod nullo modo contingat compositioni: ergo nec compositio in Deo est, nec componibilitas, nec est contingens compositioni. Dico autem compositionem, quae est uniens multa in unum, sive unione naturae, ut essentialia uniuntur in unum compositum ut ex potentia et actu: sive per modum congregationis in unum, sicut accidentia uniuntur in subjecto uno. Componibilitatem autem dico, sicut componentia aliquid non sunt tantum id quod sunt, sed conjunctam habent habitudinem qua se habent ad invicem ut potentia et actus, et omnia ad compositum componentia ut stantia et determinata sub forma compositi. Et dico contingens compositioni, quod non est nisi compositi, sicut universale praedicabile de sibi subjectis (hoc enim non praedicatur per verbum substantivum, quod nota compositionis est, nisi in quantum totum esse est) oportet quod dicat formam quae non contingit nisi compositioni: aliter enim non diceret totum esse compositi, et esset praedicatio falsa, et sequeretur, quod non esset idem esse formale universalis et particularis, quae omnia absurda sunt. Deus ergo summe simplex est per negationem compositionis essentialis et accidentalis, et per negationem componibilitatis, et per hoc quod non contingit compositioni.

2. Adhuc, In omni genere quod prius est, simplicius est, dummodo sit prius per naturam: ergo quod omnium primum est, simplicissimum est. Deus autem omnium primum est: ergo simplicissimus est: sed superlativus rem suam dicit in termino: ergo omnium simplicissimum est in fine simplicitatis.

3. Adhuc, Omne quod quocumque modo compositum, vel componibile, vel compositioni contingens est, alii innititur vel quoad esse in actu, vel quoad constitutionem. Primum impossibile est alii inniti: sequeretur enim, quod primum non esset primum si alii inniteretur. Deus autem omnium primum est. Ergo impossibile est alii inniti Deum. Ergo nec compositus, nec componibilis, nec compositioni contingens est.

Solutio. Concedendum et firmiter credendum, quod Deus in fine sive in termino simplicitatis simplex est, ut probant ultimae rationes. Et dicitur simplex per abnegationem compositionis, et componibilitatis, et quia non contingit compositioni. Et hujus causa est, quia Deus primum est, et ideo non compositus: compositum enim posterius est componentibus. Et quia compositum causatum est: primum autem causatum esse non potest. Et quia in omni composito est potentia et actus, et sic aliquid imperfectum: in Deo autem nihil imperfectum esse potest. Et quia omne compositum est agens non per seipsum, sed per aliquid quod in ipso est, quod est vel forma substantialis vel accidentalis: Deus autem causa est per seipsam agens.

Ad primum ergo dicendum, quod in Deo idem est esse et quod est, sive quod est et quo est. Et hoc non solum

dicit fides, sed etiam in philosophia probatum est. Quia quod est, in quantum est hoc quod est, nihil est et in potentia est, et esse non habet nisi ex dependentia ad alterum, sicut in libro Physicorum probatum est. Et ideo in Deo sicut in primo universi esse principio totum est esse quod in ipso est. Et si signatur ut id quod est, oportet quod illud quod est, idem sit cum esse. Et quod Aristoteles dicit, quod " nihil est in seipso, " dicit propter hoc, quod praepositio, in, diversitatis nota est, sive transitionis, et notat diversitatem continentis et contenti secundum omnem modum. Et haec diversitas vera est in omnibus in quibus est diversum esse et quod est. In quo autem idem est esse et quod est, diversitatem notare non potest, nisi illo modo significandi per locutionem quam theologi diversum modum attribuendi appellare consueverunt, fit hujus causa est inopia sermonis nostri et intellectus: quia de simplicissimo esse, cui multa propter perfectionem suam attribuuntur, loqui non possumus nisi modo nostro, hoc est, ut de composito.

Ad aliud dicendum, quod esse divinum cum dicit divinum, non determinatur ut aliud ab alio, sive ut confusum a determinante confusionem suam, sed ut idem per idem aliter et aliter significatum.

Ad aliud dicendum, quod esse in divinis non est alterius receptibile, eo quod non est componibile, sed excessu suo determinatur ad unum: omnia enim quae in ipso sunt ut bonum, sapiens, simplex, et hujusmodi, per superabundantiam conveniunt ei: et ideo est unum solum quod seipso ut primum ab aliis omnibus habet distinctionem. Et si determinari videtur per aliquid, hoc non est nisi secundum modum significandi. Propter quod, Sapient, xiv, 21: incommunicabile nomen dicitur Deus: quia secundum seipsum incommunicabilis quid est.

Et ideo id quod objicitur de determi- nato et indeterminato et ente potentia et ente actu, locum non habet nisi in his in quibus diversum est determinans et determinatum.

Ad aliud dicendum, quod haec propositio falsa est, quod major est simplicitas in natura quae pluralitatem personarum non admittit, quam in ea quae admittit. Habitum est enim in praedictis, quod quo aliquid simplicius est, eo plures habet habitudines: quia quo simplicius est, eo pluribus modis multa referuntur ad ipsum. Et ideo cum habitudinibus relationum originalium distinguantur personae, simplicissimum est esse, quod hoc modo in pluribus distinctis est unum, et majoris virtutis in simplicitate, quam id quod in se unum est et in uno tantum unum et in pluribus non unum. Et ideo dicit Richardus de sancto Victore in libro de Trinitate, quod simplicitas essentiae non obviat distinctioni personarum, sicut nec simplicitas personae obviat distinctioni notionum, et e converso. Habitum est enim in prioribus, quod tales existendi modi nihil addunt vel demunt, nihil variant in eo in quo sunt.

Ad aliud dicendum, quod eodem modo realiter Pater est pater, et Pater est Deus: quia Pater est Deus, et paternitas est Deus, et Pater est deitas, et paternitas est deitas, et e converso. Differunt tamen in modo praedicandi, Et hujus causa est quae superius assignata est: quia scilicet relativum secundum inesse quo comparatur ad subjectum, in divinis modum praedicandi proprium non retinet, sed modum praedicationis substantiae accipit: et ideo in eo in quo est, nihil addit, nihil demit, nihil variat. Sed secundum quod relativum est, hoc est, secundum quod ad alterum est, in divinis retinet proprium modum praedicationis: et sic non inest, sed ad alterum est, hoc est, non praedicat aliquid inesse absolute, sed praedicat modum quo alter ex altero est: et sic iterum nihil addit, nihil demit, nihil variat Et ignorantia hujus distinctionis introduxit Arianam hae-

resim. Et ex hoc sequitur, quod primum sive Deus tantae simplicitatis sit, quod substantialiter omnia est quae in ipso sunt. Et hoc est quod dicit Augustinus, quod " Deus est omnia sua. "

Ad aliud dicendum, quod haec propositio falsa est, Quod in uno est accidens, in alio non potest esse substantia, nisi addatur, quod in uno sit per eumdem modum quo est in alio. Et in hoc sensu ponit eam Aristoteles. Probatur enim in libro de Causis, quod causatum est in causa per modum causae, et non per modum causati. Unde sapientia, justitia, bonitas in Deo sunt per modum primae causae et per modum simplicitatis primae, et ideo sunt in eo per indifferentiam substantiae. In causatis autem eo quod causatae bonitates sunt a primo, in ea nobilitate et simplicitate non percipiunt qua sunt in primo, sed unumquodque recipit modo suo, et modo suae simplicitatis: propter quod accidentia efficiuntur in causatis.

Ad ultimum dicendum, quod relatio in divinis non retinet modum praedicationis proprium, ut jam dictum est, sed secundum hoc tantum, quia ad alterum est. Jam autem habitum est, quod talis habitudo in eo cujus habitudo est, nihil addit, nihil demit, nihil variat, et sic nullam affert compositionem.

Ex his relinquitur quasi ex corollario, quod Deus nec genus, nec in genere sit .

Genus enim cum determinatum ens dicat, compositum est: Deus autem compositus non est.

2. Adhuc, Genus omne confusum est, et in potentia ad alterum est: Deus autem perfectissime determinatum est, et non est in potentia ad aliud.

3. Adhuc, Si in genere esset: tunc aut esset contentum in genere, aut reductum ad genus. Si contentum in genere, esset species vel individuum. Et si diceretur species specialissima sive subalterna, sequeretur quod esset quid compositum ex potentia et actu. Si autem individuum, sequeretur quod esset quid compositum ex subjecto et accidentibus: quae omnia inconvenientia sunt.

4. Praeterea, Si esset in genere, ens esset genus ejus. Ens autem genus esse non potest, ut probatur in tertio primae philosophiae. Omne enim quod constituitur in ratione generis, ab aliquo communi exit per oppositas differentias, quarum altera non participat naturam illius generis. Sed non potest esse differentia quae non participet ens: quia non entis nullae sunt differentiae et nullae species: ergo ens in naturam generis et rationem determinari non potest per aliquam differentiam, quae sit opposita differentiae alii non participanti ens: non ergo ens de Deo praedicatur ut genus, sed de eo praedicatur ut de simpliciter ente, a cujus entitate omnia entitatem accipiunt.

5. Adhuc, Quae in genere sunt, participant naturam generis: et sunt aliud secundum id quod sunt, et aliud secundum esse generis: sicut homo et equus, aliud sunt secundum id quod sunt, quia sic distincta sunt in diversas species: et aliud secundum esse generis, quia sic communicantia et non distincta sunt. In Deo autem idem est esse et quod est, ut jam habitum est. Nec est in genere per reductionem: reducta enim sunt vel ut privatio, vel ut principia. Non ut privatio: in Deo enim nihil est privativum, sed totum quod in ipso est, actus est. Nec ut principia: principia enim generis non extendunt se ultra principiata. Punctum enim quod principium quantitatis continuae est extra continuum non invenitur, sicut nec unitas extra discretum. Deus autem excedit omnia, et in nullo ita includitur, ut dicit Gregorius, quod extra ipsum non inveniatur.

Si forte aliquis dicat, quod non est in uno genere, sed circumit omne genus ut ens, unum, verum, bonum. Contra est, quod id quod circumit omne genus, in substantia est substantia, in quantitate quantitas, in qualitate qualitas, et sic de aliis. Sic autem Deum circumire omne genus absurdum est. Deus ergo nullo modo est vel genus vel in genere.

Et si objicitur, quod dicitur esse substantia et homo substantia: et praedicatur substantia de Deo sine conversione: et ideo videtur esse genus. Dicendum, quod non praedicatur ut genus, sed praedicatur ut commune secundum analogiam, quod secundum perfectionem sui esse et rationis est in uno, et in aliis secundum comparationem ad aliud.

Patet ergo, quod Deus propter excessum suae simplicitatis neque genus est, nec in genere per aliquem modum simplicitatis.