Albert the Great, Summa Theologiae

1. Dicit enim Augustinus in libro Xl super Genesim ad litteram: " Deus per Angelos suos loquitur animae hominis, sive in exstasi spiritus corporalibus imaginibus, sive ipsis sensibus corporis aliqua sensibili specie praesentata ad videndum vel audiendum . "

2. Adhuc, Gregorius in libro II Moralium: " Loquitur Deus ad Angelos sanctos eo ipso quo eorum cordibus invisibilia sua ostendit, ut quidquid agere debeant, in ipsa contemplatione veritatis legant, ut velut quaedam praecepta vocis, sint ipsa gaudia contemplationis . "

3. Adhuc, Gregorius, ibidem, " Vox Angelorum est in laude conditoris admiratio intimae contemplationis. " 4. Adhuc, Gregorius in libro XXVIII Moralium: " Locutio ad nos intrinsecus facta, visio potius est quam auditio: quia dum seipsum sine mora sermonis insinuat, repentina luce tenebras nostrae ignorantiae illuminat . "

5. Adhuc, Gregorius in libro II Moralium : " Locutio animae ad Deum, et verba animarum, ad ipsum, sunt ipsa desideria,: nam si desideraui sermo non esset, Propheta non diceret: Desiderium cordis mei audivit auris tua . "

6. Adhuc, Gregorius, ibidem, " Diabolum loqui ad Deum, est omnipotenti majestati ejus nil posse celare. "

7. Adhuc, Gregorius in libro XXVIII Moralium : " Spiritum Dei quasi quaedam verba nobis dicere, est occulta vi ea quae agenda sunt intimare, et cor ho- minis ignarum, non adhibito strepitu et tarditate sermonis, peritum repente de absconditis reddere, " Cum vero per Angelum, voluntatem suam Dominus indicat, aliquando eam verbis, aliquando rebus demonstrat, aliquando simul verbis et rebus, aliquando imaginibus cordis oculis ostensis, aliquando imaginibus et ante corporeos oculos ex aere assumptis, aliquando caelestibus substantiis, aliquando terrenis, aliquando simul terrenis et caelestibus. Nonnumquam vero etiam per Angelum ita humanis cordibus loquitur, ut ipse quoque Angelus mentis obtutibus praesentetur. Verbis namque per Angelum loquitur, cum nihil Deus imagine ostendit, sed supernae verba locutionis audiuntur, sicut dicitur, Joan. xii, 28: Et clarificavi, et iterum clarificabo. Neque enim Deus, qui sine tempore vi impulsionis intimae clamat, in tempore per suam substantiam illam vocem edidit, quam, incircumscriptam tempore per humana verba distinxit, sed de caelestibus loquens, verba sua. quae ab hominibus audiri voluit, rationali creatura administrante (hoc est, Angelo) formavit. Aliquando autem per Angelos loquitur Deus rebus, non verbis, cum nihil verbo dicitur, sed ea quae futura sunt, assumpta de elementis imagine nuntiantur, sicut Ezechiel nil verborum audiens, electri speciem in medio igni vidit : per quam Christum hominem et Deum intellexit. Aliquando vero per Angelos verbis simul et rebus loquitur, sicut, Genes. iii, 8: Cum audissent vocem Domini Dei deambulantis in paradiso ad auram post meridiem, abscondit se Adam et uxor ejus, etc. Aliquando loquitur imaginibus cordis oculis ostensis, sicut, Genes, xxviii, 12 et 13, Jacob dormiens vidit scalam, cujus summitas caelum tangebat, et Dominum innixum scalae desuper, et Angelos descendentes et ascendentes per eam. Aliquando loquitur animae hominis, imaginibus ante

corporeos oculos ad tempus formatis et assumptis, sicut, Genes, xviii, passim, Abraham tres viros videre potuit, qui modo Angeli, modo Deus vocantur. Aliquando loquitur caelestibus substantiis, sicut cum vox de nube sonuit: " Hic est Filius, meus dilectus, in quo mihi bene complacui . Aliquando terrenis substantiis in loquendo utitur, sicut, Numer, xxii, 28, per Angelum ore asinae humana verba formavit. Aliquando vero terrenis et caelestibus substantiis loquitur Deus, sicut, Exod, iii, 4 et seq., et, Exod, xix, 19, ad Moysen in monte Sinai loquebatur, cum jussionis suae verba, edidit, ignem rubumque sociavit, atque aliud superius, aliud inferius junxi t. Aliquando per Angelos humanis cordibus secreta Angelorum praesentia, virtute suae inspirationis infundit, sicut, Zachar, i, 14: Dixit ad me Angelus qui loquebatur in me.''

Ex his patet, qualiter Deus loquitur Angelo, et qualiter animae, et qualiter anima Angelo, et qualiter anima Deo, et qualiter diabolus Deo, et e converso: et quod locutio in omnibus his modis est cum voluntate manifestandi conceptum, et cum voluntate tradendi intelligentiam et consilium, sicut dicit Damascenus: et tamen propter modos diversos non potest ista locutio dici de istis nisi aequivoce.

Patet etiam ex dictis, quod aliquando loquitur Deus per seipsum, aliquando ministerio creaturae spiritualis vel etiam corporalis. Et quando loquitur ministerio creaturae, actus loquendi Dei est sicut primi moventis, et creaturae sicut ministrantis. Et quando loquitur per Angelum, qui media creatura est inter Deum et hominem: ita ex officio convenit ei notitiam Dei ponere in animam hominis.

Patet etiam solutio duorum quae ab antiquis quaeri solebant: quorum pri- mum est, Cum Angelus loquitur Angelo, utrum exigatur distantia proportionata ad quam audiri possit, et ultra quam non audiatur? Constat enim, quod si loquitur non assumpto corpore cum Angelo vel homine, tunc non exigitur distantia localis, sed ita auditur longe distans sicut prope existens, dummodo voluntatem habeat se manifestandi illis cum directione speciei intelligibilis ad ipsum, cum nutu sive innuitione ad rem de qua loquitur. Si autem loquitur assumpto corpore, tunc exigitur distantia proportionata, praecipue quando loquitur ad hominem, quia tunc locutio spiritualis commensuratur potentiis et operibus organicis corporis assumpti, quia per illa fit sicut per instrumenta.

Secundum est, utrum sicut in hominibus, audiens velit nolit (dummodo non sit impedimentum) audit loquentem: ita sit in Angelis, quod audiens velit nolit audiat loquentem Angelum. Ad hoc enim dixerunt antiqui bene, quod si loquitur locutione ad illum nationem pertinente, duabus potestatibus loquitur, scilicet potestate manifestandi conceptum, et potestate inclinandi audientem ad auditum et consensum: et ideo sic loquentem audit Angelus, et etiam anima hominis velit nolit. Si autem loquitur de naturalibus conceptibus suis, non audit nisi velit: quia in tali locutione sicut loquens ordinatur per innuitionem ad audientem, sic audiens ad loquentem.