MEMBRUM I.

Qualis fuerit tentatio in numero et ordine tentationis ? et, De dispositione ejusdem, utrum fuerit ab exterius ab hoste, vel etiam interius ab aliqua corruptione ?

Primo, ergo quaeritur, Utrum fuit una sola tentatio qua tentatus est primus homo vel plures ?

Et videtur, quod una sola.

1. Cum enim tentatio sit impulsus ad illicitum, ut dicit Anselmus, ad unum illicitum videtur esse unus impulsus: est autem unum illicitum in primo peccato, comestio scilicet vetiti: ergo videtur, quod una tentatio simplex.

2. Adhuc, Unum solum peccatum fuit Adae et non multa, quod Apostolus vocat inobedientiam, ad Roman, v, 19: Sicut per inobedientiam unius hominis peccatores constituti sunt multi, ita et per unius obeditionem justi constituentur multi. Sed inclinatio ad bonum in Christo una fuit semper et uniformis: ergo videtur, quod per oppositum una fuit inclinatio ad malum in Adam, et sic una tentatio.

Contra:

1. Ad plura illicita appetibilia non potuit esse una inclinatio per appetitum, sed multae. Ex verbis serpentis sumitur, quod cum dixit: Cur praecepit vobis Deus , quod nitebatur inclinare mulierem, quod falsum credat quod verum fuit: et hoc fuit peccatum infidelitatis, scilicet non credere verbis Dei.

Iterum ex verbis serpentis sumitur, quod nitebatur inclinare ad peccatum elationis sive superbiae, quando dixit: Eritis sicut dii : hoc enim concupiscere superbia est, sicut et superbia fuit in ipso diabolo.

Iterum inclinavit ad peccatum avaritiae quando dixit: Scientes bonum et malum. Dicit enim Augustinus, quod avaritia non tantum pecuniae est, sed etiam scientiae.

Iterum inclinavit ad gustum vetiti, quod videtur fuisse peccatum gulae: quae comestio totum corpus primorum parentum infecit et corrupit: ex qua corruptione originale peccatum transfunditur in parvulos.

Videtur ergo, quod tentatio multiplex fuerit, et non simplex. 2. Adhuc, Matth. iv, 3, super illud: Et accedens tentator, dixit ei, dicit Glossa Augustini et Bedae, quod de omnibus de quibus tentavit diabolus Adam et vicit, tentavit Christum., et victus est. Tentavit autem Christum de gula, cum dixit: Dic ut lapides isti panes fiant . Tentavit de inani gloria sive superbia, cum dixit: Mitte te deorsum . Tentavit de avaritia, quando ostendit ei omnia regna mundi, et dixit: Haec omnia tibi dabo . Tentavit de infidelitate, quando dixit: Si cadens adoraveris me. ''Ergo etiam similiter multa fuerunt in peccato Adae sive tentatione: non ergo fuit una simplex tentatio vel peccatum, sed multiplex.

Sed tunc ulterius quaeritur, Quo ordine fuerunt in tentatione ista?

Et videtur, quod primum fuit superbia.

1. Dicit enim Augustinus in libro III super Genesim ad litteram, quod non est credendum, quod mulier credidisset vera esse quae serpens suasit, nisi praecessisset in mente ejus elatio quae fuit per humilitatem comprimenda. Elatio ergo illa, ut videtur, fuit primum.

2. Adhuc, Eccli, x, 15: Initium omnis peccati superbia: sed nullum est initium omnis peccati, nisi primum peccatum Adae: hoc enim fuit initium et causa omnis peccati, ut dicit Apostolus, ad Roman, v, 19.

3. Adhuc. Tob. iv, 14: Superbiam numquam in tuo sensu, aut in tuo verbo, dominari permittas : in ipsa enim initium sumpsit omnis perditio.

4, Adhuc, In Psalmo xxxv, 12: Non veniat mihi pes superbiae. Et subjungit, v. 13: Ibi ceciderunt omnes qui operantur iniquitatem. Ergo Adam cecidit in illo pede.

Ulterius quaeritur de dispositione istius tentationis, Utrum fuerit exterius ab hoste tantum, vel etiam interius ab aliqua corruptione mentis ?

Et videtur, quod ab ipso hoste exterius tantum: quia

1. In primo statu nulla fuit corruptio, nec in corpore, nec in anima, quae inclinaret ad illicitum nisi exterius. Ergo non fuit inclinans ad illicitum, nisi exterius.

2. Adhuc, Ab omnibus Sanctis assignatur causa propter quam peccatum hominis remediabile fuit: quia scilicet per alterum peccavit: et sic per alterum redimi potuit. Ergo videtur, quod de peccato hominis nihil processit a seipso interius: si enim a seipso tantum processit, sicut peccatum daemonis irremediabile fuisset.

Solutio. Praepositivi est responsio ad hoc per distinctionem, quod scilicet aliquod peccatum est simpliciter unum, et simplex aliquod est multiplex. Simplex est, quod est unius actus et unius deformitatis, et ad unum appetibile determinatum. Et cum actus sit substantia peccati, hoc in substantia est unum: et cum deformitas sit forma, hoc etiam in forma est unum: et cum appetibile sit finis et movens, hoc etiam in fine et movente est unum: et sic simpliciter est unum. Est autem unum peccatum multiplex, scilicet quod in actu est unum et multas habet deformitates, et plura moventia quantum, ad plura quae sunt in ipso, et plures habet fines quos intendit obtinere per unum et eumdem actum: et tale dixit esse primorum parentum. Et mihi videtur, quod bene dixerit. Unde peccatum tentationis primorum parentum est unum multiplex, sicut bene probatur ex illa objectione, quae trahitur ex verbis serpentis, quibus multa nititur persuadere.

Si tamen quaeritur, Utrum simpliciter dicendum sit unum, vel plura?

Dicit Praepositivus, quod simpliciter unum, et innititur illi propositioni Aristotelis: " Ubi unum propter alterum, utrobique tantum. " Talia enim ab ultimo fine accipiunt et denominationem et multitudinem et unitatem: et quia ultimus est unius transgressio, scilicet praecepti, ideo tota tentatio peccatum unum est.

Et sic patet solutio istius membri quoad primam partem.

Ad primum autem objectum, dicendum, quod sicut jam dictum est, unum illicitum finale est, ad quod tamen plura ordinantur, quae faciunt ipsum quodammodo plura sive multiplex, ut dictum est.

Ad aliud dicendum, quod ex dicto Apostoli non habetur, nisi quod unum fuerit secundum substantiam: et ex hoc non removetur, quin multiplex sit secundum deformitatem. Et in Christo similiter una fuit inclinatio ad bonum in genere, quae tamen multiplex fuit ad bonum in specie, et secundum modos inclinationum.

Ad id quod contra objicitur, dicendum quod per hoc non probatur, quod fuerint multa, sed quod fuerit unum multiplex, ut jam dictum est. Omnia enim quae persuasit, ordinabantur ad unum, illud scilicet, quod transgrederetur praeceptum, et inobediens esset, et sic peccaret. Ad hoc etiam persuasit, quod verbis Dei non crederetur, et sic eduxit in elationem, et inclinavit ad vetiti cibi comestionem.

Ad id quod objicitur de Glossa super Matthaeum, dicendum, quod Glossa dicit

veritatem. De omnibus enim in genere de quibus tentatus fuit Adam, tentatus fuit et Christus, et fuit victus diabolus: sed ista per ordinem ad unum non faciunt nisi peccatum unum, ut dictum est.

Ad id quod ulterius quaeritur, Quod fuerit primum ?

Dicendum cum Augustino, quod primum ex parte tentati fuit superbia sive elatio, quae fuit per humilitatem comprimenda. Ex parte tamen tentationis primum in genere fuit invidia, sicut expresse dicitur, Sapient, ii, 24: Invidia diaboli mors introivit in orbem terrarum. Invidit enim homini, quod ascendere deberet in locum unde ipse cecidit. Primum autem quod fuit disponens Angelum ad hoc quod tentare vellet, fuit superbia corrumpens naturam angelicam, quando concupivit esse sicut Deus, et de caelo empyreo propter hoc ejectus est: et nisi hoc modo fuisset corruptus, non fuisset susceptibilis invidiae qua tentaret hominem. Dicit enim Augustinus, quod " superbiam semper comitatur invidia, et talis regina numquam est sine tali pedissequa. " Primum autem ex parte persuasionis diaboli fuit infidelitas in verbis Dei: sed in intentione primum homicidium fuit primorum parentum: hoc enim intendit principaliter ut mortem induceret in naturam humanam. Et hoc est quod dicit, Joan. viii, 44: Ille homicida erat ab initio, et in veritate non stetit, quia non est veritas in eo : cum loquitur mendacium, ex propriis loquitur, quia mendax est, et pater ejus.

Ad id quod dicitur de Ecclesiastico, x, 15, jam solutum est: quia conceditur, quod omne peccatum initium sumpsit a superbia ex parte peccantis.

Et per idem patet solutio ad illud de Tobia et de Psalmo: haec enim omnia fundantur super idem.

Ad id quod ulterius quaeritur, conce- dendum est, quod non fuit nisi exterior tentatio: et hoc expresse dicit Magister in cap. Porro sciendum est duas esse tentationes. Dicit enim sic: " Homo ergo qui sola exteriori tentatione pulsatus cecidit, tanto gravius plectendus erat, quanto leviori impulsu fuerat prostratus. Et tamen quia aliquam, licet modicam cadendi occasionem habuit, idcirco per Dei gratiam juvari potuit ad veniam: ut qui per alium ceciderat, per alium erigeretur. Qui ergo incitatorem habuit ad malum, non injuste reparatorem habuit ad bonum. Diabolus vero qui sine alicujus tentatione peccavit, per alium ut surgeret juvari non debuit, nec per se potuit: et ideo irremediabile peccatum ejus exstitit. "