Albert the Great, Summa Theologiae

1. Dat enim Boetius in libro Divisionum artem dividendi tam vocem, quam etiam rem. Et constat, quod ista divisio non est vocis aequivocae in suas significationes: quia anima non dicitur aequivoce de vegetabili, sensibili, et rationali.

2. Adhuc, Non potest esse divisio principii: eo quod vegetativum, sensibile, et rationale, non dicuntur per prius et posterius animata: quia dicit Philosophus in II de Vegetabilibus, quod vita communiter in animalibus et plantis inventa est: sed in plantis latens et occulta, in animalibus vero pateris et manifesta. Cum ergo aeque et communiter anima dicatur principium et causa vitae tam latentis quam manifestae: anima secundum prius et posterius non dicitur de vegetabili et sensibili: et sic haec divisio non erit divisio principii per prius et posterius.

3. Adhuc, Non potest esse divisio univoci, hoc est, generis in species, ut videtur: quoniam species exeuntes per divisionem ex uno et eodem genere, non constituunt speciem unam: vegetabile antem, sensibile, et rationale, constituunt speciem hominis: similiter ve- getabile et sensibile speciem bruti: ergo videtur, quod ista divisio non sit generis in species.

4. Adhuc, Non potest esse totius integralis in partes: quia totum integrale non praedicatur de qualibet parte: domus enim non est paries, nec tectum, nec fundamentum: sed anima est vegetabilis, et anima est sensibilis, et anima est rationalis.

5. Si propter hoc dicatur cum Aristotele, quod, eadem est determinatio animae quae est figurae: quia sicut trigonum in tetragono, ita vegetativum in sensitivo, et sensitivum in rationali. Contra.: Trigonum non est in tetragono secundum esse distinctum et actum, sed secundum potentiam tantum, hoc modo, quod, si in tetragono a puncto cujuslibet anguli ad punctum oppositi anguli, ducatur linea, tot erunt in tetragono trigoni quot sunt anguli. Sed vegetativum est in sensitivo secundum actum et operationem vegetativi, distincti: nutrit enim et auget et generat, quae sunt operationes vegetativi distincti. Similiter vegetativum et sensitivum secundum operationes distinctas sunt in rationali. Ergo non est simile quod inductum est pro simili.

Ulterius quaeritur, si haec tria in homine sunt anima una, vel plures?

Et videtur, quod plures: quia

1. Quaecumque per operationem et actum distincta sunt, necesse est per substantiam esse distincta. Patet autem, quod vegetativum, sensitivum, et rationale in homine per operationes et actus distincta sunt. Ergo necesse est, quod per substantiam et esse sint distincta.

2. Adhuc, In corpore hominis quaedam sunt vegetativa, nutrita, et aucta, nihil penitus sentientia secundum aliquem sensum, sicut dicunt Aristoteles et Avicenna de ossibus et ligamentis. Et quaedam sunt vegetativa et sentientia, nihil penitus rationis habentia, sicut hepar, et ren, et pulmo, et hujusmodi. Ergo videtur, quod ista in corpore organico hominis, loco divisa sint: et quaecumque loco divisa sunt, divisa sunt secundum esse et substantiam: ergo videtur, quod vegetativum, sensitivum, et rationale, secundum esse et substantiam in homine divisa sint.

3, Adhuc, Quaecumque divisa sunt secundum tempus, divisa sunt secundum esse et substantiam: sed in generatione hominis unius sensibile et rationale secundum tempus divisa sunt: ergo etiam secundum esse et substantiam. Probatio minoris: major enim per se patet. Dicit Aristoteles in XVI de Animalibus, quod in generatione hominis in embryone non est vivum et animal simul, sed prius vivum, et postea animal: et non est homo et animal simul, sed prius animal, et postea homo: ergo haec tria, vegetativum, sensitivum, et rationale, divisa sunt tempore: ergo divisa sunt secundum esse et substantiam.

Contra:

1. Si hae tres partes, vegetativum, sensitivum, et rationale, divisa sunt secundum esse et substantiam in homine: cum non sint substantiae nisi formales et essentiales, sequitur quod tres formae essentiales secundum substantiam diversae sunt in homine: sed a tribus talibus formis tria et non unum secundum esse substantiale constituuntur: ergo quilibet homo secundum esse substantiale esset tria et non unum.

2. Adhuc, Perfectiones differunt secundum perfecta. Cujus probatio est, quod, perfectiones non numerantur nec in esse individui, nec in esse generis, nec in esse speciei nisi numero perfectorum: ergo unus singularis perfecti una est singularis perfectio. Quilibet homo est in hoc homo, quod est unus

singularis homo: ergo quilibet homo unam habet singularem perfectionem: ergo unam animam: quia anima singularis est perfectio ejus.

3. Adhuc, Quandocumque unum est in altero actu et intellectu, illa nec secundum esse separantur, nec secundum intellectum possunt cogitari esse separata. Vegetabile est in sensibili actu et intellectu: et similiter vegetabile et sensibile in rationali. Ergo non secundum esse possunt separari, nec secundum intellectum cogitari potest, quod separata sint. Et hoc est necessarium et concedendum.

Sed si unum sunt in homine, tunc remanet solum quaerendum, Qua unitate sint in homine?

Solutio. Ad primum dicendum, quod haec divisio nec est vocis aequivocae, in suas significationes, nec est principii quod per prius et posterius dicatur, nec est totius integralis, nec est univoci, generis scilicet in species. Unde omnes rationes ad hoc inductae, procedunt de necessitate, et sunt concedendae. Sed sicut dicit Boetius in libro Divisionum, est. totius potestativi in suas partes potestativas, sive particulares potestates. Et hoc totum medium est inter totum universale, et totum integrale. Praedicatur enim de qualibet sua parte sicut totum universale: sed non secundum plenitudinem suae potestatis est in qualibet parte sicut totum integrale, totum enim integrale non secundum plenitudinem potestatis est in qualibet parte: et ideo non praedicatur de qualibet parte: sed in eo quidquid potest potentia inferior, potest et superior excellenter et eminenter: sed non convertitur: unde quidquid, potest vegetabile, potest sensitivum, excellenter et eminenter: et quidquid possunt vegetabile et sensibile, potest rationale excellenter et eminenter: sed non convertitur. Et hoc eliam probat Dionysius in libro de Caelesti hierarchia . Quod qualiter sit, sic intelligi potest. Intelligatur esse anima substantia una constituta ex omnibus potestatibus vitae, a qua fluant quaedam potestates operantes in organo, quaedam autem quae nullius organi sunt actus: et sit ordo inter potestates illas, ita quod inferior actu et intellectu, contineatur in superiori: tunc tale totum potestativum est anima in omnibus suis potentiis, et est substantia subjecta sic omnibus potestatibus suis, et ad plenum et perfectum suum posse per omnes operationes vitae et potentias deducta: cum tamen non sit nisi substantia una et perfectio una et essentia una substans omnibus illis potentiis: et ideo anima una. Propter quod dictum eorum falsum fuit, qui dixerant, quod in homine tres erant substantiae et una anima, vel tres essentiae et una anima. Et ideo dicit Augustinus in libro XV de Trinitate, quod " tres potentiae imaginis, memoria scilicet, intelligentia, et voluntas, sunt una mens, una vita, una essentia, una anima. " Et ponitur a Magistro in libro I Sententiarum, distinct. III, cap. Nunc restat ostendere.

Ad aliud dicendum, quod verum dicit Philosophus quando dicit, quod eadem est determinatio animae quae figurae: et sicut trigonum in tetragono, ita vegetativum in sensitivo, et vegetativum et sensitivum in rationali. Et ideo sicut trigonum non est in tetragono nisi secundum esse tetragoni, et secundum potentiam trigoni: ita vegetativum non est in sensitivo, nisi secundum esse sensitivi et potentiam vegetativi: et vegetativum et sensitivum non sunt in rationali, nisi secundum esse rationalis, et potentiam vegetavi et sensitivi: et sic est in omnibus his quae in una definitione ante ultimam differentiam, quae, ut dicit Aristoteles in VII primae philosophiae, sola est constitutiva et convertibilis, ponun- tur: omnia, enim illa (ut dicit Commentator ibidem) accipiuntur ut genera et potentiae quae ad actum ultimae differentiae determinantur, et in actu illius dant esse: et haec est causa, ut ibidem dicit Philosophus, quod definitio est unum et non multa, et unum dat esse et non. multa.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod haec tria, scilicet vegetativum, sensitivum, et rationale unum sunt in homine: et sicut vult Augustinus, sunt una essentia, una vita, et una anima.

Et quod objicitur, quod habent operationes distinctas, dicendum quod falsum est. Vegetativum enim et sensitivum non agunt in homine nisi actu rationalis: vegetativum enim in homine corpus organicum non vegetat, nisi ad esse organici animae rationalis. Ita sensibilis non sensificat, nisi ad actum animae rationalis. Et sic semper praecedens animat et agit in forma sequentis: unde operationes divisas nullo modo habent in homine. Et hoc est quod dicit Augustinus in libro de Ecclesiasticis dogmatibus, sic: " Neque duas animas in homine esse dicimus, sicut Jacobus quidam, et alii Syrorum scribunt, unam animalem qua animetur corpus et sit immixta cum sanguine, et aliam spiritualem quae rationem administret. Sed dicimus unam et eamdem animam in homine, quae et corpus sua societate vivificet, et semetipsam sua ratione disponat, habentem in se libertatem arbitrii. " Et quod una sit, Avicenna ponit congruum exemplum valde, et est signum non causa. Dicit enim, quod anima intente agente secundum unam quamlibet potentiam, remittitur et retrahitur ab operatione alterius: sicut si intente cogitat, non percipit ea quae sunt ante oculos, nec distincte percipit sonos auditu. Et hoc signum est, quod omnes potentiae sunt in una essentia radicatae.

Ad aliud dicendum, quod in corpore hominis anima rationalis ubique vegetat et sensificat: quamvis nullum organum corporale sit organum intellectus et rationis, in quod exerceat suas operationes: tamen ubi vegetat, vegetat per potentiam animae rationalis quae est vegetativa: et ubi sensificat, sensificat per potentiam animae rationalis quae est sensitiva. Sicut enim dictum est, quidquid potest potentia inferior, potest et superior, et non e converso. Sed quod quaedam membra non sunt perceptiva sensus, ut ossa et ligamenta, et cartilagines, et pili, dicunt Aristoteles et Avicenna esse ex hoc, quod non habent medium in tactu, quod est caro nervosa nervis directis ab anteriori parte cerebri ad membrum illud: quia ab illa parte cerebri diffunditur sensus in totum corpus: sunt enim terrestria dura in quae non potest penetrare spiritus sensitivus, nec possunt temperari ad mollitiem medii tactus: eo quod a virtute formativa et regitiva formata sunt ad corporis colligationem et sustentationem: quod non nisi per dura fieri potuit. Excipitur unum os ob Avicenna, dens scilicet, quod dicit habere quamdam medietatem in tactu, licet exiguam: et inde provenit dolor dentium, maxime propter nervos vicinos cerebro in quibus radicantur dentes.

Ad aliud dicendum, quod vegetativum, sensitivum, et rationale, numquam divisa sunt in homine, nec loco, nec tempore, sed semper conjuncta essentia et subjecto sive substantia. Sed in XVI de Animalibus intendit Aristoteles reddere causam, loquens contra Platonem, qui dicebat semen esse parvum animal, quomodo virtus formativa est in semine maris, quod dicit intrare in semen foe-

minae sicut spiritum in corpus, et coagulum in lac, quod spiritualiter penetrat in ipsum lac, et comprehendit ipsum totum: et sicut fermentum in pastam, quod similiter penetrat in pastam. Et per has similitudines vult ostendere Aristoteles, qualiter formativa contenta intra viscositatem seminis, operatur ad operationem corporis organici animae. Dicit, quod primo operatur cibando, digerendo, quae sunt operationes vitae, non animae quae sit in semine, sed formativae quae est ut artifex, eo quod habet instrumentum calorem caeli, et calorem animae generantis, per quod descinditur semen, et calorem matricis matris. Et secundo, eisdem caloribus et eadem virtute, quae est in semine sicut artifex, format membra sensitiva, in quibus perficiuntur operationes sensuum: in quibus (ut dicit.. Avicenna) primo formantur oculi, et complentur ultimo. Et tertio, eadem vis formativa eisdem caloribus distinguit membra pertinentia ad operationes animales animae rationalis, sicut cellulam anteriorem capitis, et mediam, et postremam., in quibus discurrit spiritus animalis defereris species ad operationes rationis. Et ideo dicit, quod in talibus operationibus non est vivum et animal, et animal et homo simul. Vult tamen, quod completo partu et organizato, simul et idem sit homo et animal et vivum.

Tria quae in contrarium adducuntur, procedunt et de necessitate concludunt.

Ad ultimum quo quaeritur, Qua unitate haec tria sunt in homine ?

Dicendum, quod unitate potentiae et actus sicut in omni definitione quae. est unum et non multa, sicut paulo ante in hac eadem quaestione dictum est.