MEMBRUM II.

Quid sit in specie frui ?

Secundo quaeritur, Quid sit in specie frui ?

1. Ex quo enim circa operationem est, erit circa aliquam operationem. Et videtur, quod sit circa operationem intellectus.

Ex quo etiam optima passio est, erit circa optimam et connaturalissimam

operationem: haec autem intellectualis est: ergo fruitio passio est circa intellectualem operationem.

2. Adhuc, Dicit Augustinus, quod " visio est tota merces. " Merces autem consistit in fruitione. Ergo frui circa Visionem est: et non circa sensibilem: ergo circa intellectualem.

3. Adhuc, Hoc jam in praehabito membro probatum est.

In contrarium:

1. Dicit Augustinus in libro X de Trinitate : " Fruimur cognitis, in quibus ipsis propter se voluntas delectata conquiescit . " Ergo frui secundum operationem voluntatis est, et non intellectus contemplativi, ut dictum est.

2. Adhuc, Frui dicit quietationem appetitus et desiderii: non quietatur autem appetitus nisi in optimo appetibili: antequam enim sit In uno illo, semper procedit ab uno in alterum. Cum ergo ultimum et optimum appetibile non sit objectum intellectus, sed voluntatis, videtur quod frui circa operationem voluntatis est, et non intellectus.

Solutio. Hoc solvere non est difficile: voluntas enim in rationali natura intellectui conjuncta est, sicut conjunctum est Id quod facit motum ei, quod nuntiat et determinat ad quod movendum sit ei quod movetur. Unde sicut in sensibili natura apprehendens et aestimans de nocivo vel convenienti nuntiat et determinat id ad quod movendum sit, vel a quo fugiendum, et conjunctum sibi appetitum movet ad illud, vel fugit ab eo, movetur autem impetum faciendo in illud: ita ex parte Intellectualis naturae intellectus nuntiat, et voluntas impetum facit. Unde Philosophus in Topicis et in III de Anima: " In ratione voluntas fit, in sensu autem desiderium et animus. " Et cum intellectus non nuntiat sibi nisi per intelligibile apprehensum, et per hoc nun-

tium fit voluntati, oportet quod Intellectus et voluntas unum sint in radice. Unde frui prout passio est, voluntatis est: prout autem consideratur in operatione circa quam est, intellectus est: et non nomen accipit et speciem a passione voluntatis nisi prout relata est ad operationem intellectus: et ideo nomine unius alicujus potentiae non potest nominari: non enim dicitur esse intellectus, vel voluntatis: sicut nec scientia nomine alicujus potentiae nominatur: non enim rationis est simpliciter et absolute, sed est rationis formatae ex principiis. Et similiter frui passio est voluntatis, sed intellectus operatione formatae.

Et sic patet solutio qualiter supremae et optimae potentiae est actus.

Ad secundum dicendum est, quod hoc modo visio per intellectum tota merces est: hoc enim intelligitur de visione quae conjunctam habet delectationem: et haec est visio amati et habiti, quae est secundum aliquid in intellectu secundum substantiam ejus quo fruimur: secundum esse tamen et formale fruitio in voluntate est.

Et per hoc patet solutio ad totum.

QUAESTIO INCIDENS.

Qua virtute fruitur qui fruitur, et qua potentia animae ?

Juxta hoc quaeritur, Quae virtute sive habitu fruitur qui fruitur ?

Et videtur,

i. Quod charitate: eo quod dicit Augustinus in libro I de Doctrina Christiana, quod " frui est amore alicui inhaerere rei propter seipsam . " Quod autem amore fit actu charitatis fit. Videtur ergo, quod qui fruitur, charitate fruatur.

2. Adhuc, Proprie loquendo frui est patriae, et non viae: delectabile enim non impeditum conjungi non potest nisi per modum patriae: fides autem et spes non manent in patria secundum speciem et actus suos: ergo secundum iidem et spem fruitio fieri non potest. Nec potest fieri secundum aliquam cardinalem virtutem: quia illae non movent in finem, sed in ea quae sunt ad finem. Si ergo fit secundum virtutem, relinquitur quod fiat secundum charitatem.

3. Adhuc, Videtur quod secundum nullam specialiter fiat, sed secundum totam beatitudinem: quia dicit Augustinus, quod " fruimur his rebus quae nos beatos faciunt: " quae autem nos beatos faciunt, faciunt nos omni congregatione bonorum perfectos, et ita potentes ad fruendum. Cum ergo una virtute beati non sumus, nulla una virtute videmur frui, sed omni.

Solutio. Ad haec et hujusmodi solvere non est difficile. Sicut enim in felicitate est, quod quamvis felicitas sit in uno actu perfectissimae et optimae et connaturalissimae virtutis, tamen multa sunt organice ministrantia, ut potentatus, divitiae, sine quorum ministerio operatio expedita non est: et quaedam removentia prohibens, ut optimae fortunae: et quaedam decorantia felicitatem, ut nobilitas, et pulcherrima species. Ita est in fruitione: unde fruitio proprie secundum inhaesionem charitatis est: organice autem deserviunt comprehensio quae deservit spei, et aperta visio quae succedit fidei. Visio enim quae per beatam delectationem pascens est, visio est immediate amati et habiti: nisi enim esset immediati, non inhaereret, sed a medio ad extremum transiret: et nisi esset habiti, adhuc ulterius se extenderet ad habendum: et nisi esset amati, non arderet, sed refrigeraret. Aliarum autem virtutum cardinalium est sicut disponentium ad perfectum, secundum quod dicit Philosophus, quod " virtus est dispositio perfecti ad optimum. " Et sic aliae virtutes operantur, sicut removentes prohibens vel impediens, et ad perfectissimum disponentes. Tamen ipsa fruitio proprie amoris est, secundum quod dicit Dionysius in libro de Divinis nominibus ex Ierotheo sumens auctoritatem, quod exstasim est faciens divinus amor, non sinens ipsos amantes esse suiipsorum. Facit autem exstasim, quando quasi transponit amantem in amatum, ut totus sit amati, et sine ipso nusquam et numquam sit amatum in amante, ut totum amantis sit ad nutum ab ipso possessum. Et hoc Augustinus vocat inhaesionem: sic enim amans inhaeret amato propter se.

Et per hoc patet solutio ad totum.

Patet etiam ulterius solutio ad id quod quaeri posset, Qua potentia animae fruitur qui fuitur ? eo quod in libro de Spiritu ei anima dicitur, quod sensus vertetur in rationem, et ratio in intellectum, et intellectus in intelligentiam.

Constat enim ex praedictis, quod intellectu affective fruitur qui fruitur. Ille enim intellectus conjunctus est voluntati, et objectum ejus proprium est primum

verum et bonum: et illud idem finis ejus est in quo stat et cui inhaeret. In inferioribus autem potentiis non est nisi per redundantiam a superioribus in ipsas, sicut et beatitudo corporis secundum aliquos redundantia est beatitudinis animae. Sicut enim in via superiores potentiae ab inferioribus accipiunt species apprehensionum: ita e converso in patria superiores refundunt in inferiores delectationes fruitionum. Et sicut in via id quod accipit potentia superior ab inferiori, non accipit secundum potestatem inferiorum, sed secundum potestatem propriam: unde intellectus a sensibili accipit intellectualiter, et non sensibiliter: ita in patria e converso inferiores a superiori accipiunt secundum potestatem inferiorum, et non superiorum. Et ideo delectatio fruitionis quae in superiori est intellectualiter, in inferiori efficitur sensibiliter. Quia sicut dicit Philosophus in VI Ethicorum, " omne quod est in aliquo, est secundum potestatem ejus cui inest, et non secundum potestatem ejus quod inest, sicut lumen in pariete color efficitur et non lumen propter parietis potestatem. " Et hoc intendit ille qui dixit, quod " sensus vertitur in rationem. "