Albert the Great, Summa Theologiae

1. Augustinus super illud Malachiae, i, 2 et 3: Dilexi Jacob, Esau autem odio habui: " Cui vult, inquit, miseretur, et quem vult indurat: sed haec voluntas Dei injusta esse non potest: venit enim de occultissimis meritis: quia et ipsi peccatores cum propter generale peccatum unam massam fecerunt, tamen nonnulla inter eos diversitas est. Praecedit ergo aliquid in peccatoribus, quo quamvis nondum sint justificati, digni efficiantur justificatione. Et item praecedit in aliis peccatoribus, quo digni sunt obtusione . " Ex hoc accipitur, quod aliquod praevenit praedestinationis gratiam, propter quod apponitur gratia: et sic praedestinatio habet causam ex parte praedestinati.

2. Adhuc, Ex opposito se habent reprobatio et praedestinatio. Reprobatio est ex meritis. Ergo et praedestinatio. Probatio mediae. Ad Roman, ix, 13, super illud: Esau odio habui, Glossa: " Esau, subtracta gratia, juste reprobatus est. " Sed subtractio gratiae est ex meritis. Ergo reprobatio est ex meritis. Probatio, quod subtractio gratiae est ex meritis. I Sententiarum, distinct. XLI, cap. Ex his aperte, sic dicitur: " Obduratio non est sine merito. "

3. Adhuc, Ad Roman, ix, 14: Numquid iniquitas apud Deum ? Glossa, " Esau per justitiam reprobatus est: " et si per justitiam, ergo per merita: ergo per oppositum praedestinatio est ex meritis.

4. Adhuc, Ad Roman, ix, 15, super illud: Miserebor cujus misereor. Glossa Ambrosii: " Dabo illi gratiam quem scio ad me toto corde post errorem reversurum: et hoc est dare cui dandum est. " Ex hoc accipitur, quod propter futurum meritum datur misericordia et praedestinatio.

In contrarium hujus est,

1. Quod inducit Magister in libro primo Sententiarum, distinct. XLI, ex verbis Augustini in libro ad Sixtum, ubi sic dicit Augustinus: " Nullum est misericordiae meritum, ne gratia evacuetur si non gratis donatur, sed meritis redditur . "

2. Adhuc, Augustinus contra Julianum: " Miseretur Deus secundum gratiam quae gratis datur, obdurat autem secundum judicium quod meritis redditur. "

Ulterius hic quaeritur, Utrum praedestinatio habeat causam meritoriam in praescientia Dei praevisam ? hoc enim disputat Magister in I Sententiarum, distinct. XLI, cap. Opinati sunt quidam.

Videtur enim, quod sic.

1. Dicit enim in illo capite quod " elegit Jacob quem talem scivit futurum qui in eum crederet, et ei serviret. "

2. Adhuc, Augustinus et Aristoteles in Topicis, " Voluntas ex ratione est. " Et Joannes Damascenus: " Voluntas est rationabilis appetitus. " Si ergo praedestinatio propositum miserendi est, et sic voluntas, videtur quod rationabilis sit. Ratio autem esse non potest nisi sciat bene usurum gratia eum cui praeparat gratiam. Ergo praescientia meritorum futurorum ratio est, et causa praeparationis gratiae: ergo praedestinationis.

3. Adhuc, Ad Roman, viii, 29 et 30: Quos praescivit, et praedestinavit conformes fieri imaginis Filii sui..,, hos et vocavit. Ex. ipso modo loquendi videtur innuere Apostolus, quod praescientia conformitatis ad imaginem Filii sit causa et ratio vocationis: ergo est causa et ratio praeparationis gratiae: quia non vocatur aliquis nisi gratia sibi praeparetur.

Ulterius quaeritur, Utrum aliena merita possint esse causa praedestinationis?

Et videtur, quod sic.

1. Unus alii meretur primam gratiam, ut Stephanus Paulo: et si meretur ei primam gratiam, eadem ratione potest ei mereri perseverantiam finalem in gratia. Sed qui habet gratiam cum perseverantia finali, est praedestinatus. Ergo unus alteri meretur praedestinationem.

2. Adhuc, Ambrosius: " Praedestinatio juvatur orationibus Sanctorum. " Si autem juvatur, eadem ratione impetratur.

3. Adhuc, Gregorius: " In Isaac facta est promissio: sed Sanctorum precibus adjuvanda est praefinitio Dei : " Praefinitio autem praedestinatio est. Ergo ut prius.

4. Adhuc Augustinus in libro de Bono perseverantiae: " Si qui nondum vocati sunt, pro illis ut vocentur oremus: fortasse enim ita praedestinati sunt, ut nostris orationibus concedantur . "

5. Adhuc, Optimus et prudens dispensator nulli umquam aliquid dat quem scit male usurum, sed cui dat ideo dat, vel quia meruit, vel quia scit quod merebitur in futurum, vel dat propter intercessionem aliorum et meritum. Sed Deus optimus dispensator est, ut dicitur, Matth. xxv, 14 et seq. Ergo qui praeparat gratiam et dat, vel meruit apud eum, vel scit quod merebitur bene utendo gratia, vel praeparat ei ex intercessione Sanctorum.

Contra omnia haec est,

1. Inevitabilis argumentatio Magistri in libro primo Sententiarum, distinct. XLI, cap. Ex his aperte. Ubi dicit, quod si gratiae sunt aliqua merita, evacuatur nomen gratiae: tunc enim non gratis datur, sed meritis redditur. Essentialis enim definitio gratiae est, quia gratis. datur. Et tandem arguit sic: " Cum ergo gratiae quae apponitur homini in justificatione nulla sint merita, multo minus et Ipsius praedestinationis, qua ab aeterno elegit Deus quos voluit, aliqua possunt existere merita. "

2. Adhuc, Merita sive propria, sive aliena, sive praeterita, sive praesentia, sive futura, temporalia sunt. Praedestinatio autem est aeterna, ad minus quantum ad actum praeparationis. Si ergo merita essent causa praedestinationis, temporale esset causa aeterni, quod est valde inconveniens.

Solutio. Catholica fides est, quod praedestinationis in praedestinante nulla sit causa nec ratio bona, nisi sua voluntas et dilectio, qua scilicet praedestinatos dilexit ante mundi constitutionem et elegit: qui licet non essent in natura, tamen praesentiae suae numquam defuerunt ab aeterno in praevisione et in scriptione in libro vitae.

Adhuc Catholica fides est, quod nullum meritum praevenit gratiam: quia aliter gratia non esset gratia, I Joan. iv, 10: In hoc est charitas, non quasi nos dilexerimus Deum, sed quoniam prior ipse dilexit nos, etc. In hoc enim dono quod est dilectio, gratiam dat ex gratuita sua dilectione. Praedestinatio autem ex parte praedestinati, hoc est, per respectum ad praedestinatum, tres habet actus, scilicet gratiae praeparationem, qui aeternus est actus, et ideo nullam in tempore potest habere causam, licet sit respectu ejus qui est in tempore. Secundus actus est appositio gratiae, qui actus in tempore est et tempore mensuratur, et non potest habere causam: potest tamen habere rationem ut rationabilis esse videatur: et haec ratio non est antecedens, sed concomitans. Unde haec ratio potest esse scientia meritorum: quia scilicet dat illi quem scit bene gratia usurum: quod sicut dicit Ambrosius, est dare cui dandum est. Tertius actus est collatio gloriae in futuro: et hic actus potest habere et causam meritoriam, et rationem et in meritis propriis et in alienis.

Et per hanc distinctionem fere patet solutio ad omnia inducta.

Ad primum ergo dicendum, quod cum dicit Augustinus, quod " venit de occultissimis meritis, " praepositio, de, potest dicere causam, et sic falsa locutio est: vel potest dicere concomitantiam et rationem ad actum appositionis gratiae, et sic verum est, et in hoc sensu exponit verba Augustini Magister in Illo capite: His tamen. Ubi dicit sic, quod " hoc dixit Augustinus, non quia aliquis praedestinetur pro meritis, vel justificationis gratiam mereatur, sed quia aliqui non adeo mali sunt, ut mereantur gratiam sibi non Impertiri. Nullus enim Dei gratiam mereri potest, per quam justificatur: potest tamen mereri ut non apponatur, ut penitus abjiciatur, hoc est, ut magis et magis elongetur. "

Ad aliud dicendum, quod reprobatio quantum ad actum reprobantis primum non est ex meritis, nisi ex notet concomitantiam..

Ad aliud dicendum, quod subtractio gratiae non est causa reprobationis, nisi praepositio ex notet concomitantiam.

Ad aliud dicendum, quod in Ipso modo loquendi notat Ambrosius concomitantiam, et non causam: unde dicit, " Dabo illi quem scio: " et non dicit, Dabo illi, quia scio.

Id quod in contrarium adducitur, concedendum est.

Ad aliud dicendum, quod obduratio quantum ad primum actum abjectionis sive reprobationis non habet causam vel rationem, sed quantum ad actum subtractionis gratiae, rationem habet.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod merita in praescientia Dei non sunt causa praedestinationis: principale enim significatum praedestinationis est praeparatio gratiae: et illa causam habere non potest, nisi voluntatem Dei. Tamen quia praescientia meritorum secundum rationem Intelligentiae informat voluntatem praeparantem gratiam, eo quod (sic- ut dicit Augustinus) voluntas ex ratione est, non video quod prohibeat, quin praescientia meritorum ratio sit.

Ad objectum dicendum, quod cum dicitur, quia talem elegit qui in eum crederet: si quia dicit causam, falsum est: si rationem, concedi potest.

Ad aliud dicendum, quod praescientia meritorum ratio potest esse voluntatis, et non causa.

Ad aliud dicendum, quod conformitas imaginis ratio potest esse, causa nullo modo. Bona enim voluntas Dei nullo praevenitur ut causa: sequeretur enim statim, quod gratia non esset gratia, ut paulo ante habitum est: unde etiam aliquando dedit gratiam ei quem scivit male usurum, sicut Judae.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod aliena merita non possunt esse causa praedestinationis: eo quod nihil potest esse antecedens ad illam, cum sit aeterna. Sed quantum ad effectum, praedestinationis qui est gratiae collatio, qui aliquando dicitur praedestinatio, ut dicit Magister in primo libro Sententiarum, distinctione XL, possunt cooperari merita et orationes Sanctorum. Et ad hoc referendum est quod inductum est de auctoritatibus sanctorum Gregorii et Augustini.

Ad id quod primo objicitur, dicendum quod non sequitur, si meretur ei gratiam primam, ergo praedestinationem: quia collatio primae gratiae effectus est praedestinationis, et effectus temporalis: et ideo praeveniri potest aliquo a nobis quod est ut causa coadjuvans quod gratiae apponitur. Praeparatio autem gratiae, quam principaliter significat praedestinatio, aeterna est: et ideo a nullo praeveniri potest.

Per hoc patet solutio ad dictum beati Gregorii et beati Ambrosii.

Ad dictum Augustini dicendum, quod

nullo modo conditionalis est praedestinatio Dei: unde nullum ita praedestinat, quod praedestinatus sit orationibus Sanctorum. Sed vocatio quae temporalis est, quando per praeparationem gratiae aliquis separatur a massa perditionis, juvatur orationibus Sanctorum. Et hoc intendit Augustinus quando dicit: " Oremus ut vocetur qui vocatus non est: quia forsitan ita praedestinatus est, ut vocetur orationibus nostris. " Et non dicit, ut praedestinatus sit orationibus nostris.

Ad aliud dicendum, quod Deus dispensator optimus est et prudens, tamen. aliquando dat gratiam ei quem scit male usurum: et hoc propter aliquam utilitatem, quam inde elicit, sicut proditione Judae usus est ad redemptionem humani generis. Sed non esset bonus dispensator, si nulla utilitate considerata daret ei gratiam qui. male usurus est. Similiter dat etiam ad intercessionem Sanctorum, sed hoc est quoad effectum praedestinationis temporalem, qui est collatio gratiae, et non quantum ad praeparationem gratiae, quae est aeterna, quae principaliter importatur in significatione nominis praedestinationis.

Illa duo quae adducuntur in contrarium, simpliciter concedenda sunt.