PARTICULA II.

Utram bonum sit mala fieri ?

Secundo quaeritur, Utrum bonum sit mala fieri? Haec enim est secunda quaestio Magistri in libro primo Sententiarum, distinctione XLVI, cap. Si enim,inquiunt, ubi inducit Augustinum sic

dicentem in Enchiridion: " Quamvis ea quae mala sunt, in quantum mala sunt, non sint bona: tamen ut non solum bona, sed etiam sint et mala, bonum est. Nam nisi esset hoc bonum ut essent et mala, nullo modo esse sinerentur ab omnipotenti bono: cui procul dubio quam facile est quod vult facere, tam facile est quod non vult esse non sinere. Haec nisi credamus, periclitatur nostra confessio, quia nos in Patrem omnipotentem credere confitemur . " Ex hoc arguit Magister sic diceris: Ecce hic aperte habes, quod bonum est mala esse. Omnis autem boni Deus auctor est, qui vult omne bonum esse quod est. Cum ergo bonum sit mala fieri vel esse, Deus vult mala fieri vel esse.

2. Adhuc, Ad idem Boetius arguit in libro quarto de Consolatione philosophiae: " Sola divina vis est, cui mala quaeque bona sunt . " Et si mala bona sunt, bonum est mala esse vel fieri.

3. Adhuc, Fortius objicitur per illud Apocalypsis, xxii, 11: Qui nocet, noceat adhuc: et qui in sordibus est, sordescat adhuc. Glossa ibidem: " Dictum est Joanni ut non cesset prophetare, quamvis ad prophetiam ejus minime corrigantur: quia justum est ut qui in sordibus est, sordescat adhuc: quia quod justum est fieri, bonum est fieri. Sordescere autem non possunt nisi per mala quae faciunt. Ergo videtur, quod bonum est, quod mala illa fiant, et quod illi mali haec faciant quibus sordescant. " Ex hoc accipitur, quod non tantum, bonum est mala fieri vel esse, sed etiam quod bonum est mala facere: et cum in malo sit malitia, videtur sequi ulterius, quod bonum, sit malitiam, fieri vel esse.

4. Adhuc, Omnis paena est justa:

omne peccatum post primum peccatum perpetratum paena est: ergo omne secundum, peccatum justum est: quod autem justum est, bonum est: ergo ad minus secundum peccatum fieri et esse bonum est. Prima patet. Secunda probatur per hoc quod dicit Glossa super illud epistolae ad Romanos, i, 26: Tradidit illos Deus : " Inter primam apostasiam et ultimam paenam gehennae media peccata, culpa et paenae sunt. " Ad idem Gregorius in Moralibus: " Perversae menti ipsa sua culpa fit paena . " Hoc idem dicit Augustinus in libro I Confessionum: " Jussisti, Domine, et sic est, ut paena sua sibi sit omnis inordinatus actus et animus . "

In contrarium est, quod i. Oppositum de opposito non praedicatur, sed ab ipso removetur. Constat autem, quod malum est malum fieri et esse: ergo malum fieri et esse non est bonum.

2. Adhuc, Cum dicitur, Bonum est mala fieri, quaeritur in quo sit bonitas illa? Si in malo: tunc forma boni et privatio qua dicitur malum, erunt in eodem: et sic idem, erit bonum et malum, quod est impossibile. Si dicitur, quod est respectu malitiae: tunc sequitur, quod malum in quantum est malum, est bonum, quod est impossibile.

Solutio. Dicendum, quod meo judicio omnes istae falsae sunt simpliciter, bonum est mala fieri, bonum est mala esse, justum est mala fieri, justum est mala esse. Secundum quid tamen aliquid veritatis habent. Est enim aliquid bonum simpliciter et absolute, et aliquid bonum alicui et ad aliquid. Mala fieri et mala esse absolute malum est: sed alicui et ad aliquid habet rationem boni quod est utile. Ut, verbi gratia, malum

Decii utile fuit Laurentio, ut eminentius probaretur virtus ejus. Similiter ei qui tepidus fuit in cultu Dei, utilis fuit casus ad hoc, quod sibi indignaretur et fortior resurgeret. Baruch, iv, 28: Sicut enim fuit sensus vester ut erraretis a Deo, decies tantum iterum convertentes requiretis eum.

Ad primum ergo dicendum, quod Augustinus intelligit de bono ordinis, et non de bono absolute: quia scilicet est alicui et ad aliquid bonum: et hoc vult Deus, qui sic ordinat malum ut aliquid bonum eliciatur ex ipso. Sicut etiam in fabula de Phaetonte dicit Ovidius:

Aliquisque mali fuit usus in illo.

Si autem sic arguatur: est alicui et ad aliquid bonum: ergo est bonum: incidit fallacia secundum quid ad simpliciter: procedit enim ab eo quod est secundum quid, ad simpliciter.

Ad aliud dicendum, quod divina vis est, cui nihil malum est: quia, sicut ibidem dicit Boetius, divina vis etiam ex malo elicit bonum: ex hoc tamen non sequitur, quod malum sit bonum.

Ad aliud dicendum, quod nullo modo est simpliciter justum, ut qui in sordibus est, sordescat adhuc: nullus enim ordo debiti requirit, quod sordibus plus sordescat. Sed in dicto illo notatur ordo debiti et justi ad consequens paenam. sordidi: justum est enim ut in sordibus derelinquatur a Deo per substractionem gratiae: et sic derelictus ruat de peccato in peccatum, cum non detineatur, et pondere propriae corruptionis qua sordet, sic de peccato in peccatum impellatur, sicut dicit Gregorius in libro XXV Moralium: " Peccatum quod paenitentia non diluit, ipso suo pondere mox ad aliud trahit . " Humana enim fragilitas corrupta peccato, nisi Deo contineatur, continue tendit in pejus, sicut dicitur, Isa. xxxi, 3: Dominus inclinabit ma-num suam, et corruet auxiliator, ei cadet cui praestatur auxilium, simulque omnes consumentur. Et hinc est quod dicitur in Psalmo xxxvii, 5: Sicut onus grave gravatae sunt super me. Et, Isaiae, lviii, 6: Solve fasciculos deprimentes. Et ideo, Zachariae, v, 7 et 8, impietas dicitur sedere super talentum plumbi. Unde sensus est: Sordescat adhuc, hoc est, justum est ut derelinquatur a Deo, et sic derelictus pondere propriae iniquitatis adhuc sordescat. Et sic ordo justi non notatur inter sordidum esse, et sordescere, nisi per accidens et ex consequenti: sed ordo justitiae notatur inter sordidum et derelictum a Deo, quo facto sordescit adhuc. Et ex hoc non sequitur, quod bonum sit sordescere adhuc vel justum, sed potius, quod malum sit et injustum. Quia quod ex malo oritur, et malum et injustum est. Sordescere autem adhuc ex malo oritur: oritur enim, ex pondere praeteritarum sordium, ut dictum est, et non ex derelictione Dei nisi per accidens.

Ad aliud dicendum, quod peccatum in quantum peccatum, vel in quantum fit, vel culpa est, non est poena: sed in quantum ordinatur ab omnipotenti Deo ab bonum aliquod, ut dicit Augustinus, ut scilicet sit contrarium naturae bonae, et puniat ipsam, sic paena est et bonum secundum quid: sic enim corrumpti bonum naturae, et pondere proprio deprimit ad aliud peccatum, vel privando adjutorium gratiae quo teneatur homo in bono, vel inducendo malam dispositionem in anima qua pronus sit quis et disponatur ad malum. Ita loquuntur Sancti in auctoritatibus inductis. Et ex hoc non sequitur, quod simpliciter sit bonum mala fieri vel esse. Et si hoc modo secundum quid dicunt Sancti, quod bonum est mala fieri, nullus tamen umquam dixit, quod hoc modo bonum sit mala facere: licet enim activa inferat passivam, et e converso, tamen

cum adjuncta passiva non infert activam: quia aliquid accidit passivae quod non accidit activae. Unde licet sequatur: mala quae fiunt ab isto, facit iste: tamen non sequitur, mala quae fiunt ab isto, bonum est fieri: ergo bonum est istum facere malum: passiva enim subjacet ordini, quo ordine bonum elicitur ex malis factis: activa autem nulli ordini supponitur: nullus enim ordo exigit facere mala. Sic etiam non potest dici, quod bonum est fieri malitiam. Cum enim dicitur malum, denominative ponitur subjectum mali quod ordinabile est in bonum: cum autem dicitur malitia, non ponitur nisi mali deformitas quae nullo modo ordinabilis est.

Ad id quod primo objicitur in contrarium, dicendum quod procedit.

Ad aliud quod quaerit, in quo sit bonitas illa quae significatur, cum dicitur, Bonum est mala fieri ?

Dicendum, quod nec in subjecto mali, nec in respectu malitiae, sicut bene probatur objiciendo: sed est in ordine mali ad bonum, et est ordinis bonum: et hoc, ut dictum est, est bonum alicui et ad aliquid et secundum quid, ut dictum est.

ARTICULI TERTII