MEMBRUM V. Quid est cognoscere
ARTICULUS I. De medio quod est vestigium.
PARTICULA I. An vestigium Creatoris sit in creatura ?
ARTICULUS II. De medio quod est imago.
MEMBRUM III. Quanta sit simplicitas Dei ?
ARTICULUS I. Quid sit aeternitas ?
PARTICULA I. ''Quid sit aeternitas nomine ?
ARTICULUS II. Quid sit aeternum ?
MEMBRUM II. De aeviternitate sive aevo.
MEMBRUM III. De tribus passionibus propriis veritatis.
PARTICULA I. An omnis veritas sit aeterna ?
MEMBRUM IV. De oppositione veri et falsi.
ARTICULUS II. De communi intentione boni.
ARTICULUS III. De singulis differentiis bonorum.
ARTICULUS II Quis sit actus proprius summi boni ?
ARTICULUS I. Utrum omni bono opponatur malum ?
MEMBRUM I. Utrum in divinis sit generatio ?
MEMBRUM IV. Cujus sit procedere ?
MEMBRUM I. Quid sit in divinis esse Filium ?
ARTICULUS I. ''De multiplicitate verbi .
MEMBRUM I. De intentione principii.
MEMBRUM II. De ordine naturae in divinis ?
ARTICULUS I. Utrum ordo sit in divinis ?
MEMBRUM II. De definitione hujus nominis,
MEMBRUM IV. De comparatione personae ad essentiam .
ARTICULUS I. An Deus sit causa rerum formalis
MEMBRUM II. Utrum Deus sciat per medium vel non ?
MEMBRUM II. Utrum praescientia sit causa rerum
MEMBRUM IV. Utrum praescientia Dei falli possit
MEMBRUM I. Quid sit praedestinatio ?
MEMBRUM I. Quid sit reprobatio
MEMBRUM IV. Quibus modis sit providentia ?
ARTICULUS III. Quis sit providentiae proprius effectus ?
ARTICULUS V. De modis providentiae.
ARTICULUS II. Quid sit fatum ?
ARTICULUS I. Utrum Angelus impleat locum ?
TRACTATUS XIX. DE POTENTIA DEI.
MEMBRUM II. De causalitate divinae voluntatis ?
PARTICULA I. Utrum mala fiant voluntate Dei
TRACTATUS I. DE PRIMO PRINCIPIO.
ARTICULUS III. Unde in creaturis veniat mutabilitas ?
PARTICULA I. Quare creaturae dicantur
MEMBRUM I. De errore Platonis.
PARTICULA II. Utrum una materia sit omnium ?
PARTICULA III. Utrum materia sit aeterna
QUAESTIO XII. Ubi Angeli creati sunt ?
MEMBRUM I. De ratione naturaliter insita.
MEMBRUM II. Utrum memoria conveniat Angelis ?
PARTICULA I. Utrum Angeli intelligant per species ?
MEMBRUM IV. De voluntate in Angelis.
MEMBRUM. V. A quo causetur ista libertas in Angelo ?
MEMBRUM I. Quid appetierit malus Angelus ?
PARTICULA I. Utrum sensus sint in daemone?
ARTICULUS III. Utrum synderesis sit in daemone ?
MEMBRUM II. Quis sit actus superioris in inferiorem ?
MEMBRUM III. Qui sint modi tentandi, et quot ?
MEMBRUM II. De veris miraculis absolute.
ARTICULUS I. Quid sit miraculum
ARTICULUS III. Quid sit miraculosum ?
MEMBRUM II. Per quid fiant miracula ?
MEMBRUM IV. Ad quid mittantur Angeli ?
MEMBRUM I. Utrum Angeli loquantur
MEMBRUM II. Quo sermone Angeli loquantur ?
MEMBRUM II. De effectu custodiae Angelorum .
ARTICULUS I. Cujus naturae sit ista divisio
ARTICULUS III. De ordine dividentium et divisi .
PARTICULA III ET QUAESITUM SECUNDUM.
MEMBRUM III. De tertia hierarchia.
ET QUAESITUM SECUNDUM, De proprietatibus Archangelorum ?
ARTICULUS I. De hoc quod dies tribus modis accipitur.
ARTICULUS I. Quid dicitur firmamentum
MEMBRUM II. Utrum omnia ad hominem ordinentur ?
MEMBRUM II. Utrum Adam ex accepto stare potuit
MEMBRUM III. Quid sit superior portio rationis ?
MEMBRUM IV. Quid sit inferior portio rationis ?
MEMBRUM II. De actibus liberi arbitrii.
MEMBRUM III. Quid sit gratia definitione
ARTICULUS I. Quid sit synderesis ?
MEMBRUM III. Qualiter gratia differat a virtute
MEMBRUM I. Qualiter gratia augetur ?
MEMBRUM I. Quid sit virtus in genere ?
MEMBRUM II. Quid sit peccatum originale ?
MEMBRUM III. Quid sit peccatum originale definitione ?
ARTICULUS II. De causa originalis peccati.
ARTICULUS III. De modo traductionis originalis peccati.
MEMBRUM I. Quid sit concupiscentia sive fomes ?
MEMBRUM III. Quid sit peccatum
MEMBRUM I. Quid sit mortale peccatum ?
ARTICULUS I. Utrum inanis gloriae sit peccatum ?
ARTICULUS IV. In quo differat inanis gloria a superbia?
MEMBRUM II. De filiabus invidiae ?
MEMBRUM II. De filiabus acediae, quot et quae sint ?
MEMBRUM II. De filiabus avaritiae.
MEMBRUM II. De filiabus gulae.
MEMBRUM I. Quid sit personarum acceptio ?
SUBPARTICULA II.
Utrum aliquid aliud possit esse mensura aeternitati adaequata, quod etiam mensuret esse divinum ?
Secundo quaeritur, Utrum aliquid aliud possit esse mensura aeternitati
adaequata, quod etiam mensuret esse divinum ?
Et videtur, quod sic. 1. Augustinus in libro XI Confessionum: " Si praesens tempus semper esset praesens, jam non esset praesens, sed aeternitas : " sed praesens semper potest intelligi praesens sine principio et sine fine: et tunc videtur aequari aeternitati, et esse mensura adaequata ei quod est aeternum: et ita aliquid videtur aequari
aeternitati.
2. Hoc idem videtur velle Boetius in libro V de Consolatione philosophiae, ubi dicit: " Vitae immobilis praesentem statum, id est, aeternitatem, infinitus ille temporalium rerum motus imitatur. Cumque eum effingere atque aequare non possit, ex immobilitate deficit inmotum, ex simplicitate praesentiae decrescit in infinitam futuri ac praeteriti quantitatem: et cum totam pariter vitae suae plenitudinem nequeat possidere, hoc ipso quod aliquo modo numquam esse desinit, illud quod implere atque exprimere non poterit, aliquatenus videtur aemulari: alligans se ad qualemcumque praesentiam illius exigui momenti. Et quoniam manere non potuit, infinitum temporis iter arripuit. " Cum igitur sub hoc genere quod est duratio, omnia infinita accepta, aequalia sint, eo quod nullum excedit alterum, vel exceditur ab ipso: et cum tempus infinitum sit et aeternitas, tempus videtur aequari aeternitati.
3. Adhuc, Perpetua finem non habentia non excedit aeternitas quantum ad finem: ergo ad minus quoad hoc aequiparantur aeternitati, et quoad hoc possunt esse mensura aeterni.
4. Si dicatur, quod nihil aequatur aeterno, nec aeternitas scilicet, nec perpetuitas, nec tempus: eo quod scriptum est, Exod, xv, 18: Dominus regnabit in aeternum et ultra. Hoc nihil est. aeternum enim ibi dicitur spatium saeculi, quod non dicitur aeternum, nisi per illam participationem aeterni, quod non habet principium fruitionis in seipso, licet habeat in alio. Et ultra hoc aeternum verum est, quod Deus regnat.
5. Adhuc, Philosophus habet pro inconvenienti in VIII Physicorum, quod Plato dicit, " gigni tempus et incipere. " Et per eamdem rationem inconveniens est, si quis dicat tempus desinere. Ergo videtur, quod tempus extensionis infinitae sit sine principio et sine fine, et sic per hanc extensionem possit aequari aeternitati: ergo aliquid aequatur aeternitati.
In contrarium est, quod
1. aeternitas continens est et aeviternitatem et tempus: contentum numquam adaequatur continenti: ergo nec aeviternum, nec tempus, aequari potest aeternitati.
2. Adhuc, Tullius dicit, quod " tempus est pars aeternitatis: " pars autem non adaequatur toti: ergo tempus non adaequatur aeternitati.
Solutio. Dicendum, quod etiamsi tempus poneretur aeternum esse, aeternitati non aequaretur. Et hoc ideo est, quia tempus ad aeternitatem se habet ut causatum ad causam, et ut contentum ad continens: et ut id quod in se habet principium deficiendi, ad id quod non nisi principium existendi infinite et ante et post: et sicut stans ad motum se habet, quod est principium motus ejus: et ita ut causa se habet aeternitas ad tempus: et ideo aeternum ad tempus habere se non potest ut mensuratum ad mensurans, nec sicut contentum ad continens. Et cum dicitur, Deus in omni tempore est, intellige in omni tempore esse, sicut in omni loco esse: est enim in omni loco sicut continens omnem locum, et sic est in omni tempore sicut continens omne tempus. Est enim regulariter verum, quod quotiescumque magis formale et magis spirituale dicitur inesse in minus formali et minus spirituali, continentia activa est in eo quod inest, et continentia passiva est in eo cui inest: et sic forma dicitur in materia, et anima in corpore: eo quod forma continet materiam, et anima corpus. Et cum dicitur in. talibus, quod insunt, habitudo praepositionis notat penetrationem continentis in contentum, ut undique contineat in longum, latum, et profundum.
Ad primum ergo dicendum, quod Au- gustinus loquitur per impossibile. Si enim tempus praesens esset semper praesens, non esset pars temporis, nec tempus, sed esset nunc aeternitatis: staret enim et moveret se, nec adjaceret ei quod fertur in motu: et si tale poneretur per impossibile, esset aeternitas.
Ad aliud dicendum, quod Boetius simpliciter dicit verum. Deficiens enim ab immobili ad mobile, et a simplici ad compositum ex partibus, et a simul stante et omnia sua complectente et possidente in infinitum cursum prioris in posterius, tempus est, quod non aequat aeternitatem, etiamsi infinitum sit. Non enim dicitur infinitum actu, sed potentia solum, scilicet secundum quod dicitur infinitum quod privatum est potentia finiendi intus, sicut et motus dicitur infinitus. Et quod dicitur, quod infinita sub uno genere accepta, aequalia sunt, intelligitur de infinitis actu, non de infinitis potentia.
Ad aliud dicendum, quod licet perpetua sive aeviterna finem non habeant, et ideo secundum diuturnitatem non excedantur ab aeternitate: tamen non aequant eam in modo non habendi finem, et in causa: potentiam enim habendi finem habent intus sicut omne creatum: quod autem secundum actum non finiuntur, ab influxu habent superiorum, non a seipsis.
Ad aliud quod de eodem dicitur, dicendum quod illa responsio nulla est, sicut probat objectio.
Ad aliud dicendum, quod tempus in se, secundum quod adjacet motui circuli caelestis, non habet principium quo incipiat, vel quo finiatur: extra se tamen habet, sicut et ipse motus. Et extra se principium inceptionis temporis est faciens et determinans movens primum, et mobile primum, et motum primum ad causam generationis et corruptionis inquietae, Principium autem finitionis est completus numeros generatorum, propter quem est motus caelestis, in quo sicut in ultimo intento per motum jam ha-
bito quiescit movens a movendo, et mobile ne moveatur ultra, et cessat motus. Sic enim cessat omnis motus sapientis fabri, architecti, latomi, et omnium qui motu instrumentorum operantur ad aliquod interitum ultimum: habito enim illo, nec ulterius ipsi movent, nec instrumenta moventur.
Quod autem Philosophus pro inconvenienti habet, quod Plato gignit tempus et motum, ideo est, quia principium gignitionis suae et desitionis suae non habet in seipso: eo quod de tempore nihil est nisi nunc fluens: et ideo semper accipitur ut finis praeteriti, et principium futuri. Si ergo in nunc inciperet tempus, cum sit finis praeteriti, et principium futuri, sequeretur quod tempus esset ante primum tempus, quod est inconveniens. Et si nunc deficeret tempus, cum sit principium futuri, sequeretur quod tempus esset post ultimum tempus, quod iterum inconveniens est. Et inconveniens non sequitur nisi ex inconvenienti dato vel posito. Inconveniens ergo est, quod tempus habeat in se principium incipiendi vel deficiendi.
Quae in contrarium objiciuntur, concedenda sunt.
Ad dictum tamen Tullii dicendum, quod Tullius non intelligit, quod tempus sit pars integralis vel essentialis aeternitatis proprie dictae, sed quod habet quamdam proprietatem partis ad moram sive diuturnitatem, quae per intellectum extensa intelligitur sine principio et fine, in hoc quod sicut pars minor est toto, et extenditur a toto: ita tempus tota illa mora vel diuturnitate mimis est, et extenditur ab ipsa secundum principium et finem. Secundum hoc esse autem aeternitas non est in aeterno ut mensura adaequata ei, sed in anima, ut praedictum est.