MEMBRUM I.

De multiplicitate unius .

Primo ergo quaeritur de multiplicitate unius.

Et accipiatur primo multiplicitas Dionysii quae ponitur in libro de Divinis nominibus, ubi dicit sic: " Ea quae sunt multa partibus, sunt unum toto: et quae sunt multa accidentibus, sunt unum subjecto: et quae sunt multa numero aut virtutibus, sunt unum specie: et quae sunt multa speciebus, sunt unum genere: et quae sunt multa processibus, sunt unum principio: et nihil est existentium quod non participet secundum aliquid unum . " Ex hoc accipitur, quod unum dicitur toto, subjecto, specie, genere et principio.

Aristoteles autem in V Metaphysicae multiplicitatem unius distinguens, sic dicit: Unum dicitur aliud secundum accidens, aliud secundum se. Secundum accidens quidem tribus modis, scilicet secundum quod subjectum et accidens est unum, ut Coriscus musicus. Alio modo, secundum quod duo accidunt uni, ut album et musicum Socrati. Tertio modo, secundum quod unum accidit duobus, quae sunt unum in illo, ut albedo Socrati et Platoni. Unum secundum se dicitur multis modis, et secundum magis et minus. Dicitur enim continuatione unum, sive artificiali, sive naturali. Artificiali, sicut colligata vel conglutinata. Naturali, sicut membrum dicitur unum, ut manus una, pes unus, quae composita sunt ex multis. Et in talibus magis unum est, quod naturaliter est unum, quam quod artificialiter est unum.

Adhuc, Dicuntur unum genere, quorum genus est unum, differens tamen oppositis differentiis. Et dicuntur unum specie, quae sunt unum secundum formam specificam: secundum quem modum bos dicitur unus, et homo unus, et hujusmodi quae non dividuntur secundum formam. Et haec sunt quorum totale esse formale est unum: secundum quem modum linea circuli magis est unum, quam aliae lineae angulosae. Angulosae enim divi-

dantur in diversas formas, acuti scilicet, et recti, et hebetis. Et hoc modo linea recta magis dicitur una, quam linea curva vel circularis: quia haec duarum formarum est, scilicet convexi et concavi: recta autem non nisi unius, Et secundum hunc modum etiam quae sunt homogenia in toto et partibus, sunt magis unum toto, quam ea quae sunt heterogenia. Dicuntur etiam per essentiam unum numero, quorum scilicet subjectum et materia est unum, et (sicut dicit Algazel) quorum accidens proprium est unum.

Redit ergo ad hoc, quod unum per essentiam dicitur multipliciter, scilicet continuatione, subjecto, toto, genere, specie, et numero: et unumquodque istorum multipliciter, secundum quod possunt uniri genere propinquo vel remoto, vel specie propinqua vel remota, vel subjecto proprio vel communi. Sicut Socrates et album unum sunt subjecto proprio: quia Socrates subjectum proprium est albi, per seipsum substans ei. Album autem et musicum unum sunt subjecto communi, quando album et musicum accidunt eidem, quod tamen albo non substat per hoc quod est musicum, nec musico per hoc quod est album, nec secundum idem substat musico et albo. Unde haec minus unum sunt subjecto. Et sic facile est videre in multis quae magis et quae minus unum sunt et toto, et subjecto, et genere, et specie, et numero: quae enim magis uniuntur, magis unum sunt.

His additur ab Avicenna et Algazele unum proportione, qua scilicet una similitudine habitudinis rector civitatis se habet ad civitatem, ut rector navis ad navem. Et dicuntur haec unum habitudine unum.

Additur etiam unum aggregatione a Boetio in libro de Unitate ei uno, quae non sunt unum simpliciter, sed per accidens: quia scilicet aggregantur in locum unum.

Bis etiam a beato Bernardo in libro V de Consideratione ad Eugenium , adduntur quatuor, scilicet unum uniformitatis quo homo dicitur unus semper in una habitudine se habens. Et unum conjugale, sicut dicitur conjugale unum quo vir et mulier dicuntur esse individuae vitae. Et unum sacramentale, sicut aqua et verbum unum sacramentum dicuntur: quod tamen reducitur ad unitatem compositi ex materia et forma: quia in sanctificatione sacramenti verbum formale est, elementum autem materiale. Et unitas dignitiva, qua limus noster in unam personam unitur in Filio Dei. Et ut generaliter dicatur, quotiescumque diversa in unum conveniunt, quo formaliter uniuntur in unum actum, vel in unum finem, vel in unam bonitatem, vel in unum intellectum, vel in unum uniendi modum, vel in unam similem habitudinem ad diversa, toties unum dicitur, quod videre et diversificare nihil est difficile.

Unde omnibus his rationalius distinguit unum Algazel, dicens quod unum est simpliciter, et unum secundum quid. Simpliciter unum tribus modis, scilicet in quo non est multitudo nec actu nec potentia, ut unitas una, punctum unum, Deus unus. Secundo, in quo est multitudo potentia, sed non actu, ut aqua una, aer unus, caro una, continuum unum. Tertio, in quo est multitudo actu et potentia, ut homo unus, manus una, caput vnum.

In omnibus his considerandum quod dicit Proclus, quod aliud est unum, et aliud est unitum, Unum enim vere est, quod essentialiter est unum: hoc enim ita unum est, quod non participat aliquid quo aliud sit a se quo unum fiat, sicut est unitas. Dicit enim Euclides, quod " unitas est, qua quaelibet res est una. " Unde alia participatione unitatis unum sunt. Si qua vero res est, cujus unitas est ipsa sua essentia, hoc partici- pative non est unum, sed essentialiter, et hoc verissime unum est: et alia minus unum et magis unum, secundum quod magis et minus participant formam unientis. Unde quae participatione formae totius unum sunt, magis unum sunt si participant formam totius nomine et ratione et partium terminatione sub forma, quam si participant eam terminatione tantum. Et quae unum sunt subiecto, magis unum sunt si subjectum uniens per se et proprium est, quam si per accidens est et per aliud. Et quae unum sunt genere vel specie, magis unum sunt si participant formam generis vel speciei propinquam, quam si remotam. Et quae unum sunt numero, magis unum sunt si nec intellectu nec esse nec essentia invenitur in eis numerus: et hoc magis est unum, quam ea in quibus invenitur numerus et intellectu et esse et essentia. Et primo quidem modo unum numero est definitio et definitum. Secundo modo proprium, et id cujus est proprium, hoc est, species. Tertio modo individuum cum accidentibus suis. Et haec omnia sunt unum participatione unientis quod est intra ipsa, et ideo vere unum sunt. Et hoc modo unum dictum maxime consideraverunt Philosophi. Hoc enim accipitur secundum differentias rerum, secundum quod res considerantur ut in seipsis, et per ea quae essentialiter in seipsis sunt.

Si autem uniens participatum, non sit uniens ad aliquid intra, tunc talis participatio unionis non facit unum per se. Et tunc accipitur secundum unitatem, vel secundum metaphoram.

Si secundum unitatem, et est uniens diversa: tunc est unitas proportionis diversorum ad unum, vel ad diversa similia, quae in quantum similia, sunt unum: sicut habitudo rectoris civitatis, una dicitur cum habitudine rectoris navis. Si autem secundum metaphoram accipitur: aut accipitur secundum metaphoram individuitatis unius, et erit unum conjugale. Aut per metaphoram ad unam

formam generis vel speciei: et est unitas duplex, scilicet quam Bernardus vocat votivam, et quam vocat consentaneam. Secundum primam dicitur, I ad Corinth. vi, 17: Qui adhaeret Domino, unus spiritus est. Uniuntur enim uno amore qui in utroque est, sicut forma una. Secundum secundam dicitur, Act. iv, 32: Multitudinis credentium erat cor unum et anima una, ab una scilicet consensione religionis et virtutis quae in omnibus erat. Si autem accipitur per metaphoram ad formam compositionis, haec non potest esse nisi duplex. Est enim forma materiae et continens et uniens partes materiae, et est forma compositionis sive totius denominans totum compositum. Et per metaphoram ad primum dicitur unitas dignativa, in qua persona aeterna univit sibi hominem ut totus esset Deus, et omnis actus ejus, Dei esset, et similiter omnis passio: salva tamen utriusque naturae distinctione: sicut anima unit sibi corpus, ut totum et undique animatum sit, et omnis actus ejus et passio, actus sit et passio animati. Si autem accipitur per metaphoram ad formam compositionis respectu totius: tunc est unitas sacramenti, in qua nec aqua sacramentum est, nec verbum, sed constitutum ex utroque.

Et hae omnes unitates accipiuntur per metaphoram ad aliquid uniens intrinsecum, et ideo propinquiores sunt ad unum per se. Remotissime autem unum est, quod non participat uniens intrinsecum, aut aliquid simile illi, sed extrinsecum, ut est locus, vel tempus, vel sicut acervus lapidum dicitur unus.

Sic ergo patet distinctio unius, et penes quid accipiuntur membra distinctionis.

Unum autem principio, est multa processibus, quod Dionysius ponit esse unum et in uno simpliciter et vere, et non in aliis nisi secundum modum quemdam. Et hoc est unum analogiae, in quo principium non est nisi in uno quod non unit alia ut in ipsis existens, sed quia per respectum ad Ipsum quidam modi sunt, sicut ens unum est in substantia et accidente, et potentia et actu: et sicut dicitur de uno simpliciter et uno secundum quid, et uno per se et uno per accidens.