MEMBRUM II.

Utrum Pater sit sapiens sapientia genita vel ingenita ?

Secundo quaeritur, Utrum Pater sit sapientia genita, vel ingenita ? Quam quaestionem movet Magister in libro I Sententiarum, distinct. XXXII, cap. Praeter-ea diligenter investigari oportet, ei disputat sic:

1. Si Pater diligit amore qui ab ipso procedit, cur non et sapientia vel intelligentia quam genuit, sapit vel intelligit ? Quasi dicat, una ratio est. Ergo si conceditur, quod diligit amore qui ab ipso procedit, oportet etiam concedi, quod sit sapiens sapientia quam genuit.

2. Adhuc, Augustinus: Scriptum est, I ad Corinth. i, 24: Christum Dei virtutem, et Dei sapientiam. Sed propter hoc quod Christus est Dei virtus, conceditur quod Pater operatur per Filium. Ergo propter hoc quod Christus est Dei sapientia, debet concedi, quod Pater sapit per Filium.

3. Adhuc, Augustinus in libro LXXXIII Quaestionum: " Pater est sapiens sapientia quam genuit. " Ergo ista concedenda est simpliciter.

4. Si quis dicat, quod Augustinus in libro Retractationem hoc retractavit. Contra: In libro Retractationum dicit sic Augustinus: " Dixi de Patre, quod ea ipse sapiens est quam genuit sapientia: sed melius hanc quaestionem in libro de Trinitate tractavi. " Hic nihil per haec verba retractat. Licet enim melius dixerit in libro de Trinitate, tamen non dicit se male dixisse in libro LXXXIII Quaestionum.

5. Adhuc, Augustinus in libro XV de Trinitate: " Pater novit omnia in seipso, novit omnia in Filio: in seipso tamquam seipsum, in Filio tamquam verbum suum. " Ergo Pater novit omnia: sed in quo aliquis novit, illud formaliter notitia vel sapientia est qua novit: ergo Pater sapientia genita quae est Filius, formaliter sapiens est: ergo Pater sapientia genita sapiens est,

6. Adhuc, Augustinus super Joannem in principio, et ponitur in libro I Sententiarum, distinct. XXV, dicit, quod " Filius est ars Patris. " Sed unusquis- que arte sua sapiens est. Ergo videtur, quod Pater Filio sit sapiens. Dicit etiam in libro XV de Trinitate, quod " Filius est sapientia genita. " Et videtur esse consequens, si Filio sapiens est, quod sapientia genita sapiens est.

In contrarium:

1. Disputat Magister ex verbis Augustini, in eodem capite, sic: " Si hoc est ibi esse quod sapere, non per illam sapientiam quam genuit, sapiens est Pater: alioquin non ipsa ab ipso, sed ipse ab illa est. "

2. Adhuc, Ibidem, " Si sapientia quam genuit, causa est ut Pater sapiens sit, etiam ut sit, ipsa eadem causa est illi: quod fieri non potest, nisi vel gignendo eum, vel faciendo: sed nec genitricem, nec conditricem Patris ullo modo quisque dixerit sapientiam genitam: quid enim est insanius ? "

3. Adhuc, Sapientia genita ex adjuncto supponit pro Filio. Sed, ut dicit Anselmus, intellectus non capit, quod ille qui ab alio est, idem sit cum eo a quo est: vel quod ille a quo ipse est, vice versa sit ab eo qui ab illo est: quia aliter principiatum esset principium, et esset circulus non ordo naturae, et esset idem a seipso: quia principium principii est principium principiati,, sicut causa causae est causa causati: quae omnia refugit intellectus: ergo non potest esse vel intelligi, quod Pater sit sapiens sapientia genita.

Solutio. Dicendum secundum Catholicam fidem, quod haec nullo modo est est vera: Pater sapit per Filium, vel Pater est sapiens sapientia genita, sicut bene probant objectiones factae in contrarium: quae objectiones omnes sunt secundum verba Augustini.

Ad primum ergo dicendum, quod in praecedentibus assignata est ratio: quia scilicet hoc verbum, sapit, alium modum significationis vel generis habet, quam haec verba, diligit vel procedit. Sapit enim dicit motum ad animam, et propter hoc significat qualitatem sapienti inhaerentem: et talis qualitas in divinis esse et substantia est. Diligere autem vel amare dicit motum a diligente procedentem: propter quod talis motus in divinis notionalis est. Et propter hoc non est simile: quia si sapere est esse, sequitur quod diligere sit esse. Quia sapere semper essentiale est. Diligere autem secundum quod dicit motum, personale est: et secundum quod dicit habitum vel formam, essentiale est: et ideo non est simile quod inductum est pro simili.

Ad aliud dicendum, quod non est simile: quia cum dicitur, Pater operatur per Filium, opus Patris non terminatur nisi ad creaturas, quarum Filius est causa quasi media: et ideo praepositio per, auctoritatem notat in Patre, et subauctoritatem in Filio: quia Filius principium est creaturarum quas Pater operatur: et hoc Filius habet a Patre. Cum autem dicitur, Pater sapit per Filium, habitudo praepositionis non potest notare aliquam auctoritatem vel causalitatem ad quam Filius sit principium nisi respectu Patris. In Patre autem nullam habet rationem auctoritatis vel principii vel causae: et ideo locutio falsa. Sicut bene dicitur, rex regit per praepositum hanc villam: et non bene dicitur, rex regnat per praepositum. Quia in prima cum dicitur, rex regit per praepositum, notatur quod regimen praepositi principium est respectu rectoris, et non respectu regis. Cum autem dicitur, regnat per praepositum, notatur quod praepositus principium sit regnandi in rege, et non respectu rectoris.

Ad aliud dicendum, quod cum dicit Augustinus, quod " Pater est sapiens sapientia quam genuit, " locutio duplex est: eo quod hoc quod dico, quam, potest facere relationem personalem, vel simplicem sive essentialem. Si facit relationem personalem, locutio falsa est. Sensus enim est, Pater est sapiens sapientia Filio, scilicet quam genuit, hoc

est, Filio quem genuit: et hoc est falsum et haereticum. Si autem faciat relationem simplicem sive essentialem, sensus est, Pater est sapiens sapientia essentiali, quae est essentia sua, existens eadem cum sapientia quam, genuit. Et haec est vera: quia Pater est sapiens sua essentia, quae est eadem cum Filio qui est sapientia quam genuit.

Ad aliud dicendum, quod in veritate nihil retractavit per haec verba Augustinus: sed quia in libro de Trinitate determinavit, quod haec dictio, quam, potest facere relationem personalem, in quo sensu falsa est locutio, quod imperitis occasionem errandi dare potuit, ideo dixit se melius dixisse.

Ad aliud dicendum, quod cum dicitur, Pater novit omnia in seipso, et Pater novit omnia in Filio, praepositio, in, non eamdem notat habitudinem. Quod patet per determinationem quam facit Augustinus. Dicit enim, quod novit omnia in se tamquam seipsum: ipse enim sibiipsi principium est et ratio cognoscendi seipsum, et Filium, et Spiritum sanctum, et omnia alia: quia omnium est principium. Cum autem dicitur, in Filio tamquam suum verbum, verbum quo dicit, non est principium cognoscendi nisi creaturas: quia illas dicit verbo: nec enim seipsum, nec Filium, nec Spiritum sanctum, sed creaturas solas dicit verbo. Et ideo cum dicit, novit omnia in Filio, quia est suum verbum, haec distributio, omnia, non potest distribuere nisi pro creaturis. Tamen si quis subtiliter inspiciat, cum dicitur, Pater novit omnia in Filio, duplex est locutio: eo quod haec determinatio, in Filio, potest determinare hoc verbum, novit, respectu suppositi sive nominativi ut sit sensus, Pater novit in Filio omnia: et sic locutio falsa est, et composita: quia tunc praepositio in, notat auctoritatem noscendi in Patre esse a Filio: et hoc est falsum. Vel potest determinare hoc verbum, novit, in comparatione ad appositum, sive ad accusativum: et sic vera est locutio: quia sic principium noscendi creaturas a Filio est: quia Filius est causa essendi. Unde sensus est, novit omnia in Filio, in quantum est suum verbum, hoc est, novit creaturas esse in Filio sicut in causa, in quantum est et principium et verbum creaturam.

Ad aliud dicendum, quod secus est in divinis et in humanis. Sapiens enim homo non est nisi arte quae informat ipsum: et ideo ars causa est sibi ut sapiens sit et principium. In divinis autem duplex est: quia si ars essentialiter accipiatur, tunc Pater sapiens est seipso, hoc est, essentia sua. Si autem personaliter accipiatur, tunc ars dicit sapientiam quae ab ipso procedit. Sapientia autem quae ab ipso procedit, nemo sapiens est, formaliter loquendo, sed potius sapientia quae procedit in ipsum. Unde magister vel doctor non est sapiens sapientia quae procedit in discipulum, sed potius discipulus: magister autem seipso sapiens est.

Quae objiciuntur in contrarium, de necessitate procedunt.