ARTICULUS II.

Utrum Deus possit facere universum melius quam fecit? et, Utrum melius potuit facere hominem qui aliquid universi est ?

Secundo quaeritur, Utrum possit facere universum melius quam fecit ?

Et sub eodem comprehendit, Utrum melius potuit facere hominem qui aliquid universi est ?

Ad primum disputat sic:

1. Si universum melius fieri quam est non potest, hoc contingit ex altera duarum causarum, scilicet quod ita bonum est, quod nulla omnino perfectio boni ei deest. Vel ideo, quia majus bonum quod ei deest, capere non potest. Si primo modo, sequitur, quod creatura aequabitur creatori: quod impossibile est: solus enim Deus est, cui nulla perfectio boni deest: et si universum tale est, quod nulla perfectio boni ei deest, aequalia sunt Deus et universum, quod impossibile est.

2. Adhuc, Quaelibet pars universitatis potest esse melior: ergo et ipsa tota universitas melior esse potest.

3. Adhuc, Aristoteles in primo Ethicorum dicit, quod licet felicitas summum bonum sit, tamen cum minimo bonorum efficitur melior et magis appetenda. Omne autem cui aliquid addibile est in bono, potest esse melius. Universo aliquid addibile est in bono. Ergo universitas potest esse melior quam est.

In contrarium hujus est, quod

1. Universitas est congregatio omnium bonorum. Extra congregationem omnium bonorum nullum bonum est. Illud autem bonum extra quod nullum bonum est, summum bonum est. Ergo universum summum bonum est: summum bonum non potest fieri melius: ergo universum non potest fieri melius.

Gratia hujus inducit Magister Augustinum in libro Xl super Genesim ad litteram sic dicentem: " Talem potuit Deus hominem fecisse, qui nec peccare posset, nec vellet: et si talem fecisset, quis dubitat eum meliorem fuisse ? " Sed contra hoc videtur Augustinus esse, qui dicit in libro XII de Civitate Dei sic: " Nobilior est creatura quae peccare potest, quam quae peccare non potest. "

2. Adhuc, II ad Timoth, ii, 5: Non coronatur nisi qui legitime certaverit. Sed certamen non est nisi ubi est pugna. Pugna autem non est nisi ubi potentia est et appetitus pugnandi. Ergo nec coronatur quis sine potentia et appetitu peccandi: sed melius est coronari, quam non coronari: ergo melius est habere potentiam et appetitum peccandi, quam non habere, quod est contra Augustinum.

3. Adhuc, Ecclesiastici, xxxi, 10 et 9: Qui potuit transgredi, et non est transgressus, facere mala, et non fecit. Quis est hic ? et laudabimus cum. Ergo de laudabilibus bonis est non transgredi cum possit. Melior ergo est natura quae potest transgredi et non transgreditur, quam illa quae nec potest transgredi, nec transgreditur.

4. Adhuc, Qui peccare non potest, in necessitate habet, quod sit bonus: meritum autem nullum in necessitate est, sed in voluntatis libertate: ergo qui peccare non potest, mereri non potest: melior est autem natura quae mereri potest, quam quae mereri non potest: ergo melior est natura quae peccare potest, quam quae peccare non potest: quod iterum est contra Augustinum.

Solutio. Ad primum dicendum sicut etiam antiqui solverunt, quod dupliciter est loqui de universitate, scilicet simpliciter, et de hoc. Et hoc est dictum, quod est loqui de universitate secundum rationem universitatis, et est loqui de universitate secundum rem quae est universitas. Si loquimur de universitate simpliciter et secundum rationem universitatis: tunc universitas comprehendit omne bonum, et bonum per essentiam dictum, et bonum dictum per participationem: et sic universitate nihil melius esse potest. Si autem loquimur de universitate secundum rem, quaelibet res universitatis potest esse melior: et sic de universitate loquitur Magister.

Primo autem modo procedunt argumenta in contrarium: et sic patet solutio ad omnia ea quae quaesita sunt de hoc.

Ad id quod ulterius quaeritur de verbo Augustini, dicentis quod melior esset homo, si nec peccare posset, nec vellet, quam est cum peccare posset, dicendum secundum praedicta, quod bonitas dupliciter consideratur, scilicet in se, et in ordine ad bonum universi. In se considerando hominem, melior esset si peccare non posset, nec vellet: et sic intelligitur dictum Augustini, in ordine ad bonum universi, melior est qui peccare potest, quam qui peccare non potest. Si enim peccare non posset, ab universo perirent multa bona, pugna scilicet contra malum, victoria super malum, corona (sicut dicit Damascenus) athletice pugnantium, et (sicut dicit Augustinus) eminentior commendatio boni, et etiam quod omnibus his melius est, efficacia meriti. Et sic dicit Magister Hugo de sancto Victore: " Bonum universi sem-

per praejudicat bono privato. " Et hoc modo considerando melius est fecisse hominem talem qui peccare posset.

Et quod inducitur de Augustino in libro de Civitate Dei, dicendum quod Augustinus dicit meliorem illam naturam quae peccare potest, sicut in praehabitis solutum est, ita tenendum est, quod scilicet non propter potentiam peccandi dicit meliorem, sed propter consequens, scilicet quia natura est domina sui actus: quae autem peccare non potest, necessitati obligata est, sicut brutalis.