MEMBRUM II.

Utrum caelum crystallinum sit mobile vel immobile ?

Secundo quaeritur, Utrum caelum crystallinum sit mobile vel immobile?

Et quaeritur de motu circulari, et non de alio.

Videtur autem, quod non moveatur circulariter: dicitur enim, esse aqueum vel crystallinum.

i. Dicit autem Aristoteles in IV de Caelo et Mundo, quod omni corpori debetur motus secundum naturam: et quia simplicium naturae non sunt nisi tres in genere, scilicet natura gravis simpliciter, quae movetur ad medium recto motu: et natura levis, quae movetur a medio recto motu sursum: et natura ejus quod est leve in alio, et grave in alio, quod in quibusdam descendit et in quibusdam ascendit recto motu, sicut aqua in terra ascendit, in aere autem et igne descendit, et ideo plus levis est quam gravis: aer autem in igne descendit, in aqua autem et terra ascendit, et ideo plus levis est quam gravis. Extra autem istas tres naturas non est natura simplicis, nisi caeli, quod dicitur esse quinta essentia ab Aristotele et Peripateticis. Et hoc movetur circa medium circulariter solum Cum ergo caelum aqueum sit de natura aquae, videtur quod debet habere motum naturalem aquae ille autem est plus gravis quam levis et rectus: non ergo movetur circulariter. Et hoc maxime trahitur ab Ambrosio, qui in primo Hexameron sic dicit: " Nihil agunt qui propter caeli asserendam perpetuitatem, quintum corpus aethereum introducendum putarunt: cum aeque videant dissimilem caeteris adjunctam membris portionem, labem corpori magis auferre consuevisse. " Secundum Ambrosium ergo quintum corpus quod caelum dicimus, secundum omnem sui partem esset de natura elementorum: et si ita non esset, labem universitati induceret: et sic videtur, quod in toto caelo nullus sit motus circularis, sed rectus tantum.

2. Adhuc, Videtur quod nullo motu movetur: caelum enim aqueum altius est caelo stellato: ergo nobilius, Dicit autem Aristoteles in II de Caelo et Mundo, quod altius caelum nobilius participat bonitatem primi motoris, quam id quod est sub ipso. Et assignat rationem: quia immediatius est primo motori vel vicinius. Cum ergo caelum stellarum parti- cipet bonitatem primi motoris per motum, et caelum aqueum non possit nobilius participare, nisi participet sine motu, videtur quod caelum aqueum immobile sit. et nullo motu moveatur.

3. Adhuc, Omnino uniforme, ut dicit Aristoteles in II de Caelo et Mundo, nullo motu movetur: quia non est unde incipiat motus, et per quod regyret. Caelum aqueum, ut jam habitum est in praecedenti membro quaestionis, totum uniforme est: ergo omnino immobile.

Si forte aliquis dicat, quod caelum aqueum non est principium, sed firmamentum quod caelum stellarum dicitur, sicut communiter dicunt astrorum periti, Ptolemaeus, et Alphraganus. Contra objicit Avevalpetrans in Astrologia sua sic: ponit enim pro principio, quod ab uno motore simplici immediate conjuncto suo mobili non potest esse nisi motus unus. In caelo stellato per observantias instrumentorum et considerationes inveniuntur motus tres, scilicet diurnus qui est super polos circuli aequinoctialis, et super parallelos aequinoctiali aeque distantes. Et motus stellarum et augium quo moventur in centum annis gradu uno super polos circuli signorum, et super circulos parallellos circulo signorum, qui vocatur motus in circulo declivi, et completur in triginta sex millibus annis, ut dicit Aristoteles in libro de Causis proprietatum elementorum: et probat Ptolemaeus in Almagesto per observantias instrumentorum. Tertius motus est, qui est super circulum capitis Arietis et Librae, cujus diameter per octo gradus ascendit in Aquilonem, et per totidem descendit in Meridiem, sicut probat Thebithencorat in libro qui dicitur, De tabula motus octavi. Si ergo tres motus sunt caeli stellati, non potest esse caelum stellatum immediatum primo motori simplici: quod ergo est immediatum primo motori simplici, est supra caelum stellarum. Supra hoc autem non est nisi caelum Trinitatis, quod non est corpus, nec movetur: et caelum empyreum quod

uniforme est et immobile, nullum habens motorem, eo quod contemplationi et quieti deputatum est, cum sit locus Angelorum et beatorum: et caelum aqueum, quod oportet esse conjunctum primo motori: et oportet, quod habeat unum motum et simplicem et uniformem, quo participet bonitatem primi motoris, qui unus simplex est et uniformis.

Solutio. Dicendum, quod caelum quod Sancti vocant aqueum vel crystallinum, et Philosophi vocant uniforme in lumine, cujus lumen tantae simplicii alis est, quod visibus hominum non subjicitur, sicut dicit Damascenus in libro II de Fide orthodoxa , ea quae sunt Moysi sua facientes dogmata, est caelum nonum, et est super septem caelos septem planetarum, et super caelum octavum, quod dicitur stellatum sive firmamentum: et est illud de quo dicit Aristoteles in II de Caelo et Mundo, quod extra caelum nihil est, nec locus, nec tempus, sed vita beata quae est extra ipsum, non sicut in loco vel in tempore, sed sicut in objecto. Extra enim illud est caelum empyreum, in quo objicit se Deus beatis ad contemplandum et fruendum immediate. De quo dicitur, Joan. xiv, 2: In domo Patris mei mansiones multae sunt. Ibi sunt enim distinctiones ordinum Angelorum et omnium beatorum secundum meritorum differentias. Et sub illo immediate est caelum aqueum, quod ordinatum est ad generationem et corruptionem inferiorum: et ideo necesse est moveri motu velocissimo et uniformi et simplici. Quia, sicut dicit Avevalpetrans, universaliter et regulariter verum est, quod omnis motoris virtus fortior est in immediato mobili, quam in mobili quod conjungitur ei per medium.

Ad primum ergo dicendum, quod illud argumentum procederet, si caelum

aqueum diceretur aliquando propter naturam aquae fluxibilis deorsum. Hoc autem non est verum: sed dicitur aqueum, quia materialiter est de parte puriori materiae primae sub dispositione perspicuitatis et figura circulari. Et dicitur crystallinum propter soliditatem et incorruptibilitatem crystalli cui simile est: quia universaliter ubique est luminis susceptivum.

Ad aliud dicendum, quod caelum aqueum movetur uno motu simplici et uniformi: et sic nobilius participat bonitatem primi quam caelum stellatum, quod participat eamdem bonitatem tribus motibus, ut probatum est. Unde haec fuit falsa, quod non posset nobilius participare, nisi per immobilitatem.

Ad aliud dicendum, quod caelum stellatum non est mobile primum, nec immediatum ad primum motorem. Nec Philosophi dicunt ipsum primum, nisi inter ea quae sensu percipiuntur, quae sunt octo, scilicet septem planetarum, et caelum stellatum. Et quando dicitur uniforme, non dicitur uniforme, nisi in communi forma luminis: quia scilicet ubique luminosum est: sed non est ita uniforme, quin in una parte sit magis dispositum ad motum motoris quam in alia, et sic habet dextrum a quo incipit motus motoris, et sinistrum per quod fit regyratio ejusdem: et haec sunt distincta in ipsa virtute, non. figura, ut dicit Aristoteles in II de Caelo et Mundo.